Kasaysayan ng Wikang Filipino (2nd & 3rd Parts) PDF

KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO PANALANGI N  Nasusuri ang mga pananaw ng iba’t Nakapagbibigay ng ibang awtor sa opinyon o pananaw isinulat na kaugnay sa mga kasaysayan ng napakin...

KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO PANALANGI N  Nasusuri ang mga pananaw ng iba’t Nakapagbibigay ng ibang awtor sa opinyon o pananaw isinulat na kaugnay sa mga kasaysayan ng napakinggang pagtalakay wika F11PB – If – sa wikang pambansa 95 F11PN – If – 87 Balik-aral Gamit ang mga larawan, isalaysay ang ilang kaganapan sa unang bahagi ng pagtalakay sa kasaysayan ng pambansang wika  Pagkatapos ng ginawang pag- aalsa ng mga Pilipino laban sa pamahalaang Espanyol, naitadhana sa Saligang Batas ng Biak-na-Bato noong 1897 ang unang pagsisikap na magkaroon tayo ng opisyal na wikang gagamitin  Nasasaad sa probisyon ang ganito: “Ang wikang Tagalog ang siyang magiging opisyal na wika ng mga Pilipino.” Bunga ng probisyong ito ng nakitang pagkakaisa ng damdaming Pilipino dahil sa mga akdang naisulat sa  Nasasaad sa probisyon ang ganito: “Ang wikang Tagalog ang siyang magiging opisyal na wika ng mga Pilipino.” Bunga ng probisyong ito ng nakitang pagkakaisa ng damdaming Pilipino dahil sa mga akdang naisulat sa  KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA SA PANAHON Ng AMERIKANO AT HAPON Panahon ng mga Amerikano  Ano ang implikasyon sa iyo bilang Pilipino kapag narinig ANG PAHAYAG NA “ENGLISH ONLY, PLEASE?” Panahon ng mga Amerikano Kung sa panahon ng mga kastila, ang mga nagturo sa mga katutubo ay mga misyonerong kastila/ prayle, ano naman sa panahon ng amerikano?  Thomasites- Mga gurong ipinadala ng bansang amerika upang magturo sa mga pilipino  Sa pagnanais na burahin ang impluwensyang Espanyol sa kanilang pananakop, ipinagbawal noon ang paggamit ng wikang Pambansa. Unti- unting namatay ang kulturang Pilipino.  Ang Ingles ang ginamit na pangunahing wika at panturo sa paaralan. Naipakilala ang Fairy Tales, Radyo, Pelikula, Telebisyon  1935 Sa Saligang Batas ng Pilipinas “… ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga  1936 (Oktubre 27) Itinagubilin ni Pangulong Manuel L. Quezon ang paglikha ng isang Surian ng Wikang Pambansa na gagawa ng isang pag- aaral ng mga wikang katutubo sa Pilipinas  1936 (Nobyembre 13) Pinagtibay ng Batasang Pambansa ang Batas Komonwelt Blg. 184 na lumilikha ng isang Surian ng Wikang Pambansa at itinatakda ang mga Mga tungkulin at gawain ng SWP: 1. Pag-aaral ng mga Pangunahing wika; 2. Paghahambing at pag-aaral ng talasalitaan ng mga pangunahing diyalekto; 3. Pagsuri at pagtiyak sa ponetika at ortograpiyang Pilipino; 4. Pagpili ng katutubong wika na siyang magiging batayan ng wikang pambansa na dapat umaayon sa (a)pinakamaunlad at SWP Mga katutubo/pangunahin g wika sa Pilipinas: Cebuano Hiligaynon Samar Leyte Bikol Ilokano Pangasinan Kapampangan Tagalog  1937 (Nobyembre 9) Nagpatibay ng isang resolusyon na roo’y ipinapahayag na ang Tagalog ang siyang halos lubos na nakatutugon sa hinihingi ng Batas Komonwelt Blg. 184, kaya’t itinagubilin ng Pangulo na iyon ang  1937 (Disyembre 30) Bilang pag-alinsunod sa tadhana ng Batas ng Komonwelt Blg. 184, sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ay ipinahayag ng Pangulong Quezon ang Wikang Pambansa ng TAGALOG - nahahawig sa maraming wikain sa bansa -nagtataglay ng 5,000 salitang hiram sa Kastila, 1,500 sa Ingles, 1,500 sa Intsik at 3,000 sa Malay -Napakadaling pag- Noong Abril 1, 1940, Inilabas ang Kautusang Tagapagpalaganap Blg. 263.Ipinag-utos nito ang: (1) Pagpapalimbag ng A Tagalog-English Vocabulary at ng isang aklat sa gramatika na pinamagatang Ang Balarila ng Wikang Noong Abril 1, 1940, Inilabas ang Kautusang Tagapagpalaganap Blg. 263.Ipinag-utos nito ang: (2) 1940 (Hunyo 19) Pagpapasimula ng pagtuturo ng Wikang Pambansa ng Pilipinas sa lahat ng paaralang-bayan at pribado sa buong bansa.  1940 (Hunyo 7) Pinagtibay ang Batas ng Komonwelt Blg. 570 na nagtatadhanang ang Pambansang Wika ay magiging isa na sa mga wikang opisyal ng Pilipinas simula Hulyo  1940 ABAKADA ni Lope K. Santos Binubuo ng 20 letra 5 ang patinig (a, e, i, o, u) 15 katinig (b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, w, y) Ito ay alpabetong batay sa wikang TAGALOG na Panahon ng mga hapon Gintong panahon ng Tagalog “Pag-usbong ng grupong “purista” na nagnanais na gawing Tagalog mismo ang Wikang Pambansa at hindi batayan lamang. Kaya naman ang Pangasiwaang Hapon ang nag-utos na baguhin ang probisyon sa konstitusyon at gawing Tagalog ang Gintong panahon ng Tagalog Nang panahong iyon, Niponggo at Tagalog ang naging opisyal na mga wika. Sapilitang pinagamit ang mga katutubong wika lalo na ang Tagalog. Pinasigla ng pamahalaang Hapon ang Panitikang nakasulat Order Militar Blg. 13 Nag-uutos na gawing Opisyal na Wika ang Tagalog at Wikang Hapon. Natigil ang pagsulong ng panitikang Ingles kasabay ng pagtigil ng lahat ng pahayagan nito.  Nakilala sa panahong ito ang mga tulang tinatawag na Haiku at tanaga  KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA SA PANAHON Ng kasarinlan hanggang sa kasalukuyan 1954 (Marso 26) Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklama Blg. 12 na nagppahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa taon- taon simula ika-29 ng Marso hanggang ika-4 ng Abril sang-ayon sa tagubilin ng SWP. Saklaw nito ang pagdiriwang ng araw ni Balagtas (Abril 2) 1955 (Setyembre 23) Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklama Blg. 186 na inililipat ang panahon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa taon- taon simula ika-13 hanggang ika-19 ng Agosto. (alinsunod sa 1959 (Agosto 13) Pinalalabas ng Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na nagsasaad na 1967 (Oktubre 24) Naglagda ang Pangulong Marcos ng isang kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 na nagtatadhanang ang lahat ng gusali, edipisyo at tanggapan  1968 (Marso 27) Pag-atas sa mga pamahalaan na isulat sa Pilipino ang mga letterhead ng kagawaran, tanggapan at mga sangay. 1971 (Disyembre 1) Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang Kautusang Panlahat Blg. 17 na nag-uutos na limbagin sa Pilipino at Ingles ang Official Gazette at gayon din sa mga 1973 (Saligang Batas, Artikulo XV, Seksyon 3): “Ang Saligang Batas na ito ay dapat ipahayag sa Ingles at Pilipino, ang dapat na mga Wikang Opisyal at isalin sa bawat diyalektong sinasalita ng mahigit sa limampung libong taong-bayan. Ang pambansang Asemblea ay dapat gumawa ng mga hakbang tungo sa  1974 (Hunyo 19) Nilagdaan ni Kalihim Juan L. Manuel ng Edukasyon at Kultura ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 na nagtatadhana ng mga panuntunan sa pagpapatupad ng patakarang edukasyong  1976 Ang Pinagyamang Alpabeto Binubuo ng 31 titik- Ang dating abakada na binubuo ng dalawampung (20) titik ay nadagdagan ng labing-isa pang titik mula sa abecedario. Ang mga nadagdag na titik ay : C, ch, f, j, ll, ñ, q, rr, v, x at z  1978 (Hulyo 21) Nilagdaan ang Kautusang Pangministri Blg. 22 na nag-uutos na isama ang Pilipino sa lahat ng kurikulum na pandalubhasaang antas at paggamit ng midyum bilang wikang panturo 1986 (Agosto 12) Nilagdaan ni Pangulong Corazon ang proklamasyon Blg. 19 na kumikilala sa pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansang Pilipino (Agosto 13-19) ng lahat ng mamamayan sa  1987 (Pebrero 2) Pinagtibay ang bagong Konstitusyon ng Pilipinas, sa Artikulo XIV, seksyon 6: “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at  1987 ALPABETONG FILIPINO Binubuo ng 28 titik: lima (5) ang patinig at dalawampu’t tatlo (23) ang katinig. Ang paraan ng pagbigkas ay batay sa Ingles.  1988 (Agosto 25) Nilagdaan ni Pang. Corazon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335 na nagtatagubilin sa lahat ng departamento, kawanihan,  1997 (Hulyo) Nilagdaan at ipinalabas ni pangulong Fidel V. Ramos ang Proklama Blg. 1041 na nagtatakda na ang buwan ng Agosto taon-taon ay  2001 Tungo sa mabilis na estandardisasyon at intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino, ipinalabas ng KWF ang 2001 Revisyon ng Ortografiyang Filipino at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino. Ang alfabetong Filipino ay binubuo ng 28 letra na ganito ang ayos: A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, Ñ, NG, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z Sa 28-letrang ito ng alfabeto, 20 letra ang nasa dating ABAKADA (A, B, K, D, E, G, H, I, L, M, N, NG, O, P, R, S, T, U, W, Y), at 8 letra ang dagdag dito (C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z) na galing sa mga umiiral na wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika. Ang ngalan ng mga letra. Ang tawag sa mga letra ng alfabetong Filipino ay ayon sa tawag-Ingles maliban sa Ñ (enye) na tawag-Kastila.  GABAY SA ORTOGRAPIYANG WIKANG FILIPINO 2009 Letra. Ang serye ng mga letra ay tinatawag na alpabeto. Ito ay binubuo ng dalawampu’t walong (28) simbolo: Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj “ey” “bi” “si” “di” “i” “ef” “ji” “eych” “ay” “jey” Kk Ll Mm Nn Ññ NGng Oo Pp Qq “key” “el” “em” “en” “enye” “en ji” “ow” “pi” “kyu” Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz “ar” “es” “ti” “yu” “vi” “dobolyu” “eks” “way” “zi” Resolusyon 96-1(KWF) FILIPINO-Katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika ng komunikasyon ng mga etnikong grupo. Ito ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng panghihiram sa mga wika sa Pilipinas at iba pang wikain. Ingles- kompyuter, fax, cellphone, taxi Pranses- Tsuper, kudeta Intsik- Pansit, lomi, siopao Latin- Modus Operandi, Ingles- kompyuter, fax, cellphone, taxi Pranses- Tsuper, kudeta Intsik- Pansit, lomi, siopao Latin- Modus Operandi, Gymnasium, Aquarium Espanyol- silya, sibuyas, kubyertos, libro Itinuturing na ring Filipino ang mga salitang nabanggit at marami pang iba. Hindi ito kailangang ibalik sa wikang pinanghiraman sapagkat bagamat hiram ay atin na Jihad (Muslim) Buang (Bisaya) Gurang (Bisaya) Manong (Ilocano) Pinakbet (Ilocano) PANGHIHIRAM? PAG-AAMBAG (KWF) Jihad (Muslim) Buang (Bisaya) Gurang (Bisaya) Manong (Ilocano) Pinakbet (Ilocano) PANGHIHIRAM? PAG-AAMBAG (KWF) Paliwanag ng KWF, ang paggamit ng "Filipino" ay pagyakap sa mga rehiyonal at katutubong wika, dahil taliwas sa alam ng nakararami, ang "F" ay Ang "F" ay katutubong hindi banyaga. tunog na ginagamit noon pa man mula sa Cordilleras ng mga Ifugao hanggang sa mga B'laan sa  Gamit ang organizer sa ibaba, itala ang kasaysayan o mahahalagang kaganapan sa pagkakabuo at pag-unlad ng Wikang Pambansa PANAHON PANAHO PANAHON NG MGA N NG NG MGA AMERIKA KASTILA PANAHON HAPON NO NG KASALUKUY KASARINLA AN  Mga sanggunian: Talegon, Jr. (2016) Daloy ng Wika – Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino Almario, Virgilio (2016) Introduksyon sa Saliksik. Komisyon sa Wikang Filipino ADM- Modyul sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino