KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO PDF

12 ¢ NOB. 2024 KOMPAN KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO  KAKAYAHANG LINGGUWISTIKA  BAHAGI NG PANANALITA  BAHAGI NG PANANALITA: PANGNGALAN...

12 ¢ NOB. 2024 KOMPAN KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO  KAKAYAHANG LINGGUWISTIKA  BAHAGI NG PANANALITA  BAHAGI NG PANANALITA: PANGNGALAN TUMUTUKOY SA NGALAN NG TAO, HAYOP, BAGAY, LUGAR, O PANGYAYARI URI NG PANGNGALAN AYON SA KATANGIAN PAMBALANA PANTANGI TIYAK NA NGALAN NG TAO, BAGAY, HAYOP, PANGKALAHATAN NGALAN NG TAO, POOK, O PANGYAAYRI BAGAY, HAYOP, POOK, O PANGYAAYRI Halimbawa: Halimbawa: o Tao: Miguel, Clarissa, Bb. Luz De Guzman o Tao: bata, abogado, lolo o Hayop: Tagpi, Muning, Spotty o Hayop: aso, insekto, pusa o Bagay: Magasing Panorama, Mongol 2 o Bagay: lapis, kotse, relo o Pook: Talon ng Maria Cristina, Ilog Pasig o Pook: lungsod, kabundukan, ilog o Pangyayari: Paligsahang Bb. Universe ng o Pangyayari: sayawan, banggaan 1975  BAHAGI NG PANANALITA: PANGNGALAN URI NG PANGNGALAN AYON SA KONSEPTO TAHAS BASAL (ABSTRACT) PALANSAK (MASS) (CONCRETE) TUMUTUKOY SA DIWA O KAISIPAN NA DI TUMUTUKOY SA MATERYAL NA BAGAY O MGA TUMUTUKOY SA PANGKAT O DAMI NAHAHAWAKAN PERO NADARAMA, PANGANGALAN NAHAHAKAN, NAAAMOY, URI NG TAO O BAGAY NAIISIP, NAAALALA, O NAPAPANGARAP NALALASAHAN NA NADARAAM Halimbawa: Halimbawa: Halimbawa: o madla o pagmamahal o angkan * tubig o yaman o kumpol * bundok o buhay o kapuluan * pagkain o wika  BAHAGI NG PANANALITA: PANGNGALAN MGA URING PANGKAYARIAN NG PANGNGALAN payak maylapi Binubuo ng salitang-ugat lamang. Binubuo ng salitang-ugat at panlaping makangalan Halimbawa: asin, diwa, bunga Halimbawa: kaklase, pagbasa, kabuhayan inuulit tambalan Inuulit ang buong salita o bahagi nito Binubuo ng dalawang salitang pinagsama upang makabuo Parsiyal: inuulit ang bahagi nito ng bagong kahulugan Hal. bali-balita, tagu-tagumpay Halimbawa: hanapbuhay, kabitbahay Ganap: inuulit ang buong salita Hal. araw-araw, sabi-sabi, bayan-bayan  BAHAGI NG PANANALITA: PANGNGALAN MGA KAKANYAHAN NG PANGNGALAN kailanan kasarian kaukulan TUMUTUKOY SA PANGKAT O DAMI o Panlalaki: Mario, kuya, ninong URI NG TAO O BAGAY Isahan: kapatid o Pambabae: Maria, ate, ninang Kaukulang Palagyo: Ginagamit bilang simuno o Dalawahan: kambal o Di-Tiyak na Kasarian: guro, estudyante, pamuno. manok Lansakan: kawan, tumpok Halimbawa: Si Rizal ay dakilang bayani. o Walang Kasarian: diwa, laro, aklat Kaukulang Palayon: Ginagamit bilang layon ng pandiwa o pang-ukol. Halimbawa: Ibinigay ko kay Cesar ang liham.  BAHAGI NG PANANALITA: panghalip Pansemantika: PANGHALILI sa ngalan; Istruktural makikilala dahil sa impleksyon o pagbabagong-anyo Panghalip panao (panauhan) Panghalip pamatlig Ginagamit upang ituro ang tao, bagay, o lugar  Una: ako, ko, akin  Ikalawa: inyo, kayo Halimbawa: ito, iyon iyan, diyan doon,  Ikatlo: siya, sila, kanya, kanila Panghalip na panaklaw Panghalip pananong Tumutukoy sa kaisahan o dami o pangkalahatan Ginagamit sa pagtatanong lahat sinoman kalahatan Hal. sino, alin, saan, kailan, kanino, paano,  BAHAGI NG PANANALITA: pandiwa pansemantika: tumutukoy sa kilos o aksiyon; istruktural binubuo ng salitang-ugat at panlapi Kayarian ng pandiwa Mga kaganapan ng pandiwa Ginagamit upang ituro ang tao, bagay, o lugar Halimbawa: salitang-ugat + panlapi = naglaba, umiinom  Kaganapang Tagaganap: Gumagawa ng kilos. Halimbawa: Kumain ng mangga ang bata.  Kaganapang Layon: Tumutukoy sa layon ng kilos. Halimbawa: Kinain ng bata ang mangga.  Kaganapang Tagatanggap: Tumutukoy sa tumatanggap ng kilos. Aspekto ng pandiwa Halimbawa: Ibinili ko ng regalo si Ana. Aspektong Perpektibo (Past Tense): Naglalarawan ng kilos na natapos na. Halimbawa: nag-aral, uminom Aspektong Imperpektibo (Present Tense): Naglalarawan ng kilos na kasalukuyang ginagawa. Halimbawa: naglalaba, umiinom Aspektong Kontemplatibo (Future Tense): Naglalarawan ng kilos na gagawin pa lamang. Halimbawa: mag-aaral, iinom  BAHAGI NG PANANALITA: pang-uri tumutukoy sa paglalarawan ng tao, bagay, hayop, lugar, o pangayayri Gamit ng pang-uri Kayarian ng pang-uri 1. Panuring Pangngalan o Halimbawa: 1. Payak  "Mararangal na tao ang pinagpapala noong isang o Halimbawa: linggo."  "Huwag kang makipagtalo sa sinumang galit." 2. Panuring Panghalip 2. Maylapi o Halimbawa: o Halimbawa:  "Kayong masigasig ay tiyak na magtatagumpay."  kalahi, kayganda, mataas, makatao, malahininga 3. Pang-uring Ginagamit Bilang Pangngalan 3. Tambalan o Halimbawa: o Karaniwang Kahulugan:  "Ang mapagtimpi ay malayo sa gulo."  taus-puso, biglang-yaman, hilis-kalamay 4. Pang-uring Kaganapang Pansimuno o Patalinghagang Kahulugan: o Halimbawa:  ngising-buwaya, kalatog-pinggan, kapit-tuko  "Mga madasalin ang mga Pilipino."  BAHAGI NG PANANALITA: pang-uri tumutukoy sa paglalarawan ng tao, bagay, hayop, lugar, o pangayayri kaantasan ng pang-uri kailanan ng pang-uri 1. Lantay o Halimbawa: "Maaliwalas ang buong kapaligiran." Isahan 2. Pahambing o a. Paghahambing na Magkatulad Halimbawa: "Kalahi ko siya.”  Halimbawa: "Magkakasingganda ang mga bulaklak sa hardin." o b. Paghahambing na Di-Magkatulad Dalawahan  Pasahol – Halimbawa: "Di-gaanong maganda ang mga Halimbawa: "Magkalahi kaming dalawa.” moske sa Taguig kaysa sa Zamboanga."  Palamang – Halimbawa: "Lalong kahali-halina ang mga bulaklak dito kaysa sa parke." Maramihan– Halimbawa: "Magkakalahi 3. Pasukdol tayong lahat.” o Halimbawa:  "Ang ganda-ganda ng Palawan."  "Walang kaparis sa ganda si Glenda."  BAHAGI NG PANANALITA: Pang-uri tumutukoy sa paglalarawan ng tao, bagay, hayop, lugar, o pangayayri Mga panlaping makauri Uri ng pamilang 1. ma- / ka- + ugat 1. Patakaran o Kardinal – Halimbawa: isa, dalawa, o Halimbawa: mataba → katabaon, masakitin → kasakiton 2. Hulaping -on o -hon tatlo o Halimbawa: "galison" (maraming galis), "tabakongon" (maraming ipis) 2. Panunuran o Ordinal – Halimbawa: una, 3. maka- + ugat o Halimbawa: makatao, maka-Diyos pangalawa, ikaapat 4. may / marami + ugat 3. Pamahagi – Halimbawa: ikatlong bahagi, katlo (1/3) o Halimbawa: "may galis" → galison 5. Panlaping maSu- + ugat 4. Palansak – Halimbawa: anim-anim, tigdadalawa o Halimbawa: "Medyo malakas" → makusog-kusog 5. Pahalaga – Halimbawa: "Tiglilimampiso ang bili 6. Napaka- / pagka- + ugat o Halimbawa: "Napakaganda" → pagkaganda ko sa mga aklat na ito." 7. Kasing- / magkasing- + ugat 6. Patakda – Halimbawa: "Aanim, pipito, lilima." o Halimbawa: "kasingganda" → kapareho't ganda 8. Pinaka- + pang-uri o Halimbawa: "Pinakatahimik" → pinakamahipos 9. pang- / ika- + ugat o Halimbawa: ikaapat, pang-sampu  BAHAGI NG PANANALITA: Pang-abay tumutukoy sa paglalarawan ng pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay URI NG PANG-ABAY 1. Pamanahon (Adverb of Time) 4. Pang-agam (Adverb of Doubt) o May Pananda:  Halimbawa: "Nagsisimba kami kapag Linggo." o Halimbawa: "Marahil makakamit na natin ang o Walang Pananda: tagumpay."  Halimbawa: "Pupunta kami bukas sa National 5. Panang-ayon (Adverb of Affirmation) Museum." o Halimbawa: "Opo, susundin ko ang utos ninyo." o Nagsasaad ng Dalas: 6. Pananggi (Adverb of Negation)  Halimbawa: "Araw-araw kaming nagpapakain sa o Halimbawa: "Hindi pa inaprobahan ang Dengue mga street children." 2. Panlunan (Adverb of Place) Vaccine." o Halimbawa: "Nagkaroon ng malalang sakuna sa Marcos 7. Panggaano o Pampanukat Highway." o Halimbawa: "Tumaba ako ng limang libra." 3. Pamaraan (Adverb of Manner) 8. Pamitagan (Adverb of Respect) o Halimbawa: "Lumalakad nang paluhod ang ina habang o Halimbawa: "Tutulungan ko po kayong nanalangin." tumawid." Maraming salamat