GE 6 SIM - Ulo 4 week 4 (Filipino Version) - PDF

Linggo 4-6: Unit Learning Outcome (ULO2): Sa pagtatapos ng yunit na ito, inaasahan kang a. kilalanin ang pinagmulang lipunan at maunawaan ang mga pinagmulang lipunan ni Jose Rizal at ang kontekstong pangkasaysayan nito. b. alamin ang mga paraan ng edukasyon noong ika-19 Siglo at ma...

Linggo 4-6: Unit Learning Outcome (ULO2): Sa pagtatapos ng yunit na ito, inaasahan kang a. kilalanin ang pinagmulang lipunan at maunawaan ang mga pinagmulang lipunan ni Jose Rizal at ang kontekstong pangkasaysayan nito. b. alamin ang mga paraan ng edukasyon noong ika-19 Siglo at maunawaan ang kahalagahan ng edukasyon. c. iugnay ang kasaysayan at ang kontekstong kultura sa layunin ng kalayaan ni Dr. Jose Rizal sa pamamagitan ng edeukasyon at mga paglalakbay sa iba’t-ibang bahagi ng mundo. BIG PICTURE in Focus a. Kilalanin ang pinagmulang lipunan at maunawaan ang mga pinagmulang lipunan ni Jose Rizal at ang kontekstong pangkasaysayan nito. a. METALANGUAGE Sa bahaging ito, ang mga mahahalagang terminong nauugnay sa pag-aaral ng Buhay at Mga Gawa ni Dr. Jose Rizal at sa ULO-2 ay bibigyang kahulugan upang magtatag ng isang batayan sa kung paano maunawaan ang mga termino na makakaharap mo sa kursong ito. Sa pag-aaral ng buhay at mga ni Dr. Jose Rizal, gawing batayan ang mga sumusunod na termino at unawain ang kahulugan nito. 1. Genealogy - tumutukoy sa pagsubaybay ng linya ng angkan, sa teksto ang konsepto ay tumutukoy sa angkan ni Dr. Rizal 2. Polyglot - isang taong marunong magsalita ng maraming wika 3. mercado - isang terminong mahigpit na tumutukoy noon sa "mangangalakal" na kasalungat ng "sangley" na nangangahulugang "naglalakbay na mangangalakal" 4. ricial – terminong pinagmulan ng “Rizal”. Ito ay literal na nangangahulugang "mga dahon na sumisibol muli kapag ang trigo ay pinuputol habang berde pa" 5. Bachelor of Arts - katumbas ng diploma ngayon ng sekondarya  Essential Knowledge Upang magampanan ang nabanggit na ULO - 2 para sa ika-apat na linggo ng kursong ito, kailangan mong lubos na maunawaan ang sumusunod na mahahalagang kaalaman. Mangyaring tandaan na hindi ka limitado sa ibinigay na modyul o ng aklat, inaasahang gumamit ng iba pang mga libro, artikulo sa pagsasaliksik, mga mapagkukunan sa online at iba pang mga mapagkukunan na magagamit sa silid-aklatan ng unibersidad hal. elibrary, search.proquest.com, atbp. I Ang Angkan at Pinagmulan ni Dr. Jose Rizal Upang mapahalagahan ang buhay at mga gawa ni Dr. Jose Rizal kinakailangang malaman ang kanyang pinagmulang angkan upang maunawaan ang kanyang paninindigan at pananaw sa kanyang panahon na maraming mga bagay ang nangyari. Kilala siyang napakatalino sa isip at sa kilos; samakatuwid, kinakailangan upang lampasan ang kanyang ninuno para sa sanggunian. 1.1 Dr. Jose “Pepe’ Rizal Si Dr. Jose Rizal ay isang halimbawa ng isang henyo. Kilala siya bilang isang polyglot, manunulat, makata, doktor, siyentista, pintor, etnologist, inhinyero, tagapagturo, at marami pang iba, ngunit higit sa lahat, kilalang kilala siya para sa kanyang Political Martyrdom sa pakikibaka para sa kalayaan at nasyonalismo. Hunyo 19, 1861, gabi ng Miyerkules, ipinanganak si Jose sa Calamba, Laguna, Pilipinas. Sinasabing dahil sa kanyang malaking ulo ang kanyang ina ay nasa bingit ng kamatayan noong siya ay ipinanganak. Matapos ang ilang araw, siya ay nabinyagan, noong ika-21 ng buwan na iyon. Si Fr. Rufino Collantes, kura-paroko ng Calamba, ay bininyagan siya at binigyan ng pangalang “Jose Protacio Rizal Mercado Y Alonso Realonda.” Ang ninong niya ay si Fr. Pedro Casanas. Ang Gobernador-General ng Pilipinas sa panahong ito ay si Tenyente-Heneral Jose Lemery (Pebrero 2, 1861 - Hulyo 7, 1862). Siya ay kasapi ng Spanish Cortes at naging Senador ng Espanya. 1.2 Angkan ng Ama ni Pepe Si Lameo, isang imigranteng Tsino, ay ama ng kaniyang lolo sa tuhod ng panig ng kaniyang ama. Siya ay nagmula sa Fukien City, nakarating ang Tsina sa Maynila noong 1690. Naging Kristiyano siya at nagpakasal kay Ines de la Rosa at ginamit ang apelyidong Mercado noong 1731. Sinabing pinarangalan siya ng apelyidong ito dahil sa sipag at katapatan nito bilang isang mangangalakal sa Maynila. Ipinanganak si Francisco na nanirahan sa Binan, Laguna at kalaunan ay naging Gobernadorcillo. Siya ay nagpakasal sa isang Chinese-mestiza na si Cirila Bernacha, at nabiyayaan ng tatlong anak. Si Juan (Lolo ni Pepe) ay ikinasal kay Cirila Alejandro na naging gobernadorcillo din ng Binan. Sina Juan at Cirila ay binasbasan din ng 13 anak na lalaki at isang anak na babae. Si Francisco Mercado, Ama ni Pepe, ang bunso sa magkakapatid. Sa edad na 8 si Francisco Mercado ay namatay ang kanyang ama. Nag-aral siya ng Latin at Pilosopiya sa Kolehiyo ng San Jose sa Maynila. Habang nag-aaral ay nakilala niya si Teodora Alonso Realonda na nag-aral sa Kolehiyo ng Sta. Rosa. Napagpasyahan nilang magpakasal noong Hunyo 28, 1848, at tumira sa Calamba. Pagsasaka at pagnenegosyo ang kanilang hanapbuhay. 1.3 Angkan ng Ina ni Pepe Katapangan ang isa sa mga ugali na nakilala sina Pepe at ang kanyang kapatid na si Paciano. Sinabing si Dona Teodora ay mula sa angkan ni Lakandula, ang huling katutubong Hari ng Tondo; sa gayon ay siyang nabigay ng Pilipinong ninuno sa pamilya ni Rizal. Ang kanyang lolo sa tuhod ay si Eugenio Ursua isang Hapon na nagpakasal sa isang Filipina na si Benigna na nanganak kay Regina. Si Regina ay ikinasal kay Manuel de Quintos, isang abogado mula sa Pangasinan at nagkaroon ng anak na babae na si Brigida na ikinasal kay Lorenzo Alberto Alonso, isang Spanish-Filipino mestizo. Sila Brigida at Lorenzo Alberto Alonso ay may mga anak na sina Narcisa, Teodora (Ina ni Pepe), Gregorio, Manuel, at Jose. Ikinasal si Doña Teodora Morales Alonso Realonda Mercado Rizal Y Quintos kay Don Francisco Engracio Alejandro Rizal Mercado. Ang tunay na apelyido ng mga Rizal ay ang Mercado, na ginamit ni Domingo Lameo noong 1731. Ang Rizal ay kilala na kanilang pangalawang apelyido, na ibinigay ng isang alkalde-mayor na isang kaibigan ng pamilya sa Laguna.  II Edukasyon ni Dr. Jose Rizal sa Pilipinas Kahit na sa kasalukuyan, ang edukasyon ay lubos na isinasaalang-alang bilang isa sa mga pangunahing kadahilanan para sa tagumpay. Ang edukasyon ay itinuturing na kinakailangan upang makakuha ng karanasan at kaalaman sa mundong ito. Kaya iyon ang dahilan kung bakit ang edukasyon ng mga Pilipino ay isang mahalagang pamumuhunan na ibibigay sa kanilang mga anak. Tulad ng ibang pamilya, itinuturing ng mga Rizal na mahalaga ang edukasyon kung kaya ay makikita na silang lahat ay nakapagtapos sa kanilang napiling mga landas sa larangan ng edukasyon. Sa kanyang edukasyon bilang isang miyembro ng Illustrados ay nakakapagod. Ang pagtuturo gamit ang isang latigo ay isang kilalang pamamaraan sa panahong iyon. Ang kaalaman ay sapilitang ibinabahagi sa isipan ng mga mag-aaral. Ito ay itinuturing na mabisang paraan ng pagkatuto. 2.1 Mga Unang Guro Si Teodora ang itinuring na unang guro ni Pepe. Itinuro niya ang mga pangunahing kaalaman na pagbasa, pagsulat, pagbilang, at relihiyon. Ngunit si Dona Teodora ayon sa mga alaala ni Pepe, ay nakatuon sa pagtuturo sa kanya kung paano bumasa at manalangin nang mapagpakumbaba sa Diyos. Siya ay isang pasensyosa at maunawain. Natuklasan ni Dona Teodora ang talento ni Pepe sa pagsulat ng tula. Ayon sa kanya, hinihimok niya si Pepe sa paggawa ng mga tula upang turuan sya sa pagkabisado at paunlarin ang kanyang pagkamalikhain at imahinasyon. Habang tumatanda si Pepe ay kumuha ay kumuha si Teodora ng isang tagapagturo upang mabigyan siya turuan sa bahay. Ang mga magulang ni Pepe ay kumuha ng guro para kay Pepe. Ang unang guro niya ay si Maestro Celestino, pangalawa si Maestro Lucas Padua at ang huli ay kaklase ng kanyang ama na si Maestro Leon Monroy. Si Maestro Monroy ay matanda at nanatili sa kanila, ngunit sa kasamaang palad, hindi siya nabuhay ng matagal at namatay pagkatapos ng limang buwan. Sa pagkamatay ni Maestro Monroy, ay nagpasyahan nila Don Francisco, at Doña Teodora na ipadala si Pepe sa isang pribadong paaralan sa Binan, Laguna kung saan siya ay tumira sa bahay ng kanyang tiyahin. Kasama niya si Paciano na pumunta sa Binan gamit ang isang carromata, ito ang kauna-unahang pagkakataon na umalis si Pepe sa kanilang tahanan. Ito ay isang Linggo ng hapon ng Hunyo 1869, umalis sila pagkatapos ng kanyang paalam sa kanyang mga magulang at mga kapatid. 2.2 Pormal na Edulasyon Sa kanyang unang araw sa Binan, sinamahan si Pepe ang kanyang kapatid na pumunta kay Maestro Justiniano Aquino Cruz, kung saan 30 metro lamang ang layo sa bahay ng kanyang tiyahin at pinsan na si Leandro. Sa kanyang unang araw, nakaaway niya ang anak ng maestro na si Pedro. Kahit na hindi siya nakikipag-aaway ay hindi niya ito inatrasan. Natuto si Jose ng pakikipagbuno mula sa kanyang tiyuhin na si Manuel na kapatid ni Dona Teodora. Natuto din siyang magpinta kasama ang kanyang kamag-aral na si Jose Guevarra. Tinuruan sila ni Juancho na biyenan ng guro. Ang magandang bagay nito ay libre itong ibinigay sa kanila. Sa kanyang pag-aaral sa Binan, siya ay unti-unti at patuloy na naging pinakamahusay na mag-aaral. Dinaig niya ang lahat at natapos ang kanyang pag-aaral makalipas ang 1 at ½ na taon. Bumalik siya sa Calamba pagkatapos ng kanyang pag-aaral sakay ang bapor na "TALIM" na nalaman niya sa pamamagitan ng isang liham mula sa kanyang kapatid na si Saturnina. Sakay ang kaibigan ng kanyang ama na "Arturo Camps" na nag-alaga sa kanya. Ang 11 taong gulang na Pepe ay nag-aral ng mas mataas na edukasyon sa Ateneo de Municipal, sa ilalim ng pangangasiwa ng mga Jesuits, Society of Jesus. Noong Hunyo 10, 1872, sinamahang muli si Pepe ni Paciano upang kumuha ng mga pagsusulit sa sa College of San Juan de Letran, ngunit sa kasamaang palad, hindi siya natanggap. Bumabalik sa Calamba para sa pagdiriwang ng pista, nagpunta muli si Pepe sa Maynila upang kumuha ng pagsusulit sa Ateneo. Noong una ay tinanggihan ni Fr. Magin Fernando ang pagpasok ni Pepe. Batay sa 2 kadahilanan; 1. Huli na sa pagpaparehistro, 2. Siya ay may karamdaman at kulang sa edad. Ngunit sa kabutihang palad sa pamamagitan ni Manuel Burgos na pamangkin ni Fr. Burgos ng GOMBURZA, siya ay tinanggap. Ito ay matatagpuan sa Intramuros. Una siyang nanirahan sa labas ng Ateneo. Ang sistemang pang-edukasyon ng mga Jesuits ay mas maunlad kaysa sa iba. Mayroong dalawang pangkat ng mga mag-aaral ang nag-aaral sa Ateneo. Ang Roman Empire ay itinuturing na mga interno o mga mag-aaral na nakatira sa loob ng paaralan. Ang Carthaginian Empire ay ang mga mag-aaral na nananatili sa labas ng Ateneo (externos). Makalipas ang 4 na taon, nagtapos si Jose na may pinakamataas na parangal at nanguna sa kanyang klase. Nanatili siya sa Ateneo mula 1872 hanggang 1877. Sa kanyang paggunita noong Marso 23, 1877, natanggap niya ang degree na Bachelor of Arts in Philosophy and Letters. Sa edad na 16, nagtapos siya ng kanyang unang kurso. 2.3 Pag-aaral ng Medikal Sa kanyang pag-aaral sa Ateneo, lumipat si Jose Rizal sa Unibersidad ng Sto. Tomas, ngunit nagpatuloy sa kanyang kursong bokasyonal sa Ateneo na surveying. Kumuha siya ng kursong medikal, na pinamamahalaan ng Dominican Friars. Noong 1877, sinimulan niya ang kanyang pag-aaral ng medisina. Kung saan nakita niya ang iba't ibang pamamaraan ng Heswita at Dominikano sa pagtuturo. Nakita niya na mahigpit ang mga Dominikano at ang mga estudyanteng Pilipino ay dinidiskrimina sa mga Espanyol at panghuli, ang pamamaraan ng pagtuturo ay "lipas na at mapanupil." Pagkaraan ng apat (4) na taon, natapos niya ang kanyang kurso sa medisina. Mula 1879 hanggang 1892, nag-aral at natapos ang kanyang kurso, bagaman nabigo siyang makuha ang pinakamataas na karangalan. Gayunpaman nakatuon sa pagpapatuloy ng karagdagang pag-aaral sa ibang bansa. SELF-HELP Maaari ring sumangguni sa mga hanguan na nakatala sa ibaba upang higit na maunawaan ang mga aralin: Maghuyop, R. (2018). The Life and Works of Rizal. Malabon City: Mutya Publishing House Inc. Pangilinan, M.C. (2016). Dr. Jose P. Rizal, Works and Writing. Rev. ed. Manila: Mindshapers. Let’s Check Let’s Check 2.1 Ngayong natapos na ang yunit na ito, susubukin ko ang iyong kaalaman at pag-unawa sa mga sumusunod na aktibidad at pagsasanay upang malaman kung gaano kalalim ang iyong pag-unawa at kaalaman sa Unit ULO-b na ito. Gumawa ng Family Tree ni Dr. Jose Rizal. Be (Artistic & Creative) Note: Huwag muna itong Sagutin, hintayin na ma-post sa QUIZ Ulo 4. Let’s Check 2.2 Punan ang patlang. Isulat ang sagot sa ibinigay na espasyo. ___________1. Ang nag-iisang kapatid na lalaki ni Dr. Jose Rizal ___________2. Si Jose ay ___ na anak ni Don Francisco. ___________3. Siya ang bunsong kapatid na babae nina Paciano at Jose. ___________4. Ang Maestro ni Jose sa Binan, Laguna. ___________5. Si Jose ay ___ taong gulang pa lamang nang una niyang isulat ang kanyang unang tula. ___________6. Ang lugar ng kapanganakan ni Jose Rizal. ___________7. Si Domingo Lamco ay ikinasal sa isang ginang na nakatira sa Maynila. ___________8. Siya ay itinuturing na unang guro ng ating pambansang bayani. ___________9. Ang kamag-aral ni Don Francisco na nagturo kay Jose Spanish at Latin ___________10. Ang kapatid ni Doña Teodora na nagturo kay Dr. Jose Rizal na Makipagbuno. Note: Huwag muna itong Sagutin, hintayin na ma-post sa QUIZ Ulo 4. Let’s Check 2.3 Column A Column B 1. Calamba, Laguna A Ang maestro ni Pepe na namatay 2. Biñan, Laguna B Paaralang pinamamahalaan ng Heswita 3. Ateneo de Municipal C Ang Propesor ni Pepe sa panahon ng kanyang se nior year 4. Santa Isabel College D Ang nanalong tula ni Jose Rizal 5. Carthagian Empire E Ang lover/ kasintahan ni Jose Rizal sa Paris 6. Fr. Francisco Sanchez F Ang ninuno ni Doña Teodora 7.La Juventud Filipina G Siya ang kaibigan ni Segunda Katigbak 8. University of Santo Tomas H Ang tula na isinulat ni Jose Rizal noong siya ay 8 taong gulang pa lamang. 9. Saturnina I Saan naganap ang unang Pormal na pag-aaral ni Jose Rizal. 10.Rajha Lakandula J Mga Externo 11.Nelly Busted K Mga Interno  12. Leonor Rivera L Kung saan kinuha ni Jose ang pribadong aralin sa Espanyol. 13. Un Recuerdo A Mi Pueblo M Siya ay Kilala bilang Taimas 14. Roman Empire N Panganay na kapatid na babae ni Paciano 15.Leon Munroy O Paaralan na pinamamahalaan ng Dominicans P Lugar / Tirahan ng mga Mercado Let’s Analyze Let’s Analyze 2.1 Sa isang makasaysayang paraan, tulad ng ginagamit natin sa kurso, batid na ang mga mahalagang katotohanan ay hindi sapat. Ang mas malalim na pagsusuri ay kailangan din upang magkaroon ng mas malinaw na mga damo o buod ng makatotohanang mga kuwento (Kwento). Gayundin, ang pagbuo ng kahulugan (kwenta) mula sa mga kuwento (kwento) ay mahalaga sa paggawa ng mas personal na pag-aaral. Hinihiling ko ngayon na sagutin mo nang lubusan ang sumusunod na mga aytem. 1. Ang makulay na ninuno ni Rizal ay hindi lamang naglalaman ng mga pangalan ng mga patay na tao; ikinukuwento rin nito ang mga impluwensyang namana ng ating bayani mula sa kanyang mga ninuno. Ano, sa inyong pang-unawa, ang pinakamalaking impluwensya ng kanyang ninuno ni Rizal na alam natin? ______________________________________________________________________ ________________________________________________. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ___________________________________. 2. Ang makukulay na ninuno ni Rizal ay hindi lamang naglalaman ng mga pangalan ng mga patay na tao; ikinukuwento rin nito ang mga impluwensyang namana ng ating bayani mula sa kanyang mga ninuno. Ano, sa inyong pang-unawa, ang pinakamalaking impluwensya ng kanyang mga ninunong ina ni Rizal na alam natin? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ __________________________________________________________. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ___________________________________________________. 3. Si Rizal, batay sa kanyang mga ninuno, ay mula sa isang makapangyarihan at impluwensya ng pamilya. Isinilang ba si Rizal at walang impluwensyang sosyo- pulitikal, magagawa pa rin ba niya ang nagawa niya sa pakikipaglaban para sa Pilipinas? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ____________________________________. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________. 4. Anong mga katangian na ipinakita ni Rizal sa kanyang scholastic paglalakbay sa Maynila na magagamit sa kabutihan ng mga kabataan sa kasalukuyang panahon? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ __________________. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ________________. 5. Ang isang pinagkukunan ng debate, kahit ngayon, ay ang pagkakaiba-iba sa pagitan ng pagtatanghal ni Rizal habang siya ay nasa Ateneo at ang kanyang pagtatanghal sa UST. Sa mga dahilang binanggit para sa kanyang average performance na pagtatang -hal sa UST, sa palagay mo ba ay sangkap dito pinaka? (pinakamahusay, pinakamaga ling at pinamakalinaw na debate). ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ _____________________________________. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ _____________________________________________. In a Nutshell Batay sa kaalamang nakuha mo at sa mga pag-aaral na nagawa mo, mangyaring huwag mag-atubiling isulat ang iyong mga argumento o pag-aaral na natutuhan. Sa ibaba, ipinahiwatig ko, na natutuhan ko ang aking mga argumento o aralin. 1.Tulad ng kaso ni Rizal, ang mga impluwensyang namana natin mula sa ating mga nin uno ay gumaganap ng malaking papel sa pagbubuo sa atin na maging mga taong kinabibiyuan natin ngayon. 2. Ginawa ni Rizal ang diskriminasyon na ang "brown"o ang pagkakayumangging kulay na mga mag-aaral na tulad niya ay nagdusa mula sa mga kamay ng mga estudyanteng Espanyol habang nahihikayat siyang magpakahusay. Dito, ipinakita ni Rizal na ang di- kanais-nais na sitwasyon ng isang tao ay hindi dapat gamitin bilang dahilan para magsa gawa ng sub-park. Ibahagi ang iyong natutunan dito. 3. ____________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ___________________________________________________. 4. ____________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ___________________________________________________. Tanong at Sagot KUNG MAYROON KAYONG MGA KATANUNGAN SA ARALIN, IBAHAGA O ISULAT NINYO SA BAHAGING ITO. Isulat ang inyong mga tanong sa kolum na ito Isulat ang inyong sagot sa inyong tanong 1. 2. 3. Susing Salita Tyranny Pilosopiya at mga Panulat Guardia Sibil Teknolohiya ng Steamer Mercado Rayadillo Dito natapos ang Week 4, Ulo 4 Maraming Salamat sa inyo! Professor: GINA G. CAHUCOM-Case/LD