ΒΙΟΛΟΓΙΑ - Καρδιολογικό Σύστημα

**3. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ** Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στακύτταρα των ιστών και η απομάκρυνση απόαυτά των αχρήστων γίνεται από το **κυκλοφορικό σύστημα**, το οποίο αποτελείται από την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία και το αίμα που κυκλοφορεί μέσα σ\' αυτά. Στενά συνδεδεμένο με το κυκλοφορικό σύστη...

**3. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ** Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στακύτταρα των ιστών και η απομάκρυνση απόαυτά των αχρήστων γίνεται από το **κυκλοφορικό σύστημα**, το οποίο αποτελείται από την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία και το αίμα που κυκλοφορεί μέσα σ\' αυτά. Στενά συνδεδεμένο με το κυκλοφορικό σύστημα είναικαι το **λεμφικό σύστημα**, στο οποίο κυκλοφορεί η λέμφος. **ΚΑΡΔΙΑ** εικ. 3.1 Η θέση της καρδιάς και των κεντρικών αγγείων στη θωρακική κοιλότητα εικ. 3.1 Η θέση της καρδιάς και των κεντρικών αγγείων στη θωρακική κοιλότητα **Δομή και λειτουργία** Το κύριο όργανο του κυκλοφορικού συστήματος είναι η **καρδιά**. Βρίσκεται ανάμεσα στους δύο πνεύμονες πίσω από το στέρνο (εικ.3.1). ** ** Είναι όργανο κωνικού σχήματος, που αποτελείται από μυϊκό ιστό, το **μυοκάρδιο**, και έχει μέγεθος μεγάλης γροθιάς. +-----------------------------------------------------------------------+ |  | | | | εικ. 3.2 Λεπτομέρεια σε τομή του τοιχώματος της καρδιάς | | | | Η καρδιά στην πραγματικότητα είναι μία μυώδης αντλία, η οποία | | αποτελείται από ένα χαρακτηριστικό είδος μυός, τον **καρδιακό μυ**. | | Οι μυϊκές ίνες του μυοκαρδίου συνδέονται μεταξύ τους κατάλληλα , | | επιτρέποντας τη σύγχρονη σύσπασή τους (εικ.3.2,3.3). Η καρδιά του | | ανθρώπου είναι τετράχωρη και αποτελείται από δύο κόλπους με λεπτά | | τοιχώματα, που βρίσκονται στο ανώτερο τμήμα της, και από δύο κοιλίες | | με παχύτερα τοιχώματα, που βρίσκονται στο κατώτερο τμήμα της. Οι δύο | | κοιλίες χωρίζονται μεταξύ τους με το μεσοκοιλιακό διάφραγμα και οι | | κόλποι με το μεσοκολπικό διάφραγμα (εικ.3.4). Δεν υπάρχει, επομένως, | | επικοινωνία ανάμεσα στους δύο κόλπους ή στις δύο κοιλίες. Πρέπει να | | σημειωθεί ότι η αριστερή κοιλία έχει παχύτερα τοιχώματα από τη δεξιά, | | διότι στέλνει το αίμα σε μεγαλύτερη απόσταση (σε όλο το σώμα). Μεταξύ | | των κόλπων και των κοιλιών υπάρχουν βαλβίδες που καθορίζουν τη | | μονόδρομη ροή του αίματος σε κάθε σύσπαση της καρδιάς. Στην | | πραγματικότητα η καρδιά είναι μία αντλία αναρροφητική και ταυτόχρονα | | συμπιεστική. Αναρροφητική, γιατί συγκεντρώνει | | | | εικ. 3.3 Δομή καρδιακού μυός | | | | το αίμα από όλα τα τριχοειδή του σώματος μέσω των φλεβών, και | | συμπιεστική, διότι στέλνει το αίμα στα τριχοειδή όλου του σώματος | | μέσω των αρτηριών που ξεκινούν από τις κοιλίες της. Το αίμα κινείται | | από τους κόλπους προς τις κοιλίες, οι οποίες με τη συστολή τους το | | στέλνουν σε δύο αρτηρίες. Στο δεξιό κόλπο φτάνει το αίμα από την | | περιφέρεια του σώματος, πλούσιο σε διοξείδιο του άνθρακα. Στον | | αριστερό κόλπο φτάνει το αίμα, που έχει ήδη περάσει από τους | | πνεύμονες και είναι πλούσιο σε οξυγόνο. Με τη συστολή των κόλπων το | | αίμα κινείται προς τις κοιλίες | | | |   | | | | εικ. 3.4 Δομή της καρδιάς σε σχέση με τα κεντρικά | | | | εικ. 3.4 Δομή της καρδιάς σε σχέση με τα κεντρικά αγγεία | | | | Στη συνέχεια, με τη συστολή των κοιλιών, και ενώ οι βαλβίδες κλείνουν | | εμποδίζοντας την παλινδρόμηση του αίματος προς τους κόλπους, το αίμα | | διοχετεύεται στις αρτηρίες. Από την αριστερή κοιλία εισέρχεται στην | | **αορτή** και κινείται προς την περιφέρεια του σώματος, ενώ από τη | | δεξιά κοιλία εισέρχεται | | | | στην πνευμονική αρτηρία και κινείται προς τους πνεύμονες. Βαλβίδες | | που βρίσκονται στην είσοδο των δύο μεγάλων αρτηριών ελέγχουν τη ροή | | του αίματος από τις κοιλίες προς την αορτή και προς την **πνευμονική | | αρτηρία** (εικ.3.5). | | | |  | | | | εικ. 3.5 Ροή του αίματος στην καρδιά α) Χαλάρωση (μεταξύ δύο κτύπων) | | β) Συστολή των κόλπων γ) Συστολή των κοιλιών. | +-----------------------------------------------------------------------+ +-----------------------------------------------------------------------+ | **ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ** | | | | Το κυκλοφορικό σύστημα περιλαμβάνειτρία είδη αγγείων. Τις | | **αρτηρίες** (και τα αρτηρίδια), που μεταφέρουν το αίμα από την | | καρδιά προς την περιφέρεια, τα **τριχοειδή**, που επιτρέπουν την | | ανταλλαγή ουσιών με τους ιστούς, και τις **φλέβες** (και τα | | φλεβίδια), που επαναφέρουν το αίμα στην καρδιά. Τα τριχοειδή αγγεία | | παρεμβάλλονται μεταξύ αρτηριών και φλεβών. | | | | **Αρτηρίες** | | | | Οι αρτηρίες έχουν παχύτερα τοιχώματα και μικρότερη εσωτερική διάμετρο | | από τις φλέβες και περισσότερο μυϊκό ιστό (εικ.3.7, εικ.3.8). Το αίμα | | διοχετεύεται στις αρτηρίες με κάθε συστολή των κοιλιών της καρδιάς. | | Κάθε φορά που διοχετεύεται μία ποσότητα αίματος στις αρτηρίες, τα | | τοιχώματά τους διευρύνονται με την πίεση του εισερχόμενου | | | | αίματος και η διεύρυνση αυτή ονομάζεται σφυγμός. Κάθε παλμός της | | καρδιάς προκαλεί ένα σφυγμό στις αρτηρίες, με αποτέλεσμα να έχουν τον | | ίδιο ρυθμό οι σφυγμοί των αρτηριών και οι παλμοί της καρδιάς. Ο | | **σφυγμός** αυτός ανιχνεύεται στον καρπό του χεριού, καθώς και σε | | άλλα σημεία του σώματος. | | | | Το αίμα προωθείται στο εσωτερικό των αρτηριών και με τις συσπάσεις | | των τοιχωμάτων τους, που συντελούνται με τη βοήθεια του μυϊκού ιστού | | που περιέχουν. Δύο είναι οι μεγαλύτερες αρτηρίες του σώματος, η | | πνευμονική αρτηρία και η αορτή. Όλες οι άλλες είναι διακλαδώσεις των | | παραπάνω αρτηριών. Το αίμα στις αρτηρίες, επειδή κινείται με | | μεγαλύτερη ταχύτητα, εμφανίζει μεγαλύτερη πίεση απ\' ό,τι στις | | φλέβες. Αρτηρίδια είναι διακλαδώσεις των αρτηριών, μόλις ορατές με | | γυμνό μάτι. | | | | εικ. 3.7 Δομή αιμοφόρων αγγείων | | | | εικ. 3.7 Δομή αιμοφόρων αγγείων | +-----------------------------------------------------------------------+ +-----------------------------------------------------------------------+ | **Φλέβες** | | | | Οι φλέβες είναι περισσότερες των αρτηριών και δεν εμφανίζουν σφυγμό. | | Στο εσωτερικό τους έχουν βαλβίδες, που επιτρέπουν μονόδρομη πορεία | | στο αίμα, ώστε να οδεύει αναγκαστικά προς την καρδιά (εικ.3.8). Τα | | φλεβίδια είναι μικρές φλέβες, οι οποίες συνενούμενες σε μεγαλύτερα | | στελέχη, τις φλέβες, επαναφέρουν το αίμα στην καρδιά. Ανά πάσα | | στιγμή, περισσότερο από τα 2/3 της συνολικής ποσότητας αίματος | | βρίσκεται στις φλέβες και στα φλεβίδια. Με τον τρόπο αυτό οι φλέβες | | λειτουργούν σαν δεξαμενές αίματος. | | | |   | | | | **Γνωρίζετε ότι:** | | | | Κάθε στιγμή, οι φλέβες περιέχουν το 75%της ποσότητας του αίματος, οι | | αρτηρίεςτο 20% και τα τριχοειδή το 5%. | | | | **Τριχοειδή** | | | | Είναι τα πολυπληθέστερα και λεπτότερα αιμοφόρα αγγεία με εσωτερική | | διάμετρο όση περίπου κι ένα ερυθρό αιμοσφαίριο (7 μm), που σημαίνει | | ότι μόνο ένα ερυθρό αιμοσφαίριο χωράει να περάσει μέσα απ\' αυτά | | (εικ.3.7), (εικ.3.8). Τα τριχοειδή παρεμβάλλονται μεταξύ αρτηριών και | | φλεβών, έχουν δε έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του | | κυκλοφορικού συστήματος και του οργανισμού γενικότερα. Μέσω των | | τοιχωμάτων τους, τα οποία συνίστανται από ένα μονόστιβο στρώμα | | επιθηλιακών κυττάρων, το **ενδοθήλιο**, γίνεται η ανταλλαγή των | | ουσιών ανάμεσα στο αίμα και στους ιστούς, καθώς και η ανταλλαγή, με | | παθητική διάχυση, του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα. Τα | | τοιχώματα των τριχοειδών επιτρέπουν επίσης στα λευκοκύτταρα να τα | | διαπερνούν και να φτάνουν όπου είναι απαραίτητη η παρουσία τους για | | την άμυνα του οργανισμού. | | | |  | | | | α) Τομή αρτηρίας (Α) και φλέβας (Φ) | | | | β) Τα τρία είδη των αιμοφόρων αγγείων | | | | β) Τα τρία είδη των αιμοφόρων αγγείων | | | | εικ. 3.8 Διαφορές στη δομή των αιμοφόρων αγγείων | +-----------------------------------------------------------------------+ +-----------------------------------------------------------------------+ |  | | | | εικ.3.9 Δίκτυο τριχοειδών που τροφοδοτεί μία ομάδα σωματικών | | κυττάρων. 1) Τα κύτταρα των ιστών περιβάλλονται από ένα υγρό, το | | **μεσοκυττάριο υγρό** (υγρό των ιστών), από το οποίο παίρνουν | | θρεπτικά συστατικά και στο οποίο αφήνουν ουσίες που δεν τους | | χρειάζονται. 2) Η πίεση του αίματος, στο αρτηριακό άκρο των | | τριχοειδών, είναι σχετικά υψηλή σε σχέση με το μεσοκυττάριο υγρό, με | | αποτέλεσμα μικρά μόρια που βρίσκονται στο πλάσμα να διαπερνούν τα | | τοιχώματα των τριχοειδών. 3) Τα ερυθροκύτταρα, καθώς και μεγάλα μόρια | | όπως οι πρωτεΐνες, παραμένουν στο εσωτερικό των τριχοειδών. 4) Στο | | φλεβικό άκρο των τριχοειδών η απώλεια μορίων από το αίμα έχει ως | | αποτέλεσμα την πτώση της πίεσης. Η μειωμένη πίεση του αίματος, σε | | σχέση με το μεσοκυττάριο υγρό, έχει ως αποτέλεσμα μία ποσότητα από το | | υγρό αυτό μαζί με άχρηστα συστατικά να επαναρροφάται από τα τριχοειδή | | του φλεβικού άκρου | +-----------------------------------------------------------------------+