Dönem I-2024 Konjenital Malformasyonlar PDF

Histoloji ve Embriyoloji Dersi DÖNEM I Konjenital Malformasyonlar Dr. Öğr. Üyesi Tuğba ÇELİK SAMANC Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı 2023 Öğrenim Hedefleri Konjenital anomaliler ve bunlarla ilişkili terimler Konjenital anomalilerin nedenleri Teratojenler ve teratojen çeşitleri Teratojenlerin em...

Histoloji ve Embriyoloji Dersi DÖNEM I Konjenital Malformasyonlar Dr. Öğr. Üyesi Tuğba ÇELİK SAMANC Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı 2023 Öğrenim Hedefleri Konjenital anomaliler ve bunlarla ilişkili terimler Konjenital anomalilerin nedenleri Teratojenler ve teratojen çeşitleri Teratojenlerin embriyo ve fetüs üzerindeki etkileri Konjenital anomali gelişiminde rol alan diğer faktörler Konjenital Malformasyonlar Konjenital Malformasyon = Konjenital Anomali = Doğum Defekti Doğumda var olan gelişim bozuklukları Yapısal İşlevsel Davranışsal Metabolik Kalıtsal Konjenital Anomaliler Minör Doğum Defektleri (%10-20) Tıbbi ya da estetik açıdan önemli sonuç oluşturmaz. Genellikle izoledir. 2-3 tanesi majör anomaliye sebep olabilir. Majör Doğum Defektleri (%2-3) Önemli işlevsel ve estetik sonuçlar oluşturur. Düzeltilmediğinde normal yaşam beklentisini kısaltır. Çoğu ilk 6 haftada kendiliğinden düşükle sonlanır. Minör Doğum Defektleri Kısa Palpebral Fissür Mikrotia Epikantus Pigmente Noktalar https://www.cdc.gov/ncbddd/birthdefects/surveillancemanual/quick-reference-handbook/microtiaAnotia.html https://elementsofmorphology.nih.gov/index.cgi?tid=8ea165ff88fe04c3 Majör Doğum Defektleri Konjenital Anomali Nedenleri Persaud TVN, Chudley AE, Skalko RG, eds: Basic concepts in teratology, New York, 1985, Liss. Konjenital anomalilerin klinik olarak önemli 4 tipi bulunmaktadır; Malformasyon Bozulma (Distruption) Deformasyon Displazi Çoklu defektler; Sekans Sendrom Asosiasyon MALFORMASYON Vücudun geniş bir bölümünde, organın bir kısmında ya da tümünde Doğuştan anormal gelişim sonucu morfolojik bir defekt olmasıdır. Bir yapının tamamen veya kısmen yok olması ya da normal yapısının değişmesi. Çevresel ve/veya genetik etkenler (kromozomal anomaliler etkili) Çoğu gestasyonun 3.-8. haftalar arasında meydana gelirler. BOZULMA (DİSRUPTİON) Yapıların oluşumunu tamamladıktan sonra tahripkar etkenlere maruz kalması sonucu morfolojik değişikliğe uğraması. Organın bir bölümü veya tamamında görülebilir. Amniyotik bantların yol açtığı sakatlıklar İlaç, kimyasal, radyasyon, virüs DEFORMASYON Mekanik etki sonucu oluşan şekil ya da pozisyon bozukluğu Amniyon boşluğundaki bası Clupfoot (talipes equinovarus) Genellikle kas-iskelet sistemini ilgilendirir. Doğumdan sonra düzeltilebilir. DİSPLAZİ Do kud aki hüc re l e ri n ano rm al ye rl e şi m i v e b unun m o rf o l o j i k sonucu/sonuçlarıdır. Dishistogenezin (anormal doku şekillenmesi) süreci ve sonucudur. Örn: konjenital ektodermal displazi chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/711677 Çoklu Defektli Yeni Doğanları Tanımlama Terimler Sekans Mekanik faktör ya da olası yapısal defektten kaynaklanan çoklu anomali modeli. Öncelikli başlatıcı etken ve devamında gelen ikincil gelişim komplikasyonları bilinir. Örn: Potter sekansı. Oligohidramnioza bağlıdır. Sebepsel değildir. İki taraflı böbrek yokluğu, akciğer hipoplazi, ekstremite anomalileri SENDROM Aynı etiyolojiye sahip, birlikte görülen birden fazla anomali grubu. Bu terimin kullanılması, tanının koyulmuş olduğunu ve kalıtsal tekrarlama olasılığının iyi bilindiğini işaret eder. Down Sendromu, Turner Sendromu ASOSİASYON Etiyolojinin belirlenemediği, fazla sayıda anomalinin birlikte, yalnız başlarına olduklarından daha fazla sıklıkta randomize olmayan bir şekilde görülmesidir. Vertebral Anal Cardiac Trakeoözofagial Renal Limb Konjenital Anomali Nedenleri Persaud TVN, Chudley AE, Skalko RG, eds: Basic concepts in teratology, New York, 1985, Liss. Genetik Faktörlerin Neden Olduğu Anomaliler Cinsiyet kromozomları Otozomlar Cinsiyet kromozomu ve otozomlar Kromozomlarda sayısal değişiklikler Kromozomlarda yapısal değişiklikler Sayısal Kromozom Anomalileri Genellikle ayrılamama sonucudur. Ayrılmama maternal veya paternal gametogenezis sırasında oluşabilir. Anöploidi ve Poliploidi Anöploidi; Diploid kromozom sayısı olan 46’dan herhangi bir sapmadır. Anöploid bir bireyin kromozom sayısı haploid kromozom sayısı olan 23’ün tam katları da değildir (45(n-1) veya 47(n+1)). Hücre bölünmesi sırasında ayrılmama Monozomi, trizomi Poliploidi; Poliploid bir bireyin kromozom sayısı, diploid sayı olan 46’nın dışında kalan, haploid sayı olan 23’ün tam katlarıdır (3n,4n,5n) Triploidi, tetraploidi Turner Sendromu Monozomi (45,X0 (yarısı)) 1/8000 canlı doğumda Fenotipi dişidir. Sekonder seks karakterleri etkilenmiş, kızların %90’ında gelişmemiştir. K ro m o z o m ano m al i l e ri ne d e ni yl e g ö rül e n düşüklerin %18’ini oluşturur. Genellikle babadan gelmesi gereken X kromozomu kaybolmuştur. Turne r se nd ro m und aki e n sı k karşı l aşı l an kromozom yapısı 45X’dir. Otozomlardaki Trizomi İki çift kromozom yerine üç tane kromozom varsa bu bozukluk trizomidir. Trizomiler 3 temel sendromla bağlantılıdır. Trizomi 21 Down sendromu Trizomi 18 Edwards Sendromu Trizomi 13 Patau Sendromu Trizomi 13 ve Trizomi 18’li yeni doğanlarda çok ciddi anomaliler ve ileri derecede zeka geriliği vardır ve bunlar genellikle bebekken ölürler. Trizomik olguların yarıdan fazlası erken dönemde spontan abortusla sonuçlanır. Down Sendromu Seks Kromozomlarındaki Trizomi Seks kromozomlarındaki trizomi daha yaygındır. Bu olgunun fiziksel belirtileri puberteden önce ortaya çıkmadığı için çocukluk ve yeni doğan döneminde fark edilmezler. Triploidi Poliploidin en sık karşılaşılan tipidir (69 kromozom). Fetuslarda belirgin intrauterin gelişme geriliği vardır. Gövde başa göre daha az geliştiği için baş-gövde orantısızlığı vardır. Tetraploidi Diploid kromozom sayısının iki katına çıkmasıdır 92. İlk yarıklanma bölünmesi sırasında oluşur. Embriyolar çok erken düşükle sonuçlanır ve sıklıkla boş koryonik kese ile karşılaşılır. Bu olgu “kurumuş embriyo” olarak da adlandırılır. Yapısal Kromozomal Anomaliler Translokasyon (Yer Değiştirme) Delesyon (Eksilme) Cri du chat sendromu Duplikasyon (Artma) İnversiyon (Ters dönme) Çevresel Faktörler Sonucu Oluşan Anomaliler Teratojen Konjenital anomali oluşmasına neden olan, Populasyonda anomali insidansını artıran herhangi bir ajandır. İnfeksiyon İlaçlar Radyasyon Çevresel kimyasal maddeler Maternal faktörler Mekanik faktörler Teratogenez Prensipleri Embriyonun genotipi, maternal genom Gelişimin kritik dönemleri Yarık damak blastosist evresinde (6.gün), gastrulasyon sırasında(14. gün), erken ekstremite tomurcuğu evresinde (5. hafta) veya damak raflarının oluşumu sırasında (7. hafta). Teratojenin dozu ve karşılaşma süresi Mekanizma, patogenez Anormal gelişimin dışa yansıması : ölüm, malformasyon, gelişme geriliği, fonksiyonel bozukluklar Gelişiminin Kritik Dönemleri Teratojen Olarak İlaçlar İlaçların teratojeniteleri oldukça değişkendir. Doğumsal anomalilerin % 2’sinden daha azı ilaç ve kimyasal maddeler tarafından oluşturulmaktadır. G e b e kad ı nl ar tı b b i b i r e nd i kasyo n o l m ad ı kç a i l k üç ay i l aç kullanmamalıdır. Antibiyotikler Antikoagülanlar Antikonvülzanlar Antineoplastik ajanlar Kortikosteroidler Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim İnhibitörleri İnsülin ve Hipolipidemik ilaçlar Analjezikler Tiroid İlaçları Trankilizanlar Psikoterapik İlaçlar Kanunen Yasak İlaçlar Antibiyotikler Tetrasiklinler Plasenta membranını geçer. Kemik ve dişlerde birikir. Mine hipoplazisi Dişlerde diskorolasyon Büyüme geriliği Antikoagülan Heparin dışında tümü plasentayı geçer. Embriyo veya fetüste kanamalara neden olur. Varfarin ve diğer kumarin türevleri; Burun kıkırdaklarında hipoplazi Multiple kemikleşme merkezleri içeren epifizler Santral sinir sistemi defektleri Zeka geriliği, optik atrofi Mikrosefali Antikonvülzan (Antiepileptik) Epilepsi; 1/200 hamile Trimetadion, fenitoin,hidantoin, valporik asit, Fenobarbital Fetal Trimetadion Sendromu  Prenatal ve postnatal büyüme geriliği  V Şeklinde kaşlar  Düşük seviyede kulaklar  Yarık dudak/damak  Kalp defektleri  Genitoürüner defektler  Kolbacak defektleri Fetal Hidantoin Sendromu Fenitoin veya hidantoin ile tedavi edilen hamilelerin bebeklerin (5, %10 unda) İntrauterin büyüme geriliği Zeka geriliği Kabarık alın sütürü Geniş ve basık burun köprüsü Tırnak ve /veya distal faranks (parmak ) hipoplazisi Fıtıklar Valporik Asit Kafa- yüz, kalp, kol, bacak ve postnatal bilişsel gelişim geriliği Spina bifida gibi nöral tüp defektlerinde artış Fenobarbital güvenilir bir ilaç olarak kabul edilmektedir. Vitamin A (Retinoik Asit) İzotretinoin (13-cis-retinoik asit) Kistik akne ve kronik dermatoz tedavisinde kullanılan ilaç Kafa-yüz anomaliler (küçük kulak, küçük çene) Yarık damak ve/veya timik aplazi defektleri Kalp damar defektleri Nöral tüp defektleri Trankilizanlar Talidomit Kol-bacak defektleri: meromelia(kol veya bacakların bir kısmının yokluğu Amelia Meromelia Kalp defektleri Dış ve iç kulak yokluğu Fertilizasyondan sonraki 24-36. günler arası etkili Psikotropik İlaçlar Lityum (Bipolar bozuklukta kullanılır) Kalp damar defektleri Lityum karbonat (kar-zarar) Benzodiazepinler (Diazepam ve oksazepam) Plasenta membranından geçer Kafa-yüz anomalileri Selektif serotonin reuptake inhibitörleri (depresyon tedavisinde) Atrial ventriküler septel defektler Kalıcı pulmoner hipertansiyon Nörodavranışsal bozukluk riskinde artış Tiroid İlaçları İyoditler plasentadan geçer, tiroksin üretimini etkiler. Maternal iyodin yetersizliği doğumsal kretenizme (iyot eksikliğine bağlı hipotroidizm) neden olur. Antitiroid ilaçlar doğumsal guatra neden olur. Sigara İntrauterin gelişim geriliği Prematüre doğum Düşük doğum ağırlığı (%25 Alkol Erken gebelik döneminde orta ve yüksek doz alınması ; Büyüme ve morfogenezde değişiklikler. Artan doz; Fetal Alkol Sendromu (1-2/1000) %1 -%2 Fetal Alkol Sendromu Prenatal ve postnatal büyüme geriliği Zeka geriliği Mikrosefali Kısa palpebral fissür Maksilla hipoplazisi Burun kısa, filtrum uzun İnce üst dudak Eklem anomalileri Kardiyovasküler anomaliler FAS Kanunen Yasak İlaçlar Kokain Spontan düşük İntrauterin gelişim geriliği Mikrosefali Serebral enfarktüs Ürogenital anomaliler Nörodavranış bozuklukları Nörolojik anomaliler Metadon, eroin bağımlılığı tedavisinde kullanılır Eroin gibi davranışsal teratojen Santral sinir sistemi disfonksiyonu Düşük doğum ağırlığı Küçük baş çevresi Metpamid Nörodavranışsal değişiklikler Küçük fetüs Teratojen Olarak Çevresel Kimyasallar Organik civa Yüksek seviyede organik civa içeren balık tüketimi Fötal Minamata hastalığı (nörolojik ve davranışsal huzursuzluklar) Metil civa; serebral atrofi, spastisite, nöbetler, zeka geriliği, körlük Civa içeren fungisit püskirtülen tohumlardan gelişen mısırları yiyen domuzlarla beslenen anneler de gözlenmiştir. Teratojen Olarak Çevresel Kimyasallar Kurşun Plasenta mebranını geçip fötal dokularda birikir. Fetal defekt İntauterin gelişim geriliği İşlev bozulukları Subklinik düzeyde nörodavranışsal ve psikomotor bozukluklar Poliklorlanmış bifeniller İntauterin gelişim geriliği Deride renk bozukluğu Kuzey Amerikada kontamine balık tüketimi Japonya ve Tayvan kontamine kızartma yağları Teratojen Olarak Radyasyon Yüksek dozda iyonize radyasyon maruziyeti; Embriyonik hücre hasarına bağlı hücre ölümü Kromozomal hasar Mental gelişim geriliği Fiziksel büyüme geriliği  Serviks kanserli hamile kadınlar-ciddi malformasyon veya ölüm Büyüme geriliği, mikrosefali, spina bifida sistika, retinada pigment değişiklikleri, katarakt, yarık damak, iskelet ve iç organ anomalileri, zeka geriliği. Santral sinir sitemi gelişimi etkilenmiştir.  Atom bombası sonrası Japonlar- 8-16.haftalarda Beyinde ciddi zeka geriliği ile sonuçlanan hasar. Embriyo radyasyon maruziyeti