Geschiedenis van de psychiatrie PDF

Hoofdstuk 33: Geschiedenis van de psychiatrie 1. Vroege geschiedenis: voor 1850 Behandeling bestond uit religieuze rituelen (tempelslaap, incubatio) in Oudgriekse heiligdommen, duiveluitbanning in de Middeleeuwen tot somatische ingrepen (trepanatie van de schedel). Het eerste krankzinnigengesticht:...

Hoofdstuk 33: Geschiedenis van de psychiatrie 1. Vroege geschiedenis: voor 1850 Behandeling bestond uit religieuze rituelen (tempelslaap, incubatio) in Oudgriekse heiligdommen, duiveluitbanning in de Middeleeuwen tot somatische ingrepen (trepanatie van de schedel). Het eerste krankzinnigengesticht: Georganiseerde zorg voor lijders aan psychiatrische stoornissen kwam parallel met de bouw van ziekenhuizen voor lichamelijke ziekten. Deze gestichten werden dolhuizen of zinneloos huizen genoemd in Nederland. Oudste organisaties uit 1442 en 1461. In dolhuizen werden krankzinnigen en arme lichamelijke zieken ‘opgeborgen’. In de renaissance beschouwden mensen psychiatrische stoornissen als hekserij, en die patiënten werden op de brandstapel gegooid. Arts Johannes Wier was grondlegger van moderne psychiatrie. In Geel, België werden krankzinnigen ondergebracht bij burgers met een juridisch statuut, sinds de tweede helft van de 15e eeuw. De geboorte van de psychiatrie: 65 Gedownload door Puck Imbens ([email protected]) lOMoARcPSD|48983450 In de tweede helft van de 18e eeuw en eerste helft van de 19e eeuw werden krankzinnigen als patiënt gezien en de dolhuizen werden therapeutische gestichten. Philippe Pinel (Frankrijk) bepleitte psychische stoornissen te genezen door patiënt in een gesticht te heropvoeden: traitement moral. Joseph Guislain (België) bepleitte dat krankzinnigheid een mentale stoornis was. Hij ijverde voor nieuwe wetgeving en richtte in 1857 in Gent een instelling op voor de behandeling van geesteszieken. In Nederland begon de hervorming van dolhuizen pas in de eerste helft van de 19e eeuw. In 1841 kwam de Krankzinnigenwet: verpleging van gestichtspatiënten. Johannes Schroeder van der Kolk: eerste inspecteur voor GGZ (1797-1862). Johannes Ramaer: Nederlands’ eerste psychiater (1817-1887). Begin van de psychiatrie kwam dus niet voort uit wetenschappelijke inzichten, maar uit therapeutische bewogenheid en mensonterende situaties van krankzinnigen. De ‘lichtere’ psychiatrie: In 18e eeuw begon voor lichtere psychiatrie ook aandacht te ontstaan: depressies, nerveuze klachten, angsten en onverklaarbare lichamelijke klachten: neurose (William Cullen, 1710-1790). 2. van 1850 tot aan de Tweede Wereldoorlog Gedomineerd door gestichtspsychiatrie. Na 1900 ambulante psychiatrie. Men vraagt aandacht voor resocialisatie van patiënten met een psychiatrische aandoening. De gestichtspsychiatrie- Inrichtingen raakten weer overvol doordat het aantal patiënten dat moest worden opgenomen explosief toenam: het werden weer opbergplaatsen want van behandeling kwam niet veel meer.- 19e eeuw was de eeuw van het hersenonderzoek. Men dacht dat somatische afwijkingen in de hersenen te maken had met de psychiatrische stoornissen, maar met onderzoeksmethoden van toen bleek dat geen verband te hebben. - Psychiatrie bleek geen neurologie te zijn. Een andere manier van onderzoek- Door tegenvallende resultaten won een andere manier van onderzoek terrein: aard van psychiatrische stoornissen door nauwkeurige bestudering van het klinische beeld en het langetermijnbeloop (psychiater Kraepelin).- Kraepelin introduceerde ziekte-eenheden: symptomencluster. Zijn indeling van psychiatrische stoornissen werd hoeksteen van psychiatrische diagnostische systemen zoals DSM-5 en ICD-10. - Kraepelin heeft het belang onderstreept van fundamenteel onderzoek naar de basale psychische functiestoornissen die ten grondslag liggen aan de psychiatrische beelden.- men gebruikte methodieken als fixatie, separatie, langdurige bedverpleging of badkuren ter beteugeling van de onrust en agressie Somatische behandelmethoden- somatische behandelmethoden die berustten op speculatieve redeneringen: koortskuur, slaapkuur, elektroconvulsieve therapie, prefrontale lobotomie etc- Wagner-Jauregg: koortskuur (hyperthermie vernietigde de bacterie Spirochaeta)- lobotomie = verbinding voorhoofdsgedeelte van de hersenen werd gescheiden van de rest van de hersenen en het centrale zenuwstelsel door insnijding. Dit werd ontwikkeld door Moniz voor toepassing bij schizofreniepatiënten. Er ontstond als gevolg een frontaal syndroom: persoonlijkheidsverandering maakte het middel erger dan de kwaal. - erfelijkheidsonderzoek in het begin van de 20e eeuw: psychiatrische ziekten bleken soms in sterke mate erfelijk. Psychiatrische patiënten werden gesteriliseerd of vermoorden voor rassenhygiëne. Positieve ontwikkelingen:- elektro-encefalografie als diagnostische methode 66 Gedownload door Puck Imbens ([email protected]) lOMoARcPSD|48983450- toevoeging vitamine B3 aan voedsel om een veelvoorkomende vorm van dementie te genezen en voorkomen. Psychoanalyse- was het eerste psychologische model met een daarop gebaseerde behandelingsmethode dat in de psychiatrie werd toegepast, het is ontwikkeld door Freud (neuroloog). Deed neuropathologisch onderzoek naar neurotische patiënten. Vooral patiënten met hysterie (onverklaarbare lichamelijke klachten). - Freud zei dat klachten en symptomen te verklaren waren door onbewust gemaakte, verdrongen innerlijke conflicten, genezen kon door de patiënt zich bewust te maken. - patiënten hielp hij door hen deze conflicten te laten ontdekken- George Beard: neurasthenie = ziektebeeld om de klachten te benoemen van mensen die de drukte van het moderne leven niet aankonden. Klinische beeld was moeheid, prikkelbaarheid en vage pijnklachten. - Bleuler was de invloedrijkste psychiater die de inzichten van Freud omarmde. Hij had ook de term schizofrenie geïntroduceerd. Sociale psychiatrie- Meyer stond positief tegenover psychoanalyse, maar zijn visie was breder. Hij hield zich bezig met de nazorg en stimuleerde resocialisatie: er ontstond sociale psychiatrie- Meyer richtte ‘mental hygiene movement’ op voor preventie van psychiatrische stoornissen- Meyers en Beers richtten ‘child guidance clinics’ op om ziekmakende factoren op te sporen en in een vroeg stadium te behandelen om opnamen te voorkomen. Ook stichtten ze poliklinieken en psychotherapie. - Querido: ontwikkelde ‘psychiatrie d’urgence’ bij gemeentelijke gezondheidsdienst van Amsterdam. Hij had een voorzorgmodel van de rijdende psychiater. 3. Na de Tweede Wereldoorlog Het psychiatrische landschap veranderde ingrijpender dan in welke periode daarvoor ook. Er werden fondsen ter beschikking gesteld voor psychiatrisch onderzoek: National Institute of Mental Health. In Nederland kreeg de beweging voor geestelijke volksgezondheid wind in de rug, bekendste vertegenwoordiger is Kees Trimbos. Psychofarmaca- Tussen 1950-1960 werden de eerste e ectieve antipsychotica, antidepressiva, anxiolytica en lithium (stemmingsstabilisator) ontdekt. Sfeer in inrichtingen veranderde van agressief naar ‘normaal’, en mensen konden ontslagen worden uit de inrichting.- Wetenschappelijk onderzoek in psychiatrie kreeg een impuls door introductie van psychofarmaca. Placebo-onderzoek werd nu ook bij psychiatrische aandoeningen getest. - Biologische psychiatrie in Nederland en België werd op gang gebracht door Van Praag en Mendlewicz. Een wetenschappelijke onderbouwing- Wetenschappelijke onderbouwing werd op gang gebracht door de neurobiologische psychiatrie, dat kreeg verder gestalte door 4 ontwikkelingen: (1) valide en betrouwbare diagnostiek: DSM-III (2) classificatiesystemen en meetinstrumenten (3) evidence-based psychiatrie (4) neurobiologische onderzoek.- Valide diagnostiek maakte onderzoek naar prevalentie, incidentie en risicofactoren mogelijk- Naast psychofarmaca zijn er meerdere interventies op werkzaamheid onderzocht. Dat heeft geleid tot evidence-based psychiatrie. 67 Gedownload door Puck Imbens ([email protected]) lOMoARcPSD|48983450- Neurobiologisch onderzoek (beeldvorming en erfelijkheidsonderzoek) de afgelopen 2 decennia heeft geleid tot nieuwe inzichten in het functioneren van de hersenen De-institutionalisme- Nederland en België liepen hierbij ook niet voorop- Het opgenomen houden van patiënten bleek soms barmhartiger te zijn dan hen zonder voldoende materiële en immateriële middelen van bestaan uit een kliniek te ontslaan. De antipsychiatrie- Verwant aan protestbewegingen tegen gevestigde maatschappelijke structuren. Er was protest tegen de inrichting, toepassing van medicatie, elektroconvulsieve therapie en dwangbehandeling als symbolen van medische repressie: dat een psychiatrische stoornis geen vrijgekozen protestgedrag is van de patiënt- Protestanten vonden dat psychiatrische ziekten niet bestonden: het was een uitvinding van machthebbers om gedrag onschadelijk te maken.- Herstel = niet genezing maar maatschappelijk herstel; weer zo goed mogelijk functioneren met de stoornis. Patiënt is expert van zijn eigen leven. - Nadruk ligt op empowerment: zelfvertrouwen en een (nieuwe) eigen identiteit opbouwen Nieuwe behandelvormen en aandachtsgebieden- Na de oorlog kwamen verschillende therapieën (daarvoor alleen psychoanalyse)- Psychoanalyse begon af te kalven, in de VS heel snel, in Nederland en België wat minder snel. - Ook voor lichte psychiatrie kwamen psychologische interventies, vooral bekend de gedragstherapie en de cognitieve therapie. - Kinderen- en ouderenpsychiatrie kwamen tot ontwikkeling.- Er ontstond meer interesse voor psychiatrie in het algemene ziekenhuis (liaisonpsychiatrie) en voor somatische- psychiatrische comorbiditeit.- Verbetering gekomen in de rechtspositie van de patiënt. Nederlandse wetten: BOPZ, WGBO + aantal kwaliteitswetten.