COMMUNITY ORAL HEALTH - UNIT 1 PDF

COMMUNITY ORAL HEALTH – DTCH 2142 Unit 1 - Health, oral health and its determinant factors Unit 1 – Konsep Kesihatan, kesihatan mulut dan faktor penentu kesihatan Dr Safwanah Binti Muhamad Nor  1 Objektif 2 Pengenalan...

COMMUNITY ORAL HEALTH – DTCH 2142 Unit 1 - Health, oral health and its determinant factors Unit 1 – Konsep Kesihatan, kesihatan mulut dan faktor penentu kesihatan Dr Safwanah Binti Muhamad Nor  1 Objektif 2 Pengenalan 3 Konsep kesihatan, kesihatan mulut, dan penyakit 4 Model Kesihatan 5 Faktor penentu kesihatan dan faktor penentu kesihatan pergigian 6 Peranan juruteknologi pergigian dalam promosi kesihatan pergigian dan pencegahan penyakit. Kandungan Sub-topik Konsep kesihatan Definasi promosi kesihatan Promosi kesihatan pergigian Pendekatan dan model promosi kesihatan Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) dan promosi kesihatan Prinsip promosi kesihatan Peranan Jururawat Pergigian dalam Promosi Kesihatan Pergigian Objektif  Mentakrifkan konsep kesihatan, kesihatan mulut, dan penyakit Menghuraikan faktor penentu kesihatan dan faktor penentu kesihatan pergigian Objektif Menjelaskan peranan juruteknologi pergigian dalam promosi kesihatan pergigian dan pencegahan penyakit. Pengenalan Kesihatan pergigian…. Apakah yang anda fikirkan? Rawatan pergigian Memberus gigi Floss Tampalan gigi Gigi palsu Pemeriksaan gigi di sekolah  Apa yang anda tahu? Bagaimana dengan promosi / Adakah kesihatan pergigian hanya tertakhluk kepada rawatan pergigian yang melibatkan rawatan kuratif sahaja? pencegahan Rawatan kuratif hanya dilakukan apabila sesuatu penyakit telah kesihatan pergigian terjadi seperti tampalan gigi, scaling, cabutan, pembuatan gigi palsu (dentur), korona dan sebagainya. Adakah anda tahu bahawa penyakit pergigian ini boleh di cegah dari berlaku? Jika pencegahan dilakukan penyakit pergigian tidak akan terjadi dan kesihatan mulut dapat dikekalkan sepanjang hayat Adakah anda faham apa itu Mulut sihat Promosi Penyakit Rawatan Cegah Penyakit pergigian Jenis-jenis masalah dan penyakit pergigian Karies Gingivitis Periodontitis Maloklusi Kehilangan kekal gigi Penyakit ini boleh dicegah Pencegahan dapat dilakukan dengan aktiviti pencegahan dan promosi kesihatan. Konsep kesihatan – definisi kesihatan dan penyakit  Bagaimana anda mendifinasikan kesihatan? Boleh Sihat? makan? Boleh Tiada apa-apa berkerja? penyakit?  Sihat (health) A PA I T U S I H AT ? ? ? “State of complete physical, mental and social well being and not merely the absence of disease and infirmity” WHO, updated 2020 Sihat adalah “Keadaan fizikal, mental dan kesejahteraan sosial yang lengkap/sempurna dan bukan semata-mata ketiadaan penyakit/kelemahan/keuzuran” WHO, dikemaskini 2020  Kesakitan (Ill illness) The poor condition of a person’s body or mind (Oxford dictionary) Keadaan badan dan mental seseorang yang lemah (Oxford dictionary)  Penyakit (Disease) An illness affecting humans, animals, or plants cause by infection (Oxford Dictionary) Sakit yang menjejaskan manusia , haiwan atau tumbuhan yang disebabkan oleh jangkitan (Oxford Dictionary) Perbezaan antara sakit dan penyakit Penyakit (Disease) Sakit (illness) Apa yang difikirkan / diintpretasikan oleh Kegagalan fungsi badan dari Persepsi dan tindak balas individu segi fisiogi dan psikoligi. seseorang terhadap penyakit Keadaan subjektif seseorang Sesuatu yang tidak kena yang berasa diri mereka tidak dengan badan sihat  Konsep kesihatan holistik Oleh Ewles dan Simnett (1999) Fizikal – berkaitan dengan fungsi badan Mental – Ewles and Simnett Sosial – (1999) menyatakan kebolehan untuk kebolehan menjalinkan bahawa konsep berfikir kesihatan holistik hubungan mempunyai 5 dimensi Emosi – Untuk Kerohanian – Berkaitan mengenalpasti dan pegangan agama dan mengekspresikan perasaan amalan, tabiat dan seperti ketakutan, tatalaku kehidupan. kegembiraan dan kesedihan  Kesihatan Oral A PA I T U K E S I H ATA N O R A L State of the mouth and associated structure where disease is contained, future is inhibited the occlusion is sufficient to masticate food and the teeth are of a socially acceptable appearance. Yewer Devyer 1993 Keadaan mulut dan struktur di sekeliling mulut dimana penyakit boleh terbentuk/terjadi, boleh mengunyah makanan dengan baik serta penampilan gigi boleh diterima oleh masyarakat. Yewer Devyer 1993  Kesihatan Oral A PA I T U K E S I H ATA N O R A L A comfortable and functional dentition that allows individuals to continue the social life Dolan 1993 Gigi yang selesa dan berfungsi yang membolehkan individu meneruskan kehidupan sosial Dolan 1993  Kesihatan Oral A PA I T U K E S I H ATA N O R A L Kesihatan oral adalah sebahagian daripada kesihatan umum yang membolehkan seseorang individu hidup sejahtera dari segi fizikal, mental dan sosial (Plamping dan Sheiham, 1987)  Konsep kesihatan oral By Locker 1988 Konsep Model Kesihatan Oral oleh Locker (1988) menyatakan bahawa Kesihatan oral bukan hanya ketiadaan penyakit, tetapi meliputi aspek fungsi, sosial dan psikologi. Terdapat pelbagai definisi yang dikeluarkan mengenai kesihatan- semua adalah betul dan boleh dipakai.  Profesional Sudut pandangan professional – melibatkan kajian dan juga pendapat ilmuan seperti:- 1. Pendekatan perubatan (tradisi dan biomedical) Perspektif 2. Pendekatan biologi 3. Pendekatan tingkah laku 4. Pendekatan faktor penentu kesihatan kesihatan 5. Pendekatan holistik (1,2,3,4) Orang awam /kepercayaan Kesihatan boleh dilihat melalui awam Melibatkan keadaan dimana tiada perspektif / sudut pandangan kesakitan dan sihat dialami. Lebih kepada kepercayaan orang awam mengikut persekitaran dan orang di sekililing. The lay health belief  The Lay health belief (kepercayaan orang awam) Terma yang digunakan dalam the lay health belief Taboo/Pantang larang - pantang larang- larangan keras untuk melakukan sesuatu di dalam satu budaya atau masyarakat Mitos – cerita yang dikongsikan dalam sesebuah The Lay health belief masyarakat yang sersesuaian dengan budaya masyarakat tersebut.- contoh: cabut gigi atas boleh menyebabkan mata buta, setiap kali mengandung Kepercayaan orang awam - boleh menyebabkan gigi tercabut. melibat kepercayaan individu mengikut budaya masyarakat Label - mengecap seseorang sbg (mempunyai sesuatu sifat yg tidak baik spt jahat, suka menipu, dalam mengekalkan kesihatan yg dsb): ~ contoh: india gigi putih Melayu gigi kuning. optimum Stigma- sifat atau sesuatu yg menjatuhkan maruah, kecelaan atau keaiban. Contoh: rawatan pergigian mahal, jumpa doktor gigi menyakitkan. Model Kesihatan  APA ITU MODEL KESIHATAN Model kesihatan adalah panduan atau teori yang boleh digunakan untuk membimbing kesihatan dan mencegah penyakit. Memandangkan kesihatan sukar dijelaskan kerana ia memberi pemahaman yang berbeza kepada setiap individu oleh itu pelbagai model telah diperkenalkan untuk memudahkan penjelasan dan pemahaman tentang kesihatan. Model kesihatan juga adalah kerangka konsep atau cara berfikir tentang kesihatan  Model kesihatan bioperubatan (biomedical health model) – rawat penyakit. Jenis model kesihatan Model kesihatan sosial (Social model of health). Kepercayaan orang awam tentang kesihatan (Lay health belief)  –. Model kesihatan bioperubatan (Biomedical Health Model) Model kesihatan ini fokus kepada aspek fizikal atau biologi penyakit Ia adalah model penjagaan perubatan yang diamalkan oleh doktor dan /atau profesional kesihatan Ia dikaitkan dengan diagnosis, penawar dan rawatan kepada penyakit Contoh: - Diagnosis dan rawatan/intervensi  Model kesihatan sosial (social Health Model) Model Kesihatan Sosial melibatkan pendekatan untuk menangani pengaruh yang lebih Pendekatannya tidak fokus luas terhadap kesihatan yang kepada penyakit dan kecederaan- terdiri daripada (faktor sosial, dalam komuniti. budaya, persekitaran dan ekonomi) Ia memberi tumpuan kepada gaya hidup dan tingkah laku dan Fokus pada dasar, pendidikan dan menerima keperluan untuk promosi kesihatan. perubahan sosial untuk menyediakan prasyarat untuk kesihatan.  Model kesihatan sosial Oleh VCAA HHD Study design MODEL SOSIAL KESIHATAN ialah rangka kerja konseptual di mana penambahbaikan kesihatan dan kesejahteraan dicapai dengan mengarahkan usaha ke arah menangani penentu sosial ekonomi dan persekitaran kesihatan, model diwujudkan berdasarkan pemahaman yang menyatakan bahawa untuk mendapatkan kesihatan yang baik, faktor penentu kesihatan iaitu faktor sosial, ekonomi dan persekitaran perlu ditangani.  5 kunci Model sosial kesihatan menangani penentu kesihatan yang lebih luas, mengurangka kerjasama n antara sosial ketidaksamaa n sosial, akses kepada memperkasa Contoh : Ottawa Charter for penjagaan kan individu Health Promotion kesihatan dan komuniti, The role of medicine (traditional and biomedical) in Pendekatan merawat penyakit sahaja tetapi tidak health melihat kepada faktor yang menyumbang kepada kejadian penyakit. - peranan kesihatan Contoh: seorang pesakit mempunyai gigi berlubang bioperubatan. (karies)- perawat hanya menampal karies shaja tanpa memberi nasihat kebersihan mulut ataumembuat risiko karies atau pencegahan karies. Definisi medicine Sakit- bari ubat tahan sakit. “Medicine is a filed on treatment of disease and injuries” Contoh: Dentist- tgk gigi sahaja tidak tengok (Oxford Dictionary) faktor lain- terus rawat  The role of factors (structural) in health – peranan kesihatan sosial Faktor kesihatan diperkukuhkan oleh genetik, persekitaran (environment), sosial, ekonomi, income, pendidikan dan lain-lain. Konsep kesihatan disifatkan sebagai keadaan atau perasaan yang baik dan boleh berfungsi dengan optimum Sihat boleh dilihatkan dari sudut tahap kehidupan dan kualiti hidup seseorang Perkaitan antara satu faktor dengan faktor yang lain- menyumbang kepada kesihatan.  The behavioural (lifestyle) approach in health- pendekatan tingkah laku Memberi tumpuan kepada perubahan faktor risiko dan tingkah laku gaya hidup Pendekatan menggabungkan faktor biologi, fisiologi dan sosial yang mempengaruhi kesihatan Pendekatan ini lebih fokus kepada individu itu sendiri tanpa mengambil kira keadaan sosial atau persekitaran seseorang. Pendekata tingkah laku ini melibatkan kebolehan seseorang individu berfungsi dengan baik dari sudut fizikal, mental, sosial dan kerohanian agar dapat berfungsi dengan optimum di persekitaran Jenis behavioural healthy behavioural Ill-health behavioural Healthy behaviour- Ill behaviour- Gaya hidup sihat Gaya hidup tidak sihat - Tidur yang cukup - Berjaga malam untuk bermain - Aktif – bekerja, bermain, bersukan, game beriadah - Tidur yang berlebihan - Pemakanan sihat dan seimbang - Kerja yang tidak seimbang - Penjagaan kesihatan yang - Menghisap rokok optimum – memebuat - Minum arak pemeriksaan kesihatan - Makan makanan yang tidak sihat - Mengamalkan amalan kesihatan mulut yang baik- memberus gigi  PROMOSI KESIHATAN Definisi Promosi kesihatan ialah satu proses untuk membolehkan individu meningkatkan kawalan ke atas kesihatan mereka. Memfokuskan kepada pencegahan daripada rawatan dan menggunakan punca penyakit sebagai titik permulaan berbanding penyakit itu sendiri. ORAL HEALTH (kesihatan mulut) DEFINISI: Pengekalan gigi sepanjang hayat yang mempunyai fungsi, kegigian asli dengan estetik baik, jumlah yang tidak kurang daripada 20 batang, mempunyai kedudukan baik dari kanin ke kanin dan pramolar, serta tidak memerlukan prostesis. (WHO)  Oral health is multifacted and includes the ability to speak, smile, taste, touch, chew, swallow, and convey a range of emotions through facial expressions with confidence and without pain, discomfort, and disease of craniofacial complex Oral health Kesihatan mulut melibatkan beberapa faktor seperti By FDI, 2016 kebolehan untuk bercakap, senyum, merasa, menyentuh, mengunyah, menelan dan meluahkan pelbagai emosi melalui ekpresi muka dengan yakin tanpa kesakitan, letidakselesaan dan tan apa-apa penyakit yang melibatkan rahang muka  BEBAN PENYAKIT DAN KEADAAN MULUT Walaupun penyakit pergigian boleh dicegah, perkhidmatan pergigian lebih mengutamakan pendekatan secara rawatan berbanding pencegahan untuk mengawal penyakit pergigian yang bersifat kronik. Rawatan pergigian menelan kos yang tinggi dan tidak efektif untuk mengawal penyakit pergigian. Justeru itu perlu alternatif lain yang kos efektif dan tidak bergantung kepada rawatan oleh profesional pergigian BEBAN PENYAKIT MULUT Penyakit mulut yang sering berlaku adalah termasuk karies gigi (kerosakan gigi), penyakit periodontal (gusi), kehilangan gigi, dan kanser bibir dan rongga mulut. Walaupun sebahagian besarnya boleh dicegah, penyakit ini adalah antara penyakit tidak berjangkit yang paling lazim di seluruh dunia, dengan kesan kesihatan, sosial dan ekonomi yang ketara. Orang ramai terjejas sepanjang perjalanan hidup mereka, dari awal kanak-kanak hingga remaja dan dewasa akan datang.  BEBAN PENYAKIT MULUT > 3.5 bilion orang 2.5 juta orang mengalami masalah mempunyai karies yang penyakit pergigian tidak dirawat WHO WHO 267 juta orang Kanser bibir dan kaviti mulut adalah kanser mengalami penyakit periodontal ke-15 sering terjadi di dunia WHO WHO  Beban penyakit- Malaysia  Beban penyakit- Malaysia BEBAN PENYAKIT MULUT- periodontal Sumber: NOHSA 2010.  Ketidaksamarataan yang ketara Mengapa beban penyakit ini boleh berlaku? Status ekonomi yang rendah Terdapat pelbagai Populasi yang terpinggir faktor yang boleh menyebabkab penyakit boleh berlaku Sumber yang terhad  Kesihatan mulut HUBUNGAN Kesihatan ANTARA Walau bagaimanapun, tanpa kebersihan mulut yang betul, bakteria KESIHATAN DAN boleh mencapai tahap yang mungkin membawa kepada jangkitan mulut, seperti kerosakan gigi dan penyakit gusi. KESIHATAN MULUT Untuk mencapai kesihatan badan yang terbaik, kesihatan mulut perlu diperolehi Penyakit pergigian boleh menyebabkan penyakit sistemik – Seperti bahagian badan yang lain, mulut anda penuh contoh jangkitan bakteria dr lokal kpd sistemik (sakit dengan bakteria — kebanyakannya tidak berbahaya. jantung) Tetapi mulut adalah pintu masuk ke saluran pencernaan dan pernafasan anda, dan sesetengah Penyakit sistemik boleh menybabkan penyakit pergigian – bakteria ini boleh menyebabkan penyakit. cth: Osteomilitis – jangkitan pd tulang ke,- low weight term Pertahanan semula jadi badan dan penjagaan birth due to bacteria from gingivitis. Jangan lupa tentang kesihatan mulut yang baik, seperti memberus gigi kesihatan secara keseluruhan bukan sahaja pada gigi. dan flos setiap hari, memastikan bakteria terkawal. Peningkatan Kesihatan mulut boleh diperoleh dengan aktiviti pencegahan daripada berlakunya penyakit kesihatan mulut pergigian. Bagaimana?... AMALAN KESIHATAN MULUT YANG BAIK Memberus gigi 2X sehari Floss gigi Menggunakan ubat kumur jika perlu Amalkan diet yang sihat & kurangkan pengambilan gula Tukar berus gigi apabila bulu berus telah kembang Lakukan pemeriksaan pergigian secara berkala Elakkan penggunaan tembakau Faktor penentu kesihatan dan faktor penentu kesihatan pergigian FAKTOR PENENTU Faktor yang mengubahsuai status KESIHATAN kesihatan masyarakat berpenyakit individu kepada sihat atau atau Faktor penentu kesihatan by Dehlgren and Whitehead (1991) Faktor penentu kesihatan adalah seperti gaya hidup dan tabiat individu, rangkkaian sosial dan komuniti, keadaan tempat tinggal dan tempat kerja serta keadaan sosioekonomi, kebudayaan dan persekitaran Faktor penentu kesihatan by Watt RG Terdapat interaksi daripada pelbagai faktor iaitu faktor individu, tabiat, sosial dan komuniti serta keadaan ekonomi, politik dan persekitaran Faktor penentu kesihatan 1. Unsur genetik Genetik/ -maloklusi, premolar Leong, kanser mulut Gaya hidup human biology 2. Perkhidmatan pergigian -kurang penekanan aspek pencegahan Perkhidmatan 3. Gaya hidup pergigian Persekitaran -kelakuan, amalan, tabiat, status ekonomi Kesihatan dan psikososial oral 4. Persekitaran -akses kepada perkhidmatan pergigian, kemudahan sanitasi Inequalities and disparities in oral health Ketidaksamaan dan perbezaan dalam kesihatan pergigian Inequality refers to the phenomenon of unequal and/or unjust distribution of resources and opportunities among members of a given society. The term inequality may mean different things to different people and in different contexts. Ketidak samartaan terhadap layanan atau faedah dalam anggota masyarakat. Setiap orang yang berbeza memerlukan sesuati yang lain dalam hidup mereka untuk mendapatkan hasil yang sama Inequalities and disparities in oral health Ketidaksamaan dan perbezaan dalam kesihatan pergigian Layanan yang berbeza diberikan kepada individu yang berbeza keranan keperluan mereka berbeza walaupun ia tidak adil pada keseluruhannya Contoh: faedah yang diperolehi oleh golongan B40 bagi dalam masyarakat di Malaysia. Ketidaksamarataan atau jurang perbezaan antara satu individu dengan individu yang lain dalam kesihatan oral hendaklah di kurangkan. –apa yang dilakukan orlg kerajaan Malaysia. Walaupun ia nampak sepeti tidak adil tetapi untuk mendapat kesamarataan ia perlu dilakukan. Komuniti berisiko dalam kesihatan oral 1.Orang miskin 2.Orang kurang upaya 3.Kanak-kanak 4.Ibu mengandung 5.Warga emas Perlu diberi keutamaan kepad golongan yang berisiko tinggi.  Halangan kesihatan pergigian Struktur Kewangan Budaya/pengetahuann/psikologi Perkhidmatan yang ditawarkan Kurang pengetahuan tentang Pesakit yang tidak mampu kesihatan pergigian Kekurangan tenaga kerja yang untuk membayar kos rawatan memberikan perkhidmatan pergigian kekurangan masa Lokasi klinik kesihatan yang jauh Klinik swasta Dental anxiety/fear Taburan kemudahan kesihatan yang Kepercayaan masyarakat/ tidak sekata (lebih tertumpu kepada sesetangah budaya yang kawasan bandar mengamalkan amalan yang tidak betul  Affordability – kebolehan/kemampuan pelanggan untuk mendapatkan perkhidmatan – masa-duit Availability – perkhidmatan yang ditawarkan Contoh lima halangan dalam Accessibility – mudah untuk didapatkan mendapatkan perkhidmatan Accommodation – memenuhi keperluan pergigian pelanggan Acceptability – pelanggan selesa dan boleh menerima perkhidmatan yang diberukan Peranan juruteknologi pergigian dalam promosi kesihatan pergigian dan pencegahan penyakit.  Peranan Juruterapi Pergigian dalam promosi dan pencegahan kesihatan pergigian Sebagai personel pergigian kita bertindak sebagai medium untuk menyampaikan mesej/maklimat/ilmu kepada orang awam/masyarakat tentang kesihatan pergigian. Membantu Pegawai Melaksanakan PKP Memberi Pendidikan Bekerjasama dengan dalam pencegahan Kesihatan Pergigian Jabatan Kesihatan, Pergigian dalam Hospital, Jabatan perancangan PKP penyakit pergigian kepada pesakit Pelajaran, masyarakat , badan bukan kerajaan dalam menjayakan Aktiviti Promosi Kesihatan  Peranan 1 Membantu Pegawai Pergigian dalam perancangan PKP PKP – pendidikan Kesihatan Pergigian Aktiviti yang dijalankan untuk mendidik masyarakat tentang amalan kesihatan pergigian Aktivit ini dilakukan di komuniti yang memerlukan penyediaan dan perancangan yang rapi Perancangan - Tema / tajuk yang akan dismpaikan bersesuaian dengan golongan sasaran - Lokasi yang sesuai - Peralatan yang sesuai - Alat bantu mengajar seperti –poster, model dan sebagainya  Peranan 2 Melaksanakan PKP dalam pencegahan penyakit pergigian Juruterapi pergigian memainkan peranan dalam pencegahan penyakit pergigian Memberi pendedahan kepaada pesakit cara mencegah menjaga prosthesis pergigian  Peranan 3 Memberi Pendidikan Kesihatan Pergigian kepada pesakit  Peranan 2 Bekerjasama dengan Jabatan Kesihatan, Hospital, Jabatan Pelajaran, masyarakat , badan bukan kerajaan dalam menjayakanAktiviti Promosi Kesihatan Oleh kerana JT adalah seorang personel kesihatan – oleh itu perlu belajar tentang promosi kerana kita juga mempromosikan perkhidmatan teknologi pergigian – seperti makmal pergigian – bahaya dentur palsu – Membantu organisasi pergigian - menyampaikan fakta dan maklumat tentang dentur. Rujukan 1. MARYA, C. (2011) Section 2 Dental Public Health: Oral health Promotion. IN MARYA, C. (Ed.) A text book of Public Health Dentistry. New Delhi, Jaypee Brothers Medical Publishers (P) Ltd. 2. MOH. (2008) Oral Healthcare In Malaysia, MOH/K/GIG/7.2008 (BK). IN DIVISION, O. H. (Ed.). Putrajaya, Oral Health Division, Ministry of Health Malaysia. 3. MOH. (2014, 3 December 2014). Official Portal Oral Health Division, Ministry of Health Malaysia. [Online] Available from: http://ohd.moh.gov.my/v3/index.php/en/ [Accessed 22.12.2014]. 4. NAIDOO, J. & WILLS, J. (2009) Public Health and Health Promotion Practice: Foundations for Health Promotion, London, Bailliere Tindall Elsevier. 5. PINE, C. & HARRIS, R. (2007) Community Oral Health, London, Quintessence Publishing Co. Ltd. 6. WHO. (1986). Health Promotion. [Online] Available from: http://www.who.int/healthpromotion/conferences/previous/ottawa/en/ [Accessed 16.03.2022].  Sekian Ppkk & ilkkm (pergigian)