REVIEWER-FOR-AP-TEST-AND-CAN-BE-ALSO-USED-FOR-PERIO.pdf

## Kabihasnang Mesoamerica.pptx Ang Mesoamerica ay isang rehiyon na matatagpuan mula sa gitnang Mexico hanggang Central America. Ang katagang "meso" ay nangangahulugang "gitna." Sa hilagang hangganan nito matatagpuan ang mga ilog ng Panuco at Santiago. Ang malaking pagkakaiba sa elebasyon ng lupa a...

## Kabihasnang Mesoamerica.pptx Ang Mesoamerica ay isang rehiyon na matatagpuan mula sa gitnang Mexico hanggang Central America. Ang katagang "meso" ay nangangahulugang "gitna." Sa hilagang hangganan nito matatagpuan ang mga ilog ng Panuco at Santiago. Ang malaking pagkakaiba sa elebasyon ng lupa at dalas ng pag-ulan sa Mesoamerica ay nagdudulot ng iba't ibang uri ng klima at ekolohiya. Ang rehiyon mula sa baybayin ng Pacific hanggang sa mga kabundukan ay may pabagu-bagong panahon. Dito naitatag ang unang pinanirahan ng mga tao sa rehiyong ito. **Kabihasnang Olmec** Ang Olmec ang kauna-unahang kabihasnang umusbong sa Mesoamerica. Ang salitang "Olmec" ay nagmula sa Nahuati ng wikang Azte na ibig sabihin ay "rubber people." Ang pagsasaka ang pangunahing kabuhayan nila. Ang kanilang mga ambag ay kinabibilangan ng: * Goma * Kalendaryo * Konsepto ng bilang zero at pag-compute * Sistema ng pagsulat na halos kahawig ng hieroglyphics ng Egypt * Jaguar * Larong "pok-a-tok" Tulad ng mga naunang kabihasnan, naglaho rin ang kanilang maunlad na pamayanan noong dakong 500 BCE. Ang pakikihalubilo nila sa ibang lugar o pananakop ang tinatayang mga dahilan ng paglaho ng kanilang pamayanan. **Teotihuacan** Ang salitang "Teotihuacan" ay nangangahulugang "tirahan ng diyos." Nagpayabong ang kanilang ekonomiya dahil sa mahahalagang produktong mula sa cacao, goma, balahibo, at obsidian. Noong 650 CE, bumagsak ang lungsod dahil sa banta ng ibang tribo, tagtuyot, at pagkasira ng kalikasan. **Kabihasnang Maya** Tulad din ng Olmec, sentro din ng buhay-Mayan ang relihiyon. Si Yum Kaax ang isa pinakamahalagang dios ng mga Maya. Nahahati ang daigdig sa: * Upperworld * Middleworld * Underworld Ang mga Maya ay nakagawa ng maayos na kalsada at rutang pantubig. Gumagamit sila ng kaingin sa pagtatanim ng mais, patani, kalabasa, abokado, sili, pinya, papaya, at cacao (ginagawang tsokolate). Isa sa mga praktikal nilang ambag ay ang kalendaryong Maya. Naganap ang pagwawwakas ng Maya dahil sa pagkasira ng kalikasan, paglaki ng populasyon, at patuloy na digmaan. **Kabihasnang Aztec** Ang salitang "Aztec" ay nangangahulugang "isang nagmula sa Aztlan." Pinamunuan ang imperyo ng isang emperador. Nahahati ang lipunang Aztec sa apat na antas: ang mga maharlika, karaniwang mamamayan, magsasakang walang sariling lupa, at mga alipin. Tulad ng mga Maya, nag-alay rin ng tao ang mga Aztec sa kanilang mga diyos. Ang mga Aztec ay nakagawa ng chinampas o artipisyal na pulo na kanilang tinataniman. Nakapagtanim sila ng mais, patani, kalabasa, abokado, sili, at kamatis. Nakagawa rin sila ng mga kana, mga dam, may sistema ng irigasyon, liwasan, at pamilihan. Nagsimulang humina ang Imperyong Aztec nang mag-aklas ang mga rebelde dahil sa mataas na buwis at sa pag-aalay ng alipin bilang sakripisyo. Isang salik ito kung bakit madaling nagapi ang mga Aztec ng mga Espanyol noong 1521. **Kabihasnang Inca** Ang salitang "Inca" ay nagmula sa pangalan ng namumunong pamilya na nakapagtayo ng unang imperyo sa Andes. Ipinatupad sa imperyo ang paggamit ng iisang wika, ang Quechua. Sumasamba sa maraming diyos ang mga Inca: * Viracocha – pinaniniwalaang may likha ng buhay * Inti – ang diyos ng araw at pinaniwalaang pinagmulan ng haring Inca Ang mga Inca ay nakagawa rin ng kalsada, tulay, at ilang lagusan sa kabundukan. Nakagawa rin sila ng mga estatwang ginto sa templo at pag-ukit ng mga dibuho. Ang Temple of the Sun ay itinuturing na pinakabanal na templo sa imperyo. Ang Manchu Pichu ay itinayo sa ibabaw ng bundok. Humina ang imperyo dahil sa kaguluhang politkal ng mga sumusunod na pinuno at epidemya ng small pox na pinaniwalaang dala ng mga mananakop. ## Kabihasnang Egyptian.pptx Ang sinaunang Egypt ay matatagpuan sa tabi ng Ilog Nile. Ang Ilog Nile ay isang mahalagang bahagi ng kanilang pamumuhay dahil nagbibigay ito ng patubig at sustansya sa kanilang mga pananim. **Pamumuhay ng Sinaunang Egypt** Ang lipunan ng sinaunang Egypt ay nahahati sa apat na pangkat: * Maharlika * Mandirigma * Mga karaniwang tao * Alipin Ang pamahalaan ay binubuo ng: * Nome – malayang pamayanan * Nomarch – pinuno ng nomes * Pharaoh – ang pampolitika at relihiyong lider Ang mga sinaunang Egyptian ay sumasamba sa maraming diyos at dyosa (halimbawa: Ra, Osiris, Horus). Naniniwala rin sila sa reincarnation. Ang kanilang mga ambag ay kinabibilangan ng: * Hieroglypics – sistema ng pagsulat * Paggamit ng kalendaryo * Mummification – pag-eembalsamo sa patay * Geometry **Panahon ng mga Unang Dinastiya** Ang unang at ikalawang Dinastiya ay pinamunuan ni Paraon Menes na nag-iisa ng dalawang kaharian ng Upper Egypt at Lower Egypt. Nabuo ang pagsulat, kaalaman ng mga agham, sining, at agrikultura. **Luma o Matandang Kaharian (Age of Pyramids)** Ang tanyag na pinuno sa panahong ito ay si Pepi II na pinaniniwalaang tumagal ng 94 taon ang kaniyang pamumuno. Ang mahalagang ambag ng panahong ito ay ang Pyramid na simbolo ng kapangyarihan ng mga pharaoh. Noong 2600 BCE, itinayo ang Great Pyramid ni Khufu o Cheops sa Giza. Nagwakas ang matandang kaharian dahil sa paglakas ng mga Nomarchs. **Unang Intermedyang Panahon (Ika-7 hanggang Ika-11 Dinastiya)** Sa pagsapit ng 2160 BCE, tinangka ng paraon ang pagbubukluring muli ang lower Egypt at Upper Egypt. Dulot nito, nagsagupaan ang dalawang magkaribal na dinastiya. **Gitnang Kaharian (Ika-11 hanggang Ika-13 Dinastiya)** Ang Gitnang Kaharian ay isang panahon ng muling pagkakaisa. Mahalagang ambag ng panahong ito ang pagpapatatag ng kapangyarihan ng pharaoh. **Ikalawang Intermedyang Panahon (Ika-14 hanggang Ika-17 Dinastiya)** Ang Ikalawang Intermedyang Panahon ay isang panahon ng walang pagkakaisa. Ang mga Hyksos ay nagmula sa Lower Egypt, ang mga Nubian ay nagmula sa Upper Egypt, at ang mga Egyptian ay nagmula sa Thebes. **Bagong Kaharian (Panahon ng Imperyong Egyptian)** Ang mga tanyag na pinuno sa panahong ito ay: * Ahmose I – naitaboy niya ang mga Hyksos mula sa Egypt. * Thutmose II * Hatshepsut – isa sa pinakamahusay na babaeng pinuno sa kasaysayan. Ang mga pharaoh ay ang pampolitika at relihiyong lider ng sinaunang Egypt. Ang mga ambag ng Bagong Kaharian ay kinabibilangan ng pagpapatayo ng magagarang templo at paggamit ng mga kagamitan ng mga Hyksos tulad ng chariot at espada na yari sa bronse. Sa pagkamatay ni Rameses II, humina ang kapangyarihan ng mga pharaoh na naging dahilan ng pagbagsak ng Egypt. Kalaunan, napasailalim ang Egypt kay Alexandder the Great noong 332 BCE. Ginawa niya itong bahagi ng kanyang imperyo. **Ikatlong Intermedyang Panahon (Ika-21 hanggang Ika-25 Dinastiya)** Sinimulan ni Smendes ng Lower Egypt ang ika-21 Dinastiya na tinatawag na Tanites. Pinamunuan ang dinastiyang ito ng mga hari mula sa Libya at naitatag ang ika-22 Dinastiya sa pamumuno ni Shoshenq I. Maraming pangkat ang nagtunggali na nais mapasakamay ang kapangyarihan hanggang sa humantong ng pagkakabuo ng ika-23 na Dinastiya. Pinamunuan ni Piye ang ika-24 na Dinastiya. **Huling Panahon (Ika-26 hanggang Ika-31 Dinastiya)** Pinamunuan ni Psammetichus ang ika-26 na Dinastiya. Napasakamay ng mga Persian ang Ehipto sa pamumuno ni Cambysses II na naging unang hari ng ika-27 Dinastiya. Noong 332 BCE, sinakop ni Alexander the Great ang Ehipto. Malawak ang kanyang imperyo. Umabot ito sa Macedonia, Asia Minor, Persia, at Mesopotamia hanggang Indus Valley sa India. Noong 323 BCE, namatay si Alexander the Great at pumalit sa kanya ang kanyang kaibigang si Ptolemy. ## Kabihasnang Tsino.pptx Ang kabihasnang Tsino ay umusbong sa tabing-ilog malapit sa Yellow River o Huang Ho. Ang kabihasnan sa China ay itinuturing na pinakamatandang kabihasnang nananatili sa buong daigdig hanggang sa kasalukuyan. **Mga Dinastiya sa Sinaunang Kabihasnan** * **Xia (2000-1570 BCE):** * Sinasabi na ito ang kauna-unahang Dinastiyang umusbong sa Huang Ho. * Hindi pa ito lubusang napatutunayan dahil sa kawalan ng matibay na ebidensiyang arkeolohiya. * **Shang (1570-1045 BCE):** * Ang dinastiyang ito ay gumamit na ng bronse. * Ayon sa mga mananaliksik, may naiwang pinakalumang kasulatan na nakaukit sa mga Oracle Bones. * Kadalasang isinagawa ang pagsasakripisyo ng mga tao lalo na sa tuwing namamatay ang kanilang pinuno. * Pinatalsik ang Shang ng mga Chou noong 1045 BCE. * **Zhou o Chou (1045-221 BCE):** * Ang mga tao sa panahon ng dinastiyang ito ay naniwala sa Mandate of Heaven o "Basbas ng Kalangitan." * Ayon sa kanilang paniniwala, ang sinumang maging emperador ay pinahintulutan ng langit. * Pinili siya dahil puno siya ng kabutihan. Kapag siya ay naging masama at mapangabuso, ay babawiin ng kalangitan sa anyo ng lindol, bagyo, tagtuyot, peste o digmaan. * Umusbong sa panahong ito ang mga mahalagang kaisipang pilosopikal na humubog sa kamalayang Tsino tulad ng: * Confucianismo – Layuning magkaroon ng isang tahimik at organisadong lipunan sa pamamagitan ng pagpapabuti sa sarili at pagpapahalaga sa ugnayan ng mga tao sa lipunan. * Taoismo – Hangad ang balanse ng kalikasan at daigdig at pakikiayon ng tao sa kalikasan. * Legalismo – ang pilosopiya na naniniwala na ang tao ay ipinanganak na masama at makasarili. Subalit sila ay maaaring mapasunod sa pamamagitan ng mahigpit na batas at marahas na kaparusahan. * **Q’in o Ch’in (221-206 BCE):**  * Napatalsik ang Zhou ng Dinastiyang Q’ín o Ch’in na siyang nagtuguyod ng unang imperyo sa Tsina (221-210 BCE). * Sa ilalim ng kanilang pamamahala, sa pamumuno ni Shih Huang Ti, ipinatayo ang Great Wall of China upang magsilbing-tanggulan laban sa mga mananalakay na tribong nomadiko na nakatira sa hilaga. * Humina ang dinastiya nang mamatay si Shih Huang Ti at napalitan ng Dinastiyang Han. * **Han (202-200 CE):** * Ang Dinastiyang Han ang kauna-unahang yumakap ng Confucianismo. * Sa panahon ng kanilang pamamahala, naitatag ang mga aklatan na naglalayon na mag-imbak ng mga mahahalagang kasulatan tungkol sa kasaysayan ng Tsina. * Pinalawak ni Wudi ang dinastiyang Han gamit ang 300,000 mandirigma at nagpasimula ng civil service examination. Sa ilalim ng kanyang pamumuno, nakamit ng China ang Pax sinica, o "Panahon ng kapayapaang Tsino," at nagging tanyag ang Silk Road, isang rutang pangkalakalan kung saan idinaan ng mga mangalalakal na Tsino ang seda. * **Sui (589-618 CE):** * Ang mga Sui ay nagpabuklod sa mga watak-watak na mga teritoryo ng Tsina. * Isinaayos sa panahong ito ang Great Wall na napabayaan sa mahabang panahon. * Ginawa rin ang Grand Canal na naglalayong mapagdugtong ang Huang Ho at Yangtze upang mapabilis ang transportasyon at mapasigla ang kalakalan ng mga karatig pook. * **Tang (618-907 CE):** * Sa panahon ng Dinastiyang Tang, masagana ang lupain at mabilis ang mga pagbabago sa larangan ng sining at teknolohiya. * Malawakang tinangkilik ang relihiyong Budhismo ng mga dugong bughaw at mga karaniwang tao. * Pinagtibay ang civil service examination system na naging mahalaga sa pagpili ng opisyal ng pamahalaan. Ang pagsusulit na ito ay unang ginamit sa panahong Han subalit pinagbuti pa sa panahon ng Tang. * Bumagsak ang dinastiya dahil sa pag-aalsa ng kanilang nasasakupan. * **Sung (960-1127 CE):** * Sa pagbagsak ng Han, humalili ang mga Sung na nagtayo ng malawakang hukbong imperyal. * Sa panahong ito, naging sapat ang suplay ng pagkain sa Tsina dahil sa pag-unlad ng teknolohiyang agrikultural. * Nalikha ang isang paraan ng paglilimbag na nagpalago ng kanilang sistema ng imprenta.  * Humina ang Dinastiyang Sung sa mga pananakop ng mga barbaro dahilan ng kanilang paglisan noong ika-12 siglo. * **Yuan (1279-1368 CE):** * Sa paglisan ng Dinastiyang Sung, pumalit ang Dinastiyang Yuan sa pamumuno ni Kublai Khan mula sa bansang Mongolia. Sa unang pagkakataon, ang kabuuang Tsina ay pinamunuan ng dayuhang barbaro. * Pagkatapos ng mga labanan, naranasan ng dinastiya ang Pax Mongolica o panahon ng kapayapaan, at maayos na sistema ng komunikasyon. * **Ming (1368-1644 CE):** * Nanumbalik ang Tsina sa mga Tsino sa pamumuno ni Emperador Zhu Yuanzhang. * Isinaayos ang malaking bahagi ng Great Wall. * Naitayo din ang Temple of Heaven at Forbidden City sa Peking na naging tirahan ng emperador. * Ang sining, kalakalan, at industriya ay napayaman partikular ang paggawa ng porselana. * Maraming aklat ang nailimbag sa pamamagitan ng pamamaraang movable typewriter. * Lumaki rin ang populasyon ng Tsina na umabot sa 100 milyon. * Bumagsak ang dinastiya noong 1644 dahil pinahina ito ng mga pagtutol sa mga pag-aalsa sa lipunan. Kasama rito ang pakikipaglaban nito sa Japan na sumalakay sa Korea. ## Kabihasnang Indus.pptx Ang Timog Asya ay isang malawak na tangway na hugis tatsulok. Ito ay kakaiba sa aspektong heograpikal at kultural kung ihahambing sa ibang panig ng Asya. Ang matabang lupain ng lugar na ito ay dinadaluyan ng tatlong ilog: * Indus * Ganges (tinatawag na "banal na ilog") * Brahmaputra **Sinaunang Kabihasnan ng India:** * **Dravidian:**  * Sinaunang tao sa India ang ipinapalagay na nagtatag nito. * Ang kanilang mga ambag ay kinabibilangan ng: * Pluming at Sewage System * Pictogram * Ladrillo * Agrikultura * Kalakal (butil, tela, bulak, mamahaling bato, ivory, at ginto) * **Panahong Vedic (Aryan):** * Pinamunuan ng isang raja. * Lipunan: Sistemang Caste * Brahmin * Kshatriya * Vaisya * Shudra * Ekonomiya: Nakipagkalakalan sa iba't-ibang bansa sa Timog-silangang Asya. * Relihiyon: Hinduism, Buddhism, at Jainism * Sistema ng Pagsulat: Sanskrit * **Pariah o Untouchables:** * Mga Dravidian, nagkasalang Aryan, at mga Aryan na nakapag-asawa ng hindi Aryan. * Mga magsasakang walang sariling lupain. * **Mahalagang Ambag ng Kabihasnang Indus Valley:** * Sopistikadong "city planning" * Sistema ng pagsulat (hindi pa lubusang na-decipher) ## Kabihasnang Mesopotamia.pptx * **Heograpiya:** Matatagpuan sa kasalukuyang Iraq at bahagi ng Syria at Turkey. * **Sinaunang Kabihasnan ng Mesopotamia:** * **Summer (3500-2340 BCE):**  * Binubuo ng labindalawang (12) estado. * Patesi – tawag sa pinuno. * Pagsulat: Cuneiform (sumusulat sa Clay tablet o Luwad) * Lipunan: * Noble * Commoners * Slave * Ekonomiya: Gumagamit ng teknolohiya sa agrikultura at may sistema ng panukat at timbangan sa kalakalan. * Paniniwala: Ziggurat (templo at sagradong lugar), Teokrasya (ang kapangyarihan ay nagmumula sa dios) * **Akkad (2340-2100 BCE):** * Kauna-unahang imperyo sa daigdig. * Pinuno: Haring Sargon 1 * Ambag: Pinaunlad ang sulating Cuneiform. * Dahilan ng pagbagsak: Pananalakay ng kapitbahay mula sa hilaga. * **Babylonian (1792-1595 BCE):** * Pinakamalaking lungsod-estado. * Pinuno: Haring Hammurabi * Ambag: * Kodigo ni Hammurabi (naging batayan ng kilos at galaw ng mga tao) * Kontrata * Alahas mula sa mamahaling bato * Political number system * Mathematical equation * Dahilan ng pagbagsak: * Pagkamatay ni Haring Hammurabi * Pananakop ng mga Kassites, Hurrians, at Hittes * **Assyrian (1813-605 BCE):**  * Kilala bilang malupit na mga tao at kinatatakutang mandirigma. * Pinuno: Haring Ashurbanipal * Ambag: * Maayos na koleksyon ng pagbubuwis * Malawak na kalsada * Kauna-unahang silid-aklatan sa daigdig * Dahilan ng pagbagsak: * Pagkamatay ni Ashurbanipal * Pag-aalsa ng mga lungsod-estado dahil sa malupit na patakaran * **Chaldean (612-539 BCE):** * Pinuno: Haring Nebuchadnezzar * Ambag: * Hanging Gardens of Babylon (isa sa "Seven Wonders of The Ancient World") * Dahilan ng pagbagsak: Pananakop ng hukbong Persian. * **Persian (539-330 BCE):** * Pinakamalawak na imperyo. * Pinuno: * Cyrus the Great (Cyrus ang Dakila) * King Cambyses Iyan na ang kumpletong summary ng lahat ng limang PowerPoint files. Sana nakatulong ito sa iyo!