Εβδομάδα 2 - Ειδικό Ποινικό Δίκαιο PDF

Ειδικό Ποινικό Δίκαιο Εγκλήµατα κατά περιουσιακών εννόµων αγαθών Εβδοµάδα 2 - 20 Οκτωβρίου 2023 Αθηνά Σαχουλίδου, ΔΝ Επίκουρη Καθηγήτρια Ποινικού Δικαίου, Νοµική Σχολή, Α.Π.Θ.  Εγκλήµα...

Ειδικό Ποινικό Δίκαιο Εγκλήµατα κατά περιουσιακών εννόµων αγαθών Εβδοµάδα 2 - 20 Οκτωβρίου 2023 Αθηνά Σαχουλίδου, ΔΝ Επίκουρη Καθηγήτρια Ποινικού Δικαίου, Νοµική Σχολή, Α.Π.Θ.  Εγκλήµατα κατά της ιδιοκτησίας Εγκλήµατα ιδιοποίησης Εγκλήµατα φθοράς Φθορά ξένης ιδιοκτησίας Εγκλήµατα Εγκλήµατα (ά. 378 ΠΚ) αφαίρεσης αµφισβήτησης της ξένης ιδιοκτησίας Φθορά ψηφιακών Κλοπή (ά. 372, 374, 377 ΠΚ) Υπεξαίρεση (ά. 375, 377 ΠΚ) δεδοµένων (ά. 379 ΠΚ) Αυθαίρετη χρήση µεταφορικού Ληστεία (ά. 380 ΠΚ) µέσου (ά. 374Α ΠΚ) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ I. AY 1. Το αντικείµενο της αξιόποινης πράξης 2. Η αφαίρεση από την κατοχή άλλου II. ΥΥ 1. Δόλος 2. Σκοπός παράνοµης ιδιοποίησης III. Ζητήµατα απόπειρας, συµµετοχής και συρροής IV. Ποινική κύρωση V. Παράσταση προς υπεράσπιση της κατηγορίας “ Όποιος αφαιρεί ξένο (ολικά ή εν µέρει) κινητό πράγµα από την κατοχή άλλου µε σκοπό να το ιδιοποιηθεί παράνοµα, τιµωρείται µε φυλάκιση […] Άρθρο 372 §1 εδ. α’ ΠΚ Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (Ι) Ξένο κινητό πράγµα 1. ενσώµατο αντικείµενο (βλ. ά. 947§1 ΑΚ) ➤ υλική υπόσταση (ανεξαρτήτως της µορφής της) 2. δεκτικό ανθρώπινης εξουσίασης, προκειµένου να µπορεί να καταστεί αντικείµενο συναλλαγής ➤ ειδική περίπτωση της ενέργειας (βλ. ά. 947§2 ΑΚ και 372§2 ΠΚ) ➤ εξαίρεση: ατµοσφαιρικός αέρας, θάλασσα, άνθρωπος Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (ΙΙ) Ξένο κινητό πράγµα ➤ που ανήκει σε κάποιον σύµφωνα µε το δίκαιο ➤ ανεξαρτήτως της οικονοµικής ή λειτουργικής του αξίας· σηµασία έχει η κοινωνική ιδιότητα του να ανήκει σε συγκεκριµένο πρόσωπο * αφαίρεση πράγµατος (και όχι αξίας) | αδιάφορη η περιουσιακή ζηµία του ιδιοκτήτη ή το αν προσπορίζεται οικονοµικό όφελος ο δράστης ➤ αυθύπαρκτο· η αυτοτέλεια κρίνεται µε βάση τη φυσική ατοµικότητα (και όχι την ατοµικότητα κατά την αντίληψη των συναλλαγών) Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (ΙΙΙ) Θεωρία της αξίας του Θεωρία της υπόστασης πράγµατος (ή Θεωρία της Ενωτική θεωρία περιουσίας) - περιουσιακή-οικονοµική σύλληψη του θεσµού της ιδιοκτησίας - έµφαση στη συγκεκριµένη σχέση - η ιδιοποίηση προϋποθέτει Αντικείµενο κλοπής είναι κατ’ αρχήν ενός προσώπου προς ένα περιουσιακή ζηµία για τον το πράγµα στην ουσία του και µόνο πράγµα ιδιοκτήτη και αντιστοίχως επικουρικά η χρηστική του αξία - αφαίρεση υλικού αντικειµένου περιουσιακό όφελος για τον δράστη - περίπτωση χρηµάτων Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (ΙV) Το (χαρτο-)νόµισµα ➤ υλικό αντικείµενο µε την αξία την οποία ενυλώνει (την οποία αφορά πρωτίστως η σκοπούµενη ιδιοποίηση) Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (V) Το ψηφιακό/ηλεκτρονικό χρήµα ➤ νοµισµατική αξία ως ηλεκτρονική καταχώριση σε τραπεζικό λογαριασµό, αποθηκευµένη σε ένα smart phone κοκ ➤ λογιστική µονάδα ως µια άυλη αξία, µια µορφή απαίτησης που δεν µπορεί να ενταχθεί εννοιολογικά στον ορισµό του πράγµατος ως υλικού αντικειµένου µη δεκτική κλοπής/φθοράς ξένης ιδιοκτησίας ➤ αντίθετα κρίθηκε στην ΑΠ 742/2012 ➤ περίπτωση απάτης µε Η/Υ (ά. 386Α§1 περ. ε’ ΠΚ “χωρίς δικαίωµα αξιοποίηση λογισµικού προορισµένου για τη µετακίνηση χρηµάτων”) Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (VΙ) Άλλα υλικά και άυλα µέσα πληρωµής ➤ βλ. ορισµούς σε ά. 13 περ. η’ ΠΚ (ν. 4947/2022, ενσωµάτωση της Οδηγίας ΕΕ/ 2019/713 για την καταπολέµηση της απάτης και της πλαστογραφίας µέσων πληρωµής πλην των µετρητών), 207§2 ΠΚ ➤ κάρτες πληρωµών και αξιόγραφα* ως υλικά µέσα πληρωµής ➤ βλ. ά. 377 εδ. γ’, 379Α ΠΚ, 22 ν. 4947/2022 ➤ κρυπτονοµίσµατα, υπηρεσίες web-banking, money transferring κοκ ως άυλα µέσα πληρωµής ➤ βλ. ά. 386Α§1, 379, 379Α ΠΚ Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (VΙΙ) Αξιόγραφα, νοµιµοποιητικά έγγραφα ή άλλα σύµβολα (Ι) ➤ κρίσιµο το αν η αξίωση που ενσωµατώνουν είναι τόσο στενά συνδεδεµένη µε αυτά, ώστε η χρήση τους στις συναλλαγές οδηγεί σε απόσβεση, εξάντληση ή αποδυνάµωση της αξίωσης· η χρήση, δηλαδή, οδηγεί σε οριστική αποστέρηση του πράγµατος από τον νόµιµο κάτοχο (Μπιτζιλέκης 2023, σελ. 27-28) ➤ άλλως: κρίσιµο είναι το είδος της χρήσης, όχι η διάρκεια ή έντασή της ➤ [αντίθετη θέση σε: Σάµιος, Κάρτες αυτόµατης συναλλαγής, σ. 103 επ.] Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (VΙΙ) Αξιόγραφα, νοµιµοποιητικά έγγραφα ή άλλα σύµβολα (ΙΙ) ➤ αξία βλάβης ποικίλλει ανάλογα µε τον τύπο του εγγράφου ➤ σε περίπτωση εγγράφων που δεν αποτελούν αντικείµενο εµπορικής συναλλαγής (πχ ταυτότητα, δίπλωµα οδήγησης), κρίσιµη είναι η αξία επανέκδοσης ή αντικατάστασης σε περίπτωση απώλειας/καταστροφής ➤ µάλλον υποδεέστερη σε σχέση µε το προσωπικό κόστος επανάκτησης· κάλυψη από τον τύπο του βασικού εγκλήµατος, δλδ της κλοπής ή της φθοράς (Μπιτζιλέκης 2023, σελ. 30) ➤ πρβλ. πλέον και ά. 377 ΠΚ Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (VΙΙΙ) Ειδικές περιπτώσεις ➤ άνθρωπος και ανθρώπινα µέλη (όργανα, ιστοί) ➤ έµβρυο (διαφορετικές απόψεις στη θεωρία ανάλογα µε το στάδιο γονιµοποίησης) ➤ αίµα και γεννητικό υλικό που έχει αποχωριστεί από το ανθρώπινο σώµα ➤ τεχνητά µέλη σώµατος ➤ ανθρώπινο πτώµα Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (ΙΧ) Ξένο κινητό πράγµα ➤ τα ακίνητα δεν µπορούν να αποτελέσουν αντικείµενο αφαίρεσης (αλλά φθοράς) ➤ µερική διάσταση από τον ορισµό του ά. 948 ΑΚ (“[…] όσα δεν είναι ακίνητα) ➤ οτιδήποτε είναι κινητό κατά την αφαίρεση αλλά και οτιδήποτε µπορεί να αποσπαστεί από ένα ακίνητο πράγµα (ανεξαρτήτως του αν η αφαίρεση προκαλεί ταυτόχρονα φθορά ξένης ιδιοκτησίας του παλιού ή του νέου πράγµατος) ➤ βλ. και ά. 53 ν. 4858/2021 (Κύρωση Κώδικα νοµοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονοµιάς) Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (Χ) Ξένο κινητό πράγµα (1) ➤ ανήκει σε άλλο ή και σε άλλο πρόσωπο (εκτός από τον δράστη) σύµφωνα µε τους κανόνες του δικαίου ➤ περίπτωση συγκυριότητας: εν µέρει ξένο για κάθε συνιδιοκτήτη και εν όλω ξένο για τους τρίτους ➤ κρίσιµος χρόνος: έναρξη της απόπειρας, δλδ η έναρξη εκτέλεσης της περιγραφόµενης στον νόµο πράξης Ι. ΑΥ | 1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (Χ) Ξένο κινητό πράγµα (2) ➤ κοινόχρηστα πράγµατα: ιδιοκτησία του κράτους ή άλλου ΝΠ· δεκτικά κλοπής ➤ κοινά πράγµατα: µη δεκτικά εξουσίασης και, συνεπώς, ούτε κλοπής ➤ εγκαταλελειµµένα πράγµατα και αδέσποτα: δεν αποτελούν ιδιοκτησία κανενός· µη δεκτικά κλοπής ➤ χαµένα πράγµατα: µη ευρισκόµενα στην κατοχή άλλου προσώπου· δεκτικά υπεξαίρεσης αλλά όχι κλοπής “ Όποιος αφαιρεί ξένο (ολικά ή εν µέρει) κινητό πράγµα από την κατοχή άλλου µε σκοπό να το ιδιοποιηθεί παράνοµα, τιµωρείται µε φυλάκιση […] Άρθρο 372 §1 εδ. α’ ΠΚ Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (Ι) Ορισµός (1) ➤ η φυσική εξουσία ενός προσώπου πάνω σε ένα πράγµα η οποία ασκείται µε (φυσική) θέληση εξουσίασης ➤ … σύµφωνα µε τις αντιλήψεις της καθηµερινής ζωής και τα συναλλακτικά δεδοµένα (βλ. ΑΠ 1967/2006) ➤ περίπτωση νοµικών προσώπων, όπου την κατοχή ασκούν τα άτοµα που λειτουργούν ως όργανα, εκπρόσωποι-υπάλληλοι τους ➤ ανεξαρτήτως τυχόν εµποδίων στην πραγµατική-φυσική δυνατότητα επέµβασης στο πράγµα ή, αντίστροφα, πρόσκαιρης δυνατότητας επέµβασης και υλικής επαφής Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (ΙI) Ορισµός (2) ➤ βούληση εξουσίασης (animus detinenti) ➤ δε χρειάζεται να είναι συγκεκριµένη ➤ ούτε ενεργή συνεχώς για όλο το διάστηµα άσκησης φυσικής εξουσίασης ➤ φυσική θέληση· ασκείται ανεξαρτήτως δικαιοπρακτικής ή αδικοπρακτικής ικανότητας ➤ καθορίζεται από τα κοινωνικά δεδοµένα και την κοινωνική λειτουργία ενός χώρου * περίπτωση τοποθέτησης πραγµάτων σε χώρο ξένης κατοχής εν αγνοία του κατόχου Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (ΙII) Σχέση ιδιοκτησίας-κατοχής ➤ η κατοχή πηγάζει από την ιδιοκτησία αλλά όχι το αντίστροφο ➤ ωστόσο, η ιδιοκτησία “χρειάζεται” την κατοχή για να είναι πλήρης ➤ αυτοτέλεια ποινικής προστασίας της κατοχής; Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (ΙV) Σφαίρες κατοχής ➤ προσδιορισµός ανάλογα µε την ένταση της εµφάνισης της κυριαρχικής σχέσης µε το πράγµα ➤ σχέση που προσδιορίζεται µε βάση κοινωνικά δεδοµένα, λειτουργικές ιδιότητες των πραγµάτων και συνήθειες των συναλλαγών  Αντικείμενα τα οποία εντάσσονται σε περίκλειστους χώρους υπό τον κοινωνικό έλεγχο κάποιου Αντικείμενα τα οποία εξουσιάζονται από άλλον με σκοπό να Αντικείμενα με τα εξυπηρετηθούν οποία βρίσκεται κανείς αποκλειστικώς χάριν του σε σωματική επαφή ιδιοκτήτη τους (αναλόγως με το περιεχόμενο των σχετικών συμβάσεων και το εύρος εξουσιών που παραχωρούνται) Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (V) Πράγµατα εµπιστευµένα σε άλλον ➤ είτε λόγω φυσικής αδυναµίας εξουσίασης (πχ µετάβαση στο νοσοκοµείο για ιατρική επέµβαση) ➤ είτε λόγω νοµικής αδυναµίας εξουσίασης (πχ παράδοση σε επίτροπο, κηδεµόνα, διαχειριστή ξένης περιουσίας κοκ) Κατοχή τρίτου που -σε περίπτωση ιδιοποίησης- διαπράττει υπεξαίρεση Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (VI) Τραπεζικές καταθέσεις ➤ σχέση ανώµαλης παρακαταθήκης (τράπεζα = θεµατοφύλακας)· εφαρµογή των διατάξεων των ά. 830, 806 ΑΚ Αθέµιτη χρήση τραπεζικής κάρτας µε τη χρήση PIN µε σκοπό την ανάληψη χρηµάτων ➤ δε συντρέχει αφαίρεση (αντίθετη κρίση του ΑΠ) ➤ αντίθετα, ενεργοποιείται ο µηχανισµός παράδοσης της κατοχής (αλλά όχι της κυριότητας) των χρηµάτων — υπεξαίρεση ➤ πρβλ. και ά. 386Α §1, περ. δ’, ε’ ΠΚ σε φαινοµενική συρροή µε την υπεξαίρεση· δε υφίσταται συρροή, όταν η ενέργεια αποσκοπεί σε άλλη χρήση (πχ αγορά προϊόντων) Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (VII) Παρανόµως αποκτηθέντα αντικείµενα ➤ δεν ενδιαφέρει η νοµιµότητα της κατοχής· άρα νοείται κλοπή κλοπιµαίου ξένου πράγµατος σε βάρος του ιδιοκτήτη του πράγµατος Απαγορευµένα αντικείµενα ➤ πχ όπλα, ναρκωτικές ουσίες, παραχαραγµένα χαρτονοµίσµατα ➤ προσοχή: το δίκαιο απαγορεύει και τιµωρεί συγκεκριµένες σχέσεις κατοχής και ιδιοκτησίας ➤ ανάγκη προσδιορισµού της αξίας τους Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (VIII) Θάνατος κατόχου ➤ παύση κατοχής || απόκτηση κυριότητας (και όχι αναγκαία κατοχής) από τους κληρονόµους ➤ πριν αποκτήσουν την κατοχή οι κληρονόµοι: υπεξαίρεση ➤ µετά: κλοπή ➤ άλλες περιπτώσεις όπου (και) άλλος εξουσιάζει το πράγµα (πχ οίκος ευγηρίας) ➤ πλάνη περί του θανάτου — εφαρµογή ά. 30§2 ΠΚ “ Όποιος αφαιρεί ξένο (ολικά ή εν µέρει) κινητό πράγµα από την κατοχή άλλου µε σκοπό να το ιδιοποιηθεί παράνοµα, τιµωρείται µε φυλάκιση […] Άρθρο 372 §1 εδ. α’ ΠΚ Αφαίρεση = µετάθεση κατοχής σε άλλο πρόσωπο χωρίς τη συναίνεση του κατόχου Θραύση της παλιάς κατοχής Θεµελίωση της νέας κατοχής Μπορεί να ταυτίζονται χρονικά ή και να απέχουν μεταξύ τους Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (I) Θραύση παλιάς κατοχής ➤ αποµάκρυνση του πράγµατος από τον χώρο που ο κάτοχος το προόριζε να βρίσκεται ➤ άρση συστήµατος προστασίας του πράγµατος ➤ παρεµπόδιση άσκησης εξουσίας/ελέγχου επί του πράγµατος (πχ µε άσκηση βίας) ➤ νοείται και σε περίπτωση συγκατοχής (πρλµβ. της κλιµακωτής κατοχής) * η συναίνεση του/των κατόχου/-ων αποκλείει την αφαίρεση Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (II) Θεµελίωση νέας κατοχής (µετάθεση κατοχής) ➤ θέση του πράγµατος στη σφαίρα κυριαρχίας του δράστη ➤ εξασφάλιση του πράγµατος, δηµιουργία µια εξουσιαστικής σχέσης µε τον νέο κάτοχο µε παράλληλη έµπρακτη αµφισβήτηση της εξουσίας του παλιού ➤ σηµασία των δεδοµένων της συναλλακτικής ζωής, της φύσης του υλικού αντικειµένου (πχ µέγεθος) και της κοινωνικής λειτουργίας του χώρου όπου βρίσκεται το πράγµα ➤ ειδικές περιπτώσεις: απόκρυψη· σύγκρουση σφαιρών κατοχής· καταδίωξη Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (III) Αφαίρεση µε παράλειψη; ➤ πχ παράλειψη επιστροφής πράγµατος που περιήλθε στους χώρους εξουσίασής µου ➤ µη δεκτή από ΑΠ και µέρος της θεωρίας (Μπιτζιλέκης) ➤ δεκτή από άλλο µέρος της θεωρίας (Μανωλεδάκης, Μπουρµάς, Μυλωνόπουλος, Παπακυριάκου) Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (IV) Η συναίνεση του κατόχου ➤ αποκλείει την αφαίρεση ➤ άγνοια συγκατάθεσης του κατόχου — (µη αξιόποινο) νοµιζόµενο έγκληµα/ απρόσφορη απόπειρα ➤ πλάνη περί τη συγκατάθεση του κατόχου — πλάνη ως προς στοιχείο της ΑΥ (ά. 30§1 ΠΚ) * Αρκεί η φυσική βούληση· τυχόν ελαττώµατα δεν την επηρεάζουν (υπό προϋποθέσεις, απάτη)· σε περίπτωση εξαναγκασµού, (ληστρική) εκβίαση Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (V) Η συναίνεση του ιδιοκτήτη ➤ συνεπάγεται διάθεση της ιδιοκτησίας· αποκλείει την ιδιοποίηση (όχι τον σκοπό αυτής) ➤ απαιτείται δικαιοπρακτική βούληση Ι. ΑΥ | 2. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΑΛΛΟΥ (VI) ➤ τυπική περάτωση µε την αφαίρεση του πράγµατος ➤ ουσιαστική περάτωση, περάτωση δλδ του σκοπού της αφαίρεσης, µε την ιδιοποίηση του πράγµατος ➤ δυνατότητα συµµετοχής και µετά την τυπική ολοκλήρωση της κλοπής (βασική συνέπεια της θεωρίας περί ουσιαστικής περάτωσης) — αντίθεση προς τον παρακολουθηµατικό χαρακτήρα της συµµετοχής ➤ πρβλ. και ά. 394 ΠΚ (αποδοχή και διάθεση προϊόντων)  II. ΥΥ 1. Δόλος 2. Σκοπός παράνοµης ιδιοποίησης “ Όποιος αφαιρεί ξένο (ολικά ή εν µέρει) κινητό πράγµα από την κατοχή άλλου µε σκοπό να το ιδιοποιηθεί παράνοµα, τιµωρείται µε φυλάκιση […] Άρθρο 372 §1 εδ. α’ ΠΚ ΥΥ ― ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΟΛΟΥ ➤ δε γίνεται ρητή αναφορά στη διάταξη· βλ., όµως, ά. 26 και 18 ΠΚ ➤ γνώση (έστω του ενδεχοµένου) της αφαίρεσης ξένου κινητού πράγµατος + βούληση ➤ δεν απαιτείται συγκεκριµενοποίηση· νοείται αλλαγή ή διεύρυνση δόλου +++ σκοπός ιδιοποίησης — έγκληµα υπερχειλούς ΥΥ ΥΥ ― ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΙΔΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ➤ κατά την αφαίρεση (όπως και ο δόλος αφαίρεσης) ➤ σε περίπτωση επιγενόµενου σκοπού ιδιοποίησης, θα πρόκειται για υπεξαίρεση  Η κλοπή ως έγκλημα υπερχειλούς ΥΥ ΑΥ (θραύση παλιάς κατοχής + Ιδιοποίηση (πχ μεταποίηση, θεμελίωση νέας κατοχής) πώληση, κατανάλωση) Δόλος + Σκοπός παράνομης ιδιοποίησης ΥΥ - Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΠΟIΗΣΗΣ ➤ σφετερισµός των πραγµατικών εξουσιών που απορρέουν από το δικαίωµα της κυριότητας· δεν αρκεί η απλή αποστέρηση ή χρήση του πράγµατος ➤ σηµασία της φύσης του πράγµατος αλλά και της ωφέλειας που ενυπάρχει σ’ αυτό ➤ άµεσος δόλος α’ βαθµού ως προς το θετικό στοιχείο της ιδιοκτησιακής φύσεως αξιοποίησης + τλχ ενδεχόµενος δόλος ως προς το αρνητικό στοιχείο του παραγκωνισµού του ιδιοκτήτη ΥΥ - ΜΟΡΦΕΣ ΙΔΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Χρήση Εγκατάλειψη Φθορά Παράδοση σε τρίτο - που αρµόζει σε - ποιοτικά διαφορετική - που επιφέρει ωφέλεια ιδιοκτήτη/αµφισβητεί την από την επιστροφή στον δράστη (πχ - ιδιοποίηση χάριν άλλου εξουσιαστική σχέση του - κρίσιµο το αν µπορεί ο ανάλωση) ή συνιστά ή για λογαριασµό άλλου πραγµατικού ιδιοκτήτη ιδιοκτήτης να αναλάβει τρόπο αξιοποίησης του - ακόµα και αν έχει µε το πράγµα το πράγµα χωρίς πράγµατος (πχ αλτρουιστικό χαρακτήρα - µε αντίστοιχη διάρκεια ιδιαίτερη προσπάθεια µεταποίηση) ή λαµβάνει τη και φύση αναζήτησης µορφή της εγκατάλειψης ΥΥ - ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΙΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ➤ χωρίς τη συναίνεση του ιδιοκτήτη ή αντίθετα προς την κατεστηµένη τάξη του δικαιώµατος κυριότητας (κτήση, µεταβίβαση, απώλεια) και την έννοµη προστασία του ➤ διάκριση από αυτοδικία (ά. 331 ΠΚ) ➤ στοιχείο της ΥΥ· η έλλειψη γνώσης ως προς το παράνοµο συνεπάγεται έλλειψη του (υπερχειλούς) δόλου (Μπιτζιλέκης) ➤ δε νοείται κλοπή σε περιπτώσεις που δεν µπορεί να υπάρξει παράνοµη ιδιοποίηση III. Ζητήµατα απόπειρας, συµµετοχής και συρροής ΑΠΟΠΕΙΡΑ - ΑΡΧΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ Προσπάθεια θραύσης της παλιάς κατοχής ή περαιτέρω προσπάθεια θεµελίωσης νέας κατοχής ➤ “[…] αρχίζει να εκτελεί την περιγραφόµενη στον νόµο αξιόποινη πράξη” (ά. 42 ΠΚ) ➤ “[…] έχει εξαπολύσει κατά του εννόµου αγαθού την ενέργεια εκείνη, η οποία κατά τη συνήθη πορεία των πραγµάτων είναι ικανή να επιφέρει την αξιόποινη βλάβη” (ΑιτΕκθ ΠΚ) ➤ διαφορετική προσέγγιση ανάλογα µε το ποια θεωρία περί απόπειρας υιοθετεί κανείς ➤ διάσταση νοµολογίας (εισβολή στον περιβάλλοντα χώρο) και θεωρίας (άγγιγµα/ περαιτέρω αποµάκρυνση/ψάξιµο ή άρση του συστήµατος ασφαλείας) ΑΠΟΠΕΙΡΑ - ΥΠΑΝΑΧΩΡΗΣΗ (?) ➤ Αν ο δράστης δε βρει τα χρήµατα που έψαχνε; ➤ Αν το πράγµα δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του δράστη; ➤ Αν το θύµα αντισταθεί σθεναρά; ➤ Αν το σπίτι έχει συναγερµό; (Α)ΠΡΟΣΦΟΡΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ➤ Μη αντικαταστατά πράγµατα: πρόσφορη απόπειρα µόνο αν τα ίδια πράγµατα µπορούν να βρεθούν άµεσα ξανά στον ίδιο χώρο (δεν έχουν κλαπεί/καταστραφεί/ εκποιηθεί) ➤ Αντικαταστατά πράγµατα: πρόσφορη απόπειρα αν πράγµατα τέτοιου είδους µπορεί να βρεθούν άµεσα ξανά στον ίδιο χώρο (άδειο συρτάρι, κενό χρηµατοκιβώτιο κοκ) ➤ Κενή κατοικία/αποθήκη κοκ: απρόσφορη απόπειρα εκτός αν ο δράστης στοχεύει στην απόσπαση των οικοδοµικών υλικών ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ - ΣΥΝΑΥΤΟΥΡΓΙΑ ➤ τέλεση από κοινού ολόκληρης της πράξης της αφαίρεσης ➤ ο καθένας διαπράττει µια από τις επιµέρους διακριτές πράξεις που συνθέτουν την αφαίρεση ➤ σύµπραξη στην εξασφαλιστική της κατοχής ενέργεια· αξιολόγηση της πράξης διαφυγής; ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ - ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ➤ συµβολή σε υλικό ή ψυχικό επίπεδο στην τέλεση της κλοπής, διευκολύνοντας ή ενισχύοντάς τη ➤ βλ. νέα διατύπωση του ά. 47 ΠΚ που µεταθέτει τη διάκριση µεταξύ απλής και άµεσης συνέργειας από το νοµοθετικό στο δικαστικό πεδίο, και ειδικότερα στο στάδιο επιµέτρησης της ποινής ➤ προϋπόθεση η κάλυψη από µέρους το συνεργού της υπερχειλούς ΥΥ της κλοπής ➤ ως προς ένα προσδιορισµένο πεδίο εγκληµατικής εµβέλειας ➤ δυνατή (αλλά όχι αναγκαία) η εξατοµίκευση του δόλου σε συγκεκριµένο αντικείµενο ΣΥΡΡΟΗ - ΜΙΑ Ή ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΚΛΟΠΕΣ ➤ Τα περισσότερα αφαιρούµενα αντικείµενα ανήκουν σε διαφορετικούς ιδιοκτήτες ― αληθινή (πραγµατική ή κατ’ ιδέα) συρροή ➤ Το αντικείµενο ιδιοκτησίας ανήκει σε περισσότερους ιδιοκτήτες ― µία κλοπή ➤ Τα περισσότερα αφαιρούµενα αντικείµενα ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη: A. Μια αφαίρεση και άρα µία κλοπή B. Περισσότερες αφαιρέσεις που συνθέτουν µία κλοπή (ενότητα συµπεριφοράς ― εφόσον δεν έχει µεσολαβήσει ειρήνευση του εν. αγαθού, δηλαδή δεν έχει αποκατασταθεί η δυνατότητα εξουσίασης του κατόχου στα πράγµατα)  Κλοπή και φθορά ξένης ιδιοκτησίας Μέσο για την αφαίρεση του πράγµατος Επακόλουθο της κλοπής Μορφή ιδιοποίησης του Αφαίρεση µε σκοπό τη Απορρόφηση από την πράγµατος — συρροή φθορά κλοπή ως συντιµωρητή κλοπής-υπεξαίρεσης προγενέστερη/ συνοδευτική πράξη (δικαιολογητική βάση: Απορρόφηση από την κοινωνική αναγκαιότητα) Μόνο φθορά ξένης κλοπή ως συντιµωρητή ιδιοκτησίας µεταγενέστερη ενέργεια ΣΥΡΡΟΗ - ΚΛΟΠΗ ΚΑΙ … Αποδοχή προϊόντων εγκλήµατος (ά. 394 ΠΚ) Διατάραξη οικιακής ειρήνης (ά. 334 ΠΚ) - Φαινοµενική, πραγµατική συρροή· απορρόφηση ως συντιµωρητή προγενέστερη πράξη - Φαινοµενική, πραγµατική συρροή· απορρόφηση ως - Αληθινή, πραγµατική συρροή αν κάνεις θέσει ως συντιµωρητή µεταγενέστερη πράξη επίκεντρο την ταυτότητα των θιγόµενων εν. αγαθών (ιδιοκτησία ― άσυλο κατοικίας) ΚΑΤ’ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΛΟΠΗ ➤ ά. 98 §1 ΠΚ: περισσότερες πράξεις κλοπής που συνιστούν εξακολούθηση του ίδιου εγκλήµατος (ίδιας ή διαφορετικής βαρύτητας/µορφής) — δυνατότητα επιβολής ενιαίας (αντί συνολικής) ποινής ➤ ά. 98 §2 ΠΚ: χαρακτηρισµός κλοπής µε βάση την αξία του αντικειµένου της αφαίρεσης λαµβάνοντας υπόψη το συνολικό ποσό στο οποίο απέβλεπε ο δράστης (µεθοδευµένη εγκληµατική δράση· εγγύτητα και ιστορική συνάφεια των µερικότερων πράξεων) ― οιονεί ενιαίο έγκληµα αναφορικά µε το κεφάλαιο των ποινικών συνεπειών ➤ Τι συµβαίνει όταν η αξία της συνολικής λείας δεν επαρκεί για να µετατραπεί η πληµµεληµατική σε κακουργηµατική µορφή; Εφαρµογή του ά. 98 §2 ή του ά. 94§1 (συνολική ποινή); “ Όποιος αφαιρεί ξένο (ολικά ή εν µέρει) κινητό πράγµα από την κατοχή άλλου µε σκοπό να το ιδιοποιηθεί παράνοµα, τιµωρείται µε φυλάκιση […] Άρθρο 372 §1 εδ. α’ ΠΚ ➤ Πριν τον ν. 4855/2021: φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηµατική ποινή ➤ Μετά τον ν. 4855/2021 (και την κατάργηση της κλοπής µε διάρρηξη· στοιχείο το οποίο πια λαµβάνεται υπόψη στο στάδιο της IV. Ποινική κύρωση επιµέτρησης): φυλάκιση +++ κατάσχεση των κλοπιµαίων που ―αν δεν αναζητηθούν από τον ιδιοκτήτη― µπορούν να δηµευθούν µε το αµετάκλητο της καταδικαστικής απόφασης (ά. 68 ΠΚ) ➤ κύριος του πράγµατος V. Παράσταση προς ➤ (µη επιλήψιµος) κάτοχος του πράγµατος υποστήριξη της κατηγορίας (που έχει αξίωση αποζηµίωσης κατά τον ΑΚ) (βλ. ά. 115 ΠΚ) ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ➤ Διακεκριµένες µορφές κλοπής ➤ ά. 372 §1 εδ. β’ ΠΚ ➤ ά. 374 ΠΚ ➤ ά. 379Α ΠΚ ➤ Προνοµιούχες µορφές κλοπής ➤ ά. 377 ΠΚ ➤ Αυθαίρετη χρήση µεταφορικού µέσου ➤ ά. 374Α ΠΚ  Σας ευχαριστώ! Στοιχεία επικοινωνίας: [email protected]