steekkaart_indicaties.pdf

Belgische gids voor anti- Steekkaart infectieuze behandeling in de Indica...

Belgische gids voor anti- Steekkaart infectieuze behandeling in de Indicaties ambulante praktijk (Editie 2021) Deze steekkaart geeft op een beknopte manier per type infectie aan wat de plaats is van anti-infectieuze middelen en welk product eerste keuze is. Niet alle infecties die aan bod komen in de gids worden hier overgenomen. Voor aanvullende informatie (onder andere keuze van product bij allergie, bij onvoldoende verbetering van de toestand van de patiënt, tweede keuze) verwijzen we naar de gids (www.health.belgium.be/antibiotics). Respiratoire infecties Pertussis Antibiotica hebben geen effect op het klinisch verloop bij een pertussis- Acute keelpijn -infectie. In geval van een bewezen pertussis-uitbraak kunnen antibiotica Enkel bij risicopatiënten of erg zieke patiënten verdere verspreiding voorkomen. Eerste keuze: Opgelet: Zuigelingen met pertussis worden gehospitaliseerd voor onder- steunende therapie. - Penicilline V* - Azithromycine tip: t van pertussis 3 miljoen IE per dag in 3 giften gedurende 7 dagen 500 mg per dag gedurende 3 dagen (Kind: 50.000 UI/kg per dag in 3 giften gedurende 7 dagen) (Kind: 10 mg/kg 1ste dag in 1 gift, dan 5 mg/kg per dag in 1 gift Alternatieve eerste keuze: gedurende 4 dagen) - Cefadroxil 2 g per dag in 2 giften gedurende 7 dagen Acute epiglottitis (Kind: 30 mg/kg per dag in 2 giften gedurende 7 dagen) Epiglottitis is een urgentie en vereist onmiddellijke opname - Cefalexine 2 g per dag in 2 giften gedurende 7 dagen Laryngitis stridulosa *Ontbreekt anno 2020 op de markt Antibiotica zijn niet geïndiceerd Acute middenoorontsteking Verkoudheid Enkel bij hoger risico voor complicaties, ernstige algemene ziektever- Antibiotica zijn niet geïndiceerd schijnselen en wanneer na 3 dagen behandeling met paracetamol in voldoende hoge dosering en frequentie nog geen verbetering is opge- Bronchiolitis treden van koorts en/of pijn. Antibiotica zijn niet geïndiceerd - Amoxicilline 3x 1 g per dag gedurende 5 dagen Huid en weke delen (Kind: 75-100 mg/kg per dag in 3 giften gedurende 5 dagen) Acne Acute rhinosinusitis Basisbehandeling van acne bestaat uit lokale niet-antibiotische midde- Enkel bij risicopatiënten, volwassenen die ernstig ziek zijn of koorts len. langer dan 5 dagen, of opnieuw koorts na initiële verbetering hebben, of - Comedonen acne: behandeling met niet-antibiotische topische mid- bij kinderen die ernstig ziek zijn of klachten hebben langer dan 10 tot 15 delen dagen zonder verbetering. - Milde tot matige papulopustuleuze acne: associatie met lokale anti- - Amoxicilline biotica 1 g 3x per dag gedurende 7 dagen Kind: 75-100 mg/kg per dag in 3 giften gedurende 7 dagen - Ernstige papulopustuleuze acne: orale antibiotica Lokale behandeling Acute infecties van de lage luchtwegen bij kinderen - Clindamycine 1% Antibiotica zijn geïndiceerd bij een sterk vermoeden van bacteriële 1 applicatie per dag – minimum 6 weken tot maximum 4 maanden pneumonie op basis van klinische symptomen. Orale behandeling - Amoxicilline 100 mg/kg/dag in 3 giften gedurende 5 dagen idem middenoor - Azithromycine 500 mg in 1 gift – 1x per week - minimum 6 weken tot maximum 3 Acute infecties van de lage luchtwegen bij volwassenen maanden Kan overwogen worden bij risicopatiënten. Het is geïndiceerd bij ver- - Doxycycline moeden van bacteriële pneumonie op basis van klinische symptomen, 100 mg per dag in 1 gift - minimum 6 weken tot maximum 3 maanden laboratoriumonderzoek (CRP > 20) of radiologische tekenen. Impetigo = bacteriële huidinfectie door streptokokken Zonder co-morbiditeit: Topisch antibioticum bij beperkte letsels. - Amoxicilline 1 g 3x per dag gedurende 7 dagen idem rhinosinusitis Antibiotica per os bij: uitgebreide letsels, falen van de lokale behande- ling, adenopathieën of systemische symptomen. Met co-morbiditeit of bij aspiratiepneumonie: - Amoxicilline-clavulaanzuur Lokale behandeling 875 mg 3x per dag gedurende 7 dagen - Fusidinezuur 2% 2 tot 4 applicaties per dag gedurende 7 dagen Acute exacerbatie van COPD Orale behandeling Enkel geïndiceerd bij: GOLD-stadium D; ernstig algemeen ziek zijn en koorts >38°C; duidelijke toename van sterk purulent sputum; onvoldoen- - Flucloxacilline de verbetering na twee tot vier dagen ondanks maximale bronchodila- 1-2 g per dag in 3 of 4 giften gedurende 7 dagen tatie en orale glucocorticosteroïden; CRP >40mg/L; CRP 20-40mg/L + (Kind: 25-50 mg/kg per dag in 3 of 4 giften gedurende 7 dagen) aanwezigheid van purulent sputum. Cellulitis en erysipelas - Amoxicilline-clavulaanzuur Antibiotische behandeling is steeds aangewezen. 875 mg 3x per dag gedurende 5 dagen - Flucloxacilline Influenza 2 g per dag in 4 giften gedurende 10 dagen Antivirale middelen zijn niet geïndiceerd voor de behandeling of (Kind: 25-50mg/kg per dag in 3 of 4 giften gedurende 10 dagen) profylaxe van de griep. Bijtwonden - Flucloxacilline Antibioticumprofylaxe: bij bijtwonden aan hand/pols, been/voet, genita- 2 g in 4 giften per dag gedurende 10-14 dagen liën of gelaat; diepe prikbeten en kneusbijtwonden; bij risicopatiënten; Opmerking: borstvoeding mag tijdens de behandeling verdergezet wor- indien de wonde direct gehecht wordt. den. - Amoxicilline-clavulaanzuur 1500 mg per dag in 3 giften gedurende 5 dagen (profylaxe) of 7 dagen Huidinfecties candida of schimmel HUID (infectie) Indien lokale hygiënische en eventueel uitdrogende maatregelen niet (Kind: 30-40 mg/kg per dag in 3 giften gedurende 5 dagen (profylaxe) volstaan, is lokale antimicrobiële behandeling eerste keuze. Bij schimme- of 7 dagen (infectie)) linfecties kan bij therapiefalen orale behandeling gestart worden. Herpes labialis Candida-infecties Preventie van recidieven van herpes labialis wordt enkel overwogen bij - Isoconazol 1% immunogecompromitteerde patiënten of patiënten met heel frequente lokaal 1 applicatie per dag tot 2 weken na het verdwijnen van de en heftige recidieven. letsels Lokale behandeling (voorkeur) Schimmelinfecties - Aciclovir 5% Lokale behandeling om de 4 uur aanbrengen, gedurende minstens 4 dagen, zo nodig te - Terbinafine 1% lokaal verlengen tot maximum 10 dagen 1 applicatie per dag gedurende 1 week Orale behandeling - Isoconazol 1% lokaal 1 applicatie per dag tot 2 weken na het verdwijnen van de letsels - Valaciclovir 2x 2 g gedurende 1 dag Orofaryngeale candida MOND-KEEL Preventie van recidieven Lokale behandeling is de eerste keuze. - Valaciclovir Bij therapiefalen kan systemische behandeling overwogen worden. 500 mg in 1 gift, dagelijks, telkens na 6 maanden te herevalueren Spruw bij zuigelingen en kinderen Varicella Lokale behandeling Bij gezonde kinderen wordt antivirale behandeling niet aanbevolen Hoewel miconazol orale gel effectiever is dan nystatine orale suspensie, gezien het milde verloop. is het gecontra-indiceerd bij kinderen jonger dan 6 maanden wegens Bij neonaten, oudere kinderen (vanaf 12 jaar), volwassenen, tijdens zwan- een klein risico op verstikkingsgevaar. gerschap en bij immunogecompromitteerde patiënten is er een grotere < 6 maanden kans op ernstig verloop en op complicaties. - Nystatine orale suspensie - Valaciclovir 4 ml per dag in 4 giften tot 1 week na verdwijnen van de letsels 3 g per dag in 3 giften gedurende 7 dagen > 6 maanden - Aciclovir 4 g per dag in 5 giften gedurende 7 dagen - Miconazol orale gel 4 applicaties van 1,25 ml per dag tot 1 week na verdwijnen van de Herpes zoster letsels (de gel met de vinger goed uitsmeren over de slijmvliezen, niet Systemische antivirale behandeling is vereist bij immunogecompromit- tot aan het weke verhemelte) teerde patiënten en voor zona ophthalmica. Systemische behandeling - Valaciclovir - Fluconazol 3 g per dag in 3 giften gedurende 7 dagen 3 mg/kg/dag in 1 gift gedurende 7 dagen (bij zuigelingen vanaf 1 - Aciclovir idem varicella maand) 4 g per dag in 5 giften gedurende 7 dagen Stomatitis bij immuuncompetente volwassenen Ziekte van Lyme Lokale behandeling Een tekenbeet is geen indicatie voor profylactische antibiotherapie. Een - Miconazol orale gel positieve serologie zonder klinische tekenen is geen indicatie voor anti- 4 applicaties van 2,5 ml per dag tot 1 week na verdwijnen van de bioticabehandeling. letsels Behandeling wordt enkel gestart van zodra erythema migrans of andere Systemische behandeling ziektetekens van lymeborreliose verschijnen. - Fluconazol - Doxycycline dag 1: 200 mg in 1 gift. Verder 100 mg per dag in 1 gift gedurende 7 tot 200 mg in 2 giften gedurende 10 dagen 21 dagen volgens klinische evolutie (Kind vanaf 8 jaar: 4 mg/ kg per dag in 2 giften (max. 100 mg per gift) gedurende 10 dagen) Bij atrofische candida stomatitis ten gevolge van kunstgebit Alternatief bij kinderen tot 8 jaar en vrouwen tijdens zwangerschap en - Fluconazol borstvoeding 50 mg per dag in 1 gift gedurende 14 dagen - Amoxicilline 5-7 was voor Onychomycose 1 500 mg per dag in 3 giften gedurende 14 dagen bijtwonden Vingernagels: (Kind: 50 mg/kg per dag in 3 giften (max. 500 mg/dosis) gedurende 14 dagen) - Itraconazol pulstherapie: 1 puls = 400 mg in 2 giften gedurende 1 week, daarna 3 weken geen Scabies itraconazol Een behandeling is steeds aangewezen en lokale behandeling geniet de (Kind: 1 puls = 5 mg/kg/dag in 2 giften gedurende 1 week, daarna 3 voorkeur. weken geen itraconazol) - Permethrine 5% crème Voor onychomycose van de vingernagels zijn in totaal 2 pulsen nodig 1 applicatie gedurende 8 uur eventueel te herhalen na 1 à 2 weken Teennagels: Postpartum mastitis - Terbinafine per os Aangewezen indien er ook een geïnfecteerde tepelfissuur is, indien de 250 mg per dag in 1 gift gedurende 12 weken symptomen niet verbeterd zijn na 12-24 uur ondanks effectieve verwijde- (Kind: < 20 kg: 62.5 mg (1/4 tablet) per dag gedurende 12 weken ring van de melk, en/of als de melkcultuur positief is. 20-40 kg: 125 mg (1/2 tablet) per dag gedurende 12 weken) 2 UroGenitale infecties Pelvic Inflammatory Disease Antibioticumbehandeling is steeds aangewezen. Acute cystitis Indien recidiverend is een profylactische of postcoïtale behandeling Bij blind starten mogelijk. - ceftriaxon (IM eenmalige dosis van 500 mg) + doxycycline (200 mg per dag in 2 giften gedurende 14 dagen) Cystitis bij vrouwen zonder verhoogd risico + metronidazol (1,5 g per dag in 3 giften gedurende 14 dagen) - Nitrofurantoïne Bij bewezen Chlamydia trachomatis 300 mg per dag in 3 giften gedurende 5 dagen tip: d van doxycycline - ceftriaxon (IM eenmalige dosis van 500 mg) Cystitis bij kinderen + doxycycline (200 mg per dag in 2 giften gedurende 14 dagen) - Nitrofurantoïne + metronidazol (1,5 g per dag in 3 giften gedurende 14 dagen) 5-7 mg/kg per dag in 4 giften gedurende 5 dagen (magistrale Bij sterk vermoeden van of bewezen gonokokken bereiding) - ceftriaxon (IM eenmalige dosis van 500 mg) Cystitis bij patiënten met verhoogd risico op gecompliceerd verloop + azithromycine 2 g eenmalige gift (o.a. tijdens de zwangerschap) + metronidazol (1,5 g per dag in 3 giften gedurende 14 dagen) - Nitrofurantoïne Enkel bij bewezen Mycoplasma genitalium (niet tijdens laatste weken zwangerschap) tip: m van moxifloxacine 300 mg per dag in 3 giften gedurende 7 dagen - moxifloxacine (400 mg per dag in 1 gift gedurende 14 dagen) Cystitis bij hoogbejaarden en/of mensen met nierinsufficiëntie Acute vulvovaginitis Acute behandeling - Trimethoprim Bacteriële vaginose 300 mg (magistrale bereiding) in 1 gift gedurende 3 dagen (vrouw) en Behandeling is aangewezen in geval van klachten. 7 dagen (man) langer, want erger bij hen Partnerbehandeling is niet aangeraden. Recidiverende cystitis - Metronidazol per os - Trimethoprim 1 g per dag in 2 giften gedurende 7 dagen 100 mg (magistrale bereiding) in 1 gift gedurende 6 maanden - Metronidazol ovule Acute pyelonefritis 500 mg per dag in 1 gift gedurende 7 dagen - Clindamycine vaginale crème 2% Start met empirische behandeling, nadien bij te stellen op geleide van 5 g per dag in 1 gift gedurende 7 dagen het antibiogram. Trichomonas vaginalis - Levofloxacine oraal 500 mg per dag in 1 gift gedurende 7 dagen (vrouw) – 14 dagen (man) Behandeling is aangewezen. - Ciprofloxacine oraal Partnerbehandeling aangewezen 1 g per dag in 2 giften gedurende 7 dagen (vrouw) – 14 dagen (man) - Tinidazol per os Acute prostatitis 2 g eenmalige dosis - Metronidazol per os Start met empirische behandeling, nadien bij te stellen op geleide van 1 g per dag in 2 giften gedurende 7 dagen het antibiogram. tip: prostaat enkel bij man - Levofloxacine oraal dus beginnen vanaf Candida vulvovaginitis 14 dagen 500 mg per dag in 1 gift gedurende 14-28 dagen Behandeling is aangewezen in geval van klachten. - Ciprofloxacine oraal Partnerbehandeling indien klachten. 1 g per dag in 2 giften gedurende 14-28 dagen Recidiverende candida vulvovaginitis Bij sterk vermoeden van of aangetoonde SOA: - Ceftriaxon IM eenmalige dosis van 500 mg Profylactische behandeling of zelfbehandeling bij klachten. + doxycycline oraal 200 mg per dag in 2 giften gedurende 10 Candida vulvovaginitis dagen idem als bij ziekte van Lyme (Lokale en perorale behandeling zijn gelijkwaardig) Orchi-epididymitis Lokale behandeling Orchi-epididymitis bij het kind is doorgaans van virale oorsprong en - butoconazol vereist geen antibiotica. - ovule 100 mg per dag gedurende 3 dagen; Bij de adolescent (vanaf 12 jaar) en de volwassene is een antibioticumbe- - of vaginale crème 5 g per dag gedurende 3 dagen handeling wel aangewezen. - fenticonazol Orchi-epididymitis met vermoeden van SOA - ovule 600 mg eenmalig; - of ovule 200 mg per dag gedurende 3 dagen; of - ceftriaxon IM eenmalige dosis van 500 mg vaginale crème 2% 10 mg per dag in 2 giften gedurende 3 dagen + doxycycline oraal 200 mg per dag in 2 giften gedurende 10 - miconazol dagen - ovule 1200 mg eenmalig; Orchi-epididymitis zonder vermoeden van SOA - of ovule 200 mg per dag gedurende 7 dagen; - levofloxacine oraal - of vaginale crème in 1 gift gedurende 7 dagen 500 mg per dag in 1 gift gedurende 10 dagen Perorale behandeling Bij vermoeden van zowel SOA als enterobacteriën - fluconazol per os - ceftriaxon IM 150 mg eenmalige dosis eenmalige dosis van 500 mg Recidiverende candida vulvovaginitis + in combinatie met levofloxacine oraal 500 mg per dag in 1 gift Perorale behandeling gedurende 10 dagen - initiële behandeling van de actuele episode met fluconazol per os Bij bewezen chlamydia ook doxycycline toevoegen (200 mg per dag in 150 mg om de 72 uur (in totaal 3 dosissen) 2 giften gedurende 10 dagen) - gevolgd door fluconazol per os 200 mg per week in 1 gift gedurende 6 maanden Lokale behandeling Hooggedoseerde ovule (miconazol 1200 mg of fenticonazol 600 mg) maandelijks op dag 5 van de cyclus, zo nodig op te drijven tot wekelijks 1 ovule gedurende 6 maanden 3 Urethritis Syfilis Antibioticumbehandeling is steeds aangewezen. - benzylpenicilline IM*, 2,4 miljoen IE, op 2 verschillende plaatsen Empirische behandeling bij vermoeden infectie < 1 jaar geleden: 1 dag behandeling - ceftriaxon IM Trichomonas vaginalis eenmalige dosis van 500 mg in combinatie met azithromycine oraal, eenmalige dosis van 2 g, - tinidazol oraal of eenmalige dosis van 2 g (niet tijdens zwangerschap) - metronidazol oraal - ceftriaxon IM 1 g per dag in 2 giften gedurende 7 dagen (kan vanaf 2de trimester - eenmalige dosis van 500 mg zwangerschap) + in combinatie met doxycycline oraal 200 mg per dag in 2 giften gedurende 7 dagen Gastro-intestinale infecties Indien de etiologie bekend is Acute gastro-enteritis Etiologische behandeling gonokokken Antibiotica enkel geïndiceerd bij dysenteriesyndroom of bij immunoge- - ceftriaxon IM eenmalige dosis van 500 mg compromitteerde patiënten. + in combinatie met azithromycine oraal, eenmalige dosis van 2 g - Azithromycine Etiologische behandeling Chlamydia spp. 500 mg per dag in 1 gift gedurende 3 dagen idem pertussis - doxycycline po (Kind: 10 mg/kg/d in 1 gift gedurende 3 dagen) 200 mg per dag in 2 giften gedurende 7 dagen; Diverticulitis of Antibiotica enkel geïndiceerd bij gecompliceerde diverticulitis of bij - azithromycine po immunogecompromitteerde patiënten. 1 g eenmalige dosis - Amoxicilline-clavulaanzuur idem bijtwonden Etiologische behandeling Mycoplasma genitalium 1,5 g per dag in 3 giften gedurende 7 dagen behandeling Bij voorkeur wordt samen met het opsporen van M. genitalium meteen ook de gevoeligheid voor azithromycine bepaald. Peri-anaal abces Bij gevoeligheid aan azithromycine: De behandeling van een peri-anaal abces is in de eerste plaats chirur- gisch met incisie en drainage. - azithromycine po 500 mg in 1 gift op dag 1, Eradicatie van Helicobacter pylori verder 250 mg in 1 gift van dag 2 tot en met 5 Wanneer Helicobacter pylori is aangetoond bij patiënten met een duo- Bij resistentie tegen azithromycine: denaal ulcus, een maagulcus of dyspepsie is een eradicatietherapie - moxifloxacine po aangewezen. 400 mg in 1 gift gedurende 10 dagen Concomitante behandeling gedurende 10 dagen: Syfilis - PPI (omeprazol 40 mg (of equivalent) in 2 giften per dag) Antibioticumbehandeling is steeds aangewezen. + Amoxicilline (2 g in 2 giften per dag) + Clarithromycine (1 g in 2 giften per dag) SOA screening bij partner vereist + Metronidazol (1 g in 2 giften per dag) Primaire syfilis, secundaire syfilis en vroeg latente syfilis Stomatologische en Oftalmologische infecties - Benzathine penicilline IM*, 2,4 miljoen IE, op 2 verschillende plaatsen (1 dag behandeling) Tandabces Laat latente syfilis Verwijs patiënten met een tandheelkundig abces door naar de tandarts - Benzathine penicilline IM*, voor een lokale, tandheelkundige behandeling. 2,4 miljoen IE, op 2 verschillende plaatsen op dag 1, dag 8 en dag 15 In geval van systemische spreiding, verwijs de patiënt door naar een Herpes genitalis tandarts en start met systemische antibiotica om de verdere verspreiding te voorkomen. Indien recidiverend is een profylactische behandeling mogelijk. - Amoxicilline 500 mg Primo-infectie 3x per dag gedurende 3-7 dagen - Valaciclovir oraal Indien geen symptoomverbetering, verwijs de patiënt dan opnieuw naar 1 g per dag in 2 giften gedurende 5-10 dagen* de tandarts. - Aciclovir oraal 1 g per dag in 5 giften gedurende 5-10 dagen Bacteriële conjunctivitis of 1,2 g per dag in 3 giften gedurende 5-10 dagen Antibiotica zijn bij een gezonde persoon in de regel niet geïndiceerd. Partnerbehandeling en asymptomatische SOI Overweeg antibiotica indien ernstige klachten, bij dragers van contact- Partneropsporing vereist. lenzen of geen verbetering na 3 à 4 dagen spoelen met water. Antibiotica wel geïndiceerd bij risicopatiënten Chlamydia - Chloramfenicol oogdruppels - doxycycline oraal 6 applicaties per dag tot 48 uur na genezing 200 mg in 2 giften gedurende 7 dagen (niet tijdens zwangerschap) - Fusidinezuur ooggel - azithromycine oraal idem urethritis 4 à 6 applicaties per dag tot 48 uur na genezing eenmalige dosis van 1 g Gonokokken - ceftriaxon IM eenmalige dosis van 500 mg in combinatie met azithromycine oraal eenmalige dosis van 2 g 4