Module Vennootschapsrecht PDF 2020-2021 Past Paper

06/05/2021 1 Module vennootschapsrecht Voorbereiding schriftelijk en mondeling bekwaamheidsexamen stagiairs IAB en BIBF 2020-2021 –...

06/05/2021 1 Module vennootschapsrecht Voorbereiding schriftelijk en mondeling bekwaamheidsexamen stagiairs IAB en BIBF 2020-2021 – Antwerpen advocaten - avocats - lawyers 2 1  06/05/2021 Mtr. Noëmi Callaert, Advocaat te Antwerpen, [email protected] advocaten - avocats - lawyers 3 Het WVV in 10 topics 1. WVV 2. Keuze van de rechtsvorm 3. Vormvereisten voor de oprichting 4. Aandeelhouderschap en effecten 5. Bestuur van de vennootschap 6. Corporate housekeeping 7. Belangenconflicten en bestuurdersaansprakelijkheid 8. Conflicten in de vennootschap 9. Einde van de vennootschap 10. Insolventie advocaten - avocats - lawyers 4 2  06/05/2021 1. HET WETBOEK VAN VENNOOTSCHAPPEN EN VERENIGINGEN (WVV) advocaten - avocats - lawyers 5 WVV: DOELSTELLINGEN >< Wetboek van Vennootschappen van 7 mei 1999 >< Wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de stichtingen en de Europese politieke partijen en stichtingen 1. Vereenvoudiging 2. Flexibilisering 3. Europese realiteit advocaten - avocats - lawyers 6 3  06/05/2021 1. Vereenvoudiging  Afschaffing onderscheid burgerlijke en handelsvennootschappen  Vermindering vennootschapsvormen  Begrip vennootschap, vereniging en stichting waarbij gelijk welke activiteiten worden toegestaan al dan niet voor een belangeloos doel: de uitkering van winsten is relevant als onderscheid 2. Flexibilisering  Statutaire en contractuele vrijheid, maar default regeling  BV (afschaffing kapitaalvereiste), NV (bestuur en stemrecht), CV (coöperatief gedachtegoed) 3. Europese realiteit  Vrijheid van vestiging (statutaire zetel vs werkelijke zetel)  Grensoverschrijdende zetelverplaatsing wordt geregeld advocaten - avocats - lawyers 7 VENNOOTSCHAPSVORMEN Maatschap (tijdelijk of stil) NV THV ESV SHV LV VOF Beroepsvereniging CommV VSO CommVA (I)VZW CVBA Stichting CVOA BVBA S-BVBA E-BVBA advocaten - avocats - lawyers 8 4  06/05/2021 STRUCTUUR WVV 5 delen en 18 boeken DEEL 1: Algemene bepalingen BOEK 1: Inleidende bepalingen BOEK 2: Bepalingen gemeenschappelijk aan de rechtspersonen geregeld in dit wetboek BOEK 3: De jaarrekening DEEL 2: De vennootschappen BOEK 4: De maatschap, de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap BOEK 5: De besloten vennootschap BOEK 6: De coöperatieve vennootschap BOEK 7: De naamloze vennootschap BOEK 8: Erkenning van vennootschappen advocaten - avocats - lawyers 9 DEEL 3: De verenigingen en stichtingen BOEK 9: VZW BOEK 10: IVZW BOEK 11: Stichtingen DEEL 4: Herstructurering en omzetting BOEK 12: Herstructurering van vennootschappen BOEK 13: Herstructurering van verenigingen en stichtingen BOEK 14: Omzetting van vennootschappen, verenigingen en stichtingen DEEL 5: De Europese rechtsvormen BOEK 15: De Europese vennootschap BOEK 16: De Europese coöperatieve vennootschap BOEK 17: De Europese politieke partij en de Europese politieke stichting BOEK 18: Het Europees economisch samenwerkingsverband advocaten - avocats - lawyers 10 5  06/05/2021 INWERKINGTREDING EN OVERGANGSRECHT Basisprincipes: Snelle inwerkingtreding voor nieuwe VV&S = 1 mei 2019 Statuten nieuwe VV&S moeten vanaf inwerkingtreding in overeenstemming zijn met WVV Geen oprichting van opgeheven rechtspersonen Lange overgangsperiode voor bestaande VV&S Statuten moeten worden aangepast aan WVV bij eerstvolgende statutenwijziging na 1 januari 2020 en uiterlijk op 1 januari 2024 Enige sanctie: persoonlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid bestuurders Opt-in was mogelijk, zodat WVV al eerder van toepassing werd op bestaande VV&S advocaten - avocats - lawyers 11 Dwingend recht onmiddellijk van toepassing vanaf 1 januari 2020 of vanaf opt-in datum: statutaire bepalingen in strijd met dwingend recht worden voor niet- geschreven gehouden “niettegenstaande andersluidende (statutaire) bepaling” Nieuwe benamingen en afkortingen vennootschapsvormen Zie MvT: uitsluiting van arbeidsovereenkomsten voor bestuurders, leden raad van toezicht en directieraad; belangenconflicten; winstuitkering BV; bestuurdersaansprakelijkheid; nietigheid besluiten van organen; vereffening… Aanvullend recht ook onmiddellijk van toepassing vanaf 1 januari 2020 of vanaf opt-in datum: statutaire bepalingen “in strijd met” aanvullend recht blijven gelden “tenzij de statuten anders bepalen” advocaten - avocats - lawyers 12 6  06/05/2021 AANVULLEND RECHT VS DWINGEND RECHT Bestuurdersaansprakelijkheid: van toepassing op schadeverwekkende feiten die plaatsvinden na toepassing van WVV op die bepaalde vennootschap Geschillenregeling: onmiddellijk van toepassing vanaf inwerkingtreding WVV (op nieuwe rechtsvorderingen) Opgeheven rechtsvormen: omzetting van rechtswege op 1 januari 2024, met uitzondering van dwingend recht (van de rechtsvorm die het dichtst aanleunt bij opgeheven rechtsvorm) Activiteiten (I)VZW’s: onderworpen aan beperkingen V&S-wet tot wijziging voorwerp; verbod vervalt in ieder geval 1 januari 2029 advocaten - avocats - lawyers 13 Reparatiewet van 28 april 2020 Technische wijzigingen Begrip controle: stemrechten van alle effecten (niet enkel aandelen) Enige aandeelhouder in een BV afgestemd op regeling voor NV’s Geen kwantitatieve aansprakelijkheidsbeperking voor bijzondere faillissementsaansprakelijkheid (art. XX.225 WER) Verjaringstermijn voor nietigheid besluiten van de algemene vergadering van obligatiehouders (6 maanden) Gelijkschakeling wettelijk samenwonende partner met echtgenoot voor bepaalde overdrachten van effecten Enzovoort… advocaten - avocats - lawyers 14 7  06/05/2021 2. KEUZE VAN DE RECHTSVORM advocaten - avocats - lawyers 15 VENNOOTSCHAPSVORMEN Maatschap (tijdelijk of stil) NV THV ESV SHV LV VOF Beroepsvereniging CommV VSO CommVA (I)VZW CVBA Stichting CVOA BVBA S-BVBA E-BVBA advocaten - avocats - lawyers 16 8  06/05/2021 Enkele classificaties Kapitaalvennootschappen en kapitaalloze vennootschappen Vennootschappen met en zonder rechtspersoonlijkheid Vennootschappen met beperkte en onbeperkte gehoudenheid van de vennoten advocaten - avocats - lawyers 17 Keuze tussen vennootschap en andere rechtsvorm (eenmanszaak, vzw, stichting…) Verenigingen en stichtingen zijn ook “ondernemingen”. Vereniging mag voortaan commerciële activiteiten bedrijven Onderscheid tussen vennootschappen en verenigingen/stichtingen: winstuitkering(sverbod) Vennootschappen beogen verrijking van de vennoten/aandeelhouders Verenigingen en stichtingen mogen noch rechtstreeks, noch onrechtstreeks enig vermogensvoordeel uitkeren, tenzij voor belangeloze doeleinden advocaten - avocats - lawyers 18 9  06/05/2021 Rechtspersonen die geen Rechtspersonen die ook Vennootschappen die geen vennootschap zijn vennootschap zijn rechtspersoon zijn VZW / Stichting Volkomen rechtspersoonlijkheid Maatschap (wel een onderneming!) (= beperkte aansprakelijkheid van de vennoten) Publiekrechtelijke rechtspersonen (staat, NV gewesten, BV gemeenschappen, CV provincies, gemeenten…) Onvolkomen rechtspersoonlijkheid (= onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid van de werkende vennoten) VOF Commanditaire vennootschap advocaten - avocats - lawyers 19 3. VORMVEREISTEN VOOR DE OPRICHTING advocaten - avocats - lawyers 20 10  06/05/2021 Constitutieve bestanddelen Art. 1:1 WVV. Een vennootschap wordt opgericht bij een rechtshandeling door één of meer personen, vennoten genaamd, die een inbreng doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich de uitoefening van één of meer welbepaalde activiteiten tot voorwerp. Een van haar doelen is aan haar vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen. Art. 1:2 WVV. Een vereniging wordt opgericht bij een overeenkomst tussen twee of meer personen, leden genaamd. Zij streeft een belangeloos doel na in het kader van één of meer welbepaalde activiteiten die zij tot voorwerp heeft. Zij mag rechtstreeks noch onrechtstreeks enig vermogensvoordeel uitkeren of bezorgen aan de oprichters, de leden, de bestuurders of enig andere persoon behalve voor het in de statuten bepaald belangeloos doel. Elke verrichting in strijd met dit verbod is nietig. Art. 1:3 WVV. Een stichting is een rechtspersoon zonder leden, opgericht bij rechtshandeling door één of meer personen, stichters genoemd. Haar vermogen wordt bestemd om een belangeloos doel na te streven in het kader van één of meer welbepaalde activiteiten die zij tot voorwerp heeft. Zij mag rechtstreeks noch onrechtstreeks enig vermogensvoordeel uitkeren of bezorgen aan de stichters, de bestuurders of enig andere persoon, behalve voor het in de statuten bepaald belangeloos doel. Elke verrichting in strijd met dit verbod is nietig. Art. 1:4. Voor de doeleinden van de artikelen 1:2 en 1:3 wordt als onrechtstreekse uitkering van een vermogensvoordeel beschouwd elke verrichting waardoor de activa van een vereniging of stichting dalen of haar passiva stijgen en waarvoor zij hetzij geen tegenprestatie ontvangt, hetzij een tegenprestatie die kennelijk te laag is in verhouding tot de waarde van haar prestatie. Het in de artikelen 1:2 en 1:3 bedoelde verbod belet niet dat de vereniging voor haar leden diensten om niet levert die binnen haar voorwerp en in het kader van haar doel vallen. advocaten - avocats - lawyers 21 Oprichting door inbreng Art. 1:8. § 1 WVV. De inbreng is de handeling waarbij een persoon iets ter beschikking stelt van een op te richten of een bestaande vennootschap, met het oogmerk vennoot ervan te worden of zijn aandeel in de vennootschap te vergroten, en derhalve deel te nemen in de winst. Inbreng in geld Inbreng van een geldsom Minimumkapitaal of toereikend aanvangsvermogen Regels in verband met volstorting Inbreng in natura Inbreng van een lichamelijk of onlichamelijk goed Bijzonder verslag oprichters met waardering Verslag bedrijfsrevisor + eventuele afwijking door oprichters Neerlegging en bekendmaking Inbreng in nijverheid (BV/CV) Inbreng van een verbintenis om arbeid of diensten te presteren Kwalificatie en procedure cf. inbreng in natura Inbreng in geld of in natura kan in eigendom of in genot gebeuren advocaten - avocats - lawyers 22 11  06/05/2021 1) Maatschap Art. 4:1 e.v. Een contract: principieel tussen twee of meer personen Oprichting mogelijk bij onderhandse akte Geen minimumkapitaal Geen rechtspersoonlijkheid: fiscaal transparant advocaten - avocats - lawyers 23 2) Vennootschappen met onvolkomen rechtspersoonlijkheid VOF CommV Artikel Art. 4:1 e.v. en 4:22 Art. 4:1 e.v. en 4:22 e.v. e.v. Aantal Min. 2 Min. 2 vennoten Minimum- Neen Neen kapitaal Akte Notarieel of Notarieel of onderhands onderhands Volstort Oprichtingsakte Oprichtingsakte kapitaal Financieel Neen Neen plan advocaten - avocats - lawyers 24 12  06/05/2021 3) Vennootschappen met volkomen rechtspersoonlijkheid advocaten - avocats - lawyers 25 Belang van de notaris bij oprichting Verplicht bij oprichting (en statutenwijziging) NV, BV en CV Notaris geeft raad en verstrekt inlichtingen - successieplanning - meerhoofdigheid – tellen gehuwden als 2 oprichters? - minderjarigheid Nakijken of alle formaliteiten vervuld zijn, o.a. met oog op bescherming van derden (bankattest, revisoraal verslag) Neerlegging en bekendmaking advocaten - avocats - lawyers 26 13  06/05/2021 Belangrijkste vernieuwingen WVV Eenhoofdige oprichting mogelijk in BV en NV Enige vennoot mag ook rechtspersoon zijn Afschaffen regels mbt vereniging van alle aandelen in één hand Reparatiewet: verplichte vermelding eenhoofdigheid in het vennootschapsdossier Afschaffen kapitaalconcept in BV Boekhoudkundig is kapitaal nu “inbreng” Geen minimumkapitaal Wel toereikend aanvangsvermogen Minimuminhoud financieel plan (ook bij NV en CV) Balans- en liquiditeitstest Naast NV nu ook mogelijkheid in BV en CV om (onder voorwaarden) als gewone inschrijver te verschijnen ipv oprichter: belangrijk voor oprichtersaansprakelijkheid! advocaten - avocats - lawyers 27 Oprichtersaansprakelijkheid Art. 7:17 e.v. (NV); 5:15 e.v. (BV); 6:16 e.v. (CV) WVV Vennootschap oprichten niet zonder risico: wettelijke gevallen waarin oprichters hoofdelijk aansprakelijk kunnen zijn Belangrijkste grond: faillissementsaansprakelijkheid 1) Faillissement binnen 3 jaar na verkrijging van rechtspersoonlijkheid; EN 2) Kapitaal (BV en CV: aanvangsvermogen) bij oprichting kennelijk ontoereikend was voor de normale uitoefening van de voorgenomen bedrijvigheid over ten minste 2 jaar. Belang financieel plan advocaten - avocats - lawyers 28 14  06/05/2021 4. AANDEELHOUDERSCHAP EN EFFECTEN advocaten - avocats - lawyers 29 Effecten Art. 5:18, 6:19, 7:22 e.v. Geen numerus clausus in NV en BV, voor zover niet strijdig met dwingende wetsbepalingen In NV, BV en CV: aandelen en obligaties op naam of gedematerialiseerd Per categorie effecten: apart register (ook elektronisch) voor naamseffecten Bv. aandelen, (converteerbare) obligaties, inschrijvingsrechten Verplichte opname statutaire overdrachtsbeperkingen in register Niet-statutaire overdrachtsbeperkingen indien om verzocht Bewijswaarde statuten Geen inzagerecht in register voor derden op basis van WVV (wel andere wetgeving bv. fiscale wetgeving voor fiscus) advocaten - avocats - lawyers 30 15  06/05/2021 Rechten verbonden aan aandelen advocaten - avocats - lawyers 31 Overdraagbaarheid van effecten advocaten - avocats - lawyers 32 16  06/05/2021 5. BESTUUR VAN DE VENNOOTSCHAP advocaten - avocats - lawyers 33 Bestuurders/zaakvoerders advocaten - avocats - lawyers 34 17  06/05/2021 Benoeming en ontslag advocaten - avocats - lawyers 35 Belangrijkste vernieuwingen WVV In NV is ad nutum afzetbaarheid niet meer van openbare orde (default) Mogelijkheid vergoeding/termijn/… toe te kennen of vast te leggen (statuten) Hoe dan ook altijd mogelijk bij wettige redenen In NV naast monistische raad van bestuur (default) ook mogelijk: Duaal: exclusieve bevoegdheden, onmogelijkheid tegelijk lid te zijn van beide Raad van Toezicht (benoemd door AV): door WVV voorbehouden bevoegdheden, strategiebepaling, toezicht op directieraad Directieraad (benoemd door RvT): volheid van bestuurs- en vertegenwoordigingsbevoegdheid, dagelijks bestuur Enige bestuurder (al dan niet onbeperkt aansprakelijk) Natuurlijke persoon of rechtspersoon Indien verplichte collegialiteit (bv. genoteerde NV): enige bestuurder-rechtspersoon kan zelf collegiaal bestuur hebben Kan vetorecht krijgen over beslissingen AV (ook eigen ontslag, behalve indien wettige redenen)  Afschaffing directiecomité, wel nog mogelijkheid delegatie door RvB Verruiming begrip “dagelijks bestuur” + nu ook mogelijk in BV Dagelijks leven van de vennootschap, maar ook handelingen die (1) te onbelangrijk of (2) te dringend zijn voor bestuursorgaan advocaten - avocats - lawyers 36 18  06/05/2021 6. CORPORATE HOUSEKEEPING advocaten - avocats - lawyers 37 Oprichtingsakte Gecoördineerde statuten Aandeelhoudersregister Verplichte notulering Jaarrekening Publicaties KBO UBO-register Volmachten advocaten - avocats - lawyers 38 19  06/05/2021 Soorten algemene vergadering Gewone algemene vergadering (jaarvergadering): art. 5:96, 6:81 en 7:147 e.v. Jaarlijks Binnen de 6 maanden na sluiten boekjaar Verslagen en rekeningen goedkeuren Kwijting aan bestuurders en zaakvoerders Geen aanwezigheidsquorum + gewone meerderheid stemmen Buitengewone algemene vergadering: art. 5:100, 6:85 en 7:153 e.v. Statutenwijziging: naam, zetel (indien naar ander taalgebied of gewest), boekjaar, kapitaalverhoging… Helft maatschappelijk kapitaal (BV en CV: helft van het totaal aantal uitgegeven aandelen vertegenwoordigen) aanwezig + 3/4e of 4/5e meerderheid stemmen Bijzondere algemene vergadering: art. 7:151 Vergadering die niet de jaarvergadering is en geen statutenwijziging met zich meebrengt Meerderheden cfr. gewone algemene vergadering advocaten - avocats - lawyers 39 Oproeping/verloop algemene vergadering Oproeping door bestuursorgaan (RvT in duale NV), mits naleving van formaliteiten tenzij eenparige verzaking aan deze formaliteiten Oproeping minstens vijftien dagen vóór de algemene vergadering Vrije keuze communicatiemiddel Bijeenroeping verplicht indien gevraagd door aandeelhouder(s) die 10% van het kapitaal/aantal uitgegeven aandelen vertegenwoordigen Binnen 3 weken bijeenroepen, op straffe van aansprakelijkheid bestuursorgaan Onthouding telt niet mee als tegenstem, ook niet bij statutenwijziging advocaten - avocats - lawyers 40 20  06/05/2021 Schriftelijke besluitvorming: AV Art. 5:85, 6:71 en 7:133 Geen oproepingsformaliteiten Interessant indien beperkte beraadslaging voldoende Voorwaarden: 1. Besluiten die behoren tot bevoegdheid AV 2. Besluiten die niet bij authentieke akte (voor notaris) moeten gebeuren Bv. goedkeuring jaarrekening 3. Statuten sluiten de mogelijkheid niet uit 4. Eenparigheid van aandeelhouders In praktijk: ontwerp notulen rondsturen naar aandeelhouders advocaten - avocats - lawyers 41 Schriftelijke besluitvorming: bestuursorgaan Art. 5:75, 6:63 en 7:113-7:114 Strikter wegens belang collegiale besluitvorming Voorwaarden: 1. Niet noodzakelijk dat het voorzien is in de statuten, maar statutaire beperking/uitsluiting is wel mogelijk 2. Eenparigheid van bestuurders advocaten - avocats - lawyers 42 21  06/05/2021 Alarmbelprocedure in de NV Art. 7:228 Doorlopende verplichting (maar geen permanente toetsing) bestuursorgaan ter bescherming schuldeisers/aandeelhouders Drie drempels in de NV: 1. Daling nettoactief wegens geleden verliezen tot minder dan de helft van het maatschappelijk kapitaal Oproeping buitengewone algemene vergadering Bijzonder verslag bestuursorgaan met voorstellen (op straffe van nietigheid) Stemming: cfr. meerderheden statutenwijziging 2. Daling nettoactief wegens geleden verliezen tot minder dan 1/4e van het maatschappelijk kapitaal Oproeping buitengewone algemene vergadering Bijzonder verslag bestuursorgaan met voorstellen (op straffe van nietigheid) Stemming: 1/4e van de uitgebrachte stemmen 3. Daling nettoactief tot beneden het (te volstorten) minimumkapitaal Vordering tot ontbinding voor de rechtbank door iedere belanghebbende Bijeenroeping algemene vergadering binnen 2 maanden advocaten - avocats - lawyers 43 Alarmbelprocedure in de BV en CV Art. 5:153 en 6:119 Twee drempels: 1. Netto-actief dreigt (of is) negatief geworden (= balanstest) Oproeping buitengewone algemene vergadering binnen twee maanden Bijzonder verslag bestuursorgaan met voorstellen (op straffe van nietigheid) 2. Indien niet langer vaststaat dat schulden over periode van 12 maanden zullen kunnen worden voldaan naar mate opeisbaarheid (= liquiditeitstest) Oproeping buitengewone algemene vergadering binnen twee maanden Bijzonder verslag bestuursorgaan met voorstellen (op straffe van nietigheid) Ten vroegste één jaar later opnieuw Is de algemene vergadering niet overeenkomstig dit artikel bijeengeroepen, dan wordt de door derden geleden schade, behoudens tegenbewijs, geacht uit het ontbreken van een bijeenroeping voort te vloeien. Twee testen gelden ook voor alle uitkeringen aan aandeelhouders Onrechtmatige uitkering: terugvordering van aandeelhouders advocaten - avocats - lawyers 44 22  06/05/2021 Alarmbelprocedure Art. 2:52. WVV: Wanneer gewichtige en overeenstemmende feiten de continuïteit van de onderneming in het gedrang kunnen brengen, moet het bestuursorgaan beraadslagen over de maatregelen die moeten worden genomen om de continuïteit van de economische activiteit voor een minimumduur van twaalf maanden te vrijwaren. advocaten - avocats - lawyers 45 Uitkeringen aan aandeelhouders: balanstest (1) Art. 5:142, 6:115 en 7:212 Geen uitkering indien netto-actief is gedaald (of ten gevolge van de uitkering zou dalen) beneden het bedrag van het gestorte of, indien dit hoger is, van het opgevraagde kapitaal, vermeerderd met alle reserves die volgens de wet of de statuten niet mogen worden uitgekeerd BV/CV: geen uitkering indien daardoor netto-actief negatief is of zou worden Indien onbeschikbaar eigen vermogen: netto-actief mag niet dalen onder dat bedrag Voor de toepassing van deze bepaling wordt het niet afgeschreven gedeelte van de herwaarderingsmeerwaarden als onbeschikbaar beschouwd Netto-actief wordt bepaald aan de hand van laatst goedgekeurde jaarrekening of recentere staat van activa en passiva Onder nettoactief moet worden verstaan het totaalbedrag van de activa, verminderd met de voorzieningen, de schulden en, behoudens in uitzonderlijke gevallen te vermelden en te motiveren in de toelichting bij de jaarrekening, de nog niet afgeschreven bedragen van de oprichtings- en uitbreidingskosten en de kosten voor onderzoek en ontwikkeling. advocaten - avocats - lawyers 46 23  06/05/2021 Uitkeringen aan aandeelhouders: liquiditeitstest (2) - enkel BV/CV Art. 5:143 en 6:116 Na positieve balanstest van de AV Verslag bestuursorgaan: vennootschap moet minimum 12 maanden vanaf uitkering schulden kunnen voldoen naarmate opeisbaarheid Rekening houdend met “redelijkerwijs te verwachten ontwikkelingen” Langere termijn indien reeds weet van lange termijn gebeurtenissen Bestuurdersaansprakelijkheid en strafsanctionering + terugvordering van de aandeelhouders Bij negatief verslag: niet-uitvoering beslissing AV advocaten - avocats - lawyers 47 7. BELANGENCONFLICTEN EN BESTUURDERSAANSPRAKELIJKHEID advocaten - avocats - lawyers 48 24  06/05/2021 Belangenconflicten Art. 5:76, 6:64, 7:96, 7:102, 7:115, 7:117, 9:8 en 11:8 Bestuurder heeft (on)rechtstreeks vermogensrechtelijk belang Met betrekking tot een verrichting of beslissing die behoort tot de bevoegdheid van het bestuursorgaan Strijdig met het belang van de vennootschap Uitz. nauw verbonden vennootschappen/gebruikelijke verrichtingen Mededelingsplicht (en notulering) + onthoudingsplicht (beraadslaging en stemming), beslissing door andere bestuurders Niet enkel NV/BV/CV, ook verenigingen en stichtingen Indien alle bestuurders: AV beslist Duale NV: RvT beslist bij belangenconflict directieraad Enige bestuurder = enige aandeelhouder: beslissing mag worden genomen Niet-naleving: elke belanghebbende kan nietigheid beslissing/verrichtingen vorderen + bestuurdersaansprakelijkheid Reparatiewet: geen toepassing belangenconflictprocedure in geval van liquiditeitstest in een BV advocaten - avocats - lawyers 49 Bestuurdersaansprakelijkheid 1. Gewone bestuursfout 2. Inbreuken op de statuten of WVV 3. Onrechtmatige daad 4. Onrechtmatig financieel voordeel 5. Strafrechtelijke aansprakelijkheid 6. Kennelijk grove fout die bijdroeg tot faillissement XX WER: De bijzondere faillissementsaansprakelijkheid wegens kennelijk grove fout 7. Aansprakelijkheid fiscale en sociale zekerheidsschulden XX WER: De bijzondere faillissementsaansprakelijkheid voor RSZ-schulden 8. Wrongful trading (XX WER) advocaten - avocats - lawyers 50 25  06/05/2021 1) Gewone bestuursfout Art. 2:56 lid 1 en 2 WVV: “De in artikel 2:51 bedoelde personen en alle andere personen die ten aanzien van de rechtspersoon werkelijke bestuursbevoegdheid hebben of hebben gehad zijn jegens de rechtspersoon aansprakelijk voor fouten begaan in de uitoefening van hun opdracht. Dit geldt ook jegens derden voor zover de begane fout een buitencontractuele fout is. Deze personen zijn evenwel slechts aansprakelijk voor beslissingen, daden of gedragingen die zich kennelijk buiten de marge bevinden waarbinnen normaal voorzichtige en zorgvuldige bestuurders, geplaatst in dezelfde omstandigheden, redelijkerwijze van mening kunnen verschillen. Indien het bestuursorgaan een college vormt, is hun aansprakelijkheid voor de beslissingen of nalatigheden van dit college hoofdelijk.” Contractuele fout: resultaatsverbintenis – inspanningsverbintenis Marginale toetsing: kennelijke beleidsfout Gedragingen die zich “kennelijk buiten de marge bevinden waarbinnen normaal voorzichtige en zorgvuldige bestuurders geplaatst in dezelfde omstandigheden redelijkerwijze van mening kunnen verschillen” Voorbeeld: niet innen van vervallen schuldvorderingen, buitensporige uitgaven doen, onvoorzichtige beleggingen Kh. Brussel dd. 27 januari 1988 (delegatie bevoegdheden) Rb. Gent dd. 16 oktober 1996 (verwaarlozen bestuur) HvB Bergen (2e k.) dd. 17 juni 2014 (verwaarlozen subsidiereglementering) Kh. Kortrijk (5e k.) dd. 19 februari 2003 (te speculatieve verrichtingen of onvoorzichtige beleggingen) HvB Antwerpen (6e k.) dd. 3 januari 2017 (papieren bestuurder) HvB Gent (7e bis k.) dd. 31 januari 2011 (overname wagen) HvB Brussel (9e k.) dd. 16 oktober 2014 (kosteloos verblijf in rusthuis) Antwerpen (5e k.), 5 november 2015 , JDSC 2017, 204 en TVRPS 2016, afl, 4, 430. (marginale toetsing) Gent (7e k.) nr. 2015/AR/1220, 25 september 2017, DAOR 2018, afl,125-126,127. ( marginale toetsing) advocaten - avocats - lawyers 51 2) Inbreuken op de statuten of WVV Art. 2:56 lid 3: “Zelfs indien het bestuursorgaan geen college vormt, zijn diens leden zowel jegens de rechtspersoon als jegens derden hoofdelijk aansprakelijk voor alle schade die het gevolg is van overtredingen van de bepalingen van dit wetboek of van de statuten van de rechtspersoon.” Contractuele fout: resultaatsverbintenis Voorbeelden: Niet of onvolledig voorleggen of opmaken van een jaarrekening (Cass. dd. 23 januari 2003) Niet-naleven alarmbelprocedure (HvB Bergen (1e k.) dd. 22 maart 2010; Cass. dd. 17 januari 2014) Niet-naleven belangenconflictprocedure (Kh. Luik (5e k.) dd. 21 april 2015) Geen raden van bestuur houden (HvB Antwerpen (5e bis k.) dd. 30 oktober 2014) advocaten - avocats - lawyers 52 26  06/05/2021 3) Onrechtmatige daad Art. 1382 BW, zie ook 2:56 lid 1 Voor schade andere dan contractuele schade: tegenover derden Marginale toetsing: kennelijke beleidsfout Gedragingen die zich “kennelijk buiten de marge bevinden waarbinnen normaal voorzichtige en zorgvuldige bestuurders geplaatst in dezelfde omstandigheden redelijkerwijze van mening kunnen verschillen” Schadevergoeding: rechtstreekse en onrechtstreekse schade (fout, schade, oorzakelijk verband) Na faillissement behoort het vorderingsrecht enkel toe aan de curator (Cass., 17.01.2008) advocaten - avocats - lawyers 53 4) Onrechtmatig financieel voordeel Art. 5:78, 6:66 en 7:122 Belangenconflictenregeling gevolgd maar nadeel vennootschap /voordeel bestuurder onrechtmatig Maatstaf van beoordeling: indien de beslissing of verrichting aan (een van) hen een onrechtmatig financieel voordeel heeft bezorgd ten nadele van de vennootschap Voorbeelden: Kh. Luik (5e k.) dd. 21 april 2015 (verkoop onroerend goed aan de vennootschap) Kh. Gent (9e k.) dd. 3 september 2015 (de overdracht van de (deels onbetaalde) stock naar een door de bestuurder gecontroleerde buitenlandse vennootschap vlak voor faillissement) advocaten - avocats - lawyers 54 27  06/05/2021 5) Strafrechtelijke aansprakelijkheid Gemeenrechtelijke misdrijven HvB Luik (6e k.) dd. 15 januari 2015 (valsheid in geschrifte) Cass. dd. 2 februari 2016 (misbruik van vennootschapsgoederen) Misdrijven in bijzondere strafwetten (bv. WVV) Art. 3:43 WVV Art. 3:96 WVV Art. 5:158 (BV), 6:128 (CV) en 7:232 (NV) WVV => Cumul aansprakelijkheid rechtspersoon en bestuurder? Art. 5 SW: “Een rechtspersoon is strafrechtelijk verantwoordelijk voor de misdrijven die hetzij een intrinsiek verband hebben met de verwezenlijking van zijn doel of de waarneming van zijn belangen, of die, zoals blijkt uit de concrete omstandigheden, voor zijn rekening zijn gepleegd. Met rechtspersonen worden gelijkgesteld: 1° tijdelijke handelsvennootschappen en stille handelsvennootschappen; 2° vennootschappen bedoeld in artikel 2, § 4, tweede lid, van het Wetboek van Vennootschappen, alsook handelsvennootschappen in oprichting; 3° burgerlijke vennootschappen die niet de vorm van een handelsvennootschap hebben aangenomen. De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de rechtspersonen sluit die van de natuurlijke personen, die daders zijn van dezelfde feiten of eraan hebben deelgenomen, niet uit.” advocaten - avocats - lawyers 55 6) De bijzondere faillissementsaansprakelijkheid wegens kennelijk grove fout Overgezet naar insolventiewetgeving: XX.225 WER: “Indien bij faillissement van een onderneming, de schulden de baten overtreffen, kunnen de huidige of gewezen bestuurders, zaakvoerders, dagelijks bestuurders, leden van een directieraad of van een raad van toezicht, alsmede alle andere personen die ten aanzien van de zaken van de onderneming werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, persoonlijk en al dan niet hoofdelijk aansprakelijk worden verklaard voor het geheel of een deel van de schulden van de onderneming ten belope van het tekort, indien komt vast te staan dat een door hen begane, kennelijk grove fout heeft bijgedragen tot het faillissement. Als kennelijk grove fout wordt in elk geval beschouwd iedere vorm van ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd, in de zin van artikel 5, § 3, van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld.” Uitzondering in functie van balanstotaal en omzet (§2) Voorbeelden: Gent 12 oktober 2015: De betaling van substantiële bedragen aan verbonden vennootschappen zonder dat hiervoor een economische of financiële verantwoording bestaat en zonder concreet voordeel voor de vennootschap die de betaling verricht, bij gebrek aan overeenkomst of enige bedongen tegenprestatie, maakt een kennelijk grove fout uit die een redelijke en diligente zaakvoerder niet zou hebben begaan en die strijdt met de essentiële regels van het vennootschapsleven. Kh. Gent, afdeling Kortrijk 6 januari 2016: Het houden van een correcte boekhouding moet worden beschouwd als een essentiële norm in het vennootschaps- en boekhoudrecht. Ook al is het een verplichting van de vennootschap, komt het aan de zaakvoerder krachtens artikel 92 en artikel 98 W.Venn. en het hem verleende mandaat toe ervoor in te staan dat de vennootschap een deugdelijke boekhouding voert. De afwezigheid van een boekhouding is een kennelijk grove fout. Hierdoor kan de vennootschap haar vorderingen niet invorderen. De vergoeding waartoe de zaakvoerder wordt veroordeeld, dient om de werkelijk veroorzaakte schade te lenigen. De goede trouw van de zaakvoerder wordt niet in rekening gebracht. Reparatiewet: bijzondere faillissementsaansprakelijkheid valt niet langer onder de kwantitatieve aansprakelijkheidsbeperking voor bestuurders (infra) advocaten - avocats - lawyers 56 28  06/05/2021 7) De bijzondere faillissementsaansprakelijkheid voor RSZ-schulden Overgezet naar insolventiewetgeving: XX.226 WER “Onverminderd artikel XX.225 kunnen de huidige of gewezen bestuurders, zaakvoerders, dagelijkse bestuurders, leden van een directieraad of van een raad van toezicht, alsmede alle andere personen die ten aanzien van de zaken van de onderneming werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, op vordering van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid of van de curator persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor het geheel of een deel van alle op het ogenblik van de uitspraak van het faillissement verschuldigde sociale bijdragen met inbegrip van de verwijlinteresten, indien zij, in de loop van de periode van vijf jaar voorafgaand aan de faillietverklaring, betrokken zijn geweest bij minstens twee faillissementen of vereffeningen van ondernemingen waarbij schulden ten aanzien van een inningsorganisme van de sociale zekerheidsbijdragen onbetaald zijn gebleven, voor zover zij bij die eerder failliet verklaarde of vereffende ondernemingen ten tijde van de faillietverklaring, ontbinding of aanvang van de vereffening tevens bestuurder, gewezen bestuurder, lid of gewezen lid van de directieraad of van de raad van toezicht waren of ten aanzien van de zaken van de onderneming werkelijke bestuursbevoegdheid hadden of hebben gehad. Indien een vordering bedoeld in artikel XX.225 is ingesteld, wordt het bedrag dat op grond van die vordering aan de RSZ toekomt toegerekend op het bedrag van de veroordeling verkregen op grond van huidig artikel.” Geen fout vereist Voorbeelden: Grondwettelijk Hof 8 mei 2014 Cass. 24 maart 2016 (De goede trouw van de bestuurders of de gewezen bestuurders is niet relevant om te bepalen of zij al dan niet persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de sociale zekerheidsbijdragen. De rechter kan met de goede trouw wel rekening houden bij het bepalen van de omvang van de bedragen waartoe deze bestuurders of gewezen bestuurders gehouden zijn.) Antwerpen 21 april 2016 -> Cass. 7 april 2017 Cass. (1e k.) AR C.18.0208.N, 1 februari 2019 (Volgens het Hof van Cassatie moet dit zo worden begrepen dat een bestuurder op basis van de hier bedoelde regeling enkel aansprakelijk kan worden gesteld voor de socialezekerheidsschulden van de laatst failliet verklaarde vennootschap, en niet voor de schulden van de eerder failliet verklaarde vennootschappen, ook al was hij bij die faillissementen betrokken. Het Hof verbreekt dan ook het arrest waarin het hof te Antwerpen een bestuurder had veroordeeld tot betaling van de socialezekerheidsbijdragen verschuldigd in de drie faillissementen.) advocaten - avocats - lawyers 57 8) Wrongful trading Nieuw in insolventiewetgeving: XX.227 WER “§ 1. Indien bij faillissement van een onderneming, de schulden de baten overtreffen, kunnen de huidige of gewezen bestuurders, zaakvoerders, dagelijks bestuurders, leden van een directieraad of van een raad van toezicht, alsmede alle andere personen die ten aanzien van de zaken van de onderneming werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, persoonlijk en al dan niet hoofdelijk aansprakelijk worden verklaard voor het geheel of een deel van de schulden van de onderneming ten belope van het tekort jegens de boedel, indien: a) op een gegeven ogenblik voorafgaand aan het faillissement, de betrokken persoon wist of behoorde te weten dat er kennelijk geen redelijk vooruitzicht was om de onderneming of haar activiteiten te behouden en een faillissement te vermijden; b) de betrokken persoon op dat ogenblik één van de hierboven vermelde hoedanigheden had; en c) de betrokken persoon vanaf het ogenblik bedoeld in a) niet heeft gehandeld zoals een normaal voorzichtig en zorgvuldig bestuurder in dezelfde omstandigheden zou hebben gehandeld. § 2. De vordering in dit artikel bedoeld behoort tot de uitsluitende bevoegdheid van de curator.” advocaten - avocats - lawyers 58 29  06/05/2021 Beperking van de bestuurdersaansprakelijkheid Art. 2:56, 2:57 – 2:58 Uitgangspunt: aansprakelijk voor Bestuursfouten (1) Schending statuten of WVV (2) Buitencontractuele aansprakelijkheid (artikel 1382 BW – goede huisvader) (3) Disculpatiemogelijkheid (voor (2) en (3)) voor fouten waaraan men geen deel heeft gehad en waaraan men ook geen schuld treft (vb. niet als men onrechtmatig afwezig was op bestuursvergaderingen) op voorwaarde dat de beweerde fout gemeld werd in een monistisch bestuur: aan alle andere leden van het bestuursorgaan in een duaal bestuur (bestuur bestaande uit RvT en directieraad): aan het collegiaal bestuursorgaan én aan RvT advocaten - avocats - lawyers 59 3. Beperking bestuurdersaansprakelijkheid in bedrag (art. 2:57 WVV) Beperkt tot bepaalde bedragen (caps) die zo gekozen zijn dat aansprakelijkheidsregels vergoedende en afschrikkende functie hebben Grotere ondernemingen: grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid en hogere aansprakelijkheidsbedragen Criteria om maximale aansprakelijkheid te bepalen geïnspireerd op criteria voor grootte van vennootschappen (omzet en balanstotaal) 5 categorieën: € 125.000, € 250.000, € 1.000.000, 3.000.000 en € 12.000.000 Voor alle aansprakelijkheidsnormen: interne en externe aansprakelijkheid (t.a.v. vennootschap en derden) elke andere schadeaansprakelijkheid uit WVV of andere wetten contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid ook voor strafrechtelijke feiten ! Beperking enkel voor lichte fouten: niet voor herhaalde lichte fouten, zware fouten of bedrieglijk opzet / oogmerk om te schaden: beperkt toepassingsgebied (cf. kennelijk grove fout) advocaten - avocats - lawyers 60 30  06/05/2021 Ongeacht de grondslag van de aansprakelijkheid: indien eenzelfde geheel van feiten op verschillende gronden leidt tot bestuurdersaansprakelijkheid, geldt de drempel voor alle grondslagen samen Per feit of per geheel van feiten dat aanleiding geeft tot aansprakelijkheid, ongeacht aantal eisers of vorderingen Meerdere eisers o.b.v. eenzelfde feit of geheel van feiten: bedrag niet vermenigvuldigd met aantal eisers (first come first serve) Meerdere bestuurders worden voor éénzelfde feit aansprakelijk gesteld: drempels gelden voor alle bestuurders gezamenlijk (dus niet per bestuurder) ! Geen afbreuk aan bijzondere regels oprichtersaansprakelijkheid (oprichter ≠ bestuurder) ! Geldt ook niet voor niet-betaalde bedrijfsvoorheffing en BTW o.b.v. art. 442quater WIB 1993 en art. 93undecies WBTW of sociale zekerheidsbijdragen (art. XX.226 WER) advocaten - avocats - lawyers 61 4. Verbod tot verdere beperking dan de wettelijke beperking Aansprakelijkheid bestuurder, dagelijks bestuurder, lid directieraad of raad van toezicht kan niet verder worden beperkt dan deze drempels Verbod op exoneratie- en vrijwaringsbedingen: Alle mechanismen op grond waarvan rechtspersoon, zijn dochterentiteiten of door hem gecontroleerde entiteiten bestuurder, dagelijks bestuurder, lid directieraad of raad van toezicht op voorhand vrijstellen van aansprakelijkheid (exoneratie) of vrijwaren tegen aansprakelijkheid Sanctie: clausules worden voor niet geschreven gehouden Wel mogelijk: Regime van kwijting blijft ongewijzigd Verzekering bestuurders bij verzekeringsonderneming door rechtspersoon advocaten - avocats - lawyers 62 31  06/05/2021 8. CONFLICTEN IN DE VENNOOTSCHAP advocaten - avocats - lawyers 63 Geschillenregeling: uitsluiting BV/NV (niet genoteerd) Art. 2:63 e.v. Vordering dat een aandeelhouder zijn effecten aan de eisende aandeelhouder(s) overdraagt Zoals in kort geding Voorwaarden 1. Aandeelhouder(s) die 30% vertegenwoordigen van de stemmen verbonden aan het geheel van de bestaande effecten of een nominale of fractiewaarde van 30% van het kapitaal (BV: 30% van de winstrechten) vertegenwoordigen 2. Gegronde redenen beoordeling in het licht van het vennootschapsbelang geen fout vereist (dossieropbouw) Bv. wanprestatie; zware en blijvende onenigheid; voortdurend misbruik van meerderheid / minderheid niet: verlieslatend karakter van de vennootschap; loutere bestuursfout advocaten - avocats - lawyers 64 32  06/05/2021 Geschillenregeling: uittreding BV/NV (niet genoteerd) Art. 2:68 e.v. Vordering dat andere aandeelhouder(s) effecten van een aandeelhouder overneemt Zoals in kort geding Voorwaarden: 1. Iedere aandeelhouder (geen kwantitatieve beperking) 2. Gegronde redenen In het belang van de eisende aandeelhouder Geen fout vereist Bv. slechte verstandhouding met andere aandeelhouder Betrekking hebben op bepaalde aandeelhouder(s): zij zullen de effecten moeten overnemen advocaten - avocats - lawyers 65 Geschillenregeling: prijsbepaling Meestal aanstelling deskundige Rechter moet rekening houden met contractuele/statutaire afspraken in geval van wettelijke geschillenregeling (tenzij kennelijk onredelijk) Peildatum = moment waarop de Voorzitter de eigendomsoverdracht beveelt (in principe datum uitspraak) Maar: correctie mogelijk door Voorzitter naar billijkheid bij onredelijkheid 1. Verplaatsen peildatum 2. Verhoging/verlaging waarde Behandelende rechter ook bevoegd voor samenhangende financiële geschillen (inclusief niet-concurrentiebeding) advocaten - avocats - lawyers 66 33  06/05/2021 Geschillenregeling: lastens vennootschapsvermogen Art. 5:154 e.v. (BV); 6:120 e.v. (CV) Onder voorwaarden de vennootschap dwingen aandelen over te kopen (uittreding) of aandeelhouder verplichten aandelen aan de vennootschap te verkopen (uitsluiting) Default bij CV, statutair voor te opteren bij BV (voorwaarden te moduleren in de statuten) In ruil: scheidingsaandeel = het bedrag van de voor deze aandelen werkelijk gestorte en nog niet terugbetaalde inbreng, zonder evenwel het bedrag van de nettoactief waarde van deze aandelen zoals die blijkt uit de laatste goedgekeurde jaarrekening, te overschrijden Behandelen als winstuitkering: balans- en liquiditeitstest! Opschorting (niet verval) recht bij negatieve test Uitsluiting: wettige/statutaire redenen vereist Bij BV: statutenwijziging (aandelen worden vernietigd) advocaten - avocats - lawyers 67 Alternatieven geschillenregeling: vennootschapsintern 1. Verplichte bijeenroeping algemene vergadering (art. 5:83, 6:70 en 7:126) Door raad van bestuur of commissarissen Op verzoek van aandeelhouder(s) die 10% van het “kapitaal” vertegenwoordigen 2. Vraagrecht (art. 5:91, 6:77, 7:139) Bestuurders en commissarissen m.b.t. hun verslag Vóór (ook elektronisch) of tijdens algemene vergadering Principiële antwoordplicht Tenzij nadelig voor de zakelijke belangen van de vennootschap of voor de vertrouwelijkheid Tenzij strijdig met beroepsgeheim commissaris 3. Individuele onderzoeks- en controlebevoegdheid (art. 3:101) Indien geen commissaris werd benoemd Vertegenwoordiging of bijstand door een externe accountant 4. Ontslag bestuurder (cf. supra) advocaten - avocats - lawyers 68 34  06/05/2021 Alternatieven geschillenregeling: gerechtelijk 1. De vennootschapsvordering (art. 5:103, 6:88 en 7:156) Tegen de bestuurders, commissarissen, leden RvT (NV) of leden van de directieraad (NV) Door de algemene vergadering, of RvT tegen directieraad in duale NV 2. De minderheidsvordering (art. 5:104, 6:89 en 7:157) Tegen bestuurders of leden van de RvT Door aandeelhouders met aandelen die minimum 1% vertegenwoordigen van het totaal aantal stemmen of aandelen bezitten t.w.v. minimum 1.250.000 EUR (NV); of 10% van de aandelen (BV en CV) Geen kwijting gegeven 3. Vennootschapsrechtelijk deskundigenonderzoek (art. 5:106, 6:91 en 7:160) Quorum: 10% van het aantal uitgegeven aandelen Aanwijzingen dat de belangen van de vennootschap op ernstige wijze in gevaar komen of dreigen te komen advocaten - avocats - lawyers 69 4. Nietigverklaring besluiten algemene vergadering, maar ook van ieder ander orgaan van de rechtspersoon én van de AV van obligatiehouders (art. 2:42) Gronden: 1. Onregelmatigheid naar de wijze waarop besluit tot stand is gekomen, indien deze onregelmatigheid (i) de beraadslaging/stemming heeft kunnen beïnvloeden of (ii) met bedrieglijk opzet is begaan 2. Rechtsmisbruik, misbruik, overschrijding of afwending van bevoegdheid 3. Onwettig uitgeoefende stemrechten 4. Andere in het wetboek vermelde redenen Binnen de 6 maanden (vervaltermijn). Reparatiewet: termijn geldt nu ook voor AV van obligatiehouders 5. Nietigverklaring van een stem (art. 2:43) Cf. gronden nietigverklaring rechtshandeling Nietigheid besluit indien nietige stem de beraadslaging of de stemming heeft kunnen beïnvloeden Indien minderheid stemrecht misbruikt om vereiste meerderheid niet te halen: rechter kan uitspraak laten gelden als uitgebrachte stem advocaten - avocats - lawyers 70 35  06/05/2021 6. Gerechtelijke ontbinding wegens wettige redenen (art. 2:73 en 4:17) Op verzoek van een aandeelhouder Voorzitter in kort geding Wettige redenen: Aandeelhouder verzuimt in grove mate aan verplichtingen Een kwaal maakt het aandeelhouder onmogelijk verplichtingen uit te voeren Alle andere gevallen die de normale voortzetting van de vennootschap onmogelijk maken bv. diepgaande en blijvende onenigheid tussen de aandeelhouders 7. De geschillenregeling (cf. supra) 8. Procedure kort geding inzake bestuur: door al wie daartoe over een processueel belang beschikt Voorlopig bewindvoerder Gerechtelijk sekwester Expert-bewaarnemer Lasthebber ad hoc advocaten - avocats - lawyers 71 9. EINDE VAN DE VENNOOTSCHAP advocaten - avocats - lawyers 72 36  06/05/2021 1. Conflicten (cf. supra) 2. Omzetting 3. Fusie en splitsing 4. Ontbinding en vereffening Ontbinding van rechtswege Vrijwillige ontbinding Gerechtelijke ontbinding advocaten - avocats - lawyers 73 Omzetting Artikel 14:1 e.v. Omzetting naar andere rechtsvorm Behoud van rechtspersoonlijkheid Formaliteiten, o.m. : Staat van activa en passiva < 3 maanden Verslag commissaris, bedrijfsrevisor of externe accountant Verslag bestuursorgaan Besluit tot omzetting door algemene vergadering (authentieke akte) Aangepaste formuleringen nav de Reparatiewet advocaten - avocats - lawyers 74 37  06/05/2021 Fusie en splitsing Fusie: art. 12:2; 12:3; 12:7; 12:12 e.v. = rechtshandeling waarbij het hele vermogen van één of meer vennootschappen overgaat in handen van een andere vennootschap ten gevolge van een ontbinding zonder vereffening en tegen uitreiking van aandelen van de verkrijgende vennootschap aan de aandeelhouders van de ontbonden vennootschap met een eventuele opleg in geld Fusie door overneming Fusie door oprichting Met fusie gelijkgestelde verrichtingen (bv. moeder-dochterfusie) Procedure (art. 12.24 e.v.) in elke vennootschap: Fusievoorstel bestuursorgaan (neerlegging min. zes weken voor aanvaarding) Schriftelijk verslag bestuursorgaan en commissaris, revisor of externe accountant Aanvaarding fusievoorstel door algemene vergadering (cfr. meerderheden voor statutenwijziging) advocaten - avocats - lawyers 75 Art. 12:26.§ 1. In elke vennootschap stelt de commissaris, of, wanneer er geen commissaris is, een door het bestuursorgaan aangewezen bedrijfsrevisor of een externe accountant, een schriftelijk verslag over het fusievoorstel op. De commissaris of de aangewezen bedrijfsrevisor of externe accountant moet inzonderheid verklaren of de ruilverhouding naar zijn mening al dan niet relevant en redelijk is. Deze verklaring moet ten minste aangeven: 1° volgens welke methoden de voorgestelde ruilverhouding is vastgesteld; 2° of deze methoden in het gegeven geval passen en tot welke waardering elke gebruikte methode leidt; tevens moet hij een oordeel geven over het betrekkelijke gewicht dat bij de vaststelling van de in aanmerking genomen waarde aan deze methoden is gehecht. Het verslag vermeldt bovendien, in voorkomend geval, de bijzondere moeilijkheden bij de waardering. De commissaris of de aangewezen bedrijfsrevisor of externe accountant kan ter plaatse inzage nemen van alle documenten die dienstig zijn voor de vervulling van zijn taak. Hij kan van de bij de fusie betrokken vennootschappen alle ophelderingen en inlichtingen bekomen, en alle controles verrichten die hij nodig acht. Deze paragraaf is niet van toepassing indien alle vennoten of aandeelhouders en houders van andere stemrechtverlenende effecten in elke bij de fusie betrokken vennootschap hiermee hebben ingestemd. § 2. [1 Indien zowel een verslag overeenkomstig paragraaf 1 en een verslag overeenkomstig artikel 12:25, eerste lid, werden opgesteld, zijn de artikelen 5:121, 5:133, 6:110, 7:179 en 7:197, naar gelang het geval, niet van toepassing op een overnemende vennootschap die de rechtsvorm heeft van een besloten vennootschap, van een coöperatieve vennootschap, van een naamloze vennootschap, van een Europese vennootschap of van een Europese coöperatieve vennootschap.]1 advocaten - avocats - lawyers 76 38  06/05/2021 Splitsing: art. 12:4-12:6; 12:8; 12:12 e.v. = rechtshandeling waarbij het hele vermogen van een vennootschap overgaat in handen van verscheidene vennootschappen ten gevolge van een ontbinding zonder vereffening en tegen de uitreiking aan de vennoten van de ontbonden vennootschap van aandelen van de verkrijgende vennootschappen met een eventuele opleg in geld Splitsing door overneming Splitsing door oprichting Gemengde splitsing Partiële splitsing Procedure cf. fusie advocaten - avocats - lawyers 77 Inbreng van algemeenheid of bedrijfstak: art. 12:9-12:11; 12:92 e.v = rechtshandeling waarbij het hele vermogen of een bedrijfstak van een vennootschap wordt overgedragen aan een andere vennootschap zonder ontbinding en tegen uitreiking van aandelen van de verkrijgende vennootschap aan de aandeelhouders van de overdragende vennootschap Procedure ≈ fusie en splitsing Doch: geen verslag revisor of extern accountant vereist advocaten - avocats - lawyers 78 39  06/05/2021 Ontbinding en vereffening Ontbinding: art. 2:70 e.v. 1. Ontbinding van rechtswege (bv. verstrijken van de duur) 2. Gerechtelijke ontbinding Om wettige redenen (Er zijn niet alleen wettige redenen wanneer een aandeelhouder of vennoot zijn verplichtingen in grove mate verzuimt of wanneer een kwaal het hem onmogelijk maakt om ze uit te voeren, maar ook in alle andere gevallen die de normale voortzetting van de zaken van de vennootschap onmogelijk maken, zoals de diepgaande en blijvende onenigheid tussen de aandeelhouders of vennoten.) Niet-actieve vennootschappen Alarmbelprocedure Niet-neerleggen jaarrekening (regularisatietermijn mogelijk – opvolging door kamer voor ondernemingen in moeilijkheden) 3. Vrijwillige ontbinding Verslag bestuursorgaan Staat van activa en passiva < 3 maanden Verslag commissaris, bedrijfsrevisor of externe accountant over staat (getrouw beeld) – let op: onafhankelijkheid Verslagen zijn voorgeschreven op straffe van nietigheid van het besluit van de algemene vergadering Notariële akte (BV, CV en NV) ! Verslaggeving ook verplicht voor CommV en VOF in geval van ontbinding en vereffening in één akte (zie volgende slide) advocaten - avocats - lawyers 79 Vereffening: vernieuwingen WVV Art. 2:76 e.v.: aanstelling vereffenaar, bevoegdheden vereffenaar, vereffeningswerkzaamheden, afsluiting van de vereffening, heropening van de vereffening, aansprakelijkheid van de vereffenaars Tussenkomst rechter bij niet-deficitaire vereffening verminderd Geen homologatie vereffenaar Geen voorafgaande goedkeuring plan van verdeling Ééndagsprocedure (ontbinding en vereffening in één akte, artikel 2:80): uitgebreid toepassingsgebied Geen vereffenaar Alle schulden zijn terugbetaald of geconsigneerd Ook mogelijk bij deficitaire vereffening indien schuldeisers ermee instemmen Aanwezigheidsquorum van 50% van de aandeelhouders (onder hen wel eenparigheid vereist) in BV, CV en NV; in VOF en CommV instemming vereist van alle vennoten Verslaggeving! Vergeten activa: behoren van rechtswege in onverdeeldheid toe aan de aandeelhouders Heropening vereffening indien die deficitair was gesloten Vergeten passiva: mogelijke aansprakelijkheid aandeelhouder bij kwade trouw (indien zij op de hoogte waren van het bestaan van deze schulden of daarvan, gezien de omstandigheden, niet onkundig konden zijn) Ten belope van vereffeningssaldo Geen kwade trouw vereist bij ééndagsprocedure Geen heropening vereffening mogelijk advocaten - avocats - lawyers 80 40  06/05/2021 10. INSOLVENTIE: INVOEGING BOEK XX IN WER advocaten - avocats - lawyers 81 Wet van 8 augustus 1997 met betrekking tot het faillissement, BS 28 oktober 1997 Wet van 31 januari 2009 betreffende de continuïteit van de ondernemingen, BS 9 februari 2009 Wet van 27 mei 2013 tot wijziging van verschillende wetgevingen inzake de continuïteit van de ondernemingen, BS 22 juli 2013 Wet van 17 mei 2017 tot wijziging van diverse wetten met het oog op de aanvulling van de gerechtelijke ontbindingsprocedure van vennootschappen, in werking 12.06.2017 Wet van 11 augustus 2017 houdende invoeging van het boek XX “Insolventie van ondernemingen”, in het Wetboek van economisch recht, en houdende invoeging van definities eigen aan boek XX en van de rechtshandhavingsbepalingen eigen aan boek XX in boek I WER, in werking 01.05.2018 advocaten - avocats - lawyers 82 41  06/05/2021 Doelstelling Geheel invoegen in Wetboek Economisch Recht (WER) Coherent woordgebruik Insolventierecht moderniseren en aanpassen aan Europese normen Elektronische procedure Uitbreiding tot ALLE ondernemingen advocaten - avocats - lawyers 83 Uitbreiding toepassingsgebied Insolventie uitgebreid tot alle ondernemingen Art. XX.1: Onderneming = Iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent (geen werknemer): ook zaakvoerders en bestuurders zelfstandigen Iedere rechtspersoon Iedereen andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid Art. XX.1. Geen Onderneming = Iedere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid die geen uitkeringsoogmerk heeft en die ook in feite geen uitkeringen verricht aan haar leden of aan personen die een beslissende invloed uitoefenen op het beleid van de organisatie Publiekrechtelijke rechtspersoon De staat en haar deelentiteiten Geen GRP voor financiële instellingen, verzekeringsondernemingen … (par. 3) advocaten - avocats - lawyers 84 42  06/05/2021 Preventie: gegevensverzameling en handelsonderzoeken Algemeen: Nog sterkere opvolging handelsonderzoeken Kamer voor Handelsonderzoeken wordt Kamer voor Ondernemingen in Moeilijkheden (KOIM) Artikel XX.21 WER: Verzameling nuttige inlichtingen en gegevens Automatisch: Protesten wisselbrief, veroordelend verstekvonnis, vonnissen zonder verweer, ontbinding handelshuur, RSZ-achterstand, fiscale achterstand, sociale verzekering zelfstandigen Artikel XX.25 WER: Van ambtswege alle gegevens verzamelen, alle personen horen en zelfs afstappen Bij afstapping bij vrij beroeper verwittiging Orde of Instituut advocaten - avocats - lawyers 85 Preventie: gegevensverzameling door de KOIM Betrokkenheid economische adviseurs – onderneming (art. XX.23 par.3 WER): Melding aan bestuursorgaan door extern accountant, extern erkend boekhouder (-fiscalist), bedrijfsrevisor van probleem en “aanbevelingen” Verplichting tot nemen van de nodige maatregelen om de continuïteit voor 12 maanden te verzekeren door bestuursorgaan binnen de maand Meldingsplicht aan ondernemingsrechtbank? Indien geen (afdoende) maatregelen genomen KAN extern adviseur dit melden aan de voorzitter van de ondernemingsrechtbank Beroepsgeheim niet toepasselijk in dit geval Geldt voor extern accountant, bedrijfsrevisor, OOK boekhouder (-fiscalist) “§ 3. De externe accountant, de externe erkend boekhouder, de externe erkend boekhouder-fiscalist en de bedrijfsrevisor die in de uitoefening van hun opdracht gewichtige en overeenstemmende feiten vaststellen die de continuïteit van de economische activiteit van de schuldenaar in het gedrang kunnen brengen, lichten deze laatste hiervan schriftelijk op een omstandige wijze in, in voorkomend geval via zijn bestuursorgaan. Indien de schuldenaar binnen een termijn van een maand vanaf die kennisgeving niet de nodige maatregelen treft om de continuïteit van de economische activiteit voor een minimumduur van twaalf maanden te waarborgen, kan de externe accountant, de externe erkend boekhouder, de externe erkend boekhouder-fiscalist, of de bedrijfsrevisor de voorzitter van de rechtbank van koophandel daarvan schriftelijk inlichten. In dat geval is artikel 458 van het Strafwetboek niet van toepassing.” advocaten - avocats - lawyers 86 43  06/05/2021 Inlichtingen verstrekken (art. XX.25 par.3 WER): Kamer voor Ondernemingen in Moeilijkheden kan inlichtingen inwinnen bij externe adviseurs Geen beroepsgeheim economische adviseurs in het kader van artikel XX.25 par.3 WER (limitatief; anders wel!) Bevraging naar voorgestelde aanbevelingen Werkwijze: “Omstandige” informatieplicht -> interinstitutenaanbeveling IBR, IAB en BIBF advocaten - avocats - lawyers 87 Verloop & extra bevoegdheden: Rechter handelsonderzoeken kan afstappen en PV maken Onderzoek moet afgewerkt zijn binnen de 4 maanden (art. XX.28 WER) Bij staat van faillissement wordt dossier doorverwezen door KOIM naar: De Procureur des Konings, met dagvaarding in faillissement als gevolg – art. XX.29 WER De Voorzitter van de rechtbank kan een voorlopig bewindvoerder aanstellen (art. XX. 32 WER) Bij insolventierisico, kan de KOIM doorverwijzen naar: Een pleitkamer teneinde uitspraak te bekomen over vereffening (art. 29 par.2,2de lid WER) advocaten - avocats - lawyers 88 44  06/05/2021 Criteria voor ontbinding (art. 2:73 WVV): Op verzoek van eenieder, die haar verplichting om haar jaarrekening neer te leggen niet is nagekomen Op verzoek van KOIM: wanneer die vennootschap ambtshalve werd geschrapt met toepassing van artikel III.42, § 1, 5° WER indien zij ondanks twee oproepingen met dertig dagen tussentijd, waarvan de tweede per gerechtsbrief, niet voor de kamer voor handelsonderzoeken is verschenen indien de bestuurders of zaakvoerders ervan niet over de fundamentele beheersvaardigheden of niet over de beroepsbekwaamheid beschikken die voor de uitoefening van haar activiteit bij wet, decreet of ordonnantie worden opgelegd De rechtbank kan hetzij een regularisatietermijn uitspreken, waarbij zij het dossier voor opvolging terugverwijst naar de kamer voor handelsonderzoek, hetzij de ontbinding uitspreken De rechtbank kan hetzij de onmiddellijke afsluiting van de vereffening uitspreken, hetzij de vereffeningswijze bepalen en een of meer vereffenaars aanwijzen advocaten - avocats - lawyers 89 Faillissement: vernieuwingen Art. XX.103 & 123 WER: bij vrij beroep neerleggen stavingsstukken maar beroepsgeheim respecteren + aanstelling confrater als medecurator Art. XX.102 WER: goederen die de gefailleerde tijdens het faillissement verwerft – inkomsten uit nieuwe activiteiten – zullen niet langer deel uitmaken van de boedel advocaten - avocats - lawyers 90 45  06/05/2021 Kwijtschelding– fresh start – gefailleerde natuurlijke persoon (art. XX.173 WER) Verschoonbaarverklaring wordt vervangen door kwijtschelding Natuurlijke persoon wordt op zijn vraag bevrijd van de restschulden Vraag dient gesteld te worden bij aangifte faillissement of binnen de 3 maanden na publicatie van het faillissementsvonnis Gehele of gedeeltelijke weigering van kwijtschelding in geval van kennelijk grove fout die heeft bijgedragen tot faillissement Weigering kan enkel op verzoek van belanghebbenden advocaten - avocats - lawyers 91 Gerechtelijke reorganisatie: principes ‘Open Portaalbenadering’ blijft Ondernemingsrechtbank in insolventie: insolventierechtbank (art.I.22.4° WER) Doelstelling: werkgelegenheid & economische waarde Behoud van geheel of gedeelte van de activa of activiteiten – art. XX.39 WER Verscheidene opties voor de schuldenaar: Gerechtelijk minnelijk akkoord Collectief Akkoord Overdracht onder gerechtelijk gezag advocaten - avocats - lawyers 92 46  06/05/2021 Gerechtelijke reorganisatie: effecten Opschorting van betaling ‘historisch’ passief: ontstaan voor het openingsvonnis Geen faillietverklaring, gerechtelijke ontbinding en uitvoering MAAR Art.44 WER: verderzetting vergevorderde uitvoerende verkopen (verkoopsdag binnen 2 maanden na neerlegging) Schorsing uitvoering voor roerende en onroerende goederen mogelijk MITS betaling van gemaakte kosten op verzoek van SA in het verzoekschrift Kosten bv. de gerechtsdeurwaarder bij roerende goederen en de notaris + gerechtsdeurwaarder bij onroerende goederen Art.XX.45, par. 5: geen bescherming voor een hernieuwd verzoek binnen 6 maanden na vorig verzoek, tenzij de rechtbank toekent advocaten - avocats - lawyers 93 Gerechtelijke reorganisatie: procedure Neerlegging verzoekschrift elektronisch in Regsol (Art. XX.41, par.3) Verplichte stukken (Art. XX.41, par.2), om.: Staat van A & P en resultatenrekening opgesteld met bijstand van een bedrijfsrevisor, een externe accountant, een extern erkend boekhouder of een externe erkende boekhouder-fiscalist Cashflowplanning voor duur opschorting opgesteld met bijstand van een externe accountant, een externe erkende boekhouder, een externe erkende boekhouder-fiscalist of een bedrijfsrevisor – ev. vlg. model advocaten - avocats - lawyers 94 47  06/05/2021 Gerechtelijke reorganisatie: schulden Nieuwe definitie voorrecht (Art. I.22, 14° WER): Buitengewone SV = gewaarborgd ten belope van het bedrag waarvoor: Bij opening een inschrijving of registratie is genomen (cf. Pandregister) Bij geen inschrijving of registratie ten belope van de realisatiewaarde in going concern Met het oog op de uitwerking van het plan en de stemming Lopende overeenkomsten (Art. 56-58 WER): Nieuwe prestaties = boedelschulden voor zover nauwe band tussen beëindiging GRP en faillissement of overdracht Ook fiscale of sociaalrechtelijke heffingen, bijdragen en schulden in hoofdsom na opening = boedelschulden (Cass. 16 mei 2014) advocaten - avocats - lawyers 95 GERECHTELIJK MINNELIJK AKKOORD – TYPE I Vonnis wordt gepubliceerd Bescherming verworven Facultatief: ondernemingsbemiddelaar Omvormen naar collectief akkoord of overdracht mogelijk advocaten - avocats - lawyers 96 48  06/05/2021 COLLECTIEF AKKOORD – TYPE II Aanschrijven alle schuldeisers elektronisch: initiatief SA Feit + gegevens gerechtelijke reorganisatie Vonnis + volledige lijst van schuldeisers Bedrag + voorrecht Mogelijkheid juistheid te bevestigen Pro-activiteit SE: Aangifte via neerlegging in elektronisch dossier! Pro-actieve vordering ex art. XX.68-69 WER: 1 maand via verzoekschrift (vroeger dagvaarding) Tijdige vordering: zowel bedrag als rang Opschorting: 6 maanden – verlengingen mogelijk tot 12 maanden (max. 18 maanden) Tendens: kortere termijnen met evaluatiezittingen Aanvraag via verzoekschrift – niet appelabel advocaten - avocats - lawyers 97 Nieuwe beperkingen plan (Art. XX.73 WER): Betaling min. 20% van de hoofdsom Geen vermindering arbeidsprestaties – wel uitsluiting fiscale en sociale bijdragen of schulden (Grondwettelijk Hof 24 maart 2016) Geen omzetting overheidsschulden in aandelen Stemming: Dubbele meerderheden Praktisch: volmachten: géén bijzonder mandaat advocaat meer vereist Behandelingen betwistingen : beslecht 15 dagen voor de stemming advocaten - avocats - lawyers 98 49  06/05/2021 Homologatie: Openbare orde, pleegvormen Gelijkheids en niet-discriminatiebeginsel Uitvoerbaar bij voorraad Bij bezwaren rechtbank, regularisatie via nieuw plan: vermelding alle bezwaren in het weigerend vonnis (art.XX.79 WER) (Cass. 28 januari 2016) Uitvoering plan (art. XX.83 WER): Intrekking op vordering SE en OM bij niet-naleving De rechtbank kan ambtshalve oproepen in controle (nu soms handelsonderzoeken) Volledig uitgevoerd plan: mogelijkheid tot vonnis van vaststelling van uitvoering advocaten - avocats - lawyers 99 OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG – TYPE III Vonnis gepubliceerd Aangifte van schuldvordering na aanschrijving SA (art.XX.49 WER, par.1, 1ste lid) en op vraag GM art. XX.91 WER Opschorting van betaling Gerechtsmandataris (GM) moet, voorlopig bestuurder kan Overeenkomsten die niet intuitu personae zijn, kan bieder overnemen zonder akkoord medecontractant (art. XX. 87 WER) Gevolg: (art. XX.84 WER): zuiverend op de prijs advocaten - avocats - lawyers 100 50  06/05/2021 Ontbinding – faillissement indien volledige overdracht Kwijtschelding restschulden voor natuurlijke persoon-SA (art. XX.96 WER) Mogelijk na GRP collectief akkoord of in combinatie daarmee advocaten - avocats - lawyers 101 Dank voor uw aandacht! KANTOOR ANTWERPEN KANTOOR BRUSSEL [email protected] POTVLIETLAAN 4 BD. A. REYERSLAAN 80 03 448 49 92 2600 BERCHEM 1030 BRUSSEL advocaten - avocats - lawyers 102 51