Hücre Yapısı_ Nukleus HB PDF

Histology Tüm ökaryotik hücrelerde bulunur. Nukleusu olmayan hücreler: Eritrosit Trombosit Mercek lifleri eritrosit >Trombosit hicreler > Mercat Lifteri Nutleusn almayan Nukleusun Özellikleri Ökaryot canlılarla prokaryotları ayıran temel özellik nukleuslarının bulunmasıdır. Hem genetik bilginin d...

Histology Tüm ökaryotik hücrelerde bulunur. Nukleusu olmayan hücreler: Eritrosit Trombosit Mercek lifleri eritrosit >Trombosit hicreler > Mercat Lifteri Nutleusn almayan Nukleusun Özellikleri Ökaryot canlılarla prokaryotları ayıran temel özellik nukleuslarının bulunmasıdır. Hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir. DNA replikasyonu ve transkripriyonu sitoplazma içinde gerçekleşir. - Nukleusun 1 karyot = Hem zellikleri ; Canklarda prokaryot genetik big deposu = DNA > temel - zellik -nukkulslarnin bulunmasid. hem Kontrol merkezidir. replikasyon Vetranstripsyonu sito plazma isinde gercekle , ir Nukleus, hücredeki tüm enzimlerin ve diğer proteinlerin şifresini içermesi nedeniyle hücrenin yönetim merkezi olarak kabul edilir. Ayrıca DNA’nın işlenmesi, tüm RNA tiplerinin üretilmesi ve işlenmesi için gerekli moleküler düzeneği barındırır. İnterfaz süresince çekirdek zarında bulunan porlar nuklues ve sitoplazma arasında makromoleküllerin aktarımını sağlar. * * * hucvenin yonetim merkezi Nuklens , hucredeki tum enzimlerin retilmesi DNAnn islenmesi tum RNA tiplerinin zarinda bulunan Porlar interfaz > Rekirdel ve ve diger islemleri proteint islenmesi isin gerehlidir. , makromolekullerin. aktarmi Salar nukleus ve sitoplazma Nukleusun Büyüklüğü ve Yerleşimi Genel olarak hücre büyüklüğüyle orantılıdır. Bazı istisnai hücrelerde bulunur: Lenfositler: küçük hücre büyük bir nukleus içerir. Oositler: en büyük insan hücresidir ancak nukleusu oldukça küçüktür.  Genellikle hücre merkezinde yerleşim gösterir. (santral nukleus)  Bazı hücrelerde bazal bölgede yerleşim gösterirken (bazal nukleus), bazı hücrelerde de hücrenin bir tarafına çekilmiş (eksantrik merkez dışında) yerleşim gösterir. lenfositler ; Acut hucre buyuk bir nuklensierir nuklensno Iduta kuruktur ancak dir it hicresi insan buy * Dositters Genellikle hucre merkezinde yerlesim gsterir. * en -.. ① tel nukleus bulunar & Binukleer Nukleus Sayısı · ③ Polinuklecr ↳ chepatosit hicre 115 Citinukkusu)hucrelen > Midede [coknukleusu) huceler Çoğu hücrede tek nukleus bulunur. Binukleer (iki nukleuslu) hücreler Karaciğerde hepatosit hücrelerinin 1/3’ü Testislerde Leydig hücreleri Midede HCl asit salgılayan hücreler Polinukleer (çok nukleuslu) hücreler Osteoklastlar (5-10 nukleuslu) Desidual hücre (plasenta) İskelet kası lifleri (birleşip lifleri oluşturmasıyla) Testistere leydig He a sit salgiyan Osteoklastlar (3-70 , Residual > - ↳ istekt Kas hare(plasents lifteri Nukleusun Bileşenleri Nukleus çoğu hücrede büyük yuvarlak veya oval şekilde hücre merkezinde yer alır. Nukleus kılıfı Nukleusun * 1 Kromatin Nukleolustan oluşur. Bilesinkri , Buyuk yavarlak Nucleus killf , & & veya oval Kromatin olusur & Nukleustan. setlide hicre 1. Nukleus Kılıfı Nukleus kılıfı, nukleusun ve sitoplazmanın bölmeleri arasında seçici geçirgen bir bariyer oluşturur. Kılıf elektron mikroskobuyla incelendiğinde, kılıfın 30-50 nm bir perinukleer aralıkla ayrılmış ortak merkezli çift zardan oluştuğu görülmektedir. Nukleus membranları çift katlı fosfolipitlerden oluşur ve sadece küçük hidrofobik moleküllere karşı geçirgendir. Perinükleer aralık ve çekirdeğin dış zarı, sitoplazmaya yaygın biçimde dağılan granüllü endoplazmik retikulum (GER) ile devam eder. Nukleer kılıf her iki taraftan da filamentlerde kuşatılmıştır. Nukleus iç zarının hemen altında yer alan ve çekirdek kılıfının şeklini korumasını sağlayan çok düzenli protein ağına nukleer lamina denir. Dış zarı çevreleyen filamentler az organize olmuştur. Bu tabakanın temel bileşenleri, ara filaman proteinlerinin bir grubu olan ve bölünmeyen hücrelerde zar proteinlerine bağlanıp, kromatin ile etkileşen laminlerdir. Nukleusun iç ve dış zarları arasında, çekirdek por kompleksleri aracılığıyla köprüler oluşturur. Çekirdek por kompleksinin, nükleoporin adı verilen proteinleri, bir lümenin çevresinde sekiz kat simetrik olarak dizilmiştir. * iyonlar * ve kukuk maddelerin por Makremdehullerin ~ sitoplazma yapisinin - basit difzyonla gecebilir ve nuktens arasinda. gecisi İyonlar ve küçük maddeler por yapısının ortasından basit difüzyonla geçebilir. Makromoleküllerin sitoplazma ve nukleus arasındaki geçişi ise por kompleksi tarafından düzenlenir. Çoğalmakta olan hücrelerde 3000-4000 kadar por kompleksi bulunur ve tek bir pordan yaklaşık bir saniyede 1000’e yakın makromolekül geçiş yapar. Çekirdekten dışarı ribozom alt birimleri ve proteinlerle ilişkili RNA’lar, sitoplazmadan çekirdeğe ise kromatin transkripsiyon faktörleri ve enzimler taşınır. * kekirdekten proteinleri, birimleri disar e ribozom alt sitoplazmadan ve ribozom proteinleri, proteinklere iliskili RNA'lan proteinleri ribozom proteinleri ↳ transkirpsyon faktor vecenzimler tasnit > ekirdege - 1 kromatin.. Aromatin 1 2. Kromatin DNA meyda gelir 2 ve. > sperm insanda- nicrenin DNA ve 40 krmzm in organizasyonu ve isleviyle tim protein yumurta hucreleri (23 krmzm) haric her blinmus Haledir. Kromatin DNA ve DNA’nın organizasyonu ve işleviyle ilgili tüm proteinlerden meydana gelir. İnsanlarda sperm ve yumurta hücreleri (23 kromozom) hariç her hücrenin kromatini 46 kromozoma bölünmüş haldedir. Hücre bölünmesi öncesinde DNA replikasyonu sonrası her bir kromozom kohezin proteinleriyle bir arada tutulan iki özdeş kromatin birimi olan kardeş kromatidlerden oluşur. & Hucre blnmesi oncesinde-DNA proteinleriyle bir > arada tutulan - iki replikasyonu sonras her bir trmzm kohezin zde kromatin - kardes kromatinlerden lusur. Her bir insan hücresinin DNA’sı 2 m uzunluğunda ve 3,2 milyar baz çiftinden oluşur ve nukleus içerisinde sıkıca paketlenmiştir. DNA’nın histonlarla bağlanmasıyla oluşur. DNA ve histonların yapısal birimi sekiz küçük histondan oluşan histon kompleksine sarılmış yaklaşık 150 baz çifti içeren nükleozomdur. 1 har bir insan nuklens = hilrenin DNAs I ikerisinde DNA > - histonlarin 150 baz Sitti usunlugunda ve 3, 2 milyar baz Giftedenolusur. Sikica Paketlenmis DNA'nin histonlarla ve zm - baglanma yapsal nukleo zom birimi 8 knck histon-histon templeksine sarlmis ↳ Emde DNA nzerindeki nukteszom serileri * Wukleezomlar , dizilmi sehlinde grulr. yapisal-dinamik histon duzenlenmesinin degisimesi gecici olarak DNAnin katlanm-almas , , , gen transtripsyonu Protein ulamasina izin verir ve replikasyou isin geretli ve. EM’de DNA üzerindeki nukleozom serileri, ipe dizilmiş boncuk şeklinde görülür. Nukleozomlar yapısal olarak dinamiktir; histonların düzenlenmesinin değişmesi, geçici olarak DNA’nın katlanmış yapısının açılması, gen transkripsiyonu ve replikasyon için gerekli enzim ve proteinlerin ulaşmasına izin verir. Nukleozomun etrafına sarılmış DNA, nukleus içinde daha çok sıkışmak ve gen aktivitesininin genel düzenlenmesi için daha fazla katlanmalar yapar. Çok sayıda katlanmalar, kromatinin sıkışmasını teşvik eden kondensinleri içeren proteinler merkezi bir iskelete bağlıdır. Hücre bölünmesinin gerçekleşen daha kromozomların görülmesini sağlar. ışık ilk ileri evresinde paketleme mikroskobunda 1 Nukleezom aktivitesinin = sol bir etrafinda - - sarlmis & Hucre nuttens isinde daha sitsmak duzenlenmesi icin daha fazla katlanmalar yapar gene kramatin katlanmalar sayda , iskelete DNA baglchr sikimasin ve gen. tevik eden - Protinler mertezi. bolunmesinin- ilk ik mikroskabunda evresinde gerecklesen -daha grulmesini ileri pattekume - saglar. https://www.youtube.com/watch?v=UoBsGT1-56k krmzm * Bölünmeyen çoğu hücrenin çekirdeğinde Bolunmeyen iogu hevenin ekirdeginde mikroskobikiki fortl Kromatin grunts fast mikroskobik olarak iki farklı kromatin görüntüsü fark edilir. Ökromatin: elektron mikroskobunda dağınık ince granüler materyal, ışık mikroskobunda ise açık bazofilik boyanmış olarak görülür. Heterokromatin: elektron mikroskobunda elektron yoğun materyal, ışık mikroskobunda ise yoğun bazofilik kümeler halinde görünür. okromatin : & mikroskobunda-dainik ack barofilik boyanmis * * Heterokromatin ; & mikroy yogun materyal ince , k granuler-materyal yogun , isik mikroko bunda bazafilik kumder hahnde Trnr 9. Çekirdek zarı Nukleolus (çekirdekçik) Heterokromatin * hutrelerdeti #kromatin : genkerin-heps : transkripte olma Dahaack yapik gevek paketlenmi > transtripsyon - daha aktif blumder. z , nuklensun metabolizma ve gen. Hücrelerdeki genlerin hepsi transkripte olmaz. Daha açık yapılı gevşek paketlenmiş ÖKROMATİN, nukleusun metabolizma ve gen transkripsiyonu bakımından daha aktif olan ya da attivite si gstermez * heterokromatin ; his transtripsyen isk az gosterir- tum here tiplre Denzer oan dizilerin Fazla telomer bolge > Sentromer genter fakir-tromozomlarin- bölümüdür. Idaigu Daha sıkı paketlenmiş olan HETEROKROMATİN, ya hiç transkripsiyon-Pluster , · , , aktivitesi göstermez ya da çok az gösterir. Bu yapı tüm hücre tiplerinde benzer olan, tekrarlı dizilerin fazla olduğu, genden fakir DNA’dan oluşur. Kromozomların sentromer ve telomer bölgelerini oluşturur. R *ekirdek mekanizma boyamasinda grilen hakkinda bilgi Çekirdek varir - ohromatin - helere krematine motabeik. boyamasında ökromatin-heterokromatin görülen oranı, hücrenin metabolik ve biyosentez mekanizması hakkında bilgi verir. Büyük nöronlar gibi aktif hücrelerde ökromatin baskın iken, lenfositler gibi çok az sentez aktivitesi olan hücrelerde heterokromatin fazladır. gibi * Bayuknronlar · - daha aktif handerde kromatin Cokaz sentez aktivistesi olan baskin iken , lenstister gibi hucrelerde hetrokromatin daha fazlader. ve bijesente Koşullara bağlı heterokromatin adı verilen kromatin yapısı ise inaktive genlerin olduğu bölgeleri içerir. Ancak bu kısım geri dönüşlü olarak sessiz durumdan transkripsiyon açısından aktif duruma gelebilir. Ayrıca koşullara bağlı heterokromatin, yalnızca dişilerde bulunan, iki büyük X kromozomdan biri olan BARR cisimciği (cinsiyet kromatini) olarak bulunur. Erkeklerde tek bulunan X kromozomu ökromatin inactive genkerin hatro Aromatin > Kromatin yapis i ise he sullara yapıdadır. * bagh altif duruma gelebilir on acsindan trans durumadan tripsy Sessiz. bolgeleri icerirbiri e Kromozomdan iki buyuk 2 zertek-tet bulunan Kuma BARR okromatin Cisimii Kinsiyetkromatini) yapdadr. bulunur. Psdohermafroditi yada Hermafrediti - Klinikle İlişki ~ dis consel durumlarda BARR Cisimigi belirlenemedigi organlardan cinsiyetin belirlenemesini salar Cinsiyet krm2 bagl gelien = BARR Cisimii ayrica anomalileri XXY (kleinefelter Sendromu) kullanilr.. Hermafroditi ya da psödohermafroditi gibi dış cinsel organlardan cinsiyetin belirlenemediği durumlarda, BARR cisimcikleri (cinsiyet kromatini) mikroskobik olarak cinsiyetin belirlenmesini sağlar. BARR cisimciği ayrıca cinsiyet kromozomlarına bağlı gelişen anomalileri XXY (Kleinefelter sendromu) tanımlamada da kullanılır. * * * X veY 22 insiget krmzm - beliregen sift otozomal (eitt insiyet , Sittinin - disi mi , erkek mi Armam icerir homeleg denir farth ebereynlerden ayns gen X ve Y cinsiyet kromozomları, bireyin dişi mi, erkek mi olarak gelişeceğini krmzm her birine , belirleyen genleri içerir. Hücreler 22 çift otozomal kromozom, 1 çiftte cinsiyet kromozomu içerir. Kromozom çiftinin her birine homolog denir. Farklı ebeveynlerden alınmış aynı gen formlarını (allelleri) içerir. Somatik hücreler 2n olarak ifade edilir, diploiddir. Sperm hücreleri ve olgun oositler (üreme hücreleri) n olarak ifade edilir, haploiddir. Kromozom çiftleri mayoz bölünme sırasında ayrılmıştır. Somatik hicreler-zurdiploid dir. hichleri) O-haploidler-krmzm * sperm hicreleri ve olgun oositter Creme Siftleri mayoz bohenme srasinda ayrilmitir. * - * krmzm mikroskobik analizi isin kilturde metafaz asamda Isik mikroskop durur-Sonra grantler hicre cogahtilabilen kolsisin-mitoz boyanir. Cetirdek younlasms krmzm. Kromozomların mikroskobik olarak analizi için kültürde çoğaltılabilen hücrelere kolşisin ya da mikrotübülleri çözen başka bileşiklerle mitoz metafaz aşamasında durdurulur. Bu işlem sonrası hücreler boyanır, bir çekirdeğin yoğunlaşmış kromozomları ışık mikroskobuyla görüntülenir. Boyanmış kromozom bölgelerinin (bantlar) analiz edilebileceği bir karyotip elde etmek için yeniden düzenlenir. * karyotip ; Boyanmi geniden duzenlenir. kumzm bolgelerin (bantlar) analiz elde etmek is in Floresan in situ hibridizasyon (FISH) bazlı karyotipleme FISH; kromozom organizasyonu, davranışı ve kromozom evrimini incelemek için güçlü bir sitogenetik araçtır. > Klinikle İlişki karyotipleme dogum , icin oncesinde birsok anomalinin tans , Onemlidir alnarak kulturde sirsindan fetus ve amniyon hucrenkrin analizleri yaplabilir sogultilan. Karyotipleme, doğum öncesinde birçok anomalinin tanısı için önemlidir. Fetüs ve amniyon sıvısından alınarak kültürde çoğaltılan hücrelerin kromozom analizleri yapılabilir. zeriskin delesyon kaylp ya da fazla krmz translokasyonlar gralebilir knmzm. , Erişkin kromozomlarında da kayıp ya da fazla kromozomlar, delesyonlar veya translokasyonlar görülebilir. FISH yöntemi kromozom boyama ve analizinde sık kullanılan ve sürekli geliştirilen bir yöntemdir. ↳ festl sit yntemi kullanlan krmzm ve surekli boyama gelistiren ve analizinde bir yntemdir. Karyotip analizinin tespit edebileceği sayısal anormalliklerden bazıları şunlardır: 1 Down sendromu* (trizomi 21) - 2 3 karystip respit edebilesig anormaliklerden bazlar * Edward sendromu (trizomi 18) - - Patau sendromu (trizomi 13) - -A Turner sendromu (monozomi X) S I 2 & Down - , say sal sunlarder ; Sundroma (tric mi 21) mi (2) edward sendremu (triezo patan 1 Turner > Klinefelter sendromu (XXY sendromu) : (triozemi 136 n n (monozomix) Hinefleter u Göreceli olarak kısa olan G₂ evresinde mitoz için gereken proteinler biriktirilir. - - G₀ Evresi: - Mitoz sonrası hücreler özelleşmeye ve farklılaşmaya başladıklarında hücre döngü aktivitelerine - - - - geçici ya M da kalıcı ara verilir. Bu durumdaki hücreler G₀ evresinde olarak tanımlanır. O -- - - 100- Karaciğerdeki bazı özelleşmiş hücreler döngüyü yenileyebilir; kas ve sinir hücreleri gibi bazı - - hücreler ise farklılaşmadason noktaya ulaşmıştır. -- Mitoz Mitoz ışık mikroskobuyla gözlenebilen tek hücre döngüsü evresidir. Mitoz sırasında bir ana hücre bölünerek ana hücrenin ve birbirinin aynısı iki yavru hücre meydana getirir. ↑ mitez arasinda ve birbirinin bir hicre ana aynisi ziki S fazında eşlenen kromozomlar yavru hücrelere dağılır. muydana yavru getirir hihre. Mitozlar arasındaki uzun büyüme sürecine (G₁, S, G₂ evreleri) genel olarak interfaz denir. * interfaz ; Mitozlar (d , 8 , 62) arasindaki uzun buyume Sureline Mitozdaki olaylar dört evreye ayrılır: 1. Profaz: 2. Metafaz 3. Anafaz 4. Telofaz ayrlr Metafaz * Mitezdak : 4 erreye Profaz 2 Anafaz 3 1 3 Hofaz = Profaz : _ ekirdek Profaz: · her kaybolur 2 kromatin iPlik kumum Sentromer hardes tromatid belgesinde clusur benzeri birbirine ayrit tutturlmus Kromatin : setilden bir sift. Çekirdekçik kaybolur. Eşlenen kromatin iplik benzeri ayrık kromatini oluşturacak şekilde yoğunlaşır. Her kromozom sentromer bölgesinde birbirine tutturulmuş bir çift kardeş kromatidden oluşur. yogunlar. Metafaz: Kromozomlar daha da yoğunlaşır ve her sentromerde bulunan elektron yoğun protein bileşimleri olan kinetokorlardan mitotik iğe tutunur. Hücre bu evrede daha küreseldir Kromozomlar ekvatorda hizalanmıştır. * Met afaz : & Armzmlar - younlair daha kinefokorldan 2 Hucre = krmz daha ve sentrnmerde her mitstik tutunur. kureseldir etratorda hizlanmstir. bulunan Boun Protein Anata? tromatidler ayrilrveigiplikleri · Anafaz: dinamik en mitretubil motor protein degisimler kutuplara cekilir Kardeş kromatidler ayrılır ve iğ iplikleri mikrotübül motor proteinleri ve > -. mikrotübüllerin boylarında gerçekleşen dinamik değişimler tarafından zıt kutuplara çekilir. * Telafaz ; 1 iki krmzm takm kutuplara setilmitir Ve gersek durumlarna geri dinmeye baslar zig depolimezere Telofaz: our her belirmeye baslar ·elirdek kilf yaura armiz , İki kromozom takımı kutuplara çekilmiştir ve & periferit gevşek durumlarına geri dönmeye başlar. sitoplazmaya miyozlerine ethiles en aktin filamenta İğ depolimerize olur ve her yavru kromozom Hemer takımının etrafında çekirdek kılıfı belirmeye başlar. I Hücrenin ekvatorundaki periferik sitoplazmada banzeri Telefaz Sonurda buhalkawen miyozinlerle etkileşen aktin filamanları kemersiteplasma benzeri kontraktil halka oluşturur. sekirdet Telofaz sonunda bu halkanın büzülmesi sonucu sitoplazma ve organeller tek çekirdekli iki yavru hücreyi oluşturacak şekilde bölünür. Sene buzulmesi ve iti orgaller yavru sekidebotenr tel hucreyi I Mayoz hire gen ve yumurta hicrelerini olustura cat iliskili & hicke blunmesin-zelesmi bir Sirestir. yakn birbiriyle sperm ve Mayoz, yalnızca sperm ve yumurta hücrelerini oluşturacak hücrelerde gerçekleşen, özgün ve birbiriyle yakın ilişkili iki hücre bölünmesini içeren özelleşmiş bir süreçtir. Mayozun çok önemli iki özelliği vardır: 1. & & Sürecin ilk döneminde homolog (biri anneden, biri babadan) kromozomları sinaps denilen n - - - aktiviteyle biraraya getirir. Sinaps boyunca DNA çift ipliğinde kopma ve onarımlar gerçekleşir. - - - - T o- anne ve babadan gelen kromozomlar arası crossing over olayı gerçekleşir ve DNA değişimi - - görülür. Germ hücreleri yeni gen kombinasyonları oluşturur. Anne ve babayla tamamen aynı - olma ihtimali çok düşüktür. - - 2. D Üretilen hücreler haploiddir. Vücuttaki somatik hücrelerde bulunan her çift kromozomdan - - - yalnız birini içerir. Haploid sperm ve yumurtanın birleşmesiyle diploid zigot oluşur. - Mayoz bölünme öncesi hücre S fazını tamamlamış, DNA’sını eşlemiştir. Kardeş kromatid denilen birbiriyle aynı DNA molekülü içerir. Profaz I’de homolog kromozomların yoğunlaşmış kromatini kümelenir ve sinaps sırasında boydan boya temas kurar. Her homolog çift kromozomda iki kromatid bulunur bu yüzden tetradlar denir. Sinaps ve crossing over tamamlandığında kromozomlar tamamen yoğunlaşır. Hücre bölünürken metafaz, anafaz, telofaz evresindengeçer. Mayoz I’de sinaps sırasında eşlenmiş homolog kromozomlar ayrılır. --- - - - - - Mayoz II için hücre yeni bir S fazı geçirmez. İkinci mayoz bölünmede kardeş kromatidler ayrı kromozomlar şeklinde kutuplara ayrılır. Her bir hücre kendi haploid kromozom takımı etrafında çekirdek kılıfı oluşturur. Trizomilerdeki kromozom fazlalığının sebebi ilk mayoz bölünmedeki homolog kromozomların ayrılmasındaki hatadan kaynaklanır. Yaş önemli bir faktördür. Apoptoz Apoptoz, en az hücre bölünmesi kadar önemli, ancak vücut işlevleri açısından belli olmayan bir süreçtir. Apoptoz hatalı ve gereksiz hücreleri büzüştürüp ortadan kaldıran hızlı ve oldukça düzenli hücresel etkinliktir. Apoptoz sonucunda, parçalanan hücrenin atıklarını fagosite eden komşu hücrelerde ve özelleşmiş hücrelerde zarla çevrili apoptotik cisimler meydana gelir. Apoptotik hücreler, zedelenme sonucu nekroza uğrayan hasarlı hücrelerden farklı olarak parçalanıp içeriklerini dış ortama salmazlar. Bu durum oldukça belirgindir. Çünkü hücrelerin parçalanıp dış ortama salınması o bölgede inflamasyon ve lökositlerin göç etmesini tetikler. Apoptozla hızlı bir şekilde yok edilip inflamatuvar yanıt önlenmiş olur. Apoptoz, mitokondriden ölüme götüren faktörlerin salınımını düzenleyen Bcl-2 ailesine üye sitoplazmik proteinler tarafından kontrol edilir. Apoptoza birkaç örnek: Ovaryumda her ay hem luteal hücrelerin kaybı hem de fazla oosit ve foliküllerin kaybı, Embriyonun el ve ayak parmakları arasındaki perde yapının kaybolması, *Apoptoz p53 ya da tümör baskılayıcı faktör tarafından tetiklenir.