Ahşap Malzemenin Korunması PDF

Ahşap Malzemenin Korunması Ahşap Malzemenin Su ile İlişkisi Lif doygunluğu noktası (LDN); Ahşapta serbest sunun hiç bulunmaması, bağlı su oranının en fazla olması durumudur. Ağaçta malzeme açısından boyutsal değişmeler lif doygunluğuna ulaştıktan sonra başlar. Lif doygunluğuna ulaşıncaya ka...

Ahşap Malzemenin Korunması Ahşap Malzemenin Su ile İlişkisi Lif doygunluğu noktası (LDN); Ahşapta serbest sunun hiç bulunmaması, bağlı su oranının en fazla olması durumudur. Ağaçta malzeme açısından boyutsal değişmeler lif doygunluğuna ulaştıktan sonra başlar. Lif doygunluğuna ulaşıncaya kadar kuruma sabit ve hızlıdır. Lif doygunluğunun altında bu hız düşmekte ve gittikçe azalmaktadır. LDN rutubet miktarı, genel olarak %20-30 arasında değişmekte olup ortalama LDN %28 olarak kabul edilmiştir. Ahşap Malzemenin Korunması (Önemli) 1. Bünyesel Koruma 2. Kimyasal Koruma 1. Basınç Uygulanmayan Yöntemler Fırça ve Püskürtme Yöntemleri Uzun ve Kısa Süreli Batırma Yöntemleri Sıcak-Soğuk Açık Tank Yöntemi 2. Basınç Uygulanan Yöntemler Dolu Hücre Yöntemi Boş Hücre Yöntemi Çift Vakum Yöntemi 3. Fumigasyon 3. Yangın Geciktiriciler 1. Sürme ve Püskürtme Yöntemi 2. Basınç Yöntemi 1. Bünyesel Koruma Ahşabın Besinli Suyunun Giderilmesi ve Kurutulması: Geleneksel ahşap yapım sistemlerinde ahşabın hizmet ömrünün uzun olmasının sebebi, çürüme riski yüksek olan ya da ana strüktür elemanı olarak kullanılacak ahşap malzemenin seçiminde dayanıklı türlerden elde edilen ahşapların seçilmesidir.  Doğal dayanıklılık, ağacın kendi doğal yapısı sebebi ile biyolojik zararlılara, iklim koşullarına göstermiş olduğu direnç olarak tanımlanabilir. 2. Kimyasal Koruma Bünyesel koruma yetersiz kaldığı durumlarda ahşaba reçine ve diğer bazı maddeler emdirilebileceği gibi, çeşitli kimyasal maddelerle muamele etme yöntemlerinden de yararlanılır. Koruyucu kimyasal maddelerin çeşitli yöntemlerle ahşap içerisine emdirilmesi işlemine emprenye denir. Emprenye maddeleri; Yağlı emprenye maddeleri Organik çözücülü emprenye maddeleri Suda çözünen tuzlar Olmak üzere üç grupta toplanır. Emprenye yöntemleri ise; Basınç uygulanmayan yöntemler Basınç uygulanan yöntemler Besi suyu çıkartma yöntemi Difüzyon yöntemi Yerinde koruma yöntemi Olmak üzere beş ana grup altında toplanabilir. 1. Basınç Uygulanmayan Yöntemler Fırça ve Püskürtme Yöntemleri Yerinden çıkartılmayacak ahşap elemanların emprenyesinde fırça ile sürme ya da püskürtme yöntemi tercih edilir. Emprenye maddesi temiz ve kuru haldeki malzeme yüzeyine birkaç kat uygulanır. Bu maksatla çoğunlukla organik çözücüler kullanılır. Koruma süresi kısa olup uzun süreli koruma için işlemler periyodik olarak tekrarlanmalıdır. Uzun ve Kısa Süreli Batırma Yöntemleri Ahşap malzemenin bir emprenye maddesine belli sürelerde batırılmasını içeren bu yöntemle, fırça ile sürme ve püskürtme yöntemlerinden daha iyi bir nüfuz etme derinliği sağlanabilir. Çünkü bütün yüzeyler, emprenye maddesini kolay bir şekilde absorbe eder. Batırma süresi, ahşap türüne ve hedeflenen nüfuz etme derinliğine göre kısa ve uzun süreli olarak uygulanabilir. Bu banyolar için en çok bakır sülfat, çinko klorür ve lizol gibi maddeler kullanılır. Sıcak-Soğuk Açık Tank Yöntemi Hava kurusu hâldeki ahşap malzeme önce sıcak emprenye maddesi içine batırılarak hücre içindeki hava ısınarak dışarı atılır. Daha sonra soğuk emprenye maddesinin içine batırıldığında vakum etkisi oluşarak emprenye maddesini malzeme içerisine çeker. 2. Basınç Uygulanan Yöntemler Dolu Hücre Yöntemi Hücre çeperindeki boşluklarda bulunan havanın boşaltılarak, yerine emprenye maddesinin doldurulması prensibine dayanan dolu hücre yönteminde emprenye maddesi absorpsiyonu yüksek olduğundan kullanım alanı çürüme riski yüksek olan yerlerde bu yöntem tercih edilir. Boş Hücre Yöntemi Yöntemin prensibi, hücre boşluklarını dolduran emprenye maddesinin dışarı atılarak lümenlerinin boşaltılması, böylece hücre çeperlerinin emprenye edilmesidir. 3. Fümigasyon Gaz halindeki öldürücü etkiye sahip kimyasal maddelere fümigant, fümigant kullanılarak yapılan arındırma işlemine ise fümigasyon denir. Fümigantlar normal sıcaklık (20-25 C) altında veya üstündeki davranışlarına göre 2 ana gruba ayrılır. Alçak Kaynama Noktasına Sahip Fümigantlar Methil bromür ve hidrojen siyanür gibi alçak kaynama noktasına sahip fümigantlar normal koşullar altında daima buhar hâlinde bulunacaklarından silindirler veya kutular içerisinde basınç altında tutulurlar. Bu basınç kalktığında fümigant hemen buharlaşır. Yüksek Kaynama Noktasına Sahip Fümigantlar Normal koşullar altında katı veya sıvı hâlde bulunan yüksek kaynama noktasına sahip fümigantlar buharlaşmaları zayıf; nüfuzları yavaş ve azdır. Böyle fümigantlar uygulama esnasında operatörler için daha az tehlike arz ederler. Fümigantlar sıcak ortamlarda soğuk ortamlara göre daha hızlı dağılırlar, bundan dolayı kullanılma miktarları veya etkili dozları sıcaklık ile değişiklik gösterir. 3. Yangın Geciktiriciler Ahşap malzemenin yanmaya karşı korunması sürme, püskürtme ve basınç yöntemleri ile sağlanır. 1. Sürme veya Püskürtme Yöntemi Köpük oluşturanlar ve oluşturmayanlar olmak üzere iki grupta toplanır. Köpük Oluşturan Koruyucular Yüksek sıcaklık etkisinde önce yumuşayan sonra tutuşmayan gazlar çıkaran bu koruyucular, yüzeyde köpük tabakası oluşturur. Köpük Oluşturmayan Koruyucular Yüksek sıcaklık etkisinde ya yanmayan maddelere dönüşür, ya da yanma sırasında eriyerek koruyucu bir tabaka (silikatlar, boratlar) oluştururlar. 2. Basınç Yöntemi Dolu hücre yöntemi esasına uyularak ve çoğunlukla suda çözünen tuzlar kullanılarak uygulanır. Yanmayı geciktiren emprenye maddeleri; suda çözünen tuzlar ve köpük yapan organik bileşikler olarak iki grupta toplanır. Suda çözünen tuzların başlıcaları amonyum sülfat ve alüminyum sülfat olup; ya karbondioksit, amonyak, sülfirik asit gazları ya da ahşap malzeme yüzeyini örten fosfat, borat, asetat eriyikleri oluşturarak etkilerini gösterirler. Köpük yapan organik bileşiklerin en önemlisi, borakslı diamonyum fosfat ve formaldehit emülsiyonu karışımları olup, malzeme yüzeyinde ısı etkisi ile köpük şeklinde kömür kabarcıkları oluşturarak çok yüksek ısı izolasyonu sağlarlar. Tanen ve reçine içeren meşe, kestane, akasya, melez, servi, çam, ardıç öz odunları doğal olarak mantar ve böceklere dayanıklıdır. NOT Ahşap Yüzeyinin Koruyucu Maddelerle Kaplanması Boyama Katranlama: Hava ile temas halinde olan kaba yapı elemanları (direk, kazık, tahta perde gibi) gibi görünüşün önemli olmadığı yerlerde kullanılır. Malzeme ahşaba sıcak ve soğuk olarak sürülür. Yüzeysel Yanma: Ahşabın yüzeyine alev püskürtmek suretiyle ahşap yüzeysel olarak kömürleştirilir. Böylece malzeme yüzeyi dış etkenlere karşı daha çok dayanıklı hale gelir. Çivileme: Su içinde bulunan ahşaba saldırabilen bazı kurtlardan korumak amacıyla, iri (yaklaşık 15mm) ve yuvarlak başlı özel çiviler ahşabın üzerine yan yana çivilenir. Bir süre sonra ahşabın yüzeyi bir pas tabakasıyla örtülür. Bu pas örtüsü ahşap üstünde koruyucu bir tabaka haline gelir.  Daldırma Vernik: Kuruduğunda ahşap üzerine ince, sert ve parlak (isteğe göre mat) bir tabaka oluşturan reçine + çözücüden oluşan sıvı malzemelerdir. Günümüzde petrol kökenli vernikler kullanılır. Yangından Koruma Yangın duvarı: Bitişik ahşap evlerin arasına 1-1,5 tuğla genişliği duvar yapılarak yangının yan binaya geçişi sınırlandırılır. Söndürme yöntemleri ve bazı yangın söndürücüleri Soğutma Oksijeni azaltma Yakıtı giderme Zincirleme reaksiyonu engelleme Su (en çok kullanılan yangın söndürücü) Yangına karşı doğru malzeme seçimi Çatma aralarının ahşap, kerpiç, tuğla gibi malzemelerle doldurulması. Dış yüzeyin kaplama yerine sıvalı olması. Duvarların iç yüzeylerinin onarım sırasında alçı levhalarla kaplanması. Oda kapılarının içine ısı geçirmeyen malzemeler konulması yangının yayılmasını geciktirecektir.