FIL111 Reviewer (1).pdf

sa loob at labas ng alinmang sangay o ahensiya FIL 111 Reviewer ng gobyerno. Prepared by: ASEC (Karl Ariane K. Demco) - Itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal...

sa loob at labas ng alinmang sangay o ahensiya FIL 111 Reviewer ng gobyerno. Prepared by: ASEC (Karl Ariane K. Demco) - Itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan, kompanya, o organisasyon ang Filipino at Ingles, kung saan Lesson #1: Wika, Wikang ang Tagalog ang naging batayan para sa Pambansa, Wikang Panturo, wikang opisyal. Wikang Opisyal, Wikang 4.Wikang Rehiyonal Rehiyonal, Monolingguwalismo, - Wikang ginagamit sa isang rehiyon. - Hal: Ang mga taong nakatira sa Lungsod Bilingguwalismo at Zamboanga ay tinatawag na Zamboangueño Multilingguwalismo (etnolingguwistikong pangkat) at ang kanilang wikang rehiyonal ay ang Chavacano. Wika Masistemang balangkas ng tunog na ginagamit 5.Monolingguwalismo sa komunikasyon sa lipunang may iisang - Monolingguwal ay isang indibidwal na kultura. gumagamit lamang ng iisang wika. Habang Isang kalipunan ng mga salita at ang paraan ng Monolingguwalismo ay ang paggamit ng iisang pagsasama-sama ng mga ito para wika sa isang bansa. magkaunawaan ang isang grupo ng tao. - Hal: Ang wikang ginagamit sa Pransya ay French, at ang wikang ginagamit sa Hapon ay Nihongo. 1. Wikang Pambansa - Ginagamit bilang pangunahing wika sa isang bansa na ginagamit din sa halos lahat ng 6.Bilingguwalismo pagkakataon. - Bilingguwal ay isang indibidwal na marunong - Daan ito patungo sa pagkakaisa at pag-unlad ng magsalita ng dalawang magkaibang wika. bansang gumagamit nito. Habang Bilingguwalismo ay isang penomenang pangwika na tahasan at puspusang tinatalakay Ipinakita sa talahanayan sa ibaba ang pakakaiba ng sa sosyolinggwistiks. Filipino, Pilipino at Tagalog 7.Multilingguwalismo - Multilingguwal ay isang indibidwal na may kakayahang magsalita gamit - Multilingguwal ay isang indibidwal na may kakayahang magsalita ng dalawa o higit pang wika. Multilingguwalismo ay bunga ng pangangailangan sa globalisasyon at bukas sa 2.Wikang Panturo iba't ibang kultura. - Ito ang opisyal na wika ginagamit sa klase, - Poliglot - ang tawag sa mga taong nagsisilbing wikang talakayang guro-estudyante nakakapagsalita ng maraming wika. - Ang mga opisyal na wika ng Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang ibang itinakda ang batas, Ingles. Ang mga wikang rehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at Lesson #2: Register, Barayti ng magsisilbing opisyal na pantulong na midyum ng Wika, Homogenous, pagtuturo. Heterogenous, Unang Wika at 3.Wikang Opisyal Pangalawang Wika - Ito ang wikang maaaring gamitin sa anumang uri ng komunikasyon, lalo na sa anyong nakasulat, Homogeneous Wika - Magkakaiba ang baybay ng mga salita, ngunit Kasama na rin dito ang wikang Tagalog na mayroong magkakapareho lamang ng kahulugan Hal: mga iba’t ibang barayti. Tambal (Gamot) Bulong (Hiligaynon) Agas (Ilokano) Heterogeneous Wika Etnolek - May barayti at pagkakaiba-iba ang bawat wika - Wikang ginagamit ng mga katutubo o dahil sa pagiging multikultural at multilingguwal etnolingguwistikong pangkat ng ating bansa. ng mga tao. Ang wika ay maituturing na - Ang salitang etnolek ay nagmula sa heterogeneous dahil sa pagkakaroon nito ng pinagsamang etniko at dayalek pagkakaiba-iba dulot ng iba't ibang salik Hal: Ang etnolingguwistikong pangkat ay Bisaya, habang panlipunan. ang etnolek ay Sebwano, Waray, Hiligaynon, atbp Barayti ng Wika Sosyolek - Pagkakaiba-iba ng paggamit ng wika depende - Ito ay barayti ng wika na nakabatay sa katayuan sa kultura ng lugar, panahon o henerasyon at o antas panlipunan ng mga taong gumagamit ng antas ng taong gumagamit. wika. Mga salik sa pagkakaroon ng barayti ng Mga kabilang sa sosyolek: 1. Gay Lingo - Wikang nilikha ng mga beki na wika: tumatayong kanilang sosyolek 1. Heograpikal Hal: Gumora ka ditis ng very light sa kanto na yun badet, - May kinalaman sa pagkakaroon ng maraming tapos konting kembot turn left ka lang. Pagdating mo pulo sa Pilipinas, dahil nagkakaroon ito ng ditang sa orange na gatesong keneso, andun si pagbabago sa pamamagitan ng nagaganap sa seswang, ididisinfect ka nang bongga. komunidad o lugar. 2. Code-switching at Code-mixing - baryasyon 2. Sosyal ng paggamit ng wika na pinaghahalo ang - Nagkakaroon ng pagbabago sa pagpapahayag dalawa o mahigit na wika. sa pamamagitan ng kinasasangkutang lipunan, kultura at itinakdang mga isyung nakabatay sa Code-switching: Naipapakita sa halimbawa na panahon. nagkaroon ng transisyon mula Tagalog hanggang Ingles, inibigkas nya sa tagalog na hinde sya pwede sa 3. Okupasyonal alimango at trinanslate ito sa ingles pagkatapos. - Nagkakaroon ng pagbabago sa pagpapahayag batay sa pangangailangan sa larangan ng “Hindi ako pwede sa alimango. I’m allergic to seafood.” hanapbuhay. Tagalog. Ingles Dayalek Code-mixing: Naipapakita sa halimbawa na unang - Uri ng pangunahing wika na nagbabago o ginamit ang tagalog pagkatapos ay nagdagdag ng natatangi dahil ito ay ginagamit ng mga taong salitang ingles sa pagitan at gumamit ng tagalog ulit at nasa ibang rehiyon o lokasyon. nagwakas gamit ang salitang ingles. Halimbawa #1: “Papunta ka ba sa school mamaya para sa meeting?” Tagalog Ingles Tagalog Ingles 3. Cono - paghalo-halo ang mga pandiwang Filipino at Ingles at ginagamit upang makabuo  ng isang pangungusap, na kung isasalin sa isa - Uri ng wika na nagmula sa pagiging pidgin sa dalawang wika ay mali o hindi angkop. Halimbawa: Ang wikang Chavacano ay kombinasyon ng Hal: “Why are you making away” kung ipapalit sa wikang Kastila at Tagalog, ito ay naging unang wika ng mga tao ingles ito ay magiging “Why are you making argument?” sa lalawigan dahil ito ay lumaganap. 4. Jejemon - ito ay galing sa salitang “hehe” na Unang Wika pinapalitan ng letrang “h” ang letrang “j” na - Tinatawag itong “inang wika” dahil ito ang unang nanggaling sa wikang Espanol, at nakuha ang wikang natutunan natin noong bata pa tayo. Ito “mon” sa dulo ng pokemon na ang wikang kinagisnan at natural na natutunan nangangahuluhang “monster”. sa pamamagitan ng pakikisalamuha sa pamilya at paligid. 5. Jargon - ay teknikal na terminolohiya o - Tinatawag na “taal” o katutubong tagapagsalita katangiang idyoma ng isang espesyal na ng isang partikular na wika ng isang tao na ang aktibidad o pangkat. unang wika ay ang wikang pinag-uusapan. Halimbawa: Pangalawang Wika ang mga terminolohiya na ginagamit ng mga abogado - Ang wikang natutunan matapos ang unang wika ay ang mga salitang exhibit, appeal, complaint, suspect. ay tinatawag na pangalawang wika. Ito ay At ang mga terminolohiya na ginagamit ng mga guro ay wikang hindi “taal” o hindi katutubo sa isang tao. ang mga salitang lesson plan, test, assessment, grade. - Karaniwang ginagamit ng isang tao upang makipag-usap sa ibang taong nasa labas o hindi Idyolek kabilang sa kaniyang etnolingguwistikong grupo. - Ito ang kanya-kanyang istilo ng mga tao ng pagsasalita - Minsan ang pagsasalita ng isang tao ay ang Lesson #3: Gamit O Tungkulin ng paraan na nakikilala natin sila (nagsisilbing Wika sa Lipunan: Instrumental, trademark) Regulatoryo, Interaksiyonal, Hal: Pabebe Girls, Noli de Castro, Kris Aquino, Ruffa Personal, Heuristiko, Impormatibo, Mae Quinto, Melai Cantiveros at Imahinatibo. Register - Inaangkop o inilulugar ng isang nagsasalita ang Pangunahing tungkulin ng wika uri ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at kausap - Pormal na tono ang ginagamit kapag mas Instrumental nakakatanda o hindi kilala ang kausap, - kasangkapan sa paghahatid ng mensahe samantalang di-pormal na pagsasalita ang ginagamit sa mga kaibigan, kaklase, at matagal Halimbawa: nang kakilala. Pidgin - Wikang walang pormal na estruktura Regulatoryo - Ito ay baryasyon ng wika na ginagamit upang - Nagpapakilos ang wika tungo sa pagtatamo ng magkaintindihan ang dalawang tao na may layunin dahil sa kapangyarihan na dulot ng magkaibang wikang sinasalita at walang komon awtoridad, impluwensiya, karisma, at pwersa. na wika. Tinatawag itong pansamantalang wika dahil ito ang nabubuong wika para sa Halimbawa: komunikasyon. Creole  sariling sining, pamahalaan (barangay), batas, panitikan, at wika ang mga katutubo noong panahon. - Ang mga gawa ng mga katutubo ay sinunog dahil ito raw ay gawang demonyo Interaksiyonal - Karamihan sa mga panitikan dati ay tungkol sa - Pakikipagkapwa, pagpaplano, pagpapayabon pakikipag salita, kagaya ng bulong, tugmang- (pakikipagugnayan sa iba sa madaling salita.) bayan, bugtong, epiko, awiting bayan, alamat at mito at marami pang iba. Halimbawa: Panahon ng Kastila - Pagdating nila inilaganap nila ang kristiyanismo sa mga Pilipino - Ang layunin ng mga kastila ay ang 3G: (God, Personal Gold, Glory) - Pagpapahayag ng sariling saloobin sa - Ipinagbabawal ang paggamit ng wikang pakikipagkomunikasyon sa kapwa, kabilang ang katutubo at ang mga misyoneryong Espanyol paglabas ng damdamin tulad ng pagkagulat, ang nag-aral ng mga wikang katutubo dahil takot pagkagalit, hinanakit, at tuwa. silang mataasan natin sila kung natuto tayo ng Espanyol Halimbawa: - Ang mga misyoneryong nasa simbahan ang may hawak sa ating edukasyon. - Marso 2, 1634 - Iniutos ni Haring Felipe II ang pagtuturo ng wikang Espanyol sa lahat - Inulit ni Carlos II ang mga probisyon sa mga Heuristiko batas at nagtakda ng parusa sa mga di - Pagtuklas ng impormasyon sa pamamagitan ng susunod. pagtatanong. - Disyembre. 29, 1972 - lumagda si Carlos IV na Halimbawa: gagamitin ang wikang Espanyol sa lahat ng paaralan. - Sa panahong ito, alpabetong romano ang ating sinusunod (ito ay may 20 na titik, 5 patinig, at 15 katinig) Imahinatibo - Binubuhay ang emosyon ng mambabasa sa pamamagitan ng paglikha ng mga pangyayari at senaryo Panahon ng Rebolusyon sa imahinasyon, upang maging estetiko ang resulta. - Sa panahong ito yumanig ang Nasyonalismo (pagmamahal sa bansa) sa mga Pilipino at Halimbawa: nagtungo sila sa ibang bansa upang kumuha ng mga karunungan - 1872 - nagkaroon ang mga propagandista ng kilusan na naging simula ng kamalayan ng mga Pilipino na maghimagsik - “Isang bansa, isang diwa” - ito ang kaisipang sumibol sa mga maghihimagsik laban sa mga Lesson #4: Kasaysayan ng Wikang Espanyol. - Tagalog ang ginamit sa pagsusulat ng mga Pambansa sanaysay, tula, kwento, liham at talumpati. Simbolo sa mga Espanyol Panahon ng Katutubo - La Solidaridad - Ito ang opisyal na - Mayroon tayong sariling sistema ng pagsusulat pamahayagan ng katipunan na tinatawag na Baybayin o Alibata, pati na rin  - Ang naging wikang opisyal ng katipunan ay - (1) Sinasalita at nauunawaan ng Tagalog batay sa Saligang-Batas ng Biak-na- nakakaraming Pilipino Bato. - (2) Mayaman ang panitikang nasusulat - Agosto 19, 1896 - nadiskubre ng mga Espanyol - (3) Ito ang wikang sinasalita at ginagamit sa ang katipunan at marami ang inaresto dahil sentro ng pamahalaan, komersyo at edukasyon pinaghinalaan na kasapi ng katipunan. - Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 (1940) - - Nagsimula ang himagsikan sa pamumuno ni ipinalimbag ang “A Tagalog-English Dictionary” Andres Bonifacio sa Katipunan at “Ang Balarila ng Wikang Pambansa” - Pagpunit sa cedula o ang Sigaw sa - Lope K. Santos - Ama ng Balarilang Tagalog Pugadlawin ang sumasagisag sa pagpapalaya - 1940-1941 - iniutos na ituro sa lahat ng paaralan ng mga Pilipino sa mga Espanyol ang pambansang wika na base sa tagalog. Panahon ng Amerikano Panahon ng Hapon - Naudlot ang pagkakaroon natin ng sariling wika - “Gintong Panahon ng panitikang Pilipino” dahil sinakop tayo ng mga Amerikano dahil higit na malaya ang mga pilipino sa - Ang layunin ng kanilang pakay ay ang pagsakop pagsusulat ng panitikan at pagsanib ng kultura, sa ating dila kaugalian at paniniwalang Pilipino. - Thomasites - mga sundalo na kinikilalang - Mahigpit na ipinagbawal ang wikang Ingles unang guro at tagapagturo ng Ingles - Ordansa Militar Blg.13 - ipinatupad ng mga - Naging pamantayan ang pagiging angat sa Hapones na nag-uutos na gawingbopisyal na buhay sa paggamit sa wikang Ingles (Mga wika ang Tagalog at Nihonggo mayayaman lang ang nakakausap nito) - Ang KALIBAPI (Kapisanan sa Paglilingkod sa - Mga Ginawa ng mga Amerikano: - Bagong Pilipinas) ay isang kapisanan na ang Pag-alis at pag bawal na gumamit ng wikang director ay si Benigno Aquino, at ang Espanyol - Pagbabawal pangunahing proyekto ay ang paglalagganap ng sa pagsasalita ng Bernakular (Wikain ng Wikang Filipino Pilipino) sa loob ng paaralan. - Muling nabigyan ng pagkakataon mabigyan ng - Pagdiin ng asignaturang Ingles sa lahat ng edukasyon ang mga Pilipino antas ng edukasyon - Natutong maghimagsik ang Pilipinong namulat ang damdaming makabayan Ginawa ng mga Hapon: Panahon ng Malasariling Pamahalaan - Itinuro ang wikang Nihonggo at diniin ang paggamit ng Tagalog. - 1934 - Nagkaroon ng mahabang argumento ang - Ipinagbawal ang paggamit ng Wikang Ingles at ang mga delegado sa Kumbensyong Konstitusyonal mga libro at peryodiko tungkol sa Amerika. tungkol sa wika. - Sinikap ni Pang. Manuel L. Quezon na mapasama sa Saligang Batas ng Komonwelt Panahon ng Pagsasarili hanggang sa ang Artikulo XIV, Seksyon 3, na nagsasaad na kasalukuyan ang Kongreso ay gagawa ng hakbang para - Batas ng Komonwelt Blg. 570 (Hulyo 4, 1946) magkaroon ng wikang pambansa batay sa isang - Ipinahayag bilang Opisyal na Wika ng Pilipinas umiiral na wikang katutubo. ang Wikang Tagalog - Itinalaga ng Kongreso ang isang lupon upang - Nagsimula ang pagdiriwang ng linggo ng wika mag-aral kung aling wikang katutubo ang nang lagdan ni dating pangulong Sergio gagamiting batayan para sa wikang pambansa. Osmena ang isang proklamasyon noong ika-26 - Ang kupon ay kinikilalang Surian ng Wikang Marso, 1946, tungkol sa national language Pambansa ayon sa bisa ng Batas Komonwelt. week. 184 Timeline - Lumabas sa rekomendasyon ng lupon na ang Pangulong Sergio Osmena prinoklema na ang Tagalog ang dapat maging batayan ng wikang Marso 27 hanggang Abril 2 taon- taon ay Pambansa. magiging “Linggo ng Wika”.  Noong Setyembre 23, 1955. Inilipat ni Pangulong Ramon Magsaysay ang linggo ng wika sa Agosto 13 hanggang 19 upang masama ang kaarawan ni Pangulong Manuel L. Quezon (Ama ng Wikang Pambansa) Noong Hulyo 15, 1997 sa pamamagitan ng Proklamasyon Blg. 1041, tinalaga ni Pangulong Ramon Magsaysay ang “Buwan ng Wikang Pambansa” tuwing buwan ng Agosto. Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 (Agosto 3, 1959) Ipinahayag ni Jose E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon, na Pilipino ang gagamitin nating Wikang Pambansa. Ang mga dokumento pang gobyerno kagaya ng visa at pasaporte, at lahat ng tanggapan at mga gusali, ay dapat ipanayam at ipangalan sa Wikang Pilipino. Ginamit rin ang Wikang Pilipino sa iba’t ibang antas ng edukasyon Ginamit rin ito sa mga mass media (hal: radyo, telebisyon, dyaryo) Sirkular 21 (Pebrero 1865) - Iniutos ni Gregorio Hernandez na ituro at awitin ang Pambansang Awit sa mga paaralan Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 (Oktubre 24, 1967) - Nilagdan ni Pangulong Ferdinand Marcos na ipagasasa Pilipino ng paaralan ng mga gusali at tanggapan ng pamahalaan Memorandum Sirkular Blg. 172 (Marso 27, 1968) - Nilagdan ni Kalihim Tagapagpaganap Rafael Salas at ipinag-utos na ang mga letterhead ng mga tanggapan sa pamahalaan ay isulat sa Pilipino, at ang pormularyo sa panunumpa (oathtaking) sa tungkulin ng mga pinuno at kawani ng pamahalaan ay sa Pilipino gagawin.