Medya ve Medya Eğitimi 1. Bölüm (1) (1) PDF

M E DYA V E M E DYA EĞİTİMİ Doç. Dr. Canan KOÇAK ALTUNDA Ğ M E DYA İnsanlarla şahsen ya da yüz yüze irtibat kurmak yerine dolaylı yollardan iletişim kurmayı tercih ettiğimiz zaman kullandığımız bir araçtır. “Medya” kelimesi de yalnızca “medıum” (ar...

M E DYA V E M E DYA EĞİTİMİ Doç. Dr. Canan KOÇAK ALTUNDA Ğ M E DYA İnsanlarla şahsen ya da yüz yüze irtibat kurmak yerine dolaylı yollardan iletişim kurmayı tercih ettiğimiz zaman kullandığımız bir araçtır. “Medya” kelimesi de yalnızca “medıum” (araç) kelimesinin çoğuludur.  “Medya” terimi modern iletişim medyasının tümünü içerir: televizyon, sinema, video, radyo, fotoğrafçılık, reklamcılık, gazete ve dergiler, kaydedilmiş müzik, bilgisayar oyunları ve internet.  Genellikle geniş izleyicilere ulaştıklarını işaret etmek için “kitle iletişim araçları” olarak adlandırılır. M E DYA E Ğ İ T İ M İ N E D İ R ? Medya eğitimi medya hakkındaki eğitimdir. Medya eğitimi okul dışındaki günlük yaşamımızda karşılaştığımız medya üzerine odaklanır: seyredip eğlendiğimiz TV programları, okuduğumuz dergiler, seyrettiğimiz filimler dinlediğimiz müzik vb…  Hepsi çevremizdedir ve onlar hayatımızda önemli bir rol oynarlar. M E D YA E Ğ İ T İ M İ Medya dünyayı ve onun N E D İ R? içindeki yerimizi anlamamıza yardımcı olur. Bu nedenle onları anlamak ve incelemek bizim için oldukça önemlidir. M E DYA E Ğ İ T İ M İ N E D İ R ? Medya eğitimi medyayı analiz etmek kadar medya yapmayı da kapsar. Medya iletisi hazırlayabilmek gibi……..  M E DYAY I S O R G U L A M A K Bizim amacımız sizin sevdiğiniz TV programlarını seyretmenizi engellemek ya da bazı insanların zararlı etki olarak gördüğü şeylerden kurtarmak değildir. Size medya hakkında belirli bir bakış açısını kabul ettirmek de değildir.  M E DYAY I SORGULAMAK Bizim amacımız basit anlamda sizin her gün kullandığınız medyayı sorgulamanız ve nasıl işledikleri hakkında daha fazla şey öğrenmeniz için teşvik etmektir.  4 anahtar soruyu daha detaylı olarak inceleyeceğiz: Yapım: Medyayı kim yapar? M E DYAY I SORGULAMAK Diller: Medya anlamı nasıl iletir? Simgelemeler: Medya dünyayı nasıl tasvir eder? İzleyiciler: İnsanlar medyayı nasıl yorumlar? YA P I M Medya iletileri olmadık bir yerden birden ortaya çıkıvermezler. Medya yapımı zamana, ve bazen de büyük miktarda paraya mâl olur. Bazıları sadece bireylerin kendi çalışmalarıyla sadece kendileri ya da aileleri veya arkadaşları için yapılır.  YA P I M Tükettiğimiz medya iletilerinin büyük çoğunluğu genellikle büyük şirketler için çalışan insan toplulukları tarafından üretilir ve dağıtılır. Medyalar büyük işlerdir: en popüler sinema filmleri ve TV programları büyük kârlar yaparlar.  YA P I M Medya aynı zamanda küresel ölçeklidir. Aynı sinema filmleri, plaklar ve TV formatları dünya çapındaki ülkelerde bulunurlar. 01 02 03 Medya yapımını Teknolojiler: Medya Mesleki uygulamalar: incelemek demek iletileri üretmek ve Medya iletilerini şunlara incelemek dağıtmak için hangi kimler yapar? Kim ne demektir: teknolojiler yapar ve birlikte nasıl kullanılır? Bunlar çalışırlar? üretimde ne gibi farklar oluşturur?  Endüstri: Medyayı alıp satan şirketler kimlerindir? Nasıl kâr elde ederler? Medya arasındaki bağlantılar: Şirketler farklı medyalara aynı ürünleri nasıl satarlar?  Dolaşım ve Düzenleme: Erişim ve dağıtım: Medyanın yapımını katılım: Metinler ve dağıtımını kim izleyicilerine Medyada kontrol eder? nasıl ulaşır? kimlerin sesi Bununla ilgili duyulur? İzleyicilierin ne Kimler kanunlar var mıdır ve ne kadar kadar seçeneği dışlanırlar ve etkilidirler? ve kontrolü neden? vardır?  Ö RN E K L E R V E RE L İ M M İ … B U Ö RN E K L E Rİ A RA Ş T I RA L I M M I …  NEWS C O R P O R AT I O N Büyük, çok uluslu bir medya şirketinin bir örneğidir. Sahibi Rupert Murdoch olan News Corporation bir gazete yayıncısı olarak başladı ve şimdi televizyon, sinema filmleri ve internetle ilgilenmektedir. Fox TV yayın istasyonları şebekesine Times Gazetelerine, Century Fox stüdyolarına ve Star TV’ye sahiptir.  2. B I G B RO T H E R ( B İ Rİ B İ Z İ G Ö Z E T L İ YO R) Big Brother “reality showu” dünyanın her yerine satılan TV formatına bir örnektir. Format Hollanda’da bir TV şirketince üretilmiştir ve versiyonları o günden beri 40’dan fazla ülkede gösterilmiştir. Big Brother ayrıca, gerçek insanlara mücadeleler ayarlanarak izleyici tarafından “oylanmalarını” sağlayan, diğer pek çok “reality showların” önünü açmıştır.  3.GAP ( G L O B A L A C T I O N P RO J E C T ) [ K Ü R E S E L H A R E K E T P RO J E S İ ] GAP video kaset ve televizyon programları yapmak için genç insanlarla çalışan küçük bir organizasyondur. New York şehrindedir ancak, Guatemala, İrlanda ve İsrail dahil olmak üzere pek çok ülkede genç insanlarla beraber çalışmıştır. Kâr amaçlı çalışmaz ve yardım kuruluşları ve dernekler tarafından finanse edilir.  A RA Ş T I RM A YA P M A K İ S T E RS E Nİ Z …. Ş URA L A RA B A K I NI Z … 1. SAHİPLİK En sevdiğiniz derginin ya da ailenizin okuduğu gazetenin bir nüshasını alın. Bakın bakalım onun sahibi olan şirketi bulabilecek misiniz? Örneğin, diğer medya şirketleri gibi başka şirketlere sahipler mi?  2. MARKALAMA Ülkenizdeki iki TV kanalına bakın. Kullandıkları logoları, grafikleri ve programlar arasındaki bağlantıları karşılaştırın. Ne tür kimlik ya da duygu yaratmaya çalışırlar? Kime hitap ediyor görünürler?  PA Z A R L A M A Popüler bir medya olgusuna bakın: yeni bir sinema filmi ya da bilgisayar oyunu. Onu çevreleyen diğer medyaların boyutuna bakın. Basın haberleri, ücretsiz teklifler, reklam, pazarlama. İzleyicilerinin sayısını nasıl artırmaya çalışıyorlar? K Ü R E S E L K Ü LT Ü R En popüler sinema filmlerinin ya da plakların bir listesine bakın. Bunlardan kaç tanesi sizin ülkenizde üretilmiş? Başka nerelerden gelmişler? Sonunda hepimizin aynı medya sonucuna ulaşacağımızı düşünüyor musunuz, bu fark eder mi? T İ C A R İ A N L AY I Ş Sizin ülkenizde üretilen medyanın ne kadarı ticari kazanç için yapılıyor? Bunun ne kadarı devlet ya da kar amacı gütmeyen organizasyonlar tarafından yapılıyor? “Piyasa sistemine” karşı olarak “kamu” sisteminin avantajları ve dezavantajları nelerdir? İLETİŞİM DİLİ… Her medya iletisinin maksadını ifade etmek için kullandığı kendi “dili”, ya da diller bileşimi, vardır. Örneğin televizyon, hareketli imgeler ve ses dilleri ile birlikte sözlü ve yazılı dilleri de kullanır. Bunlara “diller” diyoruz, Belirli müzik türleri ve çünkü genel olarak kamera açıları belirli anlaşılabilen bilinen duyguları harekete kodları ve kuralları geçirmek için kullanan dilleri ifade ederler. kullanılabilirler.  Örnek olarak bir gazetenin bir sayfası ya da bir filmdeki kareler dizisi belirli bir tür “gramer” kullanılarak bir araya getirilebilir. Bu dilleri inceleyerek, medyanın nasıl anlam ürettiğini daha iyi anlayabiliriz. M E DYA D İ L L E Rİ N İ N C E L E M E K D E M E K Ş U N L A RI İ N C E L E M E K D E M E K T İ R: Anlamlar: Medya fikirler ya da anlamlar ifade etmek için farklı dil formlarını nasıl kullanır? Kurallar: Bu dillerin kullanımı nasıl alışılmış hale gelir ve genel olarak kabul görür? Kodlar: Medyanın gramatik “kuralları” nasıl oluşturulur? Bu kurallar çiğnendiğinde ne olur? Türler: Bu kurallar ve kodlar, haber ya da korku gibi, farklı medya metinlerinde nasıl işlev görür? Tercihler: Belirli bir kamera çekimi tipi gibi belirli dil formlarını tercih etmenin etkileri nelerdir? Bileşimler: Anlam imgelerin, seslerin ya da kelimelerin bileşimi ya da sıralanması ile nasıl ifade edilir? Teknolojiler: Teknolojiler yaratılabilecek anlamlara nasıl etki eder?  Ö RN E K L E R V E RE L İ M M İ … B U Ö RN E K L E Rİ A RA Ş T I RA L I M M I …  1. R E K L A M C I L I K TA GÖRÜNTÜ Reklamcılar ürünlerindeki benzersiz ve değerli olan şeylerin neler olduğunu söylemek için görüntüleri ve grafik tasarımları kullanırlar.  1. R E K L A M C I L I K TA GÖRÜNTÜ Örnek olarak, bir ruh hali yaratmak için renkleri ve ışıkları, heyecan eklemek için kamera açılarını ve bir stil anlayışı vermek için de yazı tipi kullanırlar.  1. R E K L A M C I L I K TA G Ö R Ü N T Ü Reklamlardaki insanlar ürünün kendilerini nasıl daha güçlü, daha güzel ve daha zeki yaptığını göstermek için özenle giydirilir ve poz verdirilirler.  1. R E K L A M C I L I K TA G Ö R Ü N T Ü Belirli bir tip ürün için yapılan reklamların seçilen bir kısmını karşılaştırın. Reklamcılar ürünün klasik ya da modern, doğal ya da üstün teknoloji, karmaşık ya da pratik olduğu düşüncesini nasıl yaratabiliyorlar?  2.TV HABERLERİNİN KURALLARI TV haberleri genellikle çok sıkı kurallara ve geleneklere sahiptir. Haber okuyanlar iyi bir biçimde giyinirler, genellikle bir masanın arkasında otururlar, orta samimiyette haberleri okurlar, nadiren duygularını gösterirler, başka hiç kimsenin bunu yapmasına izin verilmemesine rağmen doğrudan kameraya bakarlar. 2.TV HABERLERİNİN KURALLARI Haberler “ciddi” olaylarla başlar ve mutlu hikayelerle biter, Neden bazı şeyler “haber” genelde dramatik ve alışılmadık haline gelirken diğerleri olaylara odaklanır ve sıradan gelmez? Neden haber insanlar yerine politikacıları ve programlarının hepsi oldukça ünlüleri gösterme benzer olma eğilimindedirler? eğilimindedir.  3.KURGU DİLİ Film yapımcıları bir hikaye anlatmak için kareleri seçip birleştirirken çok dikkatli davranırlar. Uzun metrajlı filmlerin pek çoğu kesin kuralları olan “süreklilik kurgulamasını” kullanırlar.  3.KURGU DİLİ Örnek olarak, film karesinden bakan bir karakterin karesini gördüğümüzde ve sonrasında bir nesnenin ya da kişinin bulunduğu diğer bir karesine geçtiğimizde, otomatik olarak onların baktıkları şeylerin bunlar olduğunu varsayarız.  3.KURGU DİLİ Pek çok video ve deneysel film; duyguları ve fikirleri yansıtmak için kareleri birleştiren montaj kurgusunu kullanır. Bir filmin bir bölümünü seyredin ve sadece kurgusuna konsantre olmaya çalışın. Hızlı mı yavaş mı, ya da rahatlatıcı mı sinir bozucu mu? Hikayeyi anlatmaya ya da ruh hali oluşturmaya nasıl yardımcı oluyor?  A RA Ş T I RM A YA P M A K İ S T E RS E Nİ Z …. Ş URA L A RA B A K I NI Z …  Bir moda dergisinden kadınları ve erkekleri niteleyen bazı fotoğraflar toplayın. Pozlarını, mankenlerin fotoğraf makinasına (ya da birbirlerine, ya da VÜCUT DİLİ kare dışına) bakma şekillerini, ışık ve renklerin kullanımını karşılaştırın. Benzerlikler ve farklılıklar nelerdir ve sizlere neler anlatırlar? R A DYO P RO G R A M I Bir radyo programını (telefonla katılınan ya da tartışma programı) kasete kaydedin. Kullanılan dilin şeklini ve tartışmayı kimin kontrol ettiğini dikkatlice dinleyin. Radyo programının kuralları nelerdir? Ne tür konuşmalara izin verilmez? R E S İ M L İ TA S L A K Kaydetmiş olduğunuz bir TV reklamının resimli taslağını yapın. Yakın plan mı yoksa uzaktan mı, düşük açıdan mı yüksek açıdan mı çekildiğini ve bir karenin diğerine nasıl bağlandığını göstererek her bir kareyi çizin. Reklamcı bir hikayeyi anlatmak ya da ürüne benzersiz bir kimlik kazandırmak için görsel “dili” nasıl kullanır? A LT E R N AT İ F D İ L L E R Bakın bakalım “kuralları çiğneyen” ya da farklı diller yaratmaya çalışan film ya da Bilinen filimlere göre onları video örnekleri bulabilecek anlamak daha mı zor ya da misiniz, örneğin sanatçılar daha az mı eğlenceli? tarafından yapılan deneysel filmler.  TÜRLERİ KARIŞTIRMAK TV’de komedi ile korku filmleri ya da drama ile belgesel gibi türleri karıştıran ya da birleştiren medya iletilerine bakın. Türleri karıştırmaktaki sorunlar nelerdir? Bu şekilde hangi yeni fikirler yansıtılabilir?  YENİ TEKNOLOJİLER Dijital teknolojiler bize yeni medya dili formları sağladılar, örneğin, bilgisayar oyunlarında ve internette. Ancak, bu teknolojiler televizyon, gazeteler ve kaydedilmiş müzik gibi “eski” medyayı nasıl etkilemiştir?