Εργατικό Δίκαιο (ΕΙΣΑΓΩΓΗ) PDF

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ευαγγελία-Κωνσταντίνα Αποστολοπούλου Αθήνα, 2025  Τι είναι «Δίκαιο» ; Δίκαιο είναι το σύνολο των...

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ευαγγελία-Κωνσταντίνα Αποστολοπούλου Αθήνα, 2025  Τι είναι «Δίκαιο» ; Δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων που σε ορισμένη περιοχή και ιστορική στιγμή ρυθμίζουν υποχρεωτικά την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων.  Τι είναι «κανόνας δικαίου»; Κανόνας δικαίου είναι μία ρύθμιση γενική και αφηρήμένη που ρυθμίζει κατά τρόπο υποχρεωτικό την εξωτερική συμπεριφορά των ανθρώπων που συμβιούν σε μία κοινωνία οργανωμένη σε κράτος. Στο δίκαιο υπάρχουν κανόνες αναγκαστικού δικαίου (= κανόνες «δημόσιας τάξης» που αποκλείουν στην ιδιωτική βούληση διαφορετική ρύθμιση) και κανόνες ενδοτικού δικαίου (= κανόνες που η ιδιωτική βούληση μπορεί να αποκλείσει/παρακάμψει). Ποιες είναι οι βασικότερες πηγές δικαίου ; Οι βασικότερες πηγές δικαίου είναι :  Το Σύνταγμα : Ο βασικότερος νόμος που ισχύει στην Ελλάδα. Ο θεμελιώδης νόμος του Κράτους. Όλοι οι υπόλοιποι νόμοι πρέπει να είναι σύμφωνοι με το Σύνταγμα, διαφορετικά δεν ισχύουν.  Οι νόμοι : Τα νομικά κείμενα που ψηφίζονται από τη Βουλή.  Το Διεθνές Δίκαιο : Ιδίως οι διεθνείς συνθήκες που έχουν υπογράψει τα κράτη και οι οποίες, αφού επικυρωθούν με νόμο, υπερισχύουν των νόμων στο εσωτερικό δίκαιο των κρατών.  Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο : Τα βασικά νομοθετικά κείμενα του Ενωσιακού Δικαίου είναι οι Κανονισμοί και οι Οδηγίες. Οι Κανονισμοί έχουν άμεση εφαρμογή, ενώ οι Οδηγίες ενσωματώνονται στο εσωτερικό δίκαιο με νόμο ή π.δ. εντός ορισμένης προθεσμίας.  Υποκείμενα δικαίου : Ποιος μπορεί να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις που απορρέουν από κανόνες δικαίου (ή αλλιώς ποιος έχει ικανότητα δικαίου;) α) Τα φυσικά πρόσωπα (ο άνθρωπος ) β) Τα νομικά πρόσωπα (ένωση προσώπων που επιδιώκει ορισμένο σκοπό και αποκτά προσωπικότητα αν τηρηθούν οι όροι που προβλέπει ο νόμος).  Δημόσιο και Ιδιωτικό Δίκαιο : Μία βασική διάκριση του δικαίου είναι η διάκριση σε δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο. Το ΔΗΜΟΣΙΟ Δίκαιο περιλαμβάνει κανόνες που ρυθμίζουν την οργάνωση του κράτους, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και τις σχέσεις τους με ιδιώτες. Το ΙΔΙΩΤΙΚΟ Δίκαιο περιλαμβάνει κανόνες που ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών.  Κλάδοι Ιδιωτικού Δικαίου Βασικοί κλάδοι ιδιωτικού δικαίου είναι : Το ΑΣΤΙΚΟ δίκαιο : Ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών («γενικό ιδιωτικό δίκαιο»). Το ΕΜΠΟΡΙΚΟ δίκαιο : Ρυθμίζει τις έννομες σχέσεις των εμπόρων κατά την άσκηση της εμπορίας και τις εμπορικές πράξεις. Το ΕΡΓΑΤΙΚΟ δίκαιο : Ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις. Ο κλάδος του Εργατικού Δικαίου Το εργατικό δίκαιο προέρχεται από το αστικό δίκαιο. Επειδή οι ρυθμίσεις του αστικού δικαίου δεν επαρκούσαν για την ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους, το εργατικό δίκαιο αυτονομήθηκε ως κλάδος. Ωστόσο, οι διατάξεις του αστικού δικαίου εξακολουθούν να ισχύουν στις εργασιακές σχέσεις, εφόσον προσιδιάζουν στις ρυθμιστέες σχέσεις και δεν υπάρχει ειδικότερη ρύθμιση.  Τι είναι δικαίωμα ; Η εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο στο πρόσωπο για την ικανοποίηση των εννόμων συμφερόντων του. Αυτός που έχει το δικαίωμα ονομάζεται «δικαιούχος». Υπάρχουν διάφορα είδη δικαιωμάτων.  Τι είναι αξίωση ; Το δικαίωμα να απαιτήσει κάποιος από κάποιον άλλο μια πράξη ή μια παράλειψη.  Μπορώ να ασκώ ένα δικαίωμα όπως μου αρέσει ; Η άσκηση του δικαιώματος απαγορεύεται αν υπερβαίνει τα όρια που θέτουν η καλή πίστη, τα χρηστά ήθη ή ο κοινωνικός και οικονομικός σκοπός του δικαιώματος, όταν γίνεται, δηλαδή, «καταχρηστικά».  Πώς προστατεύω το δικαίωμά μου ; Δικαίωμα δικαστικής προστασίας (20 παρ. 1 Σ). Ο νόμος προβλέπει με ποια διαδικασία. Η αξίωση πρέπει να ασκείται μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα (παραγραφή ή αποσβεστική προθεσμία).  Τι είναι η «δικαιοπραξία»; Η δήλωση βουλήσεως που κατευθύνεται στην παραγωγή κάποιου εννόμου αποτελέσματος που επέρχεται επειδή το θέλησε ο δηλών. Μπορεί να είναι μονομερής (δήλωση βουλήσεως ενός μόνο προσώπου) ή πολυμερής (δηλώσεις βουλήσεως δύο ή περισσοτέρων προσώπων). Τέτοια πολυμερής δικαιοπραξία είναι και η «σύμβαση». Ο νόμος προβλέπει τις προϋποθέσεις του κύρους των δικαιοπραξιών. Σε κάποιες περιπτώσεις η δικαιοπραξία μπορεί να είναι άκυρη (π.χ. όταν είναι αντίθετη στο νόμο ).  Τι είναι η σύμβαση; Η πολυμερής δικαιοπραξία που περιέχει τις δηλώσεις βουλήσεως δύο ή περισσοτέρων προσώπων, οι οποίες αν και αντίθετες, συμπίπτουν ως προς την παραγωγή κάποιου εννόμου αποτελέσματος. Η σύμβαση καταρτίζεται με τη σύμπτωση των αντίθετων δηλώσεων βουλήσεως (ΠΡΟΤΑΣΗ & ΑΠΟΔΟΧΗ) => PACTA SUNT SERVANDA => υποχρέωση προς παροχή. Το ενοχικό δίκαιο προβλέπει τι συμβαίνει αν «κάτι πάει στραβά» (αδυναμία παροχής- υπερημερία).  Τι σημαίνει «αδικοπραξία»; (ΑΚ 914) Όποιος προσβάλλει τον άλλο παράνομα και υπαίτια υποχρεούται να τον αποζημιώσει  Τι σημαίνει «αδικαιολόγητος πλουτισμός»; (ΑΚ 904) Όταν αποκτάμε κάτι χωρίς να το δικαιούμαστε.  Η εφαρμογή του κανόνα δικαίου Περιεχόμενο κανόνα δικαίου : Ο κανόνας δικαίου αποτελείται (συνήθως) από : α) το πραγματικό και β) την έννομη συνέπεια Ερμηνεία κανόνα δικαίου : Όλοι οι κανόνες χρήζουν ερμηνείας όσο σαφείς και αν είναι. Βασικά κριτήρια : Το γράμμα και το πνεύμα του νόμου. Ο δικανικός συλλογισμός που περιγράφει τη νοητική διεργασία της εφαρμογής του κανόνα δικαίου δομείται ως εξής : Μείζων πρόταση (εφαρμοστέος κανόνας δικαίου) Ελάσσων πρόταση (πραγματικά περιστατικά) Υπαγωγή (υπαγωγή ή μη υπαγωγή πραγματικών περιστατικών στον εφαρμοστέο κανόνα δικαίου) Συμπέρασμα (διαπίστωση επέλευσης ή μη επέλευσης έννομης συνέπειας). Η δικαστική ερμηνεία των νόμων ονομάζεται «νομολογία».