Εισαγωγή στην Οικονομική Ανάλυση ΙΙ PDF

Εισαγωγή στην Οικονομική Ανάλυση ΙΙ Διαλέξεις 10-11: Οικονομικοί κύκλοι και Βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις I Αλεξάνδρα Κοντόλαιμου Περιεχόμενο διαλέξεων ❑ Οικονομικός κύκλος και βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις ❑ Υπόδειγμα συνολικής ή συναθροιστικής ζήτησης (AD)...

Εισαγωγή στην Οικονομική Ανάλυση ΙΙ Διαλέξεις 10-11: Οικονομικοί κύκλοι και Βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις I Αλεξάνδρα Κοντόλαιμου Περιεχόμενο διαλέξεων ❑ Οικονομικός κύκλος και βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις ❑ Υπόδειγμα συνολικής ή συναθροιστικής ζήτησης (AD) και συνολικής ή συναθροιστικής προσφοράς (AS) ▪ Καμπύλη AD ▪ Βραχυχρόνια καμπύλη AS ▪ Βραχυχρόνια ισορροπία στην οικονομία και μεταβολή της Οικονομικοί κύκλοι και οικονομικές διακυμάνσεις ❑ Οι οικονομικοί (ή επιχειρηματικοί) κύκλοι αναφέρονται στις βραχυχρόνιες διακυμάνσεις στην οικονομική δραστηριότητα γύρω από τη μακροχρόνια τάση της. ❑ Οι οικονομικές διακυμάνσεις αντιστοιχούν σε μεταβολές των οικονομικών συνθηκών. ❑ Συνδέονται με βραχυχρόνιες ταυτόχρονες μεταβολές μακροοικονομικών μεγεθών, οι οποίες δεν ακολουθούν κάποιο πρότυπο και είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθούν. ❑ Η υπόθεση της νομισματικής ουδετερότητας στην οποία βασίζεται η ποσοτική θεωρία του χρήματος έχει ισχύ στην μακροχρόνια και όχι στην βραχυχρόνια περίοδο. ❑ Χρειαζόμαστε μια άλλη θεωρία για την μελέτη των μεταβολών της οικονομίας από έτος σε έτος. Οικονομικοί κύκλοι και οικονομικές διακυμάνσεις ❑ Το πραγματικό ΑΕΠ είναι η μεταβλητή που χρησιμοποιείται πιο συχνά για την παρακολούθηση των βραχυχρόνιων μεταβολών στην οικονομία. ❑ Οι μεταβολές στην παραγωγή συσχετίζονται έντονα (και θετικά) με τις μεταβολές στην απασχόληση του εργατικού δυναμικού. Αρνητική σχέση μεταξύ ανεργίας και πραγματικού ΑΕΠ Νόμος του Okun: Για να διατηρηθεί σταθερό το ποσοστό ανεργίας, το πραγματικό ΑΕΠ πρέπει να αυξάνεται με τον ίδιο ή παραπλήσιο ρυθμό που αυξάνεται και το δυνητικό ΑΕΠ (βασίζεται σε παρατηρήσεις). Όταν οι επιχειρήσεις επιλέγουν να παράγουν μικρότερη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών, απολύουν εργαζόμενους. ▪ Ωστόσο, υπάρχει μια χρονική υστέρηση μεταξύ μιας ύφεσης στην οικονομική δραστηριότητα και μιας αύξησης στην ανεργία.  Ο οικονομικός κύκλος – Φάσεις Οικονομική δραστηριότητα Μακροχρόνια τάση παραγωγής (Πραγματικό ΑΕΠ) 3 4 3 2 Πραγματικό Προϊόν 4 2 1 1 0 Χρόνος Φάσεις οικονομικού κύκλου 1. Ύφεση-στασιμότητα Επιβράδυνση/μείωση οικονομικής δραστηριότητας → «πυθμένες» (σημεία ελαχίστων καμπύλης) ❖ Στην πράξη η οικονομία θεωρείται ότι εισέρχεται σε ύφεση μετά από δύο διαδοχικά τρίμηνα αρνητικής μεγέθυνσης ❖ Κρίση: Σοβαρή ύφεση 2. Άνοδος - ανάκαμψη Αύξηση οικονομικής δραστηριότητας → μεγέθυνση οικονομίας 3. Άνθιση – κορύφωση Η οικονομική δραστηριότητα φθάνει στο ανώτατο επίπεδο και η μεγέθυνση σταματάει → «κορυφές» (σημεία μεγίστων καμπύλης) 4. Κάθοδος Η οικονομική δραστηριότητα ακολουθεί φθίνουσα πορεία → συρρίκνωση πραγματικού ΑΕΠ  20,00 70,00 120,00 170,00 220,00 270,00 Πηγή: World Bank 1960 1962 1964 1966 Πραγματικό ΑΕΠ ( δις $) 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Πραγματικό ΑΕΠ της Ελλάδας, 1960-2022 2014 2016 2018 2020 2022 Οικονομικοί κύκλοι-Χαρακτηριστικά και αίτια ❑ Οι οικονομικοί κύκλοι είναι γενικά ακανόνιστοι και διαφέρουν όσον αφορά: ▪ τη διάρκεια των φάσεων ▪ το μέγεθος των μεταβολών της παραγωγής ανά φάση ❑ Υπάρχουν διάφορες θεωρίες που εξηγούν τα αίτια των μεταβολών στους οικονομικούς κύκλους, δηλαδή τα αίτια των οικονομικών διακυμάνσεων. Άλλες τονίζουν τη σημασία παραγόντων από την πλευρά της ζήτησης, άλλες τη σημασία παραγόντων από την πλευρά της προσφοράς και άλλες τη σημασία εξωγενών παραγόντων. Το βασικό υπόδειγμα οικονομικών διακυμάνσεων ❑ Το υπόδειγμα συνολικής (ή συναθροιστικής) ζήτησης και συνολικής (ή συναθροιστικής) προσφοράς χρησιμοποιείται για την μελέτη/ανάλυση των βραχυχρόνιων οικονομικών διακυμάνσεων. Αποτελεί τη βάση ανάλυσης για αρκετές θεωρίες. ❑ Το υπόδειγμα αυτό προσδιορίζει δύο μεταβλητές: ▪ τη συνολική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών της οικονομίας, όπως μετριέται από το πραγματικό ΑΕΠ ▪ το γενικό επίπεδο τιμών, όπως μετριέται από τον ΔΤΚ ή τον αποπληθωριστή του ΑΕΠ Το βασικό υπόδειγμα οικονομικών διακυμάνσεων-Καμπύλη συνολικής ζήτησης ❑ Καμπύλη συνολικής ζήτησης (Aggregate Demand-AD)→ δείχνει την ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και το κράτος επιθυμούν να αγοράσουν σε κάθε επίπεδο τιμών. ❑ Προσδιορίζεται από τις 4 συνιστώσες του ΑΕΠ (Y) από την πλευρά της δαπάνης: συνολική κατανάλωση (C), συνολική ιδιωτική επένδυση (I), κρατικές δαπάνες (G) και καθαρές εξαγωγές (NX) AD = C + I + G + NX ❑ H καμπύλη AD έχει αρνητική κλίση → μια μείωση στο γενικό επίπεδο τιμών, με όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς, αυξάνει τη συνολική ζητούμενη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών  Η καμπύλη συνολικής ζήτησης Μια μείωση στο γενικό επίπεδο τιμών αυξάνει τη ζητούμενη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών επειδή: Επίπεδο Κάνει τους καταναλωτές πιο πλούσιους→ αύξηση C τιμών Μειώνει τα επιτόκια→ αύξηση Ι Κάνει τις εξαγωγές σχετικά φθηνότερες από τις εισαγωγές→ αύξηση NX P P2 Μια μείωση στο επίπεδο Συνολική τιμών… Ζήτηση, AD 0 Y Y2 Ποσότητα παραγωγής... αυξάνει τη ζητούμενη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών  Μετατόπιση της καμπύλης συνολικής ζήτησης Η καμπύλη AD μετατοπίζεται προς τα δεξιά όταν λόγω κάποιας μεταβολής επηρεάζεται θετικά ένας ή Επίπεδο περισσότεροι από τους προσδιοριστικοί παράγοντες της τιμών συνολικής ζήτησης: C, I, G, NX Παραδείγματα - Μείωση φορολογίας - Θετικό επενδυτικό κλίμα - Αύξηση κρατικών δαπανών - Οικονομική ανάπτυξη P1 χωρών του εξωτερικού - Αύξηση προσφοράς χρήματος AD2 Συνολική ζήτηση, AD1 Y1 Ποσότητα παραγωγής 0 Y2 Το βασικό υπόδειγμα οικονομικών διακυμάνσεων-Καμπύλη συνολικής προσφοράς ❑ Διαχωρίζουμε μεταξύ βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας περιόδου. ❑ Βραχυχρόνια καμπύλη συνολικής προσφοράς (Aggregate Supply - AS) → δείχνει την συνολική ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που οι επιχειρήσεις επιλέγουν να παράγουν και να πωλούν σε κάθε επίπεδο τιμών στη βραχυχρόνια περίοδο. ❑ Η βραχυχρόνια καμπύλη AS έχει θετική κλίση ▪ μια μείωση στο γενικό επίπεδο τιμών, με όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς (μισθούς και τιμές υπόλοιπων συντελεστών παραγωγής), μειώνει τη συνολικά προσφερόμενη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών (λόγω μείωσης κερδών και μείωση παραγωγής από τις επιχειρήσεις). ▪ Υπάρχουν όμως και διάφορες μακροοικονομικές θεωρίες που εξηγούν τη θετική κλίση της AS, όπως η θεωρία των άκαμπτων μισθών.  Η βραχυχρόνια καμπύλη συνολικής προσφοράς Θεωρία των άκαμπτων μισθών → αργή Επίπεδο προσαρμογή/ακαμψία τιμών Βραχυχρόνια ονομαστικών μισθών συνολική προσφορά, AS στη βραχ. περίοδο. μείωση P → αύξηση πραγματικών μισθών P W/P διότι ονομαστικός μισθός W=σταθερός βραχυχρόνια →αύξηση P2... μειώνει την προσφερόμενη πραγματικού κόστους Μια μείωση ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών επιχείρησης → μείωση στο επίπεδο βραχυχρόνια. τιμών… παραγωγής 0 Y2 Y Ποσότητα παραγωγής Μετατόπιση της βραχυχρόνιας καμπύλης συνολικής προσφοράς ❑ Η βραχυχρόνια καμπύλη AS μετατοπίζεται όταν μεταβάλλονται προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής προσφοράς που ήδη γνωρίζουμε (κυρίως τιμές παραγωγικών συντελεστών, όπως μισθοί, τιμές πρώτων υλών κτλ). ▪ Άλλοι παράγοντες όπως η τεχνολογία, το συσσωρευμένο κεφάλαιο και το εργατικό δυναμικό είναι περισσότερο πιθανό να μεταβληθούν μακροχρόνια και όχι βραχυχρόνια και να επηρεάσουν το δυνητικό προϊόν. Μετατόπιση της βραχυχρόνιας καμπύλης συνολικής προσφοράς ❑ Ένας πρόσθετος παράγοντας που επηρεάζει τη θέση της AS είναι οι προσδοκίες των ανθρώπων για την μελλοντική διαμόρφωση του επιπέδου τιμών. ▪ Μια αύξηση στο προσδοκώμενο επίπεδο τιμών → αύξηση των ονομαστικών μισθών → αύξηση κόστους παραγωγής → μείωση προσφερόμενης ποσότητας αγαθών και υπηρεσιών για κάθε επίπεδο τιμών → μετατόπιση της βραχυχρόνιας AS προς τα αριστερά. ▪ Μια μείωση στο προσδοκώμενο επίπεδο τιμών → μείωση των ονομαστικών μισθών → μείωση κόστους παραγωγής → αύξηση προσφερόμενης ποσότητας αγαθών και υπηρεσιών για κάθε επίπεδο τιμών → μετατόπιση της βραχυχρόνιας AS προς τα δεξιά. Μετατόπιση της βραχυχρόνιας καμπύλης συνολικής προσφοράς Επίπεδο τιμών AS2 AS1 Μια αύξηση στο προσδοκώμενο P1 επίπεδο τιμών → αύξηση ονομαστικών μισθών → αύξηση κόστους παραγωγής → μείωση προσφερόμενης ποσότητας για κάθε επίπεδο τιμών → μετατόπιση την AS προς τα αριστερά 0 Ποσότητα Y2 Y1 παραγωγής  Βραχυχρόνια ισορροπία στην οικονομία Επίπεδο τιμών Βραχυχρόνια συνολική προσφορά, AS Επίπεδο τιμών E ισορροπίας (P*) Συνολική Ζήτηση, AD 0 Προϊόν ισορροπίας (Y*) Ποσότητα παραγωγής Μεταβολή βραχυχρόνιας ισορροπίας στο υπόδειγμα AD και AS ❑ Αν σε μια δεδομένη χρονική στιγμή μεταβληθεί ένας παράγοντας που επηρεάζει τη συνολική ή συναθροιστική ζήτηση (με όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς), π.χ. αύξηση κρατικών δαπανών → μετατόπιση καμπύλης AD και νέο σημείο βραχυχρόνιας ισορροπίας (Ποιο θα είναι αυτό στο συγκεκριμένο παράδειγμα ?) ❑ Αν σε μια δεδομένη χρονική στιγμή μεταβληθεί ένας παράγοντας που επηρεάζει τη συνολική ή συναθροιστική προσφορά (με όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς), π.χ. αύξηση τιμής πετρελαίου → μετατόπιση καμπύλης AS και νέο σημείο βραχυχρόνιας ισορροπίας (Ποιο θα είναι αυτό στο συγκεκριμένο παράδειγμα ?) ❑ Αν σε μια δεδομένη χρονική στιγμή μεταβληθεί ένας παράγοντας που επηρεάζει τη συνολική ή συναθροιστική ζήτηση και ένας παράγοντας που επηρεάζει τη συνολική ή συναθροιστική προσφορά → ταυτόχρονη μετατόπιση των δύο καμπυλών AD και AS (με όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς) → νέο σημείο ισορροπίας Μεταβολή στη βραχυχρόνια ισορροπία λόγω ταυτόχρονων μεταβολών στην AD και (βραχυχρόνια) AS ❑ Για παράδειγμα έστω ότι αυξηθούν οι κρατικές δαπάνες και ταυτόχρονα αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου. Πώς θα μεταβληθούν η συνολική ζήτηση και η συνολική προσφορά στην οικονομία; Πώς θα μετατοπιστούν οι καμπύλες AD και AS; Ποια θα είναι η καινούρια βραχυχρόνια ισορροπία; ▪ Ποιο θα είναι το νέο γενικό επίπεδο τιμών ; ▪ Ποια θα είναι η νέα συνολικά παραγόμενη ποσότητα στην οικονομία; Μπορούμε να απαντήσουμε με βεβαιότητα στο συγκεκριμένο παράδειγμα;  Μεταβολή στη βραχυχρόνια ισορροπία λόγω ταυτόχρονων μεταβολών στην AD και (βραχυχρόνια) AS To P αυξάνεται αλλά το αποτέλεσμα στο Y στη συγκεκριμένη περίπτωση Επίπεδο είναι αβέβαιο. Εξαρτάται από το σχετικό μέγεθος των μεταβολών και τις τιμών ελαστικότητες των καμπυλών. AS΄ Στο διάγραμμα E΄ Βραχυχρόνια αυτό απεικονίζεται PΕ΄ συνολική η περίπτωση όπου προσφορά, AS η αύξηση των G προκαλεί E μεγαλύτερη Επίπεδο τιμών αύξηση στην AD ισορροπίας (PΕ) απ’ ό,τι η μείωση στην AS που AD΄ προκαλεί η αύξηση της τιμής πετρελαίου.→ αύξηση Y Συνολική Ζήτηση, AD 0 Προϊόν Y Ποσότητα παραγωγής Ε΄ ισορροπίας (YΕ) Ταυτόχρονες μετατοπίσεις των καμπυλών AD και AS ❖ Τεστ αυτοαξιολόγησης: Με βάση το υπόδειγμα AD-AS να δείξετε πώς επηρεάζεται το γενικό επίπεδο τιμών και το συνολικό προϊόν σε μια οικονομία βραχυπρόθεσμα όταν μειωθεί το προσδοκώμενο επίπεδο τιμών και ταυτόχρονα επικρατήσει στην οικονομία ένα πολύ θετικό επενδυτικό κλίμα (Θεωρείστε όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς).