Aralin sa Heograpiya (Tagalog) PDF

***Ang Globo, Modelo ng Mundo*** **Globo** -- isang modelo ng ating daigdig. **Mga Guhit latitude (parallels)** -- mga pahalang na guhit na nakapalibot sa globo. **Ekwador (equator)** -- guhit latitude na nasa gitna ng globo. Hinahati ng ekwador ang mundo sa dalawang emisperyo: a. **Hilagang e...

***Ang Globo, Modelo ng Mundo*** **Globo** -- isang modelo ng ating daigdig. **Mga Guhit latitude (parallels)** -- mga pahalang na guhit na nakapalibot sa globo. **Ekwador (equator)** -- guhit latitude na nasa gitna ng globo. Hinahati ng ekwador ang mundo sa dalawang emisperyo: a. **Hilagang emisperyo** b. **Timog emisperyo** Polo -- dalawang dulo ng mundo. a. **Hilagang Polo** (North Pole) b. **Timog Polo** (South Pole) **Circles of latitude:** a. **Artic Circle** b. **Tropiko ng Cancer** c. **Tropiko ng Capricorn** d. **Antartic Circle** **Mga Guhit Longhitud (meridian) -** mga guhit na patayo o paayon na nagsisimula sa North Pole hanggang sa South Pole. **Internation Dateline (IDL)** -- ang batayan guhit sa pagbabago ng oras sa ibat'ibang panig ng mundo. **Mapa** -- Patag na representasyon ng mundo. Apat na **Pangunahing direksyon**: 1. Hilaga 2. Timog 3. Silangan 4. Kanluran 1. Hilagang kanluran 2. Hilagang Silangan 3. Timog Silangan 4. Timog Kanluran **Compass Rose** -- nagsisilbing sangunian ng pangunahin at pangalawang direksyon. **Kartograpo** -- taong gumagawa ng mapa. **Punong Meredian (Prime Meredian)** -- pangunahing magkatugmang guhit na longhitud sa mapa o globo. **Simbolo --** ano mang kumakatawan sa isang bagay o ideya. **Solstice** -- isa sa dalawang panahong pinakamalayo ang araw sa ekwador. Summer solstice -- pinakamahaba ang araw. Winter solstice -- pinakamaikli ang araw. **Heograpiya** -- pagaaral tungkol sa kaugnayan ng katangiang pisikal ng lupa at ng mga gawaing tao. **Mahahalagang salik ng Heographiya:** - Lokasyon - Lawak - Hugis - Topograpiya - Klima **Lokasyong pangheograpiya** -- Inilalarawan sa ibat-ibang paraan ang kinaroroonan ng isang bansa. At ito ay maaring: - **Tiyak o absolute** - **Relatibo o relative** **Lokasyong bisinal** -- nakikilala ang relatibong lokasyong ng bansa sa pamamagitan ng karatig bansa nito. **Kontinental** -- ang kinaroroonan ng isang bansa kapag nakakabit ito sa isang kontinente. **Insular** -- kapag nakahiwalay at napapaligiran ng tubig. Ang Pilipinas ay binubuo ng **7, 641** malalaki at maliliit na mga pulo. **Klima** -- kalagayan ng panahon na nararanasan ng matagal. **Panahon** -- pangaraw-araw ng kalagayan ng kapaligiran na may kinalaman sa init o lamig, pagkabasa o pagkatuyo at pagkamaaliwalas o pagkamakulimlim. **Rebolusyon** -- pagikot ng mundo o planeta sa araw. **Klimang tropical** -- mainit ang panahon sa ganitong klima. **Klimang polar** -- matindi ang lamig sa mga lugar na may ganitong klima. **Klimang disyerto o desert climate** -- pinakamainit ng lugar dahil tumatanggap ng pinakamatinding sinag. **Hanging habagat** -- hanging umiihip simula timog-kanluran. Malalakas na ulan. **Hanging amihan** -- hangin mula sa Silangan. Nagdadala ng pinakamalamig na hangin. **Hanging tropiko o hanging hilaga (trade winds)** -- hanging nagmumula sa hilagang Silangan. Panahong mahina ang hanging habagat at amihan. **Bumabagtas** -- dumadaan **Disyerto** -- malawak na kapatagan, karaniwang mabuhangin, walang tubig at walang tumutubong halaman. **Lagay** -- kundisyon. **Nakalatag** -- nakaladlad. **Taya** -- pagpapasiya o pagsukat. Pinagmulan ng Pilipinas at mga Sinaunang Kabihasnan SUMMARY: - **Pacific Theory - Bulkanismo** by **Bailey Willis** - **Asiatic Theory - Diyastropismo** - - nagaganap sa pamamagitan ng *patiklop o folding, pagkakalamat o faulting, at pagkiwal ng lupa o warping.* - **Continental Shelf** - masa ng lupa sa ilalim ng karagatan na umaabot hanggang sa isang kontinente - **Teorya ng Tulay na Lupa - Gradasyon** - - magkakadugtong ang lupa, nang natunaw ang yelo nagbigay sanhi ng pagkalubog ng mababang rehiyon. - Palawan - Borneo - Pilipinas-Taiwan-Asia - Borneo-Sulu-Mindanao - Celebes-Mindanao - New Guinea-Mindanao Mga Unang Tao sa Pilipinas - **Teorya ng Migrasyon - Wave Migration Theory - Henry Otley Beyer** - **Dawnman o Caveman -** naninirahan ang mga ito sa kweba - **Aeta, Agta, o Negrito -** may maiitim na balat, bilugang mga mata , kulot na kulot na buhok, at ilong na hindi matangos. Nagmula sa Malaya, Borneo at Australia. - **Indones -** sa pamamagitan ng bangka. - Unang pangkat ng Indones - mapuputi, matatangkad, matangos ang ilong at manipis ang labi. - Pangalawang pangkat ng Indones - maitim, may malaking pangangatawan, makapal na labi at malaking panga at bilugang mga mata (sa lahing ito ang mga ninunong gumawa ng Rice terraces or Cordillera. - **Balangay -** isang uri ng bangkang ginamit ng mga Malay - **Teorya ng Core Population - Core Population Theory - F. Landa Jocano** sa teorya ni **Charles Darwin** - **Out of Taiwan Hypothesis o Austronesian Diffusion Theory - Peter Bellwood**