Nederlands Samenvatting december '24 PDF

[Herhaling spelling] ================================ Algemene regel - - - Koppelteken - - - - - Deelteken/ trema - - - Apostrof/ weglatingsteken - - - Startschot Lexicon ================== **WOORD** **BETEKENIS** ---------------------...

[Herhaling spelling] ================================ Algemene regel - - - Koppelteken - - - - - Deelteken/ trema - - - Apostrof/ weglatingsteken - - - Startschot Lexicon ================== **WOORD** **BETEKENIS** ---------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- wijdverbreid algemeen bekend/ verspreid turbulent niet stabiel/ onverwacht connotatie gevoelswaarde van een woord rendabel winstgevend lingua franca taal die gesproken wordt door mensen met elk een verschillende moedertaal überhaupt sowieso/ zelfs hiaat gat in kennis/ gebrek alter ego andere identiteit/ persoonlijkheid gestigmatiseerd afgestempeld al lang al een lange tijd, reeds lang allang al wel erg lang, al wel veel langer alles behalve alles, met uitzondering van allesbehalve absoluut niet even goed een gelijkheid evengoed zonder dat het verschil uitmaakt, met evenveel recht te veel bijwoord/ telwoord teveel zelfstandig naamwoord te goed/ kort bijvoeglijk naamwoord tegoed/ tekort zelfstandig naamwoord ten minste minstens, op z'n minst tenminste althans, in elk geval ten slotte tot slot, tot besluit, als laatste tenslotte uiteindelijk, eigenlijk zo ver als er een afstand mee wordt aangeduid, letterlijk of figuurlijk zover Wanneer het geen afstandsbetekenis heeft, één klemtoon inclusie de insluiting in de samenleving op basis van gelijkwaardige rechten en plichten vergrijzing steeds ouder wordende bevolking xenofobie de angst voor het onbekende yuppie Young urban professional, een hoogopgeleide jongere met een goed betaalde job in het bedrijfsleven excelleren uitblinken, overtreffen fingerspitzengefühl het instinct, onderbuikgevoel knowhow kennis van zaken, kennis van hoe je iets soepel en efficiënt moet doen no-nonsensementaliteit mentaliteit waarbij je vooral doorwerkt en je doel/ werk heel belangrijk vindt, je hebt geen tijd voor plezier zelfredzaam je zelf kunnen redden, zelfstandigheid jargon vaktaal discours een reeks taaluitlatingen, zinnen/ gesprekken ondertoon een doorklinkend gevoel in een zin/ gesprek/ woord grensoverschrijdend gedrag elk gedrag dat jou een onveilig gevoel geeft fysiek/ psychologisch mantra een gedicht, woord, uitspraak of een lettergreep dat het midden houdt tussen een spreuk met magisch effect en een gebed paradoxaal schijnbaar tegenstrijdig quasi bijna, zo goed als buffer iets dat dient als een beschermende barrière **Woordenschatstrategieën** Overleggen - Context gebruiken - - Opzoeken - - Woorddelen en woorden uit andere talen herkennen - - - D1 L4) Samenvatten ================== Tekstverbanden → binnen een alinea - - - - - - - - - - - - - - - Tekststructuren → bepaalt de samenhang van een volledige tekst - - - - - - - - - Tekstsoort → doel die de tekst wil bereiken - - - - - - Teksttypes - - - - - - - - Leesstrategieën - - - - - - - Samenvatten - - 1. 2. D1 L5) Psycholinguïstiek ======================== Psycholinguïstiek - - - - [Fasen in het taalontwikkelingsproces] Prelinguale fase, 0 - 1 jaar oud - - - - - - Vroeglinguale fase, 1 - 2,5 jaar oud - - - - - Differentiatiefase, 2,5 - 5 jaar oud - - - - Voltooiingsfase, vanaf 5 jaar oud - - Reductie - - - Reduplicatie - - Fronting - - Gliding - Assimilatie - - [Kijk daar, twee napen! (tekst classroom)] Baby's computerbrein - - - - - De rol van de ouders - - - - - Genen of opvoeding - - - - - Kleine pootjes hebben grote oren - - - - Liplezende baby's - - - - Van brabbel tot woord - - - - - - - - - - - - - - - - Babylabs in Nederland - - - - - - - - - -  D1 L6) Neurolinguïstiek ======================= Foneem - - - Neurolinguïstiek - - - - Twee hersenhelften/ hemisferen - - - Wernicke-afasie - Broca-afasie - Afasie - - Dyslexie - - - - - - - - - - - - - - - - - - Fonetische transparantie - - - Tekst classroom ["Is dyslexie al zichtbaar in de hersenen van kleuters?"] - ["Hoe veranderen onze hersenen tijdens de lagereschoolperiode?"] - ["Kan je preventief iets doen tegen dyslexie?"] - Afasie - - - - - - - - D1 L8) Literatuurgeschiedenis 18de en 19de eeuw =============================================== Essay - - - - - Column - - - - - Wetenschappelijk artikel - - - - - - Romantiek - - - - - - - - - - - Gothic novel - - - - - - - - - Realisme - - - - - - - - - Impressionisme en Naturalisme - - - - - - - - - Max Havelaar, van Multatuli - - - - - - - - - - - - - - - - - Geëngageerde literatuur - -  Vierde wand - - - - Naturalisme, Emile Zola - - - **[Naturalisme belangrijkste kenmerken]** - - - [D1) Verruiming lexicon STEM en wetenschappen] ========================================================== **WOORD** **BETEKENIS** -------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ meditatief lang nadenken over een bepaald onderwerp zelfbewustzijn je hebt een eigen identiteit en je weet wie of wat je bent en wat je zelf denkt en voelt focussen al je aandacht op één taak richten spiritueel geloven dat je een ziel hebt en er meer bestaat dan dat wat je enkel met je zintuigen kan waarnemen, ook geloven dat al het leven verbonden is interactie een wisselwerking/ wederzijdse actie tussen mensen, dieren, objecten,... menselijke reflex typische en spontane reactie van een mens antropomorfiseren iets niet-menselijks zoals een object of een dier menselijke eigenschappen toeschrijven het proces automatiseren opeenvolgende acties zonder tussenkomst van de mens door een systeem zelf laten uitvoeren totalitaire regimes het leiden van een land waarbij alle macht bij de overheid ligt, die ook beslissen over persoonlijke zaken van burgers criticasters iemand die constant kritiek levert op iemand/ iets tele (telescoop) kijken bio (biotoop) leven iso (isotoop) gelijk/ hetzelfde auto (autonoom) zelf/ alleen centri (centrisch) midden chrono (chronometer) tijd dia (diameter) doorheen eco (economie) huishouden mono (monotoon) één/ alleen foon/ fono (telefoon) geluid foto (fotosynthese) licht homo (homoniem) gelijk/ hetzelfde hetero (heterogeen) verschillend tele (telepathie) ver/ op afstand antropo (antropologie) mense psychiater werkt aan je geestelijke gezondheid endocrinoloog onderzoekt patiënten met ziekten die ontstaan door ontregelde hormonen geriater gespecialiseerd in ouderdomsziektes neuroloog gespecialiseerd in zenuwaandoeningen oncoloog gespecialiseerd in kankers orthopedist gespecialiseerd in gewrichten pediater gespecialiseerd in de behandeling van kinderen gynaecoloog gespecialiseerd in organen en ziektes specifiek bij vrouwen dermatoloog gespecialiseerd in huidziektes gastro-enteroloog gespecialiseerd in maag en darmstelsel hematoloog gespecialiseerd in het bestuderen van bloed nefroloog gespecialiseerd in nieren oto-rino-laryngoloog gespecialiseerd in neus, keel en oren cardioloog gespecialiseerd in hart- en vaatziekten frontalis voorhoofd nasus neus auris oor oculus oog labium lip lingua tong mamma borst/ vrouwenborst abdomen buik manus hand pes voet musculus spier nervus zenuw dens/ dentes tand/ gebit, tanden umbilicus navel cranium cerebrale hersenschedel felis silvestris catus de huiskat turdus merula de merel panthera tigris de tijger canis lupus familiaris de hond pica pica de ekster araneus diadematus de kruisspin serpentes slangen mus musculus de muis elephantidae olifanten rattus rattus de rat genetica studie van erfelijkheid en overdracht van genen van ouders op nakomelingen biologie wetenschap die zich bezighoudt met levende organismen en hun processen neurologie studie van het zenuwstelsel en de hersenen chemie studie van de samenstelling, eigenschappen en reacties van materie fysica studie van materie, energie, ruimte en tijd, en de interacties daartussen ecologie studie van de interacties tussen organismen en hun omgeving thermodynamica studie van warmte, energie en arbeid in systemen astronomie studie van sterren, planeten en het universum sociologie studie van menselijk gedrag en de interacties tussen individuen en groepen psychologie de wetenschappelijke studie van het menselijke denken, gedrag en mentale processen antropologie studie van menselijke culturen, samenlevingen en evolutie economie studie van de productie, distributie en consumptie van goederen en diensten politicologie studie van politieke systemen, overheid en beleidsvorming archeologie studie van oude menselijke geschiedenis door materiële overblijfselen linguïstiek studie van taal en haar structuur mechanica wetenschap die zich bezighoudt met bewegende voorwerpen demografie wetenschappelijke studie van bevolkingsaantallen, -samenstelling en -distributie elektrotechniek een technische discipline die zich bezighoudt met de studie en de toepassing van elektriciteit en elektromagnetische velden heelkunde deel van de geneeskunde waarbij je met een operatie een ziekte of wonde probeert te genezen robotica deel van de wetenschap dat zich bezighoudt met het ontwikkelen en bestuderen van robots mechatronica studie van het bouwen van machines en producten waarbij werktuigbouwkunde, elektronica en informatietechniek aan bod komen