Quarter 2 KARAPATAN AT TUNGKULIN PDF

A. SPEECH BAALLOONs batay sa situwasyon ng Guro at Estudyante (Pangkatang Gawain) KARAPATAN Ang karapatan ay kung ano ang dapat para sa tao  PANGKATANG GAWAIN TUNGKOL sa Resulta o Talakayan Pangkat 1 GRAPHIC ORGANIZER PANGKAT 2 MALAYANG TALA...

A. SPEECH BAALLOONs batay sa situwasyon ng Guro at Estudyante (Pangkatang Gawain) KARAPATAN Ang karapatan ay kung ano ang dapat para sa tao  PANGKATANG GAWAIN TUNGKOL sa Resulta o Talakayan Pangkat 1 GRAPHIC ORGANIZER PANGKAT 2 MALAYANG TALAKAYAN PANGKAT 3 RAP SONG /RHYME PANGKAT 4 CARTOON STRIP  PANGKATANG GAWAIN TUNGKOL sa KAHALAGAHAN NG KARAPATAN Pangkat 1 TULA (Powerpoint) PANGKAT 2 AWIT PANGKAT 3 MGA SIMBOLO sa Pamamagitan ng Larawan ARALIN 5: KARAPATAN AT TUNGKULIN 1. Natutukoy ang mga karapatan at tungkulin ng tao. 2. Napahahalagahan ang pagtupad ng tungkulin bilang isang Pilipino. 3. Naipakikita ang mga karapatang natatamo at ang wastong pagtupad sa tungkulin sa pamamagitan ng malikhaing presentasyon. KONSEPTO NG KARAPATAN  KAHULUGAN NG kARAPATAN (Right) Sa wikang Ingles ay “right” na nagmula sa salitang Aleman at Recht. Salitang Latin na ius “ano ang para sa o dapat sa tao na maaaring maiugnay sa katungkulan “duty”. Samakatuwid, ang karapatan ay nangangahulugan ng kung ano ang tama o dapat sa tao.  UIS –ay nagmula sa salitang uististia o katarungan (justice) Samakatuwid, may malaking kaugnayan ang karapatan sa katarungan.  Kailan makakamit ng tao ang katarungan? Nakakamit lamang ang katarungan kung ang bawat tao ay nakakatanggap o binibigyan ng dapat o para sa kanya. Ang pagbibigay ng dapat para sa kanya ay karapatan. KARAPATAN ay nagmula sa salitang “dapat”. “DAPAT” Karapatan ng tao na sadyang ipinagkaloob sa kanya upang marating niya ang kaganapan ng pagkatao ayon sa kanyang kalikasan. Ito rin ay nagpapahayag ng katungkulan ng isang tao sa kanyang kapwa. Karapatan ay nagmumula sa likas na dignidad at pagsasaalang-alang sa dangal ng pangkat,pamayanan o sangkatauhan. Paano magiging makabuluhan ang karapatan? Kapag nakikita ang kaugnayan nito sa karapatan ng iba at ang katungkulan na maipaglaban at matutulan ang mga paglabag sa karapatang ito. Karapatan A. Kapangyarihang moral na gawin, hawakan, pakinabangan at angkinin ang mga bagay na kailangan ng tao sa kanyang estado sa buhay  Nakabatay sa Likas na Batas Moral  Pakikinabang ng tao dahil tao lamang ang may moral na kilos  Kaakibat ay obligasyon o tungkulin Karapatan B. Kapangyarihang Moral ng Karapatan  Hindi maaaring puwersahin ng tao ang kanyang kapwa na ibigay sa kanya ng sapilitan ang mga bagay na kailangan niya sa buhay C. Obligasyon  Akuin at tuparin ng tao ang kanyang tungkulin  Igalang ng tao ang isa pang tao BATAYAN NG KARAPATAN: DANGAL NG TAO Ang dangal ay nag-uugat sa mga biyayang ipinagkaloob ng Diyos tulad ng iyong kaisipan at malayang kalooban, ang iyong pinagbuklod na espiritu at katawan at ang iyong pagkalalang na kahawig ng Diyos.  Nakabatay sa pagkabukod-tangi. Ang dangal ng Dignidad bawat tao ay likas sa kanya mula sa kaniyang pagsilang. Ano ang pananagutan mo bilang tao? *Ang pangalagaan at protektahan ang dangal dahil likas sa atin ang mga karapatan na kailangang pagtibayin ito Karangalan ay likas at hindi dapat pinaghihirapang kamtin bagkus pinangangalagaan at pinagtitibay. Kailangang isaalang-alang at pahalagahan mo ang mga pangunahing karapatan ng tao upang mapanatili at patuloy na maiangat ang iyong dangal bilang tao.  Ano ang naging batayan ng kaayusan ng iyong buhay? Ang paggalang sa dignidad at karapatan. 5 Mga pamamaraan upang mapagtibay at pangalagaan ang dangal ng tao 1. Ginagamit ang karapatan upang mapaunlad at mapabuti ang sarili 2. Pagsasanay o mga gawain na nagpapatingkad sa pagtingin sa sarili 3.Malayang pagpapahayag ng kaisipan at damdamin 4. Pagkilos at pakikipagtulungan. 5. Mabuting Ugnayan sa Kapwa Paano maipapakita ang paggalang sa dangal at karapatan ng iba? 1. Pagbabahagi ng kabutihang-loob 2. Pangangasiwa ng hidwaan 3. Pagbabalikan at pagkakaisa sa Layunin. Karapatang Pantao ay mga prinsipyong gumagabay sa pananaw ng tao tungkol sa pagtrato ng kaniyang kapuwa, at sa dignidad niya bilang tao. Karapatang Pantao Marami sa mga ito ang ginawa nang batas upang mapangalagaan ang bawat tao sa mundo. Ngunit isaisip na nararapat ding pangalagaan ng tao ang kanyang mga karapatan. Mga Panguhahing Karapatang Pantao 1. BUHAY 2. DIGNIDAD 3. PAG-UNLAD 1. BUHAY Panlipunang Seguridad Kalusugan Pamamahinga at Paglilibang Pag-aari Kalayaang Gumalaw sa Trabaho Bansa at Pag-alis at Pagbalik Pag-organisa nang Malaya Pagbuo ng Unyon Pagbuo ng Pamilya Pagwewelga Pagganap ng mga Karapatan ng Pagmamagulang  d.Pananaliksik/Pagtanggap/P 2. Dignidad agbabahagi ng impormasyon e. Mapayapang a.Pagkilala bilang Tao Pagtitipon/Pagpupulong b.Dangal at Puri d. Pantay na Pagtingin c.Kalayaan, Konsensiya, f. Kasarinlan sa Relihiyon Pamilya,Tahanan, at opinyon na pagpapahayag pakikipagsulatan g. Kalayaan sa Kaparusahang Pagkaalipin,labis na Nakapagpapababa sa Sarili Di makataong Kaparusahan pagpapahirap g. Malupit na kaparusahan 3. Pag-unlad Ipagpalagay na Walang Sala Makatarungang Paglilitis Edukasyon Makabahagi sa buhay Kultural ng Pamayanan Magtatag ng mga Asosasyon Mabuhay sa Pambansa at Pandaigdig na Katiwasayan UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN RIGHTS 1948 Naglalaman ng mga pangunahing karapatan ng tao. Isang pandaigdigang kasunduan na naglalayong protektahan ang mga karapatan ng tao sa buong mundo. Ang deklarasyong ito ay naglalayong mapaigting sa pamamagitan ng edukasyon ang karapatan at kalayaan ng bawat nilalang Mga Uri ng Karapatan ng Tao Karapatang Sibil Karapatang Politikal Mga karapatan na nagpoprotekta sa kalayaan at dignidad Mga karapatan na nagbibigay kakayahan sa mga tao na ng bawat indibidwal, tulad ng karapatan sa buhay at makilahok sa pamahalaan, kabilang ang karapatan sa kalayaan sa pananalita. pagboto at pagtakbo sa eleksyon. Karapatang Ekonomiko Karapatang Sosyal Mga karapatan na may kinalaman sa kabuhayan at Mga karapatan na nagtitiyak ng kagalingang panlipunan, ari-arian, tulad ng karapatan sa trabaho at makatarungang tulad ng karapatan sa edukasyon, kalusugan, at pabahay. sahod. Mga Halimbawa ng Karapatang Sibil 1 2 3 Karapatan sa buhay: Ang bawat tao Kalayaan sa pananalita: Ang bawat Karapatan sa privacy: Ang bawat ay may likas na karapatan na isa ay may karapatang magpahayag indibidwal ay may karapatang mabuhay at hindi dapat kitlin ng ng kanilang opinyon at saloobin mapanatili ang kanilang pribadong walang sapat na dahilan. nang walang takot sa pagsupil. buhay na hindi basta-basta sinisilip o ginagambala. Mga Halimbawa ng Karapatang Politikal Karapatan sa pagboto: Ang Karapatan sa pagtakbo sa Karapatan sa pagpoprotesta: Ang bawat mamamayan ay may eleksyon: Ang bawat mamamayan bawat mamamayan ay may karapatang pumili ng kanyang ay may karapatang maghain ng karapatang magpahayag ng mga pinuno sa pamamagitan ng kanyang kandidatura at tumakbo kanilang mga hinaing at malayang halalan. para sa pampublikong posisyon. magtipon-tipon para sa mapayapang protesta. Mga Halimbawa ng Karapatang Ekonomiko 1 2 3 Ang bawat tao ay may karapatan sa Bawat manggagawa ay may Ang bawat indibidwal ay may trabaho na kanyang pinili at angkop karapatan sa makatarungang sahod karapatan sa ari-arian at proteksyon sa kanyang kakayahan. na sapat upang mabuhay nang laban sa di-makatarungang disente. pag-agaw. Mga Halimbawa ng Karapatang Sosyal 01 02 03 Karapatan sa edukasyon: Lahat ng Karapatan sa kalusugan: Lahat ng Karapatan sa pabahay: Lahat ng tao ay may karapatang tao ay may karapatang tao ay may karapatang magkaroon makatanggap ng de-kalidad na makatanggap ng serbisyong ng ligtas at maayos na tirahan na edukasyon na angkop sa kanilang pangkalusugan at magkaroon ng nagbibigay proteksyon laban sa pangangailangan at kakayahan. akses sa mga pasilidad at gamot. mga panganib at kalamidad. Pangkalahatang Tungkulin ng Tao Paggalang sa karapatan ng iba: Kinakailangan nating kilalanin at igalang ang mga karapatan ng bawat isa upang makabuo ng maayos at makatarungang lipunan. Pagpapanatili ng kapayapaan: Mahalaga ang pagpapanatili ng kapayapaan sa ating komunidad sa pamamagitan ng pakikipag-usap at pagresolba ng mga alitan sa mapayapang paraan. Pagsunod sa batas: Ang pagsunod sa mga batas at regulasyon ay nagbibigay ng kaayusan at seguridad sa lipunan, at tumutulong upang maiwasan ang kaguluhan. Mga Tungkulin sa Pamilya Pag-aaruga: Ang bawat miyembro ng pamilya ay may tungkulin na magbigay ng pagmamahal at suporta sa isa't isa, lalo na sa mga bata at matatanda. Pagbibigay ng edukasyon: Mahalaga ang papel ng mga magulang sa pagbibigay ng tamang edukasyon at gabay sa kanilang mga anak upang maging mabuting mamamayan. Pagtulong sa gawaing bahay: Ang bawat miyembro ng pamilya ay dapat tumulong sa mga gawaing bahay upang mapanatili ang kaayusan at kalinisan ng tahanan. Mga Tungkulin sa Komunidad 01 02 03 Pagiging mabuting mamamayan: Paglahok sa mga aktibidad ng Pagbibigay ng tulong sa kapwa: Sumusunod sa batas, nakikilahok komunidad: Sumasali sa mga Tumutulong sa mga sa halalan, at nagtataguyod ng programa at proyekto na nangangailangan, nag-aambag sa kapayapaan at kaayusan. naglalayong mapabuti ang mga relief operations, at kalagayan ng komunidad. sumusuporta sa mga lokal na inisyatibo. Mga Tungkulin sa Bansa 01 02 03 Pagsunod sa batas ay mahalaga Ang pagbabayad ng buwis ay Ang paglilingkod sa bayan, tulad ng upang mapanatili ang kaayusan at tumutulong sa pagpopondo ng mga pagsali sa mga programa ng kapayapaan sa lipunan. serbisyong pampubliko at proyekto gobyerno, ay nag-aambag sa ng gobyerno. pag-unlad ng bansa. Pagkakaiba ng Karapatan at Tungkulin Ang karapatan ay mga pribilehiyo o kalayaang ibinibigay sa isang tao ayon sa batas Kahulugan ng Karapatan o moralidad. Halimbawa ay ang karapatan sa edukasyon at kalayaan sa pananalita. Ang tungkulin ay mga responsibilidad o obligasyon na dapat gampanan ng isang tao. Kahulugan ng Tungkulin Halimbawa ay ang pagsunod sa batas at paggalang sa karapatan ng iba. Ang karapatan ay nagbibigay ng kalayaan at proteksyon, samantalang ang tungkulin Pagkakaiba ng Dalawa ay nagtatakda ng mga gawaing dapat isagawa upang mapanatili ang kaayusan at kapayapaan ng lipunan. Kahalagahan ng Pagkilala sa Karapatan Ang pagkilala sa karapatan ng tao ay nagpapanatili ng kanilang dignidad. Ito Pagpapanatili ng ay nagbibigay ng respeto at pagpapahalaga sa bawat indibidwal bilang Dignidad pantay na miyembro ng lipunan. Ang pagkilala sa karapatan ng tao ay tumutulong upang maiwasan ang Pag-iwas sa pang-aabuso at diskriminasyon. Nagbibigay ito ng proteksyon laban sa mga Pang-aabuso hindi makatarungang gawain. Sa pagkilala sa karapatan ng tao, nagiging mas patas ang lipunan. Ang bawat Pagkakaroon ng isa ay nagkakaroon ng pantay na oportunidad at proteksyon sa ilalim ng Patas na Lipunan batas. Kahalagahan ng Pagtupad sa Tungkulin Ang pagtupad sa mga tungkulin ay mahalaga upang mapanatili ang kaayusan Pagpapanatili ng sa lipunan. Sa pamamagitan ng pagsunod sa mga patakaran, naiiwasan ang kaayusan kaguluhan at pagkakagulo. Ang pagtupad sa tungkulin ay nagdudulot ng kapayapaan. Kapag ang bawat Pagpapalaganap ng isa ay gumagawa ng kanilang parte, nagkakaroon ng pagkakaunawaan at kapayapaan matiwasay na pamumuhay. Pagtulong sa Mahigpit na kaugnay ang pagtupad sa tungkulin sa pag-unlad ng lipunan. Ang pag-unlad ng pagsasagawa ng responsibilidad ay nag-aambag sa kolektibong pag-unlad at lipunan progreso ng komunidad. Mga Institusyong Nagbibigay Proteksyon sa Karapatan Ang gobyerno ay may pangunahing papel sa pagpapatupad at proteksyon ng Gobyerno karapatan ng tao sa pamamagitan ng mga batas at polisiya. Kabilang dito ang mga korte at mga ahensya na nag-iimbestiga sa mga paglabag sa karapatan. Ang mga Non-Governmental Organizations (NGOs) ay nagbibigay suporta at NGOs proteksyon sa karapatan ng tao sa pamamagitan ng adbokasiya, legal na tulong, at mga programa sa edukasyon. Sila ay nagiging boses ng mga nasa laylayan. Ang mga internasyonal na organisasyon tulad ng United Nations ay nagtataguyod Internasyonal na ng karapatan ng tao sa buong mundo. Nagbibigay sila ng mga patnubay at Organisasyon pangangasiwa upang masiguro ang pagsunod ng mga bansa sa mga pandaigdigang pamantayan. Mga Batas na Nagpoprotekta sa Karapatan Universal Declaration of Konstitusyon ng Pilipinas Anti-Discrimination Laws Human Rights Isang pandaigdigang kasunduan na Ang pangunahing batas ng bansa Mga batas na naglalayong naglalayong protektahan ang mga na nagtatakda ng mga karapatan protektahan ang mga tao laban sa karapatan ng tao sa buong mundo. ng mga mamamayang Pilipino. diskriminasyon batay sa lahi, Nilalaman nito ang mga Kabilang dito ang mga probisyon kasarian, relihiyon, o iba pang mga pangunahing karapatan at kalayaan tungkol sa kalayaan, dignidad, at katangiang personal. Tinitiyak nito ng bawat indibidwal. karapatang pantao. ang pantay na pagtrato sa lahat. Mga Hamon sa Karapatan at Tungkulin Ang kahirapan ay nagiging hadlang sa pag-angkin ng mga tao sa kanilang karapatan. Kahirapan Madalas, ang mga mahihirap ay walang akses sa edukasyon, kalusugan, at iba pang batayang serbisyo. Maraming tao ang hindi nakakaalam ng kanilang mga karapatan at tungkulin dahil sa Kakulangan ng kakulangan ng edukasyon. Ito ay nagdudulot ng kawalan ng kamalayan at nagiging Edukasyon sanhi ng pang-aabuso. Ang korupsyon sa mga institusyon at pamahalaan ay nagiging hadlang sa tamang Korupsyon pagpapatupad ng mga karapatan at tungkulin. Ang mga pondo at serbisyong dapat ay para sa publiko ay napupunta sa bulsa ng iilan. Mga Hakbang Tungo sa Pagpapatupad ng Karapatan Ang edukasyon ay mahalaga upang malaman ng Ang estriktong pagpapatupad ng batas ay mga tao ang kanilang mga karapatan at kung paano nagsisiguro na ang mga karapatan ng tao ay hindi ito ipagtanggol. malalabag. Ang paglahok ng komunidad sa mga usapin ay Ang internasyonal na kooperasyon ay tumutulong nagpapalakas ng kolektibong tinig para sa sa pagpapalaganap ng mga pandaigdigang proteksyon ng karapatan ng bawat isa. pamantayan ng karapatang pantao. Mga Hakbang Tungo sa Pagtupad ng Tungkulin Ang pagsasanay at edukasyon ay mahalaga upang maipaliwanag ang mga responsibilidad at kung paano ito isasagawa nang tama. Ang pagpapalaganap ng kamalayan sa pamamagitan ng kampanya at seminar ay makatutulong upang maalala ng mga tao ang kanilang mga tungkulin. Ang pagbibigay ng insentibo tulad ng pagkilala at gantimpala ay mag-uudyok sa mga tao na tuparin ang kanilang mga responsibilidad. TAYAHIN ANG IYONG PAG-UNAWA Sagutin ang mga sumusunod na tanong upang masukat ang iyong kaalaman tungkol sa mga tungkulin ng tao: 1. Ano ang pangunahing tungkulin ng tao sa kanyang pamilya? 2. Paano makakatulong ang isang indibidwal sa kanyang komunidad? 3. Ano ang mga tungkulin ng tao sa kanyang bansa? 4. Bakit mahalaga ang pagsunod sa batas? 5. Anong mga hakbang ang maaaring gawin upang masiguro ang pagtupad ng tungkulin ng tao?