Ćwiczenia Ja i Tożsamość PDF

JA I TOŻSAMOŚCI Wprowadzenie Czym się różni tożsamość od...

JA I TOŻSAMOŚCI Wprowadzenie Czym się różni tożsamość od osobowości? Na czym polega Teoria Kategoryzacji Turnera? Na czym polega Zasada metakontrastu - dążymy do upodobnienia się do grupy do której przynależymy i zasada odróżnienia się od grupy do której nie należymy metakontrastu? Ujęcie fenomenologiczne Jaki pogląd na Człowiek jest z natury dobry, jeżeli mu się zapewni dobre warunki (bezwarunkowej akceptacji) to naturę i organizm człowiek może się rozwinąć. Rozwój człowieka jest ograniczony kiedy ta akceptacja jest człowieka ma Carl warunkowa (osiągnięcia, wybory, posłuszeństwo, bardziej prozaiczne rzeczy). Rogers? organizm, który pozwala swobodnie funkcjonować + zadowolenie z życia = “Sposobem Co sprawia, że postępowania jest bycie” - LaoZi rozwój człowieka jest możliwy? Jaki jest cel życia? “Do czego zmierzają istoty ludzkie, kiedy obdarzymy je swobodą wyboru?” - wysławianie Boga Co może ograniczać - przygotowanie do nieśmiertelności rozwój człowieka - dawanie upustu swoim zmysłowym pragnieniom i czerpanie radości z ich zaspokajania według Rogersa? - zdobywanie dóbr materialnych, statusu, władzy, wiedzy - całkowite oddanie bytowi (np. chrześcijanie, komuniści) Charles Morris przeprowadza badania o celu życia w różnych kulturach (Indie, Chiny, Japonia, USA, Kanada, Norwegia) i wyszczególnił 5 wymiarów celu życia, które mogły współwystępować w Jakie 5 wymiarów różnych konfiguracjach i zdawały się decydować o indywidualnych wyborach jednostek: celu życia 1. Odpowiedzialne, moralne i powściągliwe życie. Docenianie i zachowywanie tego co już się wyszczególnił ma. Charles Morris w 2. Czerpanie radości z przezwyciężania trudności. swoich badaniach? 3. Samowystarczalne życie wewnętrzne z bogatą i wysoką samoświadomością. Przedkładanie głębokiego i wyrozumiałego wglądu w siebie nad kontrolę nad ludźmi i przedmiotami. 4. Wrażliwość człowieka na naturę. Oddanie wobec zewnętrznego źródła inspiracji. 5. Zmysłowe zadowolenie, zadowolenie samym sobą. Rogers dodałby jeszcze szóstą kategorię, o której wnioskuje na podstawie pracy z klientami: Jaki szósty wymiar 6. Prawdziwość: “Być tym ‘ja’, którym się naprawdę jest” - Søren Kierkegaard dodał Rogers? Jaki jest cel mojego życia? - kierunki obierane przez klientów: ODCHODZENIE DĄŻENIE Jakie kierunki - odchodzenie od “masek” - dążenie do kierowania samym sobą obierali klienci w - odchodzenie od “powinności” - dążenie do akceptacji procesu poszukiwaniu celu - odchodzenie od spełniania oczekiwań - dążenie do świadomość złożoności życia? - odchodzenie od sprawiania innym procesu przyjemności - dążenie do otwartości na doświadczenie - dążenie do akceptacji innych - dążenie do zaufania własnego “ja” Rogers podkreśla, że bycie tym kim się jest nie jest stanem statycznym/niezmiennym. Carl Rogers starał się na sesjach terapeutycznych wytworzyć atmosferę bezpieczeństwa, zaufania miał Jakim stanem jest być wrażliwy, akceptujący, uważny. Tak aby klient umiał wybrać własną drogę i żeby mogła się bycie sobą? otworzyć ta dobra natura ludzka. Klienci bali się, ze nie będa wiedzieli jak się odnaleźć we własnym “Ja”, bali się że utkną w rozwoju (on zaprzecza), bali się bólu zmian. Carl Rogers jest twórcą jakiej Terapia humanistyczna/Rogeriańska/skoncentrowana na kliencie terapii? Kontekst społeczny: Rogers uważa, że grupy, podobnie jak jednostki, mogą odkryć, że być tym Jaką atmosferę kim się w głębi jest, to bogate i korzystne doświadczenie. Rogers starał się utworzyć na Teoria Carla Rogersa: sesjach? W jaki sposób bycie kim się jest odnosi się do grup? Opisz teorię tożsamości Carla Rogersa Miarą zbieżności Ja Idealnego i Ja realnego jest poziom samoakceptacji, który z kolei świadczy o Co jest miarą przystosowaniu osobistym. poziomu samoakceptacji według teorii Rogersa? Na czym polega podobieństwo  Rogersa i Maslowa? Fenomenologiczna teoria self Rogersa: Opisz fenomenologiczną teorię self Rogersa wyjaśniając pojęcia: pole fenomenologiczne subcepcja percepcja samourzeczywistni enie organizmiczny proces pole fenomenologiczne - całość naszych doświadczeń wartościujący subcepcja - proces podświadomego spostrzegania doświadczeń osoba w pełni percepcja - proces świadomego spostrzegania doświadczeń funkcjonująca samourzeczywistnienie - dążenie do ukierunkowania doświadczeń i zachowań człowieka w celu zmierzania do pełnego rozwoju własnych możliwości organizmiczny proces wartościujacy - prces wybierania takich aktywności, które dążą do samodoskonalenia osoba w pełni funkcjonująca - osoba, której dzieciństwo przebiegało w atmosferze bezwarunkowej akceptacji. Charakteryzuje ją: Jaka według - otwartość na doświadczenia Rogersa jest osoba - brak nastawienia obronnego w pełni - jasna i dokładna świadomość funkcjonująca i - bezwarunkowe poczucie własnej wartości czym kieruje się w - harmonijne relacje z ludźmi życiu? Skutki niespójności: Jakie są skutki - trudności w relacjach niespójności? - nieświadomość właściwych procesów emocjonalnych - nie działa organizmiczny proces wartościujacy - człowik wie co jest dla niego dobre i wie kiedy to wdrożyć - rozbieżność między obiektywnym i obiektywną rzeczywistością Teoria E.T. Higginsa/Teoria autoregulacji/Teoria rozbieżności Na czym polega Jednostki starają się minimalizować negatywne uczucia i maksymalizować pozytywne. teoria autoregulacji? Zmniejszenie rozbieżności w systemie JA powoduje pozytywne stany emocjonalne takie jak radość, satysfakcję, poczucie spełnienia, zapał, triumf. Rozbieżności w systemie JA a stany emocjonalne: Rozbieżność między ja realnym a idealnym budzi smutek, niezadowolenie, stratę, niespełnienie ideałów; gdy ją zredukujemy czujemy radość, satysfakcję, poczucie spełnienia. Rozbieżność między ja powinnościowym a realnym łączy się ze strachem, obawą, napięciem, poczuciem winy; gdy ją zredukujemy czujemy spokój, ulgę, ukojenie, poczucie swobody. Działania jednostki zmierzają do redukcji rozbieżności; regulacyjna moc rozbieżności Ja może łączyć się z doświadczeniami z dzieciństwa. Teoria Carvera i Scheiera Na czym polega Chcemy dążyć do “Ja idealnego” i jednocześnie unikać “Ja powinnościowego” teoria Carvera i Scheirera? Ujęcie poznawczo-społeczne JA: własne ciało (jego obraz i ocena) + wiedza o sobie (struktura ja) +tożsamość (nadaje poczucie ciągłości w zachowaniu i odrębności od innych) + zdolność/skłonność dokonywania wyborów oraz działań celowych i samoregulacji = fizyczność+struktura+ciągłość+budowa Treści zawarte w JA Co się składa na Struktura JA jest bardzo rozbudowana, cechuje ją podwyższona dostępność pamięciowa. Nie obraz JA? wszystkie obszary JA są jednakowo dobrze wykształcone. JA jest luźną strukturą różnych: - ról i tożsamości społecznych, - przekonań na własny temat i samoocen, Co cechuje strukturę - wartości i celów uznawanych za własne JA? Uświadamiane w danej chwili fragmenty czy wersje JA: Jakie są treści góra lodowa: ukazuje zwykle tylko niewielki swój obszar, a obszary te mogą się szybko zmieniać, zawarte w JA? choć ich liczba jest ograniczona. Rolę fal obracających górą lodową odgrywają w tej metaforze zmieniające się konteksty społeczne, które ujawniają coraz to inne obszary ja (skrupulatna i racjonalna księgowa w pracy, rozpieszczona dziewczynka w kontakcie z matką itd.) Jakie metafory reflektor: świadomość można sobie wyobrazić jako reflektor przesuwający się po strukturze ja – opisują ograniczoną część oświetlona to doświadczane w danej chwili ja fenomenologiczne dostępność treści JA? Podwyższona dostępność pamięciowa JA: efekt odniesienia do JA - lepsze zapamiętywanie informacji odnoszonych do własnej osoby niż kogoś innego efekt cocktail-party - informacje dotyczące nas samych łatwiej do nas docierają nawet w warunkach pochłonięcia uwagi czymś innym (tak jak własne imię przebija się Jakie 2 efekty przez szum rozmów podczas cocktail-party). pokazują podwyższoną Autoschemat (Hazel Markus, 1980) - obszar JA w zakresie, którego człowiek ma dobrze dostępność sprecyzowane poglądy i bogatą wiedzę o sobie. Wskaźnikiem wykształcenia autoschematu jest pamięciową JA, na krańcowość sądów o sobie w danej dziedzinie. czym polegają? Osoby posiadające autoschemat w jakiejś dziedzinie (Markus i współpracownicy): Czym jest 1) częściej oceniają nadchodzące informacje z uwagi na ich istotność dla tej dziedziny (np. autoschemat? więcej informacji traktują jako dotyczące własnej kobiecości); 2) łatwiej przetwarzają informacje o sobie w tej dziedzinie (np. szybciej dokonują Co jest wskaźnikiem samoopisu); wykształcenia 3) lepiej zapamiętują informacje o sobie z tej dziedziny; autoschematu? 4) częściej dokonują przewidywań własnych zachowań w tej dziedzinie 5) przejawiają większy opór wobec informacji niezgodnych z już posiadanymi na własny Co cechuje osoby z temat w danej dziedzinie. autoschematem w jakiejś dziedzinie? Wpływ autoschematu na przetwarzanie informacji/zachowanie: Czym jest JA robocze, opisz mechanizm dostępności pamięciowej danej wersji JA? W jaki sposób autoschemat wpływa na przetwarzanie informacji/postępo wanie? JA robocze - część struktury JA, która jest w danej chwili aktywna Geneza - skąd bierze się JA? Źródła wiedzy o JA: a) wnioskowanie Teoria autopercepcji (Daryl Bem, 1972) - ludzie formułują sądy na własny temat podobnie jak na temat innych – na podstawie swojego zachowania i warunków, w jakich ono przebiega. Skąd czerpiemy Ludzkie przekonania (w tym o sobie) trwają zwykle znacznie dłużej, niż na nie starcza dowodów. wiedzę o JA? (Swann, 2005) b) porównania społeczne Na czym polega Klasyczna teoria porównań społecznych (Festinger, 1954) - ludzie mogą zorientować się, jacy są teoria albo na podstawie dowodów obiektywnych, albo przez porównanie z innymi. autopercepcji?  Rodzaje porównań: - “w dół” - porównywanie się do kogoś słabszego Na czym polega - “w górę” - porównanie się do kogoś lepszego klasyczna teoria Przykład: Tomek musiał przeczytać go trzy razy. Dużo to czy mało? Nauczycielka porównań powiedziała, że dwa razy to wystarczająco, ale Basia (koleżanka Tomka) przeczytała go społecznych? cztery razy. Porównanie do nauczycielki jest porównaniem “w górę”, a do Basi porównaniem “w dół”. Jakie rodzaje c) kultura porównań społecznych wyróżnia Festinger? Przypomnij porównanie JA niezależnego i JA współzależnego Co się dzieje podczas aktywizacji JA niezależnego i JA współzależnego? Jakie wyróżniamy 2 najważniejsze grupy Funkcje JA: funkcji 1) interpersonalne (społeczne): występowania JA? - negocjowanie tożsamości zdobywanie samowiedzy - wiedza o sobie i pamięć swojej biografii są Jakie wyróżniamy podstawowymi wyznacznikami poczucia własnej tożsamości. funkcje społeczne? rozpoznawanie naszej tożsamości przez innych - symulowanie psychiki innych ludzi W jaki sposób projekcja społeczna - skłonność do zakładania, że inni ludzie są podobni zachodzi do nas, że mają podobne poglądy i cechy do naszych i że w różnych negocjowanie sytuacjach będą podejmować decyzje podobne do tych, jakie my tożsamości? podejmujemy (Robbins i Krueger, 2005) efekt fałszywej powszechności – przewidując cudze zachowania lub Czym jest projekcja poglądy, najczęściej zakładamy, że są one przeważnie podobne do naszych. społeczna? 2) intrapersonalne (psychiczne): Podaj szczególny - samoregulacja zachowania celowego przypadek projekcji Teoria przedmiotowej samoświadomości (Duval i Wicklund, 1972) - uwaga społecznej i wyjaśnij człowieka może być w dowolnym momencie skoncentrowana albo na na czym polega. jakimś fragmencie świata zewnętrznego, albo na samym sobie (autokoncentracja/przedmiotowa samoświadomość) Na czym polega Odmiany autokoncentracji: teoria ➔ samoświadomość prywatna - nawykowa skłonność do skupiania przedmiotowej uwagi na swoich myślach i odczuciach, co mierzą takie pytania, jak świadomości? „Jestem wrażliwa na zmiany własnego nastroju” ➔ samoświadomość publiczna - nawykowa skłonność do myślenia o Czym jest sobie jako o „obiekcie” społecznym, czyli o tym, jak się jest autokoncentracja? widzianym przez innych, co mierzą takie pytania, jak „Przejmuję się tym, co pomyślą o mnie inni” Jakie wyróżniamy ruminacja - natrętne powracanie do świadomości niechcianych myśli na odmiany temat własnych niepowodzeń autokoncentracji? ruminacja ≠ autokoncentracja - samokontrola - zamierzona i dowolna zmiana własnych reakcji Czym jest paradoksalny efekt kontroli umysłowej - próby zahamowania myśli na jakiś ruminacja? temat (np. białych niedźwiedzi) skutkują „hiperdostępnością”, czyli wzrostem częstości ich pojawiania się w porównaniu z sytuacją, gdy Czy ruminacja i  człowiek nie próbuje się ich pozbyć. autokoncentracja to kontrolowana interwencja - modyfikowanie myśli polegające na aktywnym to samo? i świadomym zastępowaniu niepożądanych treści innymi myślami (aby nie myśleć o białych niedźwiedziach, pomyślę sobie o palmach na pustyni) Jakie 2 efekty wyczerpanie woli - załamanie lub niedostatek samokontroli w następstwie myślowe możemy niedawnego jej używania (Baumeister, Vohs i Tice, 2007) uznać za przejaw samokontroli i na Autoprezentacja - realizowanie potrzeby więzi społecznych poprzez korzystne zaprezentowanie czym polegają? własnej osoby w celu uzyskania aprobaty społecznej Co się dzieje w Funkcje autoprezentacji: przypadku 1) osiągania materialnych i społecznych korzyści, których pozyskanie jest uzależnione od załamania lub innych ludzi; niedostatku 2) dowartościowania, czyli utrzymywania i/lub podwyższania poczucia własnej wartości; samokontroli w 3) kształtowania pożądanej tożsamości osobistej następstwie niedawnego jej Skłonność do autoprezentacji jest tym większa im… używania? …mocniej wierzymy, że sposób spostrzegania nas przez innych ludzi decyduje o osiągnięciu naszych celów Czym jest …bardziej zależy nam na celu kontrolowanym przez innych ludzi autoprezentacja? …mocniej zależy nam na aprobacie innych …większa jest rozbieżność między pożądanym a rzeczywistym obrazem naszej osoby, jaki mają Jakie są 3 główne inni funkcje … osoba ma większą skłonność do obserwacyjnej samokontroli zachowania i samoświadomości autoprezentacji? publicznej (co oni o mnie myślą?) Jakie czynniki Taktyki autoprezentacji: zwiększają - obronne - zachowania ukierunkowane na ochronę, utrzymanie lub obronę zaatakowanej skłonność do bądź zagrożonej tożsamości i wartości naszej osoby: autoprezentacji? samoutrudnianie - angażowanie się w działania, które obniżają szanse sukcesu, ale zwalniają z osobistej odpowiedzialności za porażkę, a w dodatku nasilają osobistą Jakie wyróżniamy chwałę w wypadku powodzenia (Jones i Berglas, 1978) taktyki Przykłady: lęk przedegzaminacyjny, hipochondria autoprezentacji? wymówki - czyli zaprzeczanie intencji wyrządzenia szkody i/lub przekonywanie, że nie miało się kontroli nad przebiegiem szkodliwego zachowania, co ma na celu Wymień taktyki pomniejszenie osobistej za niego odpowiedzialności obronne suplikacja - przedstawianie siebie jako osoby bezradnej, “nieudacznika” (Jones i Pittman, 1982) Podaj 2 przykłady Przykład: udawanie głupka samoutrudniania usprawiedliwienia - akceptowanie własnej odpowiedzialności przy jednoczesnych próbach redefinicji czynu jako mało szkodliwego lub dotyczącego w istocie czegoś Podaj przykład innego niż szkoda suplikacji Odmiany: ➔ zaprzeczanie szkodliwości czynu (“Ukradłem tylko dżem.”) ➔ zaprzeczanie krzywdzie ofiary/przekonywanie, że zasłużyła na taki los (“Ten sklep na to zasłużył, to okropna korporacja wyzyskująca pracowników.”) Jakie wyróżniamy ➔ odwoływanie się do powszechności postępku (“Co dziesiąta osoba w sklepie odmiany dokonuje kradzieży, to nie tak że jestem jedyny”) usprawiedliwień? ➔ redefinicja czynu (“Zrobiłem to tylko dlatego, że działam w organizacji zwalczającej mobbing, kazali mi to zrobić, to było polecenie z góry”) przeprosiny - akceptowanie własnej odpowiedzialności za szkodę i okazanie żalu osobie, której się ją wyrządziło - asertywno-zdobywcze - zachowania ukierunkowane na zbudowanie, pozyskanie i utrwalenie jakiejś nowej tożsamości naszej osoby, motywowane są pragnieniem osiągnięcia sukcesu autoprezentacyjnego i pozostają charakterystyczne raczej dla osób o wysokiej samoocenie: ingracjacja - wkradanie się w cudze łaski czy też pozyskiwanie sympatii poprzez: Wymień asertywno- 1) prezentowanie własnych (niekoniecznie istniejących) cech wzbudzających zdobywcze taktyki  sympatię; autoprezentacji 2) schlebianie innym i prawienie im komplementów 3) konformizm, czyli prezentowanie opinii podobnych do poglądów partnera; 4) wyświadczanie przysług (Jones i Pittman, 1982) W jaki sposób zastraszanie - przedstawienie siebie jako osoby agresywnej, nieprzyjemnej, przejawia się groźnej, która może narobić kłopotów i od której nic nie sposób uzyskać. ingracjacja? autopromocja - przedstawianie siebie jako osoby kompetentnej, podkreślanie, że nasze dokonania są większe, niż się wydaje, rzadko osiągane, pomimo poważnych przeszkód itp. dylemat skromności - inni mogą co prawda nabrać przekonania o naszych kompetencjach, ale także o takich niemiłych cechach, jak zarozumialstwo i Jakie dylematy nadmierna pewność siebie. wiążą się z skromność jest skuteczniejsza po fakcie niż przed faktem autopromocją? umiarkowana skromność jest bardziej pożądana od krańcowej, gdyż ta ostatnia może sprawiać wrażenie nonszalancji skromność jest skuteczna tylko wtedy, kiedy audytorium i tak wie, że O jakich dobrze wypadliśmy zależnościach warto taktyka polegająca na wskazywaniu, że się odniosło sukces przy pamiętać w obliczu jednoczesnym pomniejszaniu jego wagi może łatwo przynieść dylematu odwrotny od zamierzonego skromności? dylemat autentyczności - im bardziej pożądany jest w oczach innych obraz naszej osoby, tym bardziej odbiega on od przekonań, jakie mamy na swój temat ➔ przedstawienie siebie w sposób autentyczny ➔ przedstawienie siebie, omijając niebezpieczne tematy, unikanie informacji Jakie są rozwiązania niepochlebnych choć prawdziwych dylematu ➔ przedstawienie siebie w sposób kłamliwy, a zgodny z pożądanym autentyczności? wizerunkiem autopromocja przez skojarzenie - skojarzenie własnej osoby z pozytywnymi zdarzeniami lub osobami świecenie przykładem - przedstawianie siebie jako osoby moralnej hipokryzja moralna - ludzie chcą uchodzić za moralnych, ale nie chcą ponosić (nawet niewielkich) kosztów moralnego postępowania transgresja moralna - skrzywdzenie innego człowieka czy złamanie normy moralnej Skutki autoprezentacji: wszystkie taktyki bywają skuteczne, większość autoprezentacji nie Czym jest odbiega zbyt daleko od rzeczywistych przekonań osoby na własny temat, z wyjątkiem hipokryzja moralna? przedstawiania siebie jako osoby moralnej, co może bardzo odbiegać od rzeczywistości. Czym jest Spostrzeganie siebie a innych transgresja Hipoteza aktor-obserwator - ludzie upatrują przyczyny własnego postępowania moralna? w czynnikach zewnętrznych, sytuacyjnych podczas gdy podobne postępowanie cudze wyjaśniają przyczynami raczej wewnętrznymi, tkwiącymi w obserwowanej osobie. Działa tylko dla zdarzeń Jaka negatywnych! W przypadku pozytywnych jest odwrotnie autoprezentacja zazwyczaj najbardziej odbiega od rzeczywistości? Na czym polega hipoteza aktor-obserwator? Przykład:„zakochałam się w Adamie, bo on jest taki niezwykły”, „moja przyjaciółka zakochała się w Adamie, bo popadła w jakiś tajemniczy stan umysłowy”  złudzenie introspekcji (Emily Pronin, 2009) - wnioskując o sobie, bardziej opieramy się na własnych stanach wewnętrznych (uczuciach i myślach) niż na obserwowalnym zachowaniu, natomiast wnioskując o innych, postępujemy odwrotnie Na czym polega Obserwacyjna kontrola zachowania (Snyder, 1987) - stopień, w jakim ludzie chcą i potrafią złudzenie kierować własnymi zachowaniami introspekcji? - silna samokontrola obserwacyjna - pryncypialna wizja siebie (W jaki sposób mogę być sobą w tej sytuacji?) - słaba samokontrola obserwacyjna - pragmatyczna wizja siebie (Wpasowuję się w sytuację, Czym jest nawet działając wbrew sobie.) obserwacyjna kontrola zachowania i jaki może mieć poziom? Co cechuje osoby z silną kontrolą obserwacyjną? Ujęcie kliniczne Poczucie tożsamości - poczucie własnego istnienia jako jednostki, poczucie posiadania własnego “ja” w sensie psychofizycznym, poczucie, że jest się kim się jest. Jest to odczucie subiektywne, Czym jest poczucie dlatego mówimy ‘poczucie tożsamości’, a nie ‘tożsamość’. tożsamości i czym się różni od po Podstawowe aspekty poczucia tożsamości: prostu tożsamości? 1) poczucie odrębności od otoczenia - zdolność rozróżniania tego, co przynależne i nieprzynależne do “ja”, świadomość niepowtarzalności, utożsamienie się z pewnymi Jakie są aspektami/grupami w świecie, poczucie przynależności najważniejsze 2) poczucie ciągłości własnego “ja” aspekty poczucia 3) poczucie wewnętrznej spójności tożsamości? 4) poczucie posiadania wewnętrznej treści Aby poczucie tożsamości człowieka dorosłego było zaburzone musi spełniać wszystkie cztery warunki. Patologia poczucia tożsamości: - fiksacja - zatrzymanie się na pewnym etapie/kryzysie w rozwoju Rozróżnij fiksację i - regresja - cofnięcie się w rozwoju regresję Motywacja do utrzymania poczucia tożsamości – związana jest z fazami kryzysu tożsamości; kryzys wiąże się z odrzuceniem poprzednich wzorów identyfikacji i z wątpliwościami dotyczącymi własnej tożsamości – istnieje tendencja rozwojowa do określenia siebie. Rozwój tożsamości (Margaret Mahler): Jakie Margaret 1. Faza autystyczna (do 2 miesiąca życia) Mahler wyróżnia 2. Faza symbiozy (2-6 miesiąc życia) fazy rozwoju 3. Faza separacji (do 3 roku życia) tożsamości? 1) Subfaza 1: różnicowanie  2) Subfaza 2: praktykowanie Wymień subfazy 3) Subfaza 3: powtórnego zbliżenia fazy separacji 4) Subfaza 4: konsolidacja indywidualności Faza symbiozy Dziecko uzyskuje mgliste poczucie własnej egzystencji, ale nie jako jednostki odrębnej od świata – ma mgliste poczucie własnego istnienia i istnienia matki, ale nie odróżnia siebie od niej. Kształtują się zaczątki poczucia tożsamości, ale też zaczątki zaburzeń. Symbioza w psychologii pojawia się w dwóch znaczeniach: interpersonalnym [w kontekście szczególnego rodzaju relacji interpersonalnej] i intrapsychicznym [stan odnoszący się do poczucia odrębności od matki przy opisywaniu poczucia tożsamości mówimy o drugim znaczeniu. Zdaniem Mahler faza ta rozpoczyna się około 2, a kończy koło 6 miesiąca życia – początek wiązany jest ze zdobyciem przez dziecko mglistej świadomości zaspakajającego obiektu – dziecko odbiera bodźce z powierzchni ciała i z otoczenia – za początek fazy odbiera się też np. pierwsze przejawy zachowania społecznego [uśmiech społeczny], powiązanie emocjonalne z matką – silny lęk gdy matki nie ma. Warunkiem prawidłowego przebiegu tej fazy jest dobra opieka macierzyńska, w miarę stały kontakt z matką, która jest opiekuńcza i empatyczna. Brak tej opieki grozi zahamowaniem rozwoju – dziecko może nie osiągnąć fazy separacji, a nawet cofnąć się do fazy autystycznej. Faza separacji Pierwsze objawy między 4 a 6 mies. Życia – wydłużają się okresy czuwania dziecka, kiedy zawraca ono swoją uwagę na zewnątrz, spojrzenie coraz bardziej ukierowane na cele, lęk przed obcymi, lęk separacyjny [wcześniejszej fazy]. Dziecko staje „twarzą w twarz” z rzeczywistością – potrzeby nie zawsze zostają od razu zaspokojone – szczególnie pokarmowe. 13 miesięcy – reakcja protestu – dziecko podkreśla odmienne zdanie od dorosłego mówiąc nie – przyczynia się to do rozwoju poczucia odrębności – pomaga to osiągnąć dziecku poczucie własnego Ja. Frustracja woli dziecka przez dorosłego występuje szczególnie przy treningu czystości. Do rozwoju odrębności przyczynia się też rozwój ruchowy – eksperymentacja dziecka z separacją. Mahler – separacja dziecka od matki: ⦁ Pierwsza subfaza – różnicowanie – eksperymentowanie z ciałem matki ⦁ Druga subfaza – praktykowanie - dziecko uczy się poruszania się, zaczyna samodzielnie chodzić; oddala się i przybliża do matki; dziecko zaabsorbowane światem zew. i możliwościami do eksplorowania go; dziecko jednak oczekuje, że mimo, że ono odkrywa matka będzie go goniła; kiedy jest daleko od niej ogarnia go panika; może pojawić się lęk separacyjny, upadki przy chodzeniu też mogą wywołać lęk ⦁ Trzecia subfaza – powtórnego zbliżania – początek ok. 15 miesiąca – gwałtowny wzrost świadomości odrębności, zaczyna ono rozumieć, że rodzice są odrębnymi jednostkami; dziecko ma podwyższoną potrzebę kontaktu z matką, dziecko czuje konflikt związany z tym, że jest odrębne; dwie tendencję: do przeżycia ponownego połączenia z matką, ale też do lęku przed poczuciem, że zostanie wchłonięte; dziecko chce być samodzielne, ale też blisko matki odpowiadającej na potrzeby; w związku symbiotycznym z matką następuje potrzeba nowej formy komunikacji – komunikacji werbalnej; kontakt z ojcem i rodzeństwem staje się przeciwwagą dla układu symbiotycznego – możliwość kontaktu z ojcem pomaga dziecku i matce w osiągnięciu separacji; specyficznym objawem tej fazy jest nagły lęk, że matka odeszła; w wieku 21 miesięcy dziecko zdobywa optymalny dystans w stosunku do matki; rozwój języka, pewien stopień internalizacji norm rodzicielskich i rozwój zabawy symbiotycznej stwarza dziecku wiele możliwości do funkcjonowania bez matki; w tej fazie dziecko używa zaimka „ja” i rozpoznaje siebie i rodzinę na fotografiach ⦁ Ostatnia subfaza separacji – konsolidacja indywidualności – w przybliżeniu obejmuje 3 rok życia, w miarę pełne poczucie granic „ja”; dziecko umie wyobrazić sobie obiekt, który jest nieobecny, umie utrzymać zaangażowanie uczuciowe w stosunku do matki mimo jej nieobecności; coraz większa tolerancja na odseparowanie od matki; kształtuje się odrębna umysłowa reprezentacja obiektu uczuć; aby dziecko osiągnęło separacje niezbędna jest opieka macierzyńska, empatia, emocjonalna dostępność matki, a także akceptacja przez nią dążenia dziecka do samodzielności; jeśli coś w separacji przebiegnie inaczej może spowodować ro fiksację lub regresję; zaburzenia dziecka w fazie separacji mogą być efektem odłączenia od matki, w innych przypadkach, jest to rezultat zaburzeń występujących u matki; rozwój poczucia tożsamości zaburza też brak tolerowania przez matkę odrębności dziecka – trudniej u niego o separację; rodzice nie powinni też być za bardzo ulegli – pozwalać dziecku na wszystko, bo wtedy dziecko ma poczucie, że jest dalej z rodzicem w układzie symbiotycznym; nie pomaga też nadmierna opiekuńczość – dziecko do rozwinięcia poczucia odrębności potrzebuje frustracji Nie rozwiązanie przez dziecko fazy separacji wpływa na kolejne fazy rozwoju tożsamości, zwłaszcza na kryzys tożsamości w okresie dorastania – może stać się on traumatyczny i nie skończyć powodzeniem Klein wiąże zdobywanie poczucia odrębności z przejściem przez nie z fazy paranoidalno-schizoidalnej do fazy depresyjnej następującej w połowie 1 roku życia – mechanizmy obronne charakteryzujące pierwszą fazę unikają złagodzeniu – dzieci zauważają, że matka jest jedną osobą, a one są od niej odrębne Pomiędzy fazą separacyjną a kryzysem tożsamości, poczucie tożsamości także się rozwija, wraz z rozwojem świadomości własnych stanów, systemu norm wewnętrznych, osoba staje się coraz bardziej niezależna. Kryzys tożsamości Eriksona Na przełomie dojrzewania i pierwszych lat dorosłości. Kryzys tożsamości ego. Wg. Eriksona tożsamość to zdolność do samookreślenia za pomocą wyboru spośród wartości oferowanych przez społeczeństwo i zaangażowanie w te wartości. Kryzys wywołany jest przez sprzeczne zadania stojące przed młodzieżą, z drugiej strony szybki rozwój fizyczny + potrzeba partnera seksualnego – całość skłania do samookreślenia. Kryzys – osoba poddaje rewizji dotychczas wpajane mu wartości, kwestionuje dziecięce obiekty identyfikacji, wypróbowuje role społeczne Marcia wyróżnia cztery podstawowe statusy różniące się stopniem ukształtowania tożsamości: Jakie są 4 ⦁ Tożsamość osiągnięta – jednostka przeszła kryzys, dokonała wyboru i trwałego podstawowe statusy zaangażowania tożsamości ⦁ Moratorium – dana osoba jest w okresie kryzysu, jej zaangażowania są zmienne, (Marcia)? krótkotrwałe ⦁ Tożsamość przybrana – jednostka nie przechodziła kryzysu, jest zaangażowana w wartości wpajane jej w dzieciństwie ⦁ Dyfuzja tożsamości – młody człowiek przechodził kryzys lub nie, nie wykazuje jednak zaangażowania Patologia: Konflikt dotyczący poczucia odrębności i jego wpływ na kontakty z innymi ludźmi Można osiągnąć zdolność do utrzymywania poczucia odrębności bez obaw – u niektórych osób jednak powstaje stały konflikt dotyczący tego poczucia – tym osobom nie udało się wyjść z wczesnodziecięcego konfliktu rozwojowego, ich zachowania determinowane są tym konfliktem Tendencje symbiotyczne Zasadniczy przejaw: Przeżywanie połączenia w kontakcie z innymi ludźmi – gdy jednostka jest w stanie regresji, zatraca ona poczucie własnego ja, partnera traktuje jako kogoś wielkiego, staje się w swoim poczuciu jego częścią Takie osoby mają imperatywną potrzebę kontaktu z innymi ludźmi, utrata innej osoby grozi poczuciem psychicznej śmierci, często jest uznawana za utratę części ja Charakterystyczny jest duży lęk przed byciem opuszczonym w rezultacie kontakty takich osób z innymi ludźmi mogą być pasmem niepowodzeń „prowokowanie opuszczenia” mimo lęku przed nim może być związane z przymusem powtarzania – to jest schemat, który ktoś zna, liczy, że tym razem uda mu się go opanować Takie osoby mają skłonność do introjekcji – całościowej identyfikacji – pozwala ona na chwilowe usunięcie wewnętrznej pustki; nie ma możliwości zachowania dystansu do drugiego człowieka, spojrzenia na niego z zewnątrz Nieustanne używanie mechanizmu projekcji Charakterystyczna jest skrajna uległość – brak poczucia granic między sobą, a innym człowiekiem, jego wymaganiami, a naszymi – czasem jest to skłonność do dominowania – taka osoba z drugiego człowieka chce stworzyć narzędzie w swoich rękach Obrona przed przeżyciem symbiotycznym Jeśli dorosły człowiek ma tendencje symbiotyczne, nie przyjmuje ich bezkonfliktowo, skłaniają go one do wewnętrznej obrony, kontakt z drugim człowiekiem budzi obawę przed zatraceniem własnego ja [oprócz tego, że takie osoby jak wcześniej było tego potrzebują] Takie osoby czują, że formy emocjonalnego lub fizycznego zbliżenia – okazywanie uczuć, dawanie z siebie, powoduje tracenie własnego ja Czasami taka osoba robi wrażenie jakby nawiązywała kontakt, żeby się wycofać – bezpieczniej jest mieć obiekt, od którego można uciec, niż go nie mieć; Gdy zaangażowanie emocjonalne wzrasta może pojawić się obrona przed kontaktem; osoba nie jest w stanie podporządkować się wymaganiom zewnętrznym, ponieważ przeżywa wymagania jako zamach na własną egzystencję Niektóre osoby pytają innych jak należy postąpić, a potem podkreślają swoją odrębność, przyjmując stanowisko tamtej osoby – posiadanie obiektu w stosunku do którego można zaprotestować jest lepsze niż nie posiadanie takiego Wybór jako obiektu uczuć osób odrzucających lub oddalonych Kontakty w których przeżywamy konflikt separacji ⦁ Związek z osobą mającą konflikt separacji to cały czas ambiwalencja – cały czas dążenie do separacji i do symbiozy ⦁ Konflikt separacji może być też przeżywany nie tylko w długotrwałych związkach symbiotycznych, ale też w kontaktach z innymi ludźmi – przy każdej interakcji osoba zastanawia się, czy powinna podporządkować się, czy podkreślić swoją wolę ⦁ Pragnienia i lęki symbiotyczne w niewielkim stopniu są uświadamiane przez przedmiot; tendencje symbiotyczne występują w mniejszym lub większym stopniu u każdego człowieka Zaburzenia poczucia tożsamości: Mówiąc o zaburzeniach odwołujemy się do subiektywnego stanu podmiotu lub do zgodności tożsamości, którą dana osoba sobie przypisuje z rzeczywistością Subiektywnie odczuwane zaburzenia poczucia tożsamości Większość nazywa to depersonalizacją, ale jest to termin niejednoznaczny Przedstawione zostaną zaburzenia najczęściej spotykane Poczucie zatracenia się, utraty granic własnego ja – jednostka ma poczucie, że granice jej „ja” rozpływają się, a „ja” niknie Poczucie braku wewnętrznej treści – poczucie zatracenia własnego „ja”, jego braku, ale dotyczy w przeciwieństwie do wcześniejszego zaburzenia poczucia posiadania struktury Co cechuje wewnętrznej niż „ja” jako całości; można do tej kategorii zaliczyć poczucie pustki wewnętrznej; zaburzenie poczucia może też wiązać się z brakiem zaangażowania w cokolwiek tożsamości? Poczucie zmiany, braku ciągłości własnego „ja” - zatracenie poczucia ciągłości ze sobą w przeszłości, zmiany mogą dotyczyć całej osoby lub pewnym aspektów życia psychicznego lub fizycznego Poczucie własnej obcości – wiąże się z poczuciem zmiany „ja”, często towarzyszy mu poczucie obcości, które też może dotyczyć osoby jako całości lub jej części Poczucie rozbicia „ja” na części – grupa zaburzeń polegających na utracie poczucia wewnętrznej spójności, „ja” jest wg. chorego rozdwojone lub podzielone na liczne części, może towarzyszyć mu poczucie własnej obcości; czasami jednostka widzi się jakby na scenie; specyficznym rodzajem zaburzeń, jest posiadanie „ja-fałszywego” [ono kontaktuje się z otoczeniem, „ja-prawdziwe” jest ukryte] Poczucie nierzeczywistości własnej osoby, poczucie nieistnienia – jednostka ma poczucie, że jest nierzeczywista, ma wątpliwości, czy istnieje, w skrajnych przypadkach ma poczucie, że jej nie ma; może towarzyszyć innym zaburzeniom Brak orientacji co do tego, kim się jest Emocjonalny aspekt zaburzeń ⦁ Zaburzenia tożsamości często wywołują lęk, aż do granic paniki, czasami pacjenci aby się od nich uwolnić podejmowali próby samobójcze; raczej nie towarzyszą im pozytywne emocje ⦁ Zdarzają się przypadki przeżyć pozytywnych, ale łączą się z negatywnymi, więc generalnie są ambiwalentne ⦁ Czasem zatracanie się powoduje pozytywne emocje, występuje więc motywacja do utrzymania tego poczucia; takie zatracanie się jest regresyjne, więc może przynosić ulgę – wiąże się z mniej złożonym funkcjonowaniem Warunki w których zaburzenia najczęściej występują – ciężko mimo wszystko znaleźć związek między warunkami a formami zaburzeń, więc warunki są tu tylko wymienione ⦁ Silny stres, zagrożenie dla życia – u 1/3 osób, które uległy wypadkowi drogowego występuje zaburzenie „ja”; pojawia się ono też u więźniów z obozu koncentracyjnego ⦁ Deprywacja sensoryczna, poważne ograniczenie dopływu bodźców zewnętrznych i bodźców z własnego ciała – wskazuje to na rolę dopływu bodźców zew. i wew. w utrzymaniu poczucia tożsamości ⦁ Gwałtowna zmiana warunków zewnętrznych – np. emigrant, osoba, która wyjechała z kraju ⦁ Gwałtowne zmiany w zakresie własnej osoby – np. przy ciąży, amputacji, dojrzewaniu, ale też w wyniku gwałtownych przemian psychicznych ⦁ Pozostawienie samemu, brak bliskich osób, utrata obiektu uczuć ⦁ Sytuacje nieustrukturalizowane, typu czas wolny – gdy brak nacisków zewnętrznych dotyczących tego, co zrobić, takie osoby czują, że niewola jest lepsza od wolności, lęk przed samodzielnym układaniem sobie życia ⦁ Kontakt seksualny – wywołuje zaburzenia tożsamości lub zagraża zaburzeniami; lęk przed zbliżeniem fizycznym może być przyczyną oziębłości; podczas kontaktu seksualnego człowiek ma poczucie jakby nie brał w nim udziału; wraz ze wzrostem pobudzenia seksualnego, narasta u pacjentów lęk przed śmiercią. Niektóre warunki wywołują fobię.U niektórych osób fobia związana jest z sytuacją w której pojawiają się zaburzenia poczucia tożsamości, pacjent czuje, że one nadchodzą ; pacjent czuje niebezpieczeństwo poczucia zatracenia Sposoby obrony przed zaburzeniami: ⦁ Autostymulacja – rodzaj autoagresji – gryzienie się, bicie, szczypanie – mogą służyć podtrzymaniu zagrożonego poczucia tożsamości; nie zawsze musi mieć formę autoagresji mogą mieć formę, treningu fizycznego, ciężkiej pracy, palenia lub jedzenia duża rola bodźców z Jakie są sposoby własnego ciała w utrzymaniu poczucia tożsamości obrony przed ⦁ Gwałtowne poszukiwanie kontaktów z ludźmi lub z przedmiotami zaburzeniami ⦁ Sztywne trzymanie się utartych schematów – trzymanie się znanych sytuacji, sposobu poczucia reagowania tożsamości? ⦁ Poszukiwanie sytuacji ustrukturalizowanych z zewnątrz Mechanizm zaburzeń poczucia tożsamości: W literaturze niejasność poglądów na temat mechanizmu poczucia tożsamości Gospodarowanie energią libido – skutek gwałtownego przeniesienia libido z obiektu na ego (Nunberg); występują kiedy jednostka nie może zainwestować libido ani w świecie zewnętrznym, ani w swoim ciele (Schilder); jednostka wycofuje libido i kieruje je na własną osobę, po drugie dokonuje kontrkateksji względem podwyższonych uczuć do siebie i zatraca poczucie własnego ja (Fenichel); zaburzenia wynikają z deficytu kateksji granic ego (Federn) Wyjaśnienia te podkreślają istotne elementy zaburzeń tożsamości, ale są ogólnikowe Zaburzenia pełnią funkcję obronną – służą ukryciu czegoś w ego, czego jednostka nie jest w stanie zaakceptować (Fisher); obrona przed intensywnym poczuciem deprywacji, wściekłości, lęku (Blank); reakcja obronna pojawiająca się gdy w „ja” mają miejsce przeżycia lub motywy nieakceptowane przez jednostkę (Myers, podobnie Frances); zaburzenia jako reakcja obronna występującą u jednostki w przypadkach konfliktowych identyfikacji (Jacobson) Zaburzenia jako regresja w zakresie odczuwania przez człowieka własnej tożsamości – poczucie tożsamości w wielu przypadkach ulega zatraceniu; tracenie granic poczucia własnej osoby, powątpiewania o swojej egzystencji; osiągnięcie poczucia tożsamości to osiągnięcie rozwoju,, więc zaburzenia mogły by być rezultatem regresji (Frances i in.); związek między utratą poczucia tożsamości, a fiksacją w fazie symbiotycznej (Giovacchini); zaburzenia tożsamości to powrót do okresu wczesnego dzieciństwa, gdzie nie było różnicowania obiektu i „ja” (Oberdorf); zaburzenia tożsamości można wyjaśnić odwołując się do mechanizmu regresji (Stamm); zaburzenia jako niepowodzenie w separacji dziecka od matki (Mahler); Zaburzenia polegające na rozbiciu „ja” też można wyrazić za pomocą mechanizmu regresji Klein, Kohut, Kernberg połączenie obronnego i regresyjnego charakteru zaburzeń – można zauważyć przy rozwoju fałszywego „ja”, zaburzenie to pełni funkcje obronne i rozwija się u człowieka w wyniku zagrożenia swej odrębności (Giovacchini) u jakich ludzi występują zaburzenia o charakterze regresyjnym: ludzie, którzy mają słabo ukształtowane pierwotne poczucie tożsamości, którym nie powiodło się rozwiązanie zadań rozwojowych, są to osoby przeżywające konflikt wokół poczucia odrębności badania wskazujące na znaczenie tendencji symbiotycznych w życiu człowieka badania Silvermana i in nad schizofrenikami u osób mających skłonność do zaburzeń tożsamości, zaburzenia te występują w warunkach gdy tracą oni wsparcie zewnętrzne, w warunkach wymagających pewnych reorganizacji poczucia tożsamości, w okolicznościach, gdy charakterystyczna jest regresja w odczuwaniu tożsamości ( i jest to normalne, ale dla takich osób jest zagrażające), tak samo jest z fobią [warunki, które uruchamiają tendencje regresyjne zaburzeń tożsamości] – warunki wywołujące fobię mogą symbolizować matkę, separację od niej podobno wiele osób wykazujących się słabą orientacją w przestrzeni, cierpi na konflikt separacyjny mechanizm lęku separacyjnego objawiającego się przy dużych przestrzeniach jest jednym z możliwych wytłumaczeń agorafobii, niektórzy uważają ją za rezultat konfliktu wokół popędu seksualnego [okej, tu typ zaczyna się odklejać, pisze, że przebywanie na ulicy powoduje u ludzi fantazje seksualne, lub ukryte fantazje o obnażaniu się ????] formy, trwałość, stopień zaburzeń jest związany z różnym zakresem i stopniem regresji psychotyk – w tak głębokiej regresji, że zatraca zdolność do różnicowania siebie i otoczenia neurotyk – trwający od dzieciństwa lęk przed doświadczeniem odrębności od matki np. z powodu jej tendencji symbiotycznych urojeniowe określanie tożsamości ⦁ Występuje na tle ogólnej regresji obserwowanej w psychozie – tracenia kontaktu emocjonalnego ze światem; można zauważyć myślenie prelogiczne [nie skrępowane ograniczeniami logicznymi] to co jest przedmiotem obaw staje się przedmiotem urojeń ⦁ Urojenia wielkościowe spełniają wielkościowe pragnienia, pacjent cofa się do wczesnych faz rozwoju psychicznego, zaprzecza utracie poczucia własnej wartości ⦁ Inne urojenia mogą być wyrazem obniżonego poczucia własnej wartości, przejawem poczucia winy, negatywnych emocji w stosunku do siebie ⦁ Takie urojenia mogą być próbą odzyskania poczucia tożsamości Urojenia oddziaływania i owładnięcia W koncepcji Freuda jedna z form urojeń paranoidalnych, wyjaśniane są przez nieświadomy pociąg seksualny; inne nasuwające się wyjaśnienie odwołuje się do utraty poczucia odrębności od otoczenia Ujęcie schematyczne Czym jest życiowa Życiowa pułapka - wzorzec powstający w okresie dzieciństwa i wywiera istotny wpływ na całe pułapka, kiedy i w nasze życie, kształtują go doświadczenia nabywane w relacjach z najbliższymi znaczącymi jaki sposób osobami oraz rówieśnikami. powstaje? Cechy pułapki życiowej: Co cechuje życiową - powtarza się całe życie pułapkę? - jest autodestrukcyjna - trudno ją zlikwidować Wymień 11 Najczęstsze pułapki życiowe: najczęstszych 1. Deprywacja emocjonalna życiowych pułapek 2. Podatność na zagrożenia i zranienia 3. Podporządkowanie się 4. Podejrzewanie nadużycia i skrzywdzenia 5. Porzucenie i brak stabilności więzi 6. Niepełnowartościowość i wstyd 7. Roszczenia i przekonanie o szczególnych uprawnieniach 8. Zależność i niekompetencja 9. Skazanie na niepowodzenia 10. Bezwzględne standardy osobiste 11. Izolacja społeczna Powstawanie pułapek życiowych: - dziedziczność np. temperament: Jakie są 2 źródła życiowych pułapek? - środowisko Style radzenia sobie ze schematem: (1) podporządkowanie - jednostka postępuje w taki sposób, jakby schemat był prawdą o niej, Jakie są style i podporządkowuje się związanym z nim wzorcom zachowań radzenia sobie ze (2) unikanie - jednostka odsuwa od siebie sytuacje społeczne i/lub emocje, wycofując się z schematem? kontaktów z ludźmi, nadużywając środków odurzających i przejawiając inne zachowania unikowe (3) nadmierna kompensacja - jednostka zachowuje się tak jakby to nie schemat był prawdziwy, lecz jego odwrotność Model rozumienia problemu pacjenta Alberta Ellisa: Opisz model A - Activating event rozumienia B - Beliefs problemu pacjenta C - Consequences Ellisa Czym jest REBT? REBT - racjonalno-emotywna terapia behawioralna myśli automatyczne - pojawiające się natychmiast po zadziałaniu bodźca, niezależnie od woli Aaron T. Beck o myśleniu w depresji: Podaj triadę poznawczą w depresji Aaron Becka  Zdefiniuj schematy Tryby - zintegrowana sieć poznawczo-emocjonalno-behawioralno-motywacyjna (każdy z tych elementów ma swój schemat) Czym są tryby w psychologii schematu? Jeffrey Young Czym jest wczesny wczesne schematy dezadaptacyjne - obszerny, ogólny temat, wątek treściowy dotyczący Ja schemat jednostki i jej relacji z otoczeniem, jest sformułowany w dzieciństwie i rozwijany w ciągu całego dezadaptacyjny? życia i w znacznym stopniu dysfunkcyjny dla jednostki Terapia schematów generalnie w nurcie terapii poznawczo-behawioralnej – jej trzecia fala; Pierwsza fala – głównie behawioryzm Druga fala – Ellis i Beck, podejście poznawcze + behawioralne – patrzymy na świat przez pryzmat poznawczy i naszych doświadczeń Trzecia fala – np. właśnie terapia schematów Model kajzerki Opisz model kajzerki Wybrane koncepcje psychoterapeutyczne, które wpłynęły na terapię schematów: psychoanaliza, terapia Gestalt (mniej uwzględnione to w tekście), behawioryzm, terapia humanistyczna (Rogers); terapia psychodynamiczna Domeny są związane z frustracją potrzeb w dzieciństwie Domeny: (1) opuszczenie, odrzucenie – porzucenie/brak stabilności; nieufność; deprywacja emocjonalna; ułomność/wstyd; izolacja społeczna; (2) ograniczenie autonomii – zależność/brak kompetencji; kruchość, wrażliwość; rozmycie granic; porażka; (3) zachwianie granic – uprzywilejowanie/dominacja; niewystarczająca samokontrola/samodyscyplina; (4) ukierunkowanie na innego – podporządkowanie; samopoświęcenie; poszukiwanie aprobaty/uznania; (5) nadmierna czujność i zahamowania – pesymizm; zahamowanie emocjonalne; bezlitosne normy; skłonność do wymierzania kar; Ujęcie narracyjne Narracja autobiograficzne zawszemają charakter interakcyjny i dialogowy, bo zachodzą wobec Jaki charakter ma realnego lub wyobrażonego odbiorcy. Historia jest sposobem odnalezienia się w czasie. narracja autobiograficzna? Sposoby myślenia: - paradygmatyczny - uogólnianie doswiadczeń i rozumienie na czym polegają powiązania między nimi, to co obiektywne, powszechne, uniwersalne → teoria wartość-możliwość Jakie wyróżniamy - narracyjny - opowiadanie o zmienności ludzkich intencji na przestrzeni czasu, to sposoby myślenia subiektywne, szczegółowe i unikatowe → analizy hermeneutyczne Silvan Tomkins: teoria skryptu skrypt - zespół zasad interpretowania scen, wykształcony na skutek powtarzania się danego schematu (ta sama sekwencja zmian emocjonalnych), może mieć strukturę hierarchiczną Na czym polega typy skryptu: teoria skryptu - typ zaangażowanie Silvana Tomkinsa? - typ jądrowy Jakie wyróżniamy Kwestie krytyczne w powstawaniu skryptu jądrowego: typy skryptu? - to co jest przeżywane - co jest przeżywana (jaka nastąpiła zmiana emocjonalna) Jak powstaje skrypt - najczęściej powtarzająca się sekwencja uczuć jądrowy? skrypt generatywny - troska o innych i gotowość pracy na rzecz innych pokoleń głównymi czynnikami motywacji człowieka są emocje i uczucia, zidentyfikował 10 pierwotnych Czym jest skrypt emocji generatywny? systemy emocji - stany, które mają funkcję przystosowawczą tożsamość narracyjna - zinternalizowana i rozwinięta historia życia zawiera pewną sekwencję elementów połączonych w określoną interpretację, ma charakter całkowicie osobisty Czym jest tożsamość pamięć biograficzna - pamięć dotycząca Ja narracyjna? bogate zasoby biograficzne sprawiają, że mamy wielkie możliwości kreowania tożsamości integracja poprzeczna - integrowanie współwystępujących wątków, koncepcji siebie, ról i zadań poprzez nadanie im wspólnego sensu; chodzi o pogodzenie sprzecznych ról, niespójnych myśli, uczuć, zachowań Czym jest integracja integracja podłużna - integrowanie osobistej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości; chodzi o to poprzeczna i jak pogodzić doświadczenia z przeszłości, z tym co się dzieje aktualnie oraz z planami, celami na podłużna? przyszłość Jakie wyróżniamy Stadia rozwoju tożsamości: stadia rozwoju 1) premityczne - zbieranie materiału na przyszłą opowieść o życiu tożsamości ze 2) mityczne - tworzenie i przekształcanie mitu osobistego względu na 3) postmityczne - reewaluacja własnej historii, która już nie może być modyfikowana tworzenie się mitu osobistego? Ton narracyjny: - optymistyczny - wiara jednostki, w to, że istota ludzka jest zdolna realizować pragnienia, Jakie wyróżniamy świat jest zrozumiały, przewidywalny, bezpieczny, historie ludzkie mają szczęśliwe tony narracyjne? zakończenia, rezultat bezpiecznego stylu przywiązania - pesymistyczny - zamiary ludzkie natrafiają na przeszkody, które mogą je udaremnić, świat jest kapryśny i sprawia, że ludzkie losy obfitują w nieprzewidywalne zwroty akcji i zwykle Jak rozwija się ton kończą się nieszczęśliwie narracyjny? Rozwój tonu narracyjnego 1. wyobrażenia - po niemowlęctwie 2. temat i struktura historii - lata szkolne 3. zdolność nadawania znaczeń temu kim jesteśmy poprzez nawiązywanie relacji interpersonalnych i zdobywanie układu odniesienia 4. wytworzenie głównej postaci - próg dorosłości Co cechuje 5. skrypt generatywny przemiany Wskaźniki przemian tożsamości narracyjnej: tożsamości 1) spójność narracyjnej? 2) otwartość na zmiany i niejednoznaczności 3) wiarygodność 4) zróżnicowanie na główny temat i wątki poboczne Czym jest symbolika 5) kreatywna integracja narracji? symbolika narracji - tworzące się w okresie przedoperacyjnym reprezentacje rzeczywistości bazujące na doznaniach zmysłowych, które będą wykorzystywane w przyszłej historii nadając jej Czym jest temat w niepowtarzalną atmosferę temat - powtarzalny wzorzec motywacyjny bohatera, dwie podstawowe linie tematyczne: - motyw siły autonomia i znakomite panowanie nad sobą własny status osiągnięcia i odpowiedzialności ekspansja oddziaływania i eksponowanie siły - motyw intymności ideologiczne tło/układ odniesienia - etyka sprawiedliwości - etyka troski epizody jądrowe - kluczowe wydarzenia i momenty zwrotne w biografii imago - wyidealizowana personifikacja własnego Ja, która funkcjonuje jako główny bohater historii życia Typy imago: 1. imago charakteryzowane przez motyw siły (np. wojownik, podróżnik, mędrzec, działacz) 2. imago związane z motywem intymności (np. kochanek, przyjaciel, opiekun) 3. imago realizujące zarówno motyw siły jak i intymności (np. nauczyciel, doradca, humanista, rozjemca, lekarz) 4. imago nie znajdujące zaspokojenia żadnego z motywów (np. eskapista, ocalony/pozostały przy życiu) Aby dojrzała tożsamość została osiągnięta muszą być spełnione następujące warunki: (1) pełna ekspresja poszczególnych imago (2) integracja tych imago, które pozostają ze sobą w konflikcie Jakie są kryteria dojrzałej Kryteria dojrzałej tożsamości: tożsamości? - spójność - otwartość - wiarygodność - zróżnicowanie - harmonia - generatywna integracja Z jakich etapów Wywiad historii życia: składa się wywiad I. Zaproszenie do myślenia o życiu jak o opowiadaniu - podzielenie własnego życia na od 2 historii życia? do 7 rozdziałów. II. Identyfikacja kluczowych wydarzeń życia - pytania dotyczące 8 rodzajów wydarzeń (szczegółowy opis: co się stało, gdzie to miało miejsce, kto brał w nim udział, kogo dotyczy, jakie towarzyszyły działania, myśli, uczucia) :  III. Największe wyzwania w dotychczasowym życiu - jak wyglądały zmagania, jak stawiała czoła, kto jej towarzyszył/uczestniczył, jak to wpłynęło na historię życia. IV. Wskazanie osób, grup, instytucji, które wywarły największy wpływ (pozytywny/negatywny) na historię życia. V. Pytania dotyczące form, które wpłynęły na tworzone opowiadanie - obejrzane, przeczytane, wysłuchane historie. VI. Alternatywne wersje przyszłości - pozytywna i negatywna. VII. Pytania dotyczące światopoglądu i fundamentalnych wartości, sensu życia. VIII. Wydobycie tematu głównego, przesłania lub idei wiodącej utworzonego opowiadania IX. Co jeszcze trzeba dodać, aby dobrze zrozumieć opowiedzianą historię życia? sekwencja kontaminacyjna - z uczuć pozytywnych do negatywnych sekwencja wybawienna - od uczuć negatywnych do pozytywnych Ujęcie współczesne Czym są technologie Technologie społecznego nasycenia - technologie, które pozwalają na więcej, kontaktów społecznego społecznych z większą liczbą różnorodnych ludzi: nasycenia? I. Faza niskiego stechnicyzowania (low-tech): - kolej Wymień wynalazki - poczta lo-tech i high-tech - samochody - telefony - radio - filmy - przemysł wydawniczy II. Faza wysokiego stechnicyzowania (high-tech): - lotnictwo  - wideo - komputery - maile - satelity - telefaksy - komunikacja elektroniczna - internet - … Wyjaśnij pojęcia: - zaludnione zaludnione Ja - zasysanie cząstkowych tożsamości poprzez społeczne nasycenie Ja potencjalne jaźnie - akceleracja akceleracja przyszłości - tempo nawiązywania i zacieśniania relacji jest przyspieszone przyszłości koszt alternatywny - związek z kara bycia mikrofalówk kara bycia z i związek z mikrofalówki - użytkownicy„włączają”wzmożone ciepło w celu natychmiastowego - multifrenia dostarczenia sobie pożywienia. Smak i wartości odżywcze takiego „pokarmu” są w obu wypadkach kwestią sporną. multifrenia - poczucie rozszczepienia jednostki na różne konteksty, autoinwestycje