College 2 - Neurorecht PDF

NEURORECHT Mr. Naomi van de Pol Forensische neuropsychologie 6 november 2024 ONTOEREKENINGSVATBAARHEID Artikel 39 Sr: Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap niet kan worden toeg...

NEURORECHT Mr. Naomi van de Pol Forensische neuropsychologie 6 november 2024 ONTOEREKENINGSVATBAARHEID Artikel 39 Sr: Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap niet kan worden toegerekend. Strafuitsluitingsgrond  Ontslag van alle rechtsvervolging Artikel 37a lid 1 Sr: (…) kan de rechter gelasten dat een verdachte ter beschikking wordt gesteld indien hij tot het oordeel komt dat: 1° bij de verdachte tijdens het begaan van het feit gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de ONTOEREKENINGSVATBAARHEID Rapport 1: Ontoerekeningsvatbaar Rapport 2: Ontoerekeningsvatbaar Rapport 3: Geen antwoord ONTOEREKENINGSVATBAARHEID Rechtbank: Verminderd toerekeningsvatbaar Gerechtshof: Verminderd toerekeningsvatbaar Hoge Raad: Cassatiemiddel faalt ONTOEREKENBAARHEID ALS BRON VAN DISCUSSIE Soms is iemand niet Kunnen gedrags- Deskundigen verantwoordelijk deskundigen die zijn afhankelijk vanwege een gevallen wel van de psychische stoornis onderscheiden? verdachte Zaak Zaak Thijs H. “The Oddfather” thuiszorg- (2022) (1990-1997) medewerkster (2015) KAN NEUROTECH HET STRAFRECHT ‘HELPEN’?  NEURORECHT “Wetenschapsterrein dat de impact en betekenis van de neurowetenschappen voor het recht onderzoekt” G. Meynen, Neurorecht: hoop of hersenschim?, Den Haag: Boom Juridisch 2020 NEURORECHT  3 DOMEINEN VAN ONDERZOEK HERZIENING ASSESSMENT INTERVENTIE  3 DOMEINEN VAN ONDERZOEK HERZIENING ASSESSMENT INTERVENTIE  1. HERZIENING – DE VRIJE WIL Neurowetenschappers: “De vrije wil is een illusie”  1. HERZIENING – DE VRIJE WIL G. Libet, ‘Time of conscious intention to act in relation to onset of cerebral activity (readiness-potential). The unconscious initiation of a freely volutnary act’, Brain 1983/106, p. 623-642.  1. HERZIENING – DE VRIJE WIL G. Libet, ‘Time of conscious intention to act in relation to onset of cerebral activity (readiness-potential). The unconscious initiation of a freely volutnary act’, Brain 1983/106, p. 623-642. 1. HERZIENING – DE VRIJE WIL 1. HERZIENING - GEVANGENISOMGEVING 1. HERZIENING - GEVANGENISOMGEVING 1. HERZIENING - GEVANGENISOMGEVING 1. HERZIENING - GEVANGENISOMGEVING De verarming van de detentieomgeving en de daarmee gepaard gaande achteruitgang van zelfcontrole staan op gespannen voet met het resocialisatiebeginsel. 1. Autoriteiten dienen op resocialisatie gerichte faciliteiten aan te bieden 2. De hoofdverantwoordelijkheid voor het resocialisatietraject ligt bij de gedetineerde. Maar, in hoeverre kan de gedetineerde die verantwoordelijkheid dragen, nu blijkt dat cruciale hersenfuncties 1. HERZIENING - GEVANGENISOMGEVING 1. HERZIENING - GEVANGENISOMGEVING 1. HERZIENING - GEVANGENISOMGEVING 1. HERZIENING - ADOLESCENTENSTRAFRECHT 1. HERZIENING - ADOLESCENTENSTRAFRECHT 1. HERZIENING - ADOLESCENTENSTRAFRECHT “Because the Supreme Court justices’ deliberations are never made public, it is impossible to know just how much neuroscience findings influenced the Court’s decisionmaking above and beyond the impact of the behavioural evidence. Nevertheless, a close reading of the transcripts of the oral arguments and opinions makes it clear that the attorneys and justices involved in these cases certainly paid attention to the neuroscience. At times they even insinuated that it was somehow more compelling than the behavioural evidence (as one attorney stated during oral arguments in Roper, “I’m not just talking about social science here, but the important neurobiological science”)”  3 DOMEINEN VAN ONDERZOEK HERZIENING ASSESSMENT INTERVENTIE 2. ASSESSMENT - HERSENSCANS Structureel Functioneel 2. ASSESSMENT 2. ASSESSMENT 2. ASSESSMENT - DIAGNOSTIEK 2. ASSESSMENT - DIAGNOSTIEK 2. ASSESSMENT - DIAGNOSTIEK 2. ASSESSMENT - RISICOTAXATIE 2. ASSESSMENT - RISICOTAXATIE 2. ASSESSMENT - GEHEUGENDETECTIE 2. ASSESSMENT - GEHEUGENDETECTIE 2. ASSESSMENT - LEUGENDETECTIE 2. ASSESSMENT - BETROUWBAARHEID  2. ASSESSMENT - BETROUWBAARHEID Medewerking subject vereist Brain states vs. mental states 2. ASSESSMENT - BETROUWBAARHEID “zonder redelijke twijfel” “aannemelijk” “wettig en overtuigend” EUROPEES VERDRAG VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS (EVRM) Artikel 6: Recht op een eerlijk proces Artikel 8: Eerbiediging van het privé-leven Artikel 9: Vrijheid van gedachte Artikel 10: Vrijheid van meningsuiting  ARTIKEL 8 EVRM: PRIVACY 1. Maken gedwongen hersenscans een inbreuk op privacy? 2. Kan die inbreuk gerechtvaardigd zijn? - Bij de wet voorzien - Legitiem doel - Noodzakelijk in een democratische  ARTIKEL 8 EVRM: PRIVACY 1. Maken gedwongen hersenscans een inbreuk op privacy? 2. Kan die inbreuk gerechtvaardigd zijn? - Bij de wet voorzien - Legitiem doel - Noodzakelijk in een democratische ARTIKEL 9 EVRM: VRIJHEID VAN GEDACHTE Openbaren hersenscans “gedachten”? ARTIKEL 10 EVRM: VRIJHEID VAN MENINGSUITING ARTIKEL 10 EVRM: VRIJHEID VAN MENINGSUITING 1. Maken gedwongen hersenscans een inbreuk op de vrijheid om jezelf niet te uiten? 2. Kan die inbreuk gerechtvaardigd zijn? ARTIKEL 6 EVRM: RECHT OP EEN EERLIJK PROCES Nemo tenetur beginsel: Niemand kan worden gedwongen aan zijn eigen veroordeling mee te werken. Bepaald bewijsmateriaal mag je niet onder dwang verkrijgen ARTIKEL 6 EVRM: RECHT OP EEN EERLIJK PROCES Wilsonafhankelijk materiaal: wel dwang Wilsafhankelijk materiaal: geen dwang Aanpak: Material-based Means-based  ARTIKEL 6 EVRM: RECHT OP EEN EERLIJK PROCES Zijn hersenscans wils(on)afhankelijk? Wilsonafhankelijk: Hersenscans tonen automatische brain states Material-based Wilsafhankelijk: Voor hersenscans is medewerking vereist Means-based  ARTIKEL 6 EVRM: RECHT OP EEN EERLIJK PROCES Zijn hersenscans wils(on)afhankelijk? Wilsonafhankelijk: Hersenscans tonen automatische brain states Material-based Hersenscans mogen afgedwongen worden Wilsafhankelijk: Voor hersenscans is medewerking vereist Means-based EUROPEES VERDRAG VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS (EVRM) Artikel 6: Recht op een eerlijk proces Artikel 8: Eerbiediging van het privé-leven Artikel 9: Vrijheid van gedachte Artikel 10: Vrijheid van meningsuiting  3 DOMEINEN VAN ONDERZOEK HERZIENING ASSESSMENT INTERVENTIE PROBLEEM IN HET STRAFRECHT NEURO-INTERVENTIES  NEURO-INTERVENTIES Neuro-interventies: Ingrepen om iets te verbeteren… Neuro-interventies: … door een verandering in de hersenen aan te brengen  NEURO-INTERVENTIES Neuro-interventies: Ingrepen om een medische aandoening te genezen / symptomen te verlichten… Neuro-interventies: … door een verandering in de hersenen aan te brengen https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/ artikel/5298728/bart-40-jaar-angst-dwang- psychiatrie-amc-deep-brain-stimulation  NEURO-INTERVENTIES Neuro-interventies: Ingrepen om het recidiverisco van een gedetineerde te verminderen…… Neuro-interventies: … door een verandering in de hersenen aan te brengen NEURO-INTERVENTIES IN HET STRAFRECHT 1. Voedingssupplementen 2. Medicatie 3. Neurostimulatie 1. VOEDINGSSUPPLEMENTEN 2. MEDICATIE Neuro-transmitters: 1. Serotonine 2. Dopamine 3. Glutamaat 4. GABA \ 3. NEUROSTIMULATIE / NEUROMODULATIE Hersenen elektrisch stimuleren om hersenactiviteit in specifieke hersengebieden te verhogen of verlagen 1. TDCS 2. TMS 3. DBS Transcraniël e direct current stimulatie (tDCS) Transcranië le magnetisc he stimulatie (TMS) Diepe hersen stimulatie / deep brain stimulation (DBS) Closed loop DBS \ Open loop Closed loop EUROPEES VERDRAG VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS (EVRM) Artikel 3: Folterverbod Artikel 5: Recht op vrijheid en veiligheid Artikel 8: Eerbiediging van het privé-leven Artikel 9: Vrijheid van gedachte  ARTIKEL 3 EVRM: FOLTERVERBOD Kwalificeren gedwongen neuro-interventies als marteling, onmenselijke behandeling of vernederende behandeling?  ARTIKEL 8 EVRM: AUTONOMIE 1. Kunnen neuro-interventies aangeboden worden zonder een inbreuk te maken op de autonomie van gedetineerden? 2. Vergroten of verkleinen neuro-interventies autonomie?  ARTIKEL 8 EVRM: AUTONOMIE 1. Kunnen neuro-interventies aangeboden worden zonder een inbreuk te maken op de autonomie van gedetineerden? 2. Vergroten of verkleinen neuro-interventies autonomie?  ARTIKEL 9 EVRM: VRIJHEID VAN GEDACHTE Veranderen neuro-interventies “gedachten”?  ARTIKEL 5 EVRM: RECHT OP VRIJHEID Zijn er gevallen waarin de Staat een verplichting heeft om neuro-interventies aan te bieden?  CONCLUSIE Neurowetenschap heeft invloed op het recht: - Neurowetenschappelijk onderzoek kan aanleiding geven om het recht te herzien - Hersenscans kunnen helpen bij de beoordeling van individuën in het strafrecht - Neuro-interventies kunnen bijdragen aan de rehabilitatie van individuën in het strafrecht  DANK! [email protected]