Rola nowych mediów Wykład

Rola nowych mediów Dieter wskazuje ze oprócz celów praktycznych i funkcjonalnych internetu, są jeszcze inne obszary jego oddziaływania: - wpływa na procesy formowania indywidualnej tożsamości oraz samowychowania - jest czynnikiem przyspieszającym procesy związane z budowaniem tożsamoś...

Rola nowych mediów Dieter wskazuje ze oprócz celów praktycznych i funkcjonalnych internetu, są jeszcze inne obszary jego oddziaływania: - wpływa na procesy formowania indywidualnej tożsamości oraz samowychowania - jest czynnikiem przyspieszającym procesy związane z budowaniem tożsamości - wywiera wpływ na indywidualne konstrukcje znaczeń postmodernistycznym świecie, może np. zastępować religię Internet jest traktowany przez badaczy jako instytucja społeczna, która probuje zastopować tradycyjne środowisko socjalizacyjne (rodzina, gr. odniesienia, religię) Wpływ nowych mediów na jednostki i grupy 1. teorie odnoszące do wpływu mają charakter **ambiwalentny** - pozytywny i jednocześnie negatywny 2. teorie **determinizmu technologicznego** **Pozytywne aspekty internetu:** - Internet ma służyć kreatywności młodzieży, edukacji, rozwojowi relacji międzyludzkich i umiejętności społecznych (D. Bukingham) - Internet ma służyć demokratyzacji społeczeństw (globalizacja, decentralizacja, harmonizacja, umocnienie poczucia wpływu na rzeczywistość) - M. Prensky wyróżnia dwa typy ludzi: pokoleniem cyfrowych tubylców, pokolenie cyfrowych imigrantów **Negatywne aspekty internetu:** 1. powstawanie orientacji konsumpcyjnej (A. Cybal-Michalska) 2. przyczynia się do zmiany tożsamości człowieka, świat w internecie staje się pierwotny wobec realnego świata (A. Gromkowska-Melosik) 3. rzeczywistość jest całkowicie zanurzona w układzie wirtualnym (M.Castells) 4. wiąże się z różnymi zagrożeniami 5. **determinizm społeczny**: - **kształtujemy nasze media, a potem one kształtują nas** (M. McLuhan) - **Internet nosi zmiany społeczne** (D.Bukingham) - **media wpływają na innych ludzi,** **ale należy pamiętać, że w rzeczywistości oddziałują one w interakcji z innymi czynnikami** (np. oddziaływaniem tradycyjnych środowisk socjalizacyjnych); są indywidualne cechy jednostki, jej osobowość, oczekiwania, potrzeby (nie wszystkie te same treści muszą jednakowo oddziaływać na różne osoby); nie należy traktować młodych ludzi jako krytycznych, selektywnych odbiorców, którzy mogą oprzeć się wszystkim negatywnym treściom i kontekstowi związanym z internem Zagrożenia związane z korzystaniem z nowych mediów **bezpieczeństwo** -- pewien stan obiektywny, polegający na braku zagrożenia, odczuwanym subiektywnie przez jednostki i grupy; składa się z dwóch elementów, obiektywnego i subiektywnego; ten, mający charakter obiektywny, jest zewnętrzny w stosunku do jednostki, grupy społecznej, zbiorowości; z kolei ten drugi element jest subiektywny i jest bezpieczeństwem (H. Korzeniewska) **zagrożenie** - sytuacja lub stan, które komuś zagrażają lub, w których ktoś czuje się zagrożony, w niebezpieczeństwie **patologia** -- tu jako nieprawidłowe zjawisko występujące w życiu społecznym Zagrożenia, o których informują media, zyskują w nich jednakowy status: typowych, powszechnych, standardowych, masowych Właściwości zagrożeń: - dostęp do wielu treści, możliwość różnych aktywności - wchodzą w interakcje z obiektem reprezentującym inne osoby - szerokie możliwości komunikacji - wyszukiwanie informacji bez żadnych ograniczeń - ograniczona kontrola Typologia zagrożeń związanych z funkcjonowaniem w sieci: - obraźliwe i nielegalne treści - złośliwe oprogramowanie - próby włamań do systemu - włamania do kont internetowych użytkowników - nieuprawniony dostęp do informacji - oszustwa komputerowe Zagrożenia związane z uzależnieniami: 1. uzależnienie od gier 2. zespół uzależnienia od internetu (infoholizm, siecioholizm) 3. uzależnienie od portali społecznościowych **Typologia zagrożeń w cyberprzestrzeni:** 1. **zagrożenia zdrowia fiz. i psych.** - dolegliwości wzroku (zmęczenie, ból oka, senność) - zespół RSI -- schodzenia związane z powtarzalnością ruchów (zespół cieśni nadgarstka, kciuk gracza) - cyberprzemoc (wyzywanie, nękanie, włamania na konta, szantaż) - cyberbullying 2. **zagrożenia społeczno-wychowawcze** - pedofilia (stan, gdzie preferowanym sposobem osiągania satysfakcji seksualnej jest kontakt z osobami nie posiadającymi trzeciorzędowych cech płciowych) - pornografia (pisma, druki itd. rozpowszechniane w celu wywołania u odbiorcy podniecenia) - seksting (wysyłanie wiadomości multimedialnych o zabarwieniu erotycznym) - sekty (grupa społ. izolująca się od reszty społeczeństwa, mająca własną hierarchię wartości i zespół norm zachowania się z silnie akcentowaną rolą przywódcy) 3. **zagrożenia związane z uzależnieniami** - infoholizm, siecioholizm (uzależnienie od internetu) - uzależnienie od gier - uzależnienie od selfie 4. **cyberprzestępczość i nadużycia** - zagrożenie dla sprzętu - zagrożenie dla prywatności - zagrożenie dla pieniędzy 5. **cyberterroryzm** Charakterystyczne cechy uzależnienia od gier komputerowych: - dziecko spędza przed monitorem cały wolny czas, tracąc poczucie czasu - jest niespokojne - nie potrafi znaleźć sobie innego zajęcia - ma trudności w nawiązaniu kontaktów - nie spotyka się z rówieśnikami - nie podejmuje żadnych innych form aktywności Objawy uzależnienia od mediów: - potrzeba korzystania z mediów w coraz większym wymiarze czasowym - złe samopoczucie, drażliwość, pobudzenie psychoruchowe, lek, depresja przy zerwaniu kontaktu z danym sprzętem - nieudane próby zaprzestania, okłamywanie rodziców - dostawanie satysfakcji i poczucia własnej wartości poprzez udział w grach i sesjach internetowych - pochłonięcie myśli i wyobraźni przez prezentowane treści w mediach - ograniczenie innych zajęć, ucieczka od problemów życia realnego - zaniedbywanie nauki, pracy, rezygnacja ze spotkań rówieśniczych, odkładanie w czasie innych ważnych spraw na rzecz korzystania z wybranego medium - pojawienie się konfliktów rodzinnych w związku z korzystaniem z danego medium określenia: siecioholizm, sieciozależność, cyberzależność, cybernałóg, netoholizm, zespół uzależnienia od internetu, uzależnienie internetowe, patologiczne korzystanie z internetu **uzależnienie** -- gdy występuje nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji; wpływ na występowanie uzależnienia mają środowisko rodzinne, szkole i rówieśnicze FORMY UZALEŻNIENIA OD KOMPUTERA I INTERNETU WG K.S. YOUNG 1. **uzależnienie od sieci internetowej** -- polega na przymusowym byciu online, osoby takie przez cały czas są zalogowane do sieci i bacznie obserwują co się tam dzienne 2. **przeciążenie informacyjne** -- przymus pobierania informacji, np. przebywanie w wielu pokojach rozmów jednocześnie 3. **socjomania internetowa** -- uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych, polega na nawiązywaniu kontaktów społecznych tylko poprzez siec; dochodzi do zaburzenia relacji pomiędzy ludźmi w kontaktach rzeczywistych 4. **erotomania internetowa** -- polega na oglądaniu materiałów pornograficznych lub uczestniczeniu w czatach o charakterze erotycznym 5. **uzależnienie od komputera** -- osoba ma przymus spędzania czasu przy komputerze, nie jest istotne co robi, ważne jest aby komputer był cały czas włączony, a ona jest przy nim obecna CYBERPRZESTĘPCZOŚĆ I NADUŻYCIA **szyfrowanie** -- metody zabezpieczania komunikacji pomiędzy użytkownikami, lub użytkownika z serwerem internetowym lub mobilnym poprzez bezpieczne zakodowanie przesyłanych treści (hasła, dane osobowe, numery rachunków, kwoty, umowy) - szyfrowanie w komunikacji WWW stosuje się w polaczeniu z cyfrowymi certyfikatami - certyfikaty cyfrowe -- rodzaj elektronicznej pieczątki wystawianej przez zaufane urzędy certyfikatów, potwierdzającej, że dany serwis jest tym, za kogo się podaje **phishing** -- wyłudzanie osobistych informacji od użytkowników sieci poprzez podszywanie się pod znaną użytkownikowi z nazwy instytucje lub osobę w celu późniejszego wykorzystania tych informacji do nieuprawnionych działań **pharming** -- nawet po wpisaniu prawidłowego adresu strony www, ofiara zostanie przekierowana na fałszywą stronę www, ma to na celu przejęcie wpisywanych przez użytkownika do zaufanych witryn haseł, numerów kart kredytowych i innych poufnych danych **skimming** -- nielegalne kopiowanie zawartości paska magnetycznego karty bankowej bez wiedzy jej posiadacza **vishing** -- metoda oszustwa polegająca na tym że oszuści wykorzystując telefonię internetową podszywają się pod instytucje finansowe **zagrożenia serwera** 1. ataki z użyciem szeregu szkodliwych programów (malware) 2. wirusy 3. tzw. Bakterie powielające się ustawicznie w celu zablokowania systemu 4. robaki komputerowe 5. konie trojańskie -- programy naruszające bezpieczeństwo systemu poprzez np. wykradanie haseł 6. bomby logiczne -- ukryte fragmenty programów uruchamianych w ustalonym czasie 7. nieautoryzowany dostęp do systemu poprzez tzw. Furtki 8. ataki na zasoby bez danych 9. błędy i przeoczenia obsługujących system, zagrożenia losowe i środowiskowe, błędne funkcjonowanie serwera oraz działania nieuczciwych pracowników **zagrożenia związane z klientem** 1. ujawnienie loginu, hasła jednorazowego jak również kodu PIN do tokena 2. phishing 3. słabe zabezpieczenia pełnego dostępu do rachunku 4. błędy w oprogramowaniach **zagrożenia wspólne dla klienta i serwera:** **sniffing** -- podsłuchiwanie sieci umożliwiające poznanie treści przekazu **spoofing** -- podszywanie się pod inny komputer należący do danej sieci, przejmując sesję użytkownika wraz z maszyną **network snooping** -- metody szpiegowania **atak man-in-the-middle** -- monitorowanie połączenia przez niepowołaną osobę pośredniczącą w transmisji danych **zagrożenia dla sprzętu:** 1. spam -- wiadomość mailowa z niechcianą reklamą wysłaną do wielu adresatów 2. pendrive, szyfrowanie danych, firewall, antywirus -- zainfekowana pamięć po podpięciu do komputera, natychmiast infekuje dyski twarde; szkodliwy kod jest automatycznie uruchamiany i kopiuje pliki z pamięci na dysk twardy, instalując również inne złośliwe programy 3. botnety -- sieci komputerów zainfekowane szkodliwym oprogramowaniem (komputery zombie) i pozostają do całkowitej dyspozycji właściciela botnetu **zagrożenia dla prywatności** prywatność na portalach społecznościowych -- zagrożenia: brak umiejętności ochrony własnej prywatności, środowisko dla spamu, narażanie się na straty finansowe **cechy e-osobowości** (tworzą one „całkowicie nową osobę")**:** - wyolbrzymione poczucie możliwości - wyniosła postawa wobec innych - nowy zbiór zasad moralnych, jakie przyjmujemy w sieci - skłonność do impulsywnego zachowania - tendencja do regresji do stanów dziecięcych - jest lepsza -- asertywna, odważna, kompetentna, ładniejsza - pozytywne skutki -- stanowi wyzwolenie dla zniewolonej osobowości w świecie realnym (np. stosowana w terapii nadmiernej nieśmiałości) - negatywne skutki -- powoduje dezorientacje i zagubienie w życiu realnym, może prowadzić do zachowań ryzykownych, ostatecznie może zawładnąć całym życiem jednostki skutki nadmiernego korzystania z internetu dla osobowości: 1. narcyzm -- ześrodkowanie internetu na „ja"; szukanie za pomocą wyszukiwarki informacji o osobie prowadzące często do obsesji (narcystyczne surfowanie); przejście z „e" na „i" w przedrostkach; internet zaspokaja wszystkie potrzeby, co rodzi napięcie w realnym życiu i poczucie osamotnienia; utwierdzanie się jeszcze bardziej w przekonaniu o swej wyższości dzięki portalom społecznościowym; - portale społecznościowe -- narzędzia autoprezentacji, ma cechy autoreklamy, liczba znajomych = prestiż i status jednostki, umożliwiają zmianę tożsamości, osobowość wirtualna jest mitologizowana 2. impulsywność -- niemożność przeciwstawienia się impulsowi, popędowi lub pokusie, które są potencjalnie szkodliwe dla nas czy innych; cechy: beztroska, niskie poczucie szkodliwości, niecierpliwość, tendencja do podejmowania ryzyka, niezdolność do odraczania gratyfikacji 3. regresja -- jej przejawem są emotikony (ekspresja emocji, zastąpienie mowy ciała, mimiki, intonacji); błędne rozumienie i w efekcie brak komunikacji; dominuje w mailach, sms-ach, na portalach, w blogosferze, wzrost popularności gier video itd.; jest przyczyną degeneracji języka (skrótowy kod, neologizmy, znaki obrazkowe, małe litery, skracanie i łączenie słów) 4. mania wielkości 5. mroczność **BULLYING**: 1. rodzaj **przemocy** **rówieśniczej** w odniesieniu do takiej agresji, która realizowana jest przez przeważających liczbowo sprawców 2. **powtarzające się** **działania, mające na celu wyrządzenie psychicznego (czasami też fizycznego) bólu**, skierowane wobec jednej osoby bądź grupy osób, które z jakiegoś powodu nie są zdolne do obrony przed nimi (D. Olweus) 3. **negatywne fizyczne lub werbalne działania**, które charakteryzują się wrogą intencją, powodują negatywne emocje u ofiar, są powtarzalne w czasie oraz **charakteryzują się różnicą sił pomiędzy sprawcami a ofiarą** (W. Craig i D.Pepler) **bullying bezpośredni** -- akt konfrontacji sprawcy z ofiarą „twarzą w twarz" **bullying pośredni** -- brak bezpośredniej konfrontacji Cechy bullyingu: 1. **intencjonalność** - działanie [celowe i świadome]; agresja proaktywna, która może się przejawiać w: - agresji fizycznej (np. bicie, kopanie, popychanie, szarpanie itd.) - agresji relacyjnej (np. wykluczenie innego ucznia z grupy, ignorowanie, manipulowanie innymi itd) - aktach agresji werbalnej (np. przezywanie, zastraszanie, obrażanie, plotki, ośmieszanie) 2. **powtarzalność** -- o mobbingu mówimy jedynie wtedy, kiedy sprawcy [działają długotrwale], [powtarzając] akty agresji wobec tej samej ofiary 3. **nierównowaga sił** -- osoby atakujące są [silniejsze] od ofiary, a przynajmniej ofiara postrzega je jako takie D. Hawker i M. Boulton wskazują, że agresywne jednostki potrafią osiągnąć wyższą pozycję społeczną w grupie. Bullying może w grupie mieć dwie funkcje: - buduje i umacnia hierarchię wewnątrzgrupową - wyostrza różnice pomiędzy członkami grup, w których występuje bullying, i członkami innych grup Członkowie grup „dominujących" czerpią z takiego układu więcej korzyści niż członkowie grup „podległych". Bullying jako zjawisko patologii społecznej jest uwarunkowany konglomeratem tzw.czynników ryzyka, które dodatkowo wchodzą ze sobą w interakcje (Gia E. Barboza) Czynniki wpływające na relacje między sprawcą a ofiarą: - indywidualne cechy sprawcy i ofiary -- mogą prowadzić do wystąpienia agresji/wiktymizacji - mikrosystem -- oddziaływanie najbliższych uczniowi środowisk (np. rodzina, szkoła) - egzosystem -- oddziaływanie czynników pośrednich (np. regulaminy szkolne) - mezosystem -- należy rozumieć jako nadrzędny wobec dwóch lub więcej mikrosystemów, które współistnieją (np. rodzina-szkoła) - makrosystem -- czynniki oddziałujące z pewnego dystansu (np. społeczne przekonania dotyczące przemocy) - chronosystem -- bullying jako proces, powtarzalność zachowań, zmienność form bullyingu zależnie od okresu rozwojowego sprawców Do bullyingu dochodzi na styku [interakcji dwóch środowisk] socjalizacyjnych: rodziny i szkoły. Badacz, P. Due -- częściej osoby o niższym statusie stają się ofiarami bullyingu. Cyberbullying pojawił się w związku z: - użytkowaniem telefonów komórkowych i internetu wśród młodych na masową skalę ludzi - nagłośnieniem agresji za pomocą tych mediów -- efektem były próby samobójcze lub udane samobójstwa - niektóre cechy nowych mediów sprawiają, że mechanizmy cyberbullyingu oraz jego konsekwencje będą się jakościowo różnić od zwykłego bullyingu **cyberbullying** -- agresja elektroniczna, agresja realizowana przez młodych ludzi za pomocą nowych mediów, którzy regularnie komunikują wrogie lub agresywne wiadomości, mające na celu spowodowanie krzywdy lub dyskomfortu u innych (Robert S. Tokunaga) **rodzaje cyberbullyingu** (Kowalski, Limber, Agatson)**:** - **flaming** (*flame war*) -- agresywna wymiana zdań pomiędzy uczestnikami kanałów komunikacji (pokoje czatowe, grupy dyskusyjne) - **prześladowanie** (*harassment*) -- regularne przesyłanie nieprzyjemnych wiadomości do ofiary za pomocą elektronicznych kanałów komunikacji - **kradzież tożsamości** (*impersonation*) -- udawanie przez sprawcę w cyberprzestrzeni, że jest kimś innym, np. ofiarą - **upublicznianie tajemnic** (*outing*) -- związane z udostępnieniem osobom trzecim prywatnych materiałów ofiary, w których posiadanie wszedł sprawca (listy, zdjęcia) - **śledzenie** (*cyberstalking*) -- inwigilacja ofiary elektronicznie i nękanie jej niechcianymi komunikatami - **happy slapping** -- prowokowanie lub atakowanie innej osoby oraz dokumentowanie zdarzenia za pomocą filmu lub zdjęć - **poniżanie** (*denigration*) -- upublicznianie za pomocą elektronicznych narzędzi komunikacji poniżających materiałów na temat innych osób - **wykluczenie** (*exclusion*) -- celowe usunięcie z listy kontaktów internetowych bądź niedopuszczenie do niej danej osoby - **agresja techniczna** -- agresja przeciwko sprzętowi komputerowemu ofiary, oprogramowaniu lub infrastrukturze informatycznej (np. strona internetowa) **FOMO (*Fear of Missing Out*)** **FOMO** -- wszechogarniający lęk, że inne osoby w danym momencie przeżywają bardzo satysfakcjonujące doświadczenia, w których ja nie uczestniczę; strach przed odłączeniem, utratą okazji do uczestnictwa w wydarzeniach; media jako przyczyna i przedmiot uzależnienia, które FOMO wzmacnia (mężczyźni -- jako kategoria społeczna większego ryzyka oraz osoby o niezaspokojonych potrzebach w zakresie kompetencji i autonomii) FOMO -- interdyscyplinarny przedmiot zainteresowania w dziedzinie psychologii (analiza z perspektywy samooceny, samopoczucia, samodeterminacji, satysfakcji z życia, stresu, potrzeb przynależności i akceptacji) medioznawstwa, socjologii Polskie badania -- 2018r. O badaniu: - zrealizowane w 2018r., metodą CAWI (ankiety realizowane online) -- 499 pytań - ogólnopolska próba osób pow. 15 roku życia N=1060 - „Polacy a lęk przed odłączeniem" -- raport z badań A.Jupowicz-Ginalska i inni, Warszawa 2018 Wnioski: 1. fomo zauważalne wśród użytkowników social media, którzy z nich korzystają dla informacji, relaksu, rozrywki, ucieczki przed nudą i codziennością; często w szkole, teatrze, kościele -- zaniedbują obowiązki domowe i edukacyjne 2. wiąże się z wiekiem (najczęściej wśród 15-24 lata) 3. wiąże się z miejscem zamieszkania (najczęściej wśród zamieszkujących duże miasta) 4. poziom fomo wiąże się z samooceną i postrzeganiem własnego życia 5. social media dla osób z fomo obniżają poczucie własnej wartości Polskie badania -- 2022r. Fenomen FOMO rozpoznaje 26% respondentów z grupy ogólnej (28% kobiet i 20% mężczyzn) ogólne odczucie FOMO: - silne -- 17,3% - średnie -- 62,4% - niskie -- 20,3% płeć: - silne -- 17% zarówno kobiety i mężczyźni miejsce zamieszkania: - silne -- 67% mieszkańcy wielkich miast - średnie -- 60%-63% mieszkańcy wsi, małych, średnich i dużych miast wykształcenie: - silne -- odczuwają je osoby mające podstawowy (27%) oraz zawodowy poziom edukacji (20%) - średnie -- 15% wyższe wykształcenie objawy osób sfomowanych 2022r.: 1. strach, że inni ludzie mają bardziej satysfakcjonujące doświadczenia niż my 2. martwienie się, gdy się dowiadujemy że nasi znajomi bawią się bez nas 3. niepokojenie się, gdy nie wiemy jakie plany mają nasi znajomi 4. niepokojenie się, gdy tracimy okazję na spotkanie się ze znajomymi 5. niepokojenie się, gdy przeoczymy udział w zaplanowanym spotkaniu ze znajomymi 6. potrzeba opisania w internecie, gdy dobrze się bawimy 7. gdy jesteśmy na wakacjach, sprawdzamy co w tym czasie robią nasi znajomi