Panahon ng Katutubo PDF

HON NG KATUT NA UBO PA UNANG PANGKAT  a Ka t ut ub on g M P ilip in o g Ayon sa pag aaral may sarili ng sibilisasyon ang ating mga ninuno, bago pa man dumating ang mga kastila Mga Negrito, Indones at...

HON NG KATUT NA UBO PA UNANG PANGKAT  a Ka t ut ub on g M P ilip in o g Ayon sa pag aaral may sarili ng sibilisasyon ang ating mga ninuno, bago pa man dumating ang mga kastila Mga Negrito, Indones at Malay ang mga pinaniniwalaan na unang mamamayan ng Pilipinas. Mayroon nang sariling pamahalaan (sa kaniyang barangay), may sariling batas, pananampalataya, sining, panitikan at wika. Sinabi niyang may sariling wika sa Pilipinas at ang mga naninirahan dito’y may sistema ng pagsulat na tinatawag na alibata. Alibata o Baybayin ang tawag sa katutubong paraan ng pagsulat ng mga katutubo na binubuo ng labimpitong (17) titik, tatlong (3) at labing-apat (14) na katinig na hango sa Arabic. ALIBATA Ang paraanng pagsulat ng mga katutubo’y patindig, buhat sa itaas pababa at ang pagkakasunod- sunod ng mga talata ay buhat sa kaliwa, pakanan. Ang ginagamit na pinakapapel noon ay ang mga biyas ng kawayan, mga dahon ng palaspas o balat ng punongkahoy at ang pinakapanulat nila’y ang mga dulo ng matutulis na bakal o iyong tinatawag sa ngayong lanseta.  PA NIT IK AN SA H ON N G K AT UT NA UBO PA UNANG PANGKAT Kuwentong Bayan Mga kwento tungkol sa mga karaniwang kaganapan sa pamayanan. Batay sa artikulong isinulat ni D. Damiana Eugenio na kilala sa larangan ng Folklore sa Pilipinas, ang “Legends and Folklores” na binasa niya sa Ateneo University noong tag-init ’79, tatlo ang mahahalagang pangkat ng mga kuwentong bayan ( folk narratives): ang (1) Mito, (2) Alamat at (3) Salaysayin (folktales).  Mito Tinuturing na totoong nagaganap sa lipunan noong mga panahong nagdaan. Pinaniniwalaan ito sapagkat tinutuhan silang ito’y paniwalaan. Nasa mito ang dogma at karaniwang itinuturing na sagrado. Karaniwang kaugnay ito ng teolohiya at rituwal. Ito ang naglalahad ng ibang daigdig tulad ng langit at ilalim ng lupa. Kinapapalooban din ito ng simula ng daigdig, ng tao, ng kamatayan, ng mga katangian ng mga ibon, hayop o pisikal na kaanyuan ng lupa. Maaari rin itong kuwentong tungkol sa mga diyos at diyosa.  Tao ang pangunahing tauhan. Isinasalaysay naman dito m ang migrasyon, digmaan at tagumpay na nagawa ng mga Ala at bayani, hari o datu at ng mga sumunod na nagungulo sa bayan. Nabibilang dito ang ang tungkol sa mga natatagong kayamanan, mga santo, mga engkanto at mga multo. DALAWANG URI NG ALAMAT: Etiological- nagpapaliwanag na mga alamat na sumasagot sa tanong na kung paano pinangalanan ang mga bagay o pook at kung bakit nagkaganoon. Non-etiological- tungkol sa mga alamat ng santo, mga supernatural na nilikha tulad ng aswang, tikbalang, engkantado, multo at mga ibinaong kayamanan. Anyo ng kuwento o naratibong pag-uulat na Salaysayin naglalarawan ng isang serye ng mga kaganapan, karanasan, o kalagayan. Karaniwan, dito ay may simula, gitna, at wakas. Ang salaysay ay maaaring maging totoo (tulad ng isang salaysaying pangyayari) o kathang-isip (tulad ng mga kwentong nasa mga nobela o maikling kwento).  Kantahing Bayan Ang kantahing bayan ang oral na pagpapahayag ng damdamin ng mga katutubo. May iba’t ibang uri ito batay sa iba’t ibang okasyong pinaggagamitan ng mga ito. Oyayi- pagpapatulog ng mga sanggol Soliranin o talindaw- sa pamamangka Diona- awiting pangkasal Kumintang- awit pangdigma Kundiman- awit ng pag-ibig Bugtong o palaisipan runungang Binubuo ng mga parirala o pangungusap na patula at patalinghaga ang mga bugtong at a K bayan: - palaisipan. Iba’t ibang bagay ang ginagawa ng bugtong ng mga ninuno. Mga bagay na nakikita araw- araw sa kanilang kapaligiran, mga bagay na may malaking kaugnayan sa kanilang buhay. Halimbawa: Dala mo, dala ka Dala ka ng iyong dala (sinelas) Bulong Ginagamit na pangkukulam o Pange- engkato ang tinatawag na bulong. Ang halimbawa nito’y ang sinasabi kapag may nadaanang punso sa lalawigan na pinaniniwalaaang tinitirhan ng mga duwende o nuno. SALAMAT SA PAKIKINIG!