Εισαγωγή στο Ιδιωτικό Δίκαιο Σ/Λ

Τι είναι το Δίκαιο

• Το δίκαιο είναι ένα σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν την κοινωνική συμβίωση σε μια συγκεκριμένη περιοχή και ιστορική στιγμή.

Τι είναι ο Κανόνας Δικαίου

• Μια γενική και αφηρημένη ρύθμιση που ρυθμίζει υποχρεωτικά την εξωτερική συμπεριφορά των ανθρώπων σε μια κοινωνία οργανωμένη σε κράτος.
• Υπάρχουν κανόνες αναγκαστικού δικαίου, που αποκλείουν διαφορετική ρύθμιση από την ιδιωτική βούληση, και κανόνες ενδοτικού δικαίου, που επιτρέπουν στην ιδιωτική βούληση να τους παρακάμψει.

Βασικότερες Πηγές Δικαίου

• Το Σύνταγμα, ο θεμελιώδης νόμος της Ελλάδας, με τον οποίο πρέπει να είναι σύμφωνοι όλοι οι υπόλοιποι νόμοι.
• Οι νόμοι, νομικά κείμενα που ψηφίζονται από τη Βουλή.
• Το Διεθνές Δίκαιο, ιδίως διεθνείς συνθήκες που έχουν υπογραφεί και επικυρωθεί, υπερισχύουν των νόμων.
• Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, με κανονισμούς που έχουν άμεση εφαρμογή και οδηγίες που ενσωματώνονται στο εσωτερικό δίκαιο εντός ορισμένης προθεσμίας.

Υποκείμενα Δικαίου

• Φυσικά πρόσωπα (άνθρωποι) και νομικά πρόσωπα (ενώσεις προσώπων με σκοπό και προσωπικότητα, αν τηρηθούν οι νόμιμοι όροι).

Δημόσιο και Ιδιωτικό Δίκαιο

• Βασική διάκριση του δικαίου.
• Το Δημόσιο Δίκαιο ρυθμίζει την οργάνωση του κράτους, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και τις σχέσεις τους με ιδιώτες.
• Το Ιδιωτικό Δίκαιο ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών.

Κλάδοι Ιδιωτικού Δικαίου

• Το ΑΣΤΙΚΟ δίκαιο ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών· είναι το «γενικό ιδιωτικό δίκαιο».
• Το ΕΜΠΟΡΙΚΟ δίκαιο ρυθμίζει τις έννομες σχέσεις των εμπόρων κατά την άσκηση της εμπορίας και τις εμπορικές πράξεις.
• Το ΕΡΓΑΤΙΚΟ δίκαιο ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις.

Ο Κλάδος του Εργατικού Δικαίου

• Προέρχεται από το αστικό δίκαιο, αλλά αυτονομήθηκε λόγω των ιδιαιτεροτήτων των εργασιακών σχέσεων.
• Οι διατάξεις του αστικού δικαίου εξακολουθούν να ισχύουν στις εργασιακές σχέσεις, εφόσον είναι κατάλληλες και δεν υπάρχει ειδικότερη ρύθμιση.

Τι είναι Δικαίωμα

• Η εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο σε ένα πρόσωπο για την ικανοποίηση των συμφερόντων του.
• Το πρόσωπο που έχει το δικαίωμα ονομάζεται "δικαιούχος".

Τι είναι Αξίωση

• Το δικαίωμα να απαιτήσει κάποιος από κάποιον άλλο μια πράξη ή παράλειψη.

Άσκηση Δικαιώματος

• Δεν μπορεί να ασκηθεί καταχρηστικά, δηλαδή αν υπερβαίνει τα όρια της καλής πίστης, των χρηστών ηθών ή του κοινωνικού και οικονομικού σκοπού του δικαιώματος.

Προστασία Δικαιώματος

• Δικαίωμα δικαστικής προστασίας (άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος).
• Η αξίωση πρέπει να ασκείται εντός ορισμένου χρονικού διαστήματος (παραγραφή ή αποσβεστική προθεσμία).

Τι είναι η Δικαιοπραξία

• Η δήλωση βουλήσεως που κατευθύνεται στην παραγωγή κάποιου έννομου αποτελέσματος και μπορεί να είναι μονομερής ή πολυμερής (σύμβαση).
• Ο νόμος ορίζει τις προϋποθέσεις εγκυρότητας και ορίζει ότι σε κάποιες περιπτώσεις η δικαιοπραξία μπορεί να είναι άκυρη, π.χ. όταν είναι αντίθετη στο νόμο.

Τι είναι η Σύμβαση

• Η πολυμερής δικαιοπραξία που περιέχει τις δηλώσεις βουλήσεως δύο ή περισσοτέρων προσώπων, οι οποίες συμπίπτουν ως προς την παραγωγή συγκεκριμένου έννομου αποτελέσματος
• Καταρτίζεται με την σύμπτωση της πρότασης και αποδοχής
• PACTA SUNT SERVANDA (υποχρέωση προς παροχή), το ενοχικό δίκαιο προβλέπει τι συμβαίνει σε περίπτωση αδυναμίας παροχής ή υπερημερίας

Αδικοπραξία και Αδικαιολόγητος Πλουτισμός

• Αδικοπραξία (ΑΚ 914): Όποιος προσβάλλει άλλον παράνομα και υπαίτια υποχρεούται να τον αποζημιώσει.
• Αδικαιολόγητος πλουτισμός (ΑΚ 904): Όταν αποκτάμε κάτι χωρίς να το δικαιούμαστε.

Εφαρμογή Κανόνα Δικαίου

• Ο κανόνας δικαίου αποτελείται από το πραγματικό και την έννομη συνέπεια.
• Όλοι οι κανόνες χρήζουν ερμηνείας, με βάση το γράμμα και το πνεύμα του νόμου.
• Δικανικός συλλογισμός για την εφαρμογή του κανόνα δικαίου: Μείζων πρόταση (εφαρμοστέος κανόνας), ελάσσων πρόταση (πραγματικά περιστατικά), υπαγωγή και συμπέρασμα (επέλευση ή μη έννομης συνέπειας).
• Η δικαστική ερμηνεία των νόμων ονομάζεται "νομολογία".

Εξετάζουμε βασικές έννοιες του δικαίου.