Bochenek T4 - Ośrodkowy Układ Nerwowy PDF

# Szereg Sąsiednich Pól Szereg sąsiednich pól, mających pewne cechy wspólne, łączy się w większe jednostki strukturalne - okolice (regiones). Filimonow (1949) rozróżnia w korze nowej 9 takich okolic: 1. Okolica potyliczna (regio occipitalis) – pole 17, 18 i 19. 2. Okolica ciemieniowa dolna (regio...

# Szereg Sąsiednich Pól Szereg sąsiednich pól, mających pewne cechy wspólne, łączy się w większe jednostki strukturalne - okolice (regiones). Filimonow (1949) rozróżnia w korze nowej 9 takich okolic: 1. Okolica potyliczna (regio occipitalis) – pole 17, 18 i 19. 2. Okolica ciemieniowa dolna (regio parietalis inferior) – pole 39 i 40. 3. Okolica ciemieniowa górna (regio parietalis superior) – pole 5 i 7. 4. Okolica zaśrodkowa (regio postcentralis) – pole 3, 3/4, 1, 2 i 43. 5. Okolica przedśrodkowa (regio praecentralis) – pole 4 i 6. 6. Okolica czołowa (regio frontalis) – pole 8, 8/6, 9, 9/8, 10, 10/9, 11, 12, 32, 32/8, 32/9, 32/10, 32/12, 44, 45, 46 i 47. 7. Okolica skroniowa (regio temporalis) – pole 20, 20/38, 21, 21/38, 22, 22/38, 37, 41, 41/42, 42, 51 i 52. 8. Okolica wyspowa (regio insularis) – pole 13 i 14. 9. Okolica limbiczna (regio limbica) – pole 23, 23/24, 24/32, 25, 31 i 31/32. ## Pola Mieloarchitektoniczne Pola mieloarchitektoniczne. Różnią się między sobą odmiennym ukształtowaniem włókien mielinowych; uwzględnia się przy tym głównie: 1) grubość prążków Baillargera, 2) liczbę blaszek poziomych i 3) budowę promieni rdzennych. Zależnie od struktury powyższych tworów rozróżniono około 200 pól mieloarchitektonicznych (Vogtowie, 1919), w pewnym tylko stopniu pokrywających się z polami cytoarchitektonicznymi. Od pól mieloarchitektonicznych należy odróżniać pola mielogenetyczne, opisane przez Flechsiga (1898, 1901). Flechsig opierał się na spostrzeżeniu, że włókna poszczególnych części kory mózgu w rozwoju osobniczym uzyskują osłonki rdzenne nierównomiernie. Wyodrębnił on 6 (a później 45) pól mielogenetycznych, którym nadał numerację zależnie od okresu mielinizacji. Pola, w których włókna nerwowe otaczają się osłonką rdzenną przed urodzeniem, nazwał Flechsig okolicami pierwotnymi, pola ulegające mielinizacji po 2 miesiącach życia - okolicami końcowymi. Pomiędzy nimi znajdują się okolice pośrednie, w których mielinizacja rozpoczyna się w okresie od urodzenia do 2 miesiąca. Okolice pierwotne uważano za pola rzutowe, a okolice końcowe - za kojarzeniowe. W świetle późniejszych badań okazało się jednak, że poszczególne pola, niezależnie od okresu, w którym uzyskują osłonki rdzenne, zawierają włókna należące do obu układów - rzutowego i kojarzeniowego. Stwierdzono również, że mielinizacja nie odbywa się odrębnie w każdym polu, lecz jest procesem rozlanym, obejmującym znaczne przestrzenie kory. Pomimo powyższych faktów badania nad polami mielogenetycznymi pogłębiły znacznie naszą znajomość architektoniki kory mózgu. ## Pola Glioarchitektoniczne Pola glioarchitektoniczne. Różnią się między sobą ilością komórek gleju oraz odmiennym ich rozmieszczeniem w poszczególnych warstwach. Liczba pól glioarchitektonicznych jest bardzo znaczna. ## Pola Angioarchitektoniczne Pola angioarchitektoniczne. Zostały przebadane przez Pfeifera (1928). Różnice między nimi polegają głównie na odmiennym układzie tętnic, różnej grubości naczyń włosowatych oraz na rozmaitym stosunku naczyń kory do istoty białej. # Lokalizacja Czynnościowa w Korze Mózgu Podział kory mózgu na szereg pól architektonicznych opiera się na kryteriach morfologicznych. Od dawna jednak przypuszczano, że różnice w budowie poszczególnych części kory powinny łączyć się z odmienną ich czynnością. Zostało to w znacznym stopniu potwierdzone przez badania doświadczalne oraz przez obserwacje kliniczne. Nie należy jednak zbyt ściele wiązać różnych pól architektonicznych z odrębnymi czynnościami. Prawidłowy bowiem przebieg każdej czynności zależy od współdziałania całej kory, a tylko niektóre jej części mają przy tym szczególne znaczenie. # Ryc. 219 i 220 An image illustrating the localization of function in the cerebrum. - Image 219: Left hemisphere. - Image 220: Right hemisphere. # Ścisła Lokalizacja Czynnościowa Ścisłą lokalizacją czynnościową odznaczają się jedynie pola, do których dochodzą drogi czuciowe (pierwotne pola czuciowe) lub też w których rozpoczynają się główne drogi ruchowe. Pola te, zwane polami rzutowymi, czyli projekcyjnymi, obejmują (ryc. 219 i 220): 1. korę ruchową, czyli somatomotoryczną, znajdującą się w tylnej części płata czołowego, 2. korę czuciową, czyli somatosensoryczną, zlokalizowaną w płacie ciemieniowym, bezpośrednio za bruzdą środkową, 3. korę wzrokową, leżącą w płacie potylicznym, 4. korę słuchową, pokrywającą zakręty skroniowe poprzeczne, 5. korę smakową, 6. korę węchową # Kora Ruchowa (Somatomotoryczna) W skład kory ruchowej wchodzą: - zakręt przedśrodkowy - tylna część zakrętów czołowych górnego, środkowego i dolnego, - przednia część płacika okołośrodkowego. # Ryc. 221 The image illustrates the motor representation in the precentral gyrus, presented in a distorted human form (homunculus) (according to Penfield). # Znajdują się Tu Pola Znajdują się tu pola cytoarchitektoniczne 4 i 6, niemające wyraźnych warstw ziarnistych; pole 4 odznacza się poza tym obecnością olbrzymich komórek piramidalnych. W korze ruchowej rozpoczyna się większość włókien podążających do rdzenia kręgowego (droga korowo-rdzeniowa) i do jąder ruchowych nerwów czaszkowych (droga korowo-jądrowa). Włókna aferentne kory ruchowej prowadzą impulsy głównie z kory czuciowej, z móżdżku (za pośrednictwem jądra brzusznego pośredniego wzgórza) i z ciała prążkowanego (głównie poprzez jądra brzuszne przednie wzgórza). Na podstawie badań, polegających na pobudzaniu lub usuwaniu poszczególnych okolic, wyodrębniono część tylną kory ruchowej, leżącą w bezpośrednim sąsiedztwie bruzdy środkowej – pierwotną korę ruchową (primary motor cortex), i część przednią, czyli tzw. korę przedruchową. Granica między nimi nie jest ostro zaznaczona. Na ogół uważa się, że część tylna kory ruchowej odpowiada polu 4, a kora przedruchowa polu 6. Drażniąc pierwotną korę ruchową (pole 4) bodźcem nieznacznie przekraczającym bodziec progowy, wywołuje się w przeciwległej połowie ciała ruchy poszczególnych grup mięśniowych lub nawet pojedynczych mięśni. Ruchy te są reprezentowane w określonej kolejności w korze zakrętu przedśrodkowego i płacika okołośrodkowego (ryc. 221). Najniżej, w sąsiedztwie bruzdy bocznej znajduje się pole dla mięśni głowy (mięśni gardła, języka, krtani, żuchwy i twarzy), wyżej – dla mięśni kończyny górnej i tułowia, a dalej – zwykle już na powierzchni przyśrodkowej półkuli – dla mięśni kończyny dolnej, krocza, pęcherza moczowego i odbytnicy. Lokalizację w korze ruchowej można sobie wyobrazić jako zniekształconą postać człowieka (homunculus), leżącego wzdłuż zakrętu przedśrodkowego, przy czym jego głowa znajduje się u dołu W pobliżu bruzdy bocznej, a nogi przechodzą na powierzchnię przyśrodkową półkuli na płacik okołośrodkowy. Przednia część kory ruchowej, czyli kora przedruchowa (pole 6), jest mniej pobudliwa od części tylnej, a jej zadrażnienie, oprócz ruchów izolowanych, wywołuje tzw. ruchy kompleksowe, obejmujące znaczne obszary ciała. Usunięcie pierwotnej kory ruchowej wywołuje niedowład wiotki w przeciwległej połowie ciała, natomiast zniszczenie kory przedruchowej prowadzi raczej do wzmożenia napięcia odpowiednich mięśni oraz upośledza ruchy kompleksowe. Pole 8 jest również związane z korą ruchową. Jego część, znajdująca się w obrębie zakrętu czołowego środkowego, tworzy korowy ośrodek spojrzenia w bok, którego zadrażnienie powoduje zwrócenie gałek ocznych oraz głowy w stronę przeciwległą. Pola 45 i 44, leżące w tylnej części zakrętu czołowego dolnego, mają także ścisły związek z korą ruchową, stanowiąc w półkuli dominującej ruchowy ośrodek mowy. Reakcje ruchowe można również wywołać, drażniąc niektóre okolice leżące poza płatem czołowym, ku tyłowi od bruzdy środkowej, przede wszystkim zaś korę czuciową. Ponadto bardziej ku przodowi, na powierzchni przyśrodkowej płata czołowego, znajduje się dodatkowe pole ruchowe. Drażniąc tę okolicę, można także wywołać ruchy w przeciwległej połowie ciała. Natężenie prądu musi być jednak większe i częstokroć występują przy tym ruchy po tej samej stronie. Dodatkowe pole ruchowe nazywamy polem ruchowym II (M II), w odróżnieniu od głównego pola ruchowego (MI). # Kora Czuciowa (Somatosensoryczna) Kora czuciowa, ograniczona z przodu bruzdą środkową, zajmuje zakręt zaśrodkowy i sąsiadującą z nim część płacika okołośrodkowego. Na podstawie budowy mikroskopowej w korze czuciowej rozróżnia się trzy mniej więcej równolegle ułożone pola cytoarchitektoniczne: 3, 1 i 2. Pole 3, mające strukturę charakterystyczną dla okolic recepcyjnych, tworzy tylną ścianę bruzdy środkowej. Grubość kory jest tu stosunkowo niewielka (około 2 mm). Komórki warstw piramidalnych są małe, wskutek czego różnica między warstwami ziarnistymi a piramidalnymi nie zaznacza się wyraźnie. W warstwie V znajdują się wydłużone komórki piramidalne oraz liczne włókna nerwowe, mające osłonkę mielinową. Do kory czuciowej docierają włókna z jąder brzusznych tylnych wzgórza. Prowadzą one impulsy ze skóry i z narządów ruchu przeciwległej połowy ciała, przy czym pobudzenia z rozmaitych okolic dochodzą do różnych miejsc kory czuciowej. Najniżej, bezpośrednio nad bruzdą boczną, znajduje się przedstawicielstwo czuciowe trzew, wyżej zaś kolejno: reprezentacja twarzy, kończyny górnej, głowy, szyi, tułowia, kończyny dolnej oraz krocza z narządami moczowo-płciowymi. Pola odbierające impulsy z kończyny dolnej i z narządów płciowych leżą już przeważnie na powierzchni przyśrodkowej półkuli w płaciku okołośrodkowym. Oddzielnie rzutują się na korę czuciową impulsy nie tylko z różnych części ciała, ale nawet z poszczególnych dermatomów, reprezentowanych w zakręcie zaśrodkowym przez wąskie pasma kory, biegnące w kierunku strzałkowym od bruzdy środkowej do bruzdy zaśrodkowej. Dermatomy silniej unerwione (np. w obrębie palców) mają w korze odpowiednio większe przedstawicielstwo czuciowe. Obserwacje elektrofizjologiczne przemawiają za tym, iż impulsy z eksteroreceptorów i proprioreceptorów dochodzą do różnych pól kory czuciowej. Pole 3 ma być pobudzane przede wszystkim przez bodźce działające na skórę, a pole 2 – przez bodźce z narządów ruchu. Drażnienie kory czuciowej wywołuje najczęściej niezbyt sprecyzowane wrażenia w rodzaju drętwienia lub pieczenia, a jedynie wyjątkowo bywa odczuwane jako działanie bodźców ściśle określonych, takich jak ciepło lub zimno. Usunięcie zakrętu zaśrodkowego powoduje osłabienie czucia w przeciwległej połowie ciała. Chory z tego rodzaju zaburzeniem nie potrafi rozróżnić dwóch blisko siebie działających bodźców ani też dokładnie ich zlokalizować. Jednocześnie jest zwykle osłabiona zdolność oceniania masy trzymanego w ręku przedmiotu, jak również zdolność rozpoznawania przedmiotu wyłącznie na podstawie dotyku (astereognozja). Czucie bólu, ciepła i zimna nie ulega natomiast większym zmianom. Bezpośrednio za korą czuciową pierwotną (pola 3, 1 i 2) znajdują się pola asocjacyjne, związane z nią licznymi połączeniami; tworzą one wtórną korę czuciową (somatosensoryczną: pola 5, 7 i 40), w której odbywa się bardziej złożona analiza bodźców czuciowych. Oprócz głównej reprezentacji czuciowej, znajdującej się w korze zakrętu zaśrodkowego (kora czuciowa SI), istnieje jeszcze tzw. drugie przedstawicielstwo czuciowe (kora czuciowa S II), umiejscowione w wieczku czołowo-ciemieniowym; lokalizacja somatotropowa jest tu mniej wyraźna. Najbardziej z przodu znajduje się kora odbierająca impulsy czuciowe z obszaru twarzy, a najbardziej z tyłu – reprezentacja kończyny dolnej. # Kora Wzrokowa Kora wzrokowa (pole 17) pokrywa ścianę górną i dolną bruzdy ostrogowej, przechodząc również na powierzchnię zakrętu językowatego oraz klinka. Z przodu, przed miejscem połączenia bruzdy ostrogowej z bruzdą ciemieniowo-potyliczną, kora wzrokowa znika ze ściany górnej bruzdy, zajmując tylko jej ścianę dolną; z tyłu kora wzrokowa kończy się na powierzchni przyśrodkowej półkuli lub też przechodzi na powierzchnię górno-boczną. Pole 17 odznacza się małą grubością i makroskopowo widocznym pasmem istoty białej, zwanym prążkiem Gennariego lub prążkiem Vicq d'Azyra, który dzieli istotę szarą kory na warstwę zewnętrzną i wewnętrzną. Prążek ten jest najgrubszy w przedniej części bruzdy ostrogowej, a zmniejsza się stopniowo ku tyłowi. Ze względu na jego obecność pole 17 nazywa się także polem prążkowym (area striata). Pod względem budowy mikroskopowej pole prążkowe odznacza się silnym rozwojem warstw ziarnistych, które zawierają olbrzymią liczbę drobnych, gęsto ułożonych komórek nerwowych. Warstwa ziarnista wewnętrzna, bardzo szeroka, jest podzielona przebiegającymi wewnątrz niej włóknami nerwowymi na trzy podwarstwy: IVa, IVb i IVc. W stosunkowo cienkiej warstwie V znajdują się miejscami duże komórki (około 30 µm), zwane komórkami samotnymi Meynerta. Ich dendryty rozgałęziają się na znacznej przestrzeni pola, a akson podąża przez głębsze warstwy istoty szarej i istotę białą w kierunku ośrodków pnia mózgu. Do komórek specyficznych kory wzrokowej zaliczamy olbrzymie komórki gwiazdkowate Cajala, których długa oś biegnie równolegle do powierzchni kory mózgu. Do pola 17 dochodzą włókna promienistości wzrokowej, przewodzące impulsy nerwowe z siatkówki obu oczu, przy czym do odrębnych okolic kory wzrokowej docierają pobudzenia z różnych części siatkówki. Pole prążkowe (area striata; pole 17) jest otoczone przez pole przyprążkowe (area parastriata; pole 18) i pole okołoprążkowe (area peristriata; pole 19), których czynność jest również związana z impulsami dochodzącymi do kory przez drogę wzrokową (wtórne pola wzrokowe). Usunięcie operacyjne obu płatów potylicznych, łącznie z przylegającymi częściami płatów sąsiednich, powoduje u człowieka ślepotę. # Kora Słuchowa Kora słuchowa zajmuje zakręty skroniowe poprzeczne, głównie zaś zakręt skroniowy poprzeczny przedni. Jest ona ukryta w głębi bruzdy bocznej, a do powierzchni wypukłej mózgowia dochodzi w środkowej części zakrętu skroniowego górnego. Kora tej okolicy, grubości około 3 mm, obejmuje głównie pole 41 i pole 42. Nie ma tu dużych komórek piramidalnych, natomiast występują obficie włókna nerwowe oraz komórki ziarniste, układające się w postaci słupów prostopadłych do powierzchni zakrętów. Do zakrętów skroniowych poprzecznych dochodzi promienistość słuchowa, złożona z włókien nerwowych, które tworzą końcowy odcinek drogi nerwowej, łączącej ślimak z korą mózgu. Jak wykazały badania doświadczalne, impulsy nerwowe powstałe w ślimaku pod wpływem wysokich tonów docierają do przedniej części kory słuchowej, gdy tymczasem tony niskie, o małej częstotliwości drgań, powodują zmiany elektryczne w części tylnej. Impulsy zarówno ze ślimaka prawego, jak i lewego dochodzą do obu półkul. Dlatego też po usunięciu jednostronnym zakrętów skroniowych poprzecznych nie stwierdza się większych zaburzeń słuchu, a dopiero zniszczenie ich w obu półkulach wywołuje głuchotę. Oprócz głównej reprezentacji słuchowej stwierdzono u zwierząt istnienie dodatkowych pól korowych, do których również dochodzą impulsy ze ślimaka. Główną reprezentację słuchową nazwano polem słuchowym I (A I), a dodatkowe – polami słuchowymi II i III (A II i A III). W sąsiedztwie kory słuchowej znajdują się prawdopodobnie zakończenia drogi nerwowej, przewodzącej pobudzenia z narządu równowagi. Niektórzy lokalizują je w płacie skroniowym, inni w dolnej części zakrętu zaśrodkowego (dolna część pola 2). # Kora Smakowa Według dawnych poglądów, zakończenia drogi smakowej miały się znajdować w korze zakrętu hipokampa lub wyspy. Nowsze badania zdają się jednak przemawiać za umiejscowieniem reprezentacji smaku w wieczku czołowo-ciemieniowym, na jego powierzchni ukrytej w bruździe bocznej (pole 43). Powierzchnia ta leży poniżej pola czuciowego dla twarzy jako przedłużenie zakrętu zaśrodkowego. # Asocjacyjna Kora Czołowa Asocjacyjna kora czołowa, zwana również korą czołową ziarnistą (frontal granular cortex) lub inaczej korą przedczołową (prefrontal cortex), leży ku przodowi od kory ruchowej, zajmując większą część płata czołowego. Ma ona wyraźnie zaznaczone warstwy ziarniste i nie wykazuje ścisłej lokalizacji czynnościowej. Kora czołowa ziarnista osiągnęła u człowieka największy stopień rozwoju. Obszar ten łączono od dawna z najbardziej złożonymi czynnościami intelektualnymi i tzw. uczuciowością wyższą. Jednostronne uszkodzenie kory czołowej ziarnistej nie powoduje wyraźnych objawów. Po obustronnym jej zniszczeniu występują zmiany charakteru i zmniejszenie sprawności intelektualnej. Chory, między innymi, staje się bezkrytyczny, ma trudności skupienia się i przestaje troszczyć się o przyszłość. # Asocjacyjna Kora Płatów Ciemieniowego, Potylicznego i Skroniowego Położona ku tyłowi od bruzdy środkowej kora asocjacyjna obejmuje większą część płatów ciemieniowego, potylicznego i skroniowego, łącznie z wtórnymi polami czuciowymi: somatosensorycznym (pola 5, 7, 40), wzrokowym (pola 18, 19) i słuchowym (pole 22). Ilekroć swoisty impuls dociera z receptora do określonej części pierwotnego pola czuciowego (np. do kory wzrokowej), powstają charakterystyczne zmiany potencjałów, które powodują z kolei rozprzestrzenianie się impulsów do pól czuciowych wtórnych. Zniszczenie wtórnych pól czuciowych zmniejsza w znacznym stopniu zdolność analizowania charakterystycznych cech bodźca na podstawie dotychczasowego doświadczenia. Może to prowadzić do takich zaburzeń, jak np. niemożność rozpoznawania znaczenia przedmiotów lub sytuacji (agnozja). Znaczny rozwój pól kojarzeniowych u człowieka, w porównaniu z innymi ssakami, wiąże się z bardziej złożoną strukturą psychiczną oraz z wykształceniem się mowy. Szczególne znaczenie mają przy tym niektóre pola znajdujące się w półkuli dominującej (u ludzi praworęcznych w półkuli lewej). Zniszczenie tych pól, jak również łączących je z sobą dróg nerwowych, wywołuje zaburzenia mowy, zwane afazją. U ludzi praworęcznych ognisko chorobowe, zajmujące tylną część zakrętu czołowego dolnego lewej półkuli (pola 45 i 44; ośrodek ruchowy mowy Broca), powoduje często afazję ruchową, przy której chory nie może wykonywać skoordynowanych ruchów, koniecznych do mówienia; potrafi jednak poruszać językiem, wargami, podniebieniem i fałdami głosowymi, jak również rozumie to, co się do niego mówi. Zniszczenie tylnej części zakrętu skroniowego górnego i środkowego w półkuli dominującej (ośrodek czuciowy mowy Wernickiego) może prowadzić do afazji czuciowej, w której, pomimo zachowanego słuchu, ginie zdolność rozumienia mowy. Chory z afazją czuciową potrafi mówić; popełnia jednak przy tym liczne błędy, związane z trudnością dobierania słów oraz z brakiem kontroli słuchowej. Poza afazją ruchową i czuciową istnieją również inne typy afazji powstające wskutek ognisk chorobowych, których lokalizacja bywa różnorodna. Do szczególnie ważnych obszarów kory asocjacyjnej zalicza się zakręt kątowy i większą część płata skroniowego. W półkuli dominującej odgrywają one istotną rolę w całościowym interpretowaniu różnorodnych informacji wzrokowych, słuchowych i czuciowych. Ponadto w tej części kory, zdaniem wielu badaczy, są gromadzone złożone wzorce pamięciowe. # Kora Wyspowa Kora wyspy, zwana korą wyspową (cortex insularis), przykryta wieczkami, ma zróżnicowaną budowę komórkową. Jej drażnienie powoduje przede wszystkim objawy ruchowe (wisceromotoryczne) i czuciowe (wiscerosensoryczne) ze strony narządów wewnętrznych. Do objawów tych należą, między innymi, wzmożone ruchy żołądka, nudności, nadmierne ślinienie, jak również inne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. W związku z tym korę wyspową zalicza się niekiedy do układu limbicznego. Niektórzy lokalizują w niej ośrodek smaku. # Odnoga Przednia Odnoga przednia (crus anterius) znajduje się między jądrem ogoniastym, ograniczającym ją od strony przyśrodkowej i od przodu, a jądrem soczewkowatym, leżącym z boku oraz od tyłu. Ze względu na położenie odnogę przednią nazywamy również częścią przedsoczewkową (pars praelentiformis) torebki wewnętrznej. Odnoga przednia jest widoczna tylko na przekrojach poziomych na wysokości wzgórza; niżej zanika, a jej miejsce zajmuje połączenie głowy jądra ogoniastego ze skorupą jądra soczewkowatego. # Odnoga Tylna Odnoga tylna (crus posterius), znacznie dłuższa od przedniej, leży między wzgórzem (na niższych przekrojach – niskowzgórzem) a jądrem soczewkowatym. U góry włókna jej przechodzą nad jądrem soczewkowatym, tworząc część nadsoczewkową (pars supralentiformis) torebki wewnętrznej. Miejsce połączenia odnogi przedniej z tylną nazywa się kolanem torebki wewnętrznej (genu capsulae internae); swą powierzchnią wypukłą, zwróconą w stronę przyśrodkową, wsuwa się ono między przedni biegun wzgórza a głowę jądra ogoniastego. Za odnogą tylną znajduje się część zasoczewkowa torebki wewnętrznej, przechodząca ku dołowi w część podsoczewkową. Część zasoczewkowa (pars retrolentiformis) oddziela tylną krawędź jądra soczewkowatego od ogona jądra ogoniastego. Część podsoczewkowa (pars sublentiformis), węższa od poprzedniej, leży pod tylnym biegunem jądra soczewkowatego. Od dołu ogranicza ją końcowy odcinek jądra ogoniastego. # Torebka Wewnętrzna Przez torebkę wewnętrzną przechodzi większość włókien rzutowych (patrz dalej) półkuli mózgu, wskutek czego jej uszkodzenie powoduje poważne zaburzenia ruchowe i czuciowe. # Torebka Zewnętrzna Torebka zewnętrzna (capsula externa). Jest utworzona przez cienką warstwę włókien nerwowych, oddzielających skorupę od przedmurza. # Torebka Ostatnia Torebka ostatnia (capsula extrema). Leży między przedmurzem a wyspą jako cienka warstwa istoty białej, przechodząca ku górze w środek półowalny, a ku dołowi w istotę białą płata skroniowego i dolnej części płata czołowego. # Włókna Nerwowe Włókna nerwowe istoty białej półkul, zależnie od ich przebiegu i połączeń, zalicza się do jednego z trzech układów: 1) rzutowego, czyli projekcyjnego, 2) spoidłowego, czyli komisuralnego, i 3) kojarzeniowego, czyli asocjacyjnego. Nie tworzą one na ogół ściśle ograniczone pęczków, lecz krzyżują się z sobą w różnych kierunkach. Włókna rzutowe biegną przeważnie pionowo, włókna spoidłowe - poprzecznie, a kojarzeniowe – strzałkowo. Ten zasadniczy kierunek ulega zmianom wskutek rozwoju jąder podkorowych i fałdowania się płaszcza. # Włókna Rzutowe Włókna rzutowe, czyli projekcyjne, znajdują się w wielu pęczkach i blaszkach istoty białej półkuli; głównym jednak ich skupieniem jest torebka wewnętrzna. Przebiegają w niej: 1) droga korowo-rdzeniowa i droga korowo-jądrowa, kierujące ruchami dowolnymi i nale-