H1 Ridders, Verleden en Geschiedenis PDF

LES 1 WERKEN AAN GESCHIEDENIS  Studietip: zelftest via braindump Middeleeuwen? Neem een leeg blad papier en noteer alles wat je je nog herinnert over een bepaald...

LES 1 WERKEN AAN GESCHIEDENIS  Studietip: zelftest via braindump Middeleeuwen? Neem een leeg blad papier en noteer alles wat je je nog herinnert over een bepaald onderwerp. Je ‘dumpt’ dus alles wat in je geheugen zit op het blad papier. Periode? Nadien controleer je wat je neerschreef Ca. 500-1450 Van waar de naam? Ontstond in de vroegmoderne tijd In de 17de vond men de 1000 jaar tussen 500 en 1450 een tussentijd waarin de klassieke oudheid vergeten was geraakt  vandaar: MIDDEL – eeuwen Spreekt iedereen ter wereld over middeleeuwen? Zeer West-Europese term Bvb. Oost-Europa (Oost-Romeinse rijk uit de oudheid bleef er bestaan), Arabische wereld, China kenden geen middeleeuwen  Welke figuur brengen jullie in verband met ‘de middeleeuwen’? Opdracht Teken een ridder! De kans bestaat dat jouw ridder er zo uitziet: Van waar kennen jullie ridders? En klopt dit beeld wel? Historische vraag in deze les Komt het beeld dat we vandaag hebben van middeleeuwse ridders overeen met hoe ridders echt waren in de middeleeuwen? Hoe onze historische vragen beantwoorden? Om een antwoord te vinden op de historische vraag maken we gebruik van historische bronnen Die gaan we kritisch onderzoeken Welke bronnen? Zijn deze voldoende bruikbaar, betrouwbaar en/of representatief? Oefenen op de krachtlijnen A. Soorten bronnen Een historische bron = elk mogelijk spoor uit het verleden Verschillende soorten bronnen: Historische bron – historisch werk Primaire bron – secundaire bron Geschreven bron – ongeschreven bron Welke soort bron = afhankelijk van historische vraag steeds motiveren waarom je bron tot bepaalde soort rekent Even oefenen Bron of werk? Bron Primair of secundair? Secundair Geschreven of ongeschreven? Ongeschreven Even oefenen Bron of werk? Werk Primair of secundair? Secundair Geschreven of ongeschreven? Geschreven Even oefenen Bron of werk? Bron Primair of secundair? Primair Geschreven of ongeschreven? Ongeschreven B. Bruikbaarheid van bronnen Om antwoord te vinden op vraag  bruikbare bronnen nodig Een bruikbare bron = informatie over de historische vraag Bruikbaarheid hangt af van historische vraag Een bron kan bruikbaar zijn zelfs als maker/auteur de werkelijkheid verdraait, vervalst of verzwijgt een bron hoeft niet betrouwbaar te zijn om bruikbaar te zijn Even oefenen Even oefenen Leerwerkboek p.10: Langwerpige en Groot, gespierd, Edelmoedig, ronde schilden, knap, … mannelijk en stoer, grote zwaarden, bereid hun leven te harnassen, geven voor de gesloten helmen, koning of voor de lange paus, … maliënkolders, paarden, … Even oefenen Is deze bron bruikbaar? Ja, ze geeft een beeld over ridders Geeft deze bron ook een goed beeld van hoe ridders in het verleden waren? Niet noodzakelijk Populaire media willen vooral sensatie en spanning, kijkers lokken Om een goed beeld te krijgen van het verleden hebben we meer betrouwbare historische bronnen nodig C. Betrouwbaarheid van bronnen Geen enkele bron is neutraal, want mensen hebben altijd een perspectief Remember: ‘standplaatsgebondenheid’ Maar hoe erg weegt dit perspectief door? Met andere woorden: hoe erg wijkt de bron af van de historische werkelijkheid? Bronnen kunnen ook (bewust) vervalsen, verdraaien of verzwijgen We moeten daarom de betrouwbaarheid van de bron onderzoeken C. Betrouwbaarheid van bronnen Hoe onderzoeken? Door volgende vragen te stellen WIE is de auteur van de bron? WAAR is de bron gemaakt? WANNEER werd de bron gemaakt? WAAROM heeft de auteur deze bron gemaakt? VOOR WIE heeft de auteur deze bron gemaakt? Vergelijk altijd meerdere bronnen om niet in de val te lopen van een onbetrouwbare bron! Één bron is geen bron! E. Presentatie van bronnen Veel historische bronnen bevinden zich in archieven en musea, zij komen daar zelden uit In de klas gebruiken we daarom vaak overgetypte (en vertaalde) stukjes tekst en gekopieerde afbeeldingen = bewerkingen van originele bronnen Bijschrift bij een bron biedt context en achtergrondinformatie die vaak noodzakelijk is om de bron correct te interpreteren Bestudeer dus steeds eerst het bijschrift! Even oefenen Bestudeer D2 (p.9) en de verschillende bronnen van D8 (p.11) Let op de datum Zien jullie veranderingen in hoe de ridders worden afgebeeld? Één bron is geen bron: bestudeer nu de archeologische vondsten op p.11 en nummer ze van oudste naar minst oude Zien jullie dezelfde veranderingen? 3 1 2 Veranderingen in de uitrusting van ridders? Steeds betere bescherming Hoofd Oorspronkelijk: eenvoudige pothelm zonder bescherming voor oren, neus en nek Vervolgens: ijzeren helm met neusbescherming Daarna: gesloten helm met kleine opening voor het vizier Tot: bijkomende beveiliging door een op- en neergaande klep Lichaam Oorspronkelijk: textiel verstevigd met metalen onderdelen Dan: maliënkolder (vest gemaakt uit honderden metalen ringetjes) Tot: metalen harnassen die het hele lichaam bedekken Steeds minder herkenbaar, vandaar bovenkleed en schild in kleuren en met herkenbare symbolen Wat met de lichamelijke kenmerken en het karakter van ridders? In het leerwerkboek vinden jullie nog 3 andere types van bronnen: Ridderromans Getuigenissen van en over ridders Archeologische vondst van de schedel van een ridder 3a) +b) Vergelijk het karakter en de fysiek van middeleeuwse ridders in de ridderromans (D9) met hun karakter in de getuigenissen (D10) en hun fysiek zoals we die kunnen afleiden uit de schedel (D11) Werk per 2 Vul het schema bovenaan p.14 in  RIDDERROMA NS Deugdzaam, gehoorzaam, Woest, roof- en vernielzuchtig, dapper, strijdvaardig voor edele wreed, kwaadaardig, motieven (vb. vrouwen moorddadig, oorlogszuchtig, … verdedigen), … GETUIGENISS EN Mooi, perfect in verhouding, … Getekend door de strijd, onverzorgd, slecht te been RECONSTRUCTIE GEZICHT OP BASIS VAN GEVONDEN SCHEDEL  Conclusie van het bronnenonderzoek 4) Welke bronnen (van D1-D11) zijn bruikbaar voor volgende historische vragen? D2, 3, 8 D9/1 D10 D1, 4, 5,beeld 5a) Welke bronnen (van D1-D11) geven een betrouwbaar 6, van de middeleeuwse ridder? 7 D10 D2, 3, D11 Oefenen op de krachtlijnen Welk beeld hebben wij ons gevormd in ons onderzoek? Dankzij ons onderzoek hebben we een historisch correcter beeld van de ridder Dit kunnen we nu gaan vergelijken met het beeld uit de populaire media vandaag 5b) Streep door wat niet past De hedendaagse voorstelling van een ridderuitrusting in populaire media is vooral gebaseerd op bronnen uit de 9ᵈᵉ eeuw / 11ᵈᵉ eeuw / 13ᵈᵉ eeuw / 14ᵈᵉ eeuw De hedendaagse voorstelling van de karaktereigenschappen van ridders is vooral gebaseerd op getuigenissen / ridderromans De hedendaagse voorstelling van de fysieke kenmerken van ridders is een voorbeeld van de historische werkelijkheid / het middeleeuws ideaalbeeld / het hedendaags ideaalbeeld