Retorika Midterm Reviewer PDF

DELA PEÑA - BSP 4E RETORIKA MIDTERM REVIEWER ANG RETORIKA 2. Ang retorika ay nagsasangkot ng mga  Galing sa salitang Griyego na “RHETOR” na tagapakinig nangangahulugang guro o maest...

DELA PEÑA - BSP 4E RETORIKA MIDTERM REVIEWER ANG RETORIKA 2. Ang retorika ay nagsasangkot ng mga  Galing sa salitang Griyego na “RHETOR” na tagapakinig nangangahulugang guro o maestro na  Lumalabas lamang ang paggamit ng retorika mananalumpati o orador kapag nag-usap o nagkaroon ng instensyon ang  Ang kaalaman sa mabisang pagpapahayag, dalawang tao na magpalitan ng impormasyon. pasalita man o pasulat  Maaaring intensyon ng retor na magbigay ng  Mabisa sapagkat maayos, malinaw, impormasyon o manghikayat ng mga tagapakinig maengganyo, at magandang pakinggan o  Ang retor at ang mga tagapakinig ay dapat basahin ang pagsasabi nagkakaintindihan sa mga simbolong kanilang ginagamit. Ang wika o mga salita ay dapat Isinasaalang-alang dito hindi lamang ang mga naiintindihan ng tagapakinig. Mas kaalamang gustong ibahagi, gayundin ang mga magkakaintindihan ang Ilokano kung ang kausap kaalamang pangwika gaya ng palatunugan at ay ang kapwa Ilokano, kaysa ang Ilokano at isang palabigkasan kung pasalita, ng palabaybayan at Maranao palabantasan kung pasulat, bagkos at lalo’t higit,  Ang retorika ay nakabatay sa panahon. Ang yaong matimbang na pagpili at tamang paggamit ng gumagamit nito ay nangungusap sa wika ng mga salita, at ang maingat at lohikal na pagbuo ng ngayon, hindi ng bukas o kahapon. Ang iba pang mga kaisipan – mapasapangungusap o mapasatalata. sangkap ng retorika tulad ng paksa at paraan ay laging naiimpluwensyahan ng kasalukuyang Ayon kay Gorgias, ang isang mabisang panahon. Baguhin man at magbabago rin ang mananalumpati ay nakakapagsalita ng retorika. kapanipaniwala anuman ang kanyang paksa, gaano man kalawak o kalaki ang kanyang 3. Ang retorika ay nagpapatatag sa maaaring karansan sa paksang kanyang tinatalakay. maging katotohanan Nilinaw din na ang pamamaraang ito ay maaaring  Ang retorika ay mapagkunwari o mapagmalabis maging daan upang maisakatuparan ang na paggamit ng wika. pakikipagtalastasan sa anumang kasanayan at  Sa ilalim ng mga tayutay, malimit na gawing hindi lamang nakatuon sa politikal na paksain. bahagi ng pahayag ang personipikasyon at hyperbole. Nilalayon nitong tumalon mula sa Ayon kay Plato, ang retorika o masining na realidad sa mapaglarong mundo ng imahinasyon pagpapahayag ay isang mapanlinlang na kasanayan ng awdyens. Nakadadala ng damdamin ang na naglalayong manipulahin ang mga tao gamit ang ganitong mga pahayag. Nakadaragdag pa ito ng mga teknikang argumento upang mapaniwalaan sila kulay at nagbibigay ng ibayong kahulugan sa sa isang ideya, kahit na ito ay hindi totoo o hindi batayang salita. makatotohanan. 4. Ang retorika ay nagbibigay Ayon kay Aristotle may tatlong pangunahin tuon ang lakas/kapangyarihan Retorika:  Ang kapangyarihang panlipunan ay karaniwang - Deliberative nakukuha sa galing ng pagsasalita sa harap ng - Forensic o judicial publiko. Ang mga pulitiko, pastor, negosyante, - Epideictic titser, at iba pang may kapangyarihan o awtoridad ay nakaiimpluwensya/nakapaghihikayat ng tao. Sa Ang Retorika bilang disiplina totoo lang, hindi lahat ng tao ay kayang gawin ito. Masusukat ang kabisaan ng pagdidiskurso sa Sa pamamagitan ng kanilang mga talumpati, pamamagitan ng retorika kapag nagkaroon ng sermon, sales talk, lektyur ay napasusunod, pagbabago sa pagkilos ng taong tagapakinig o napahahanga at napakikilos nila ang kanilang awdyens. awdyens. Hindi lubos na makikinig ang isang mag-aaral kung hindi magaling ang lektura ng Katangian ng Retorika isang tagapagsalita o tagapanayam. Ang isang komentarista ay nakakuha ng tagapakinig dahil 1. Ang retorika ay simbolikal sa husay ng kanyang pananalita. Ang mga simbolo ay kinakatawan ng mga letra, imahe o kaya’y kumpas na may ipinararating na ideya o kaya 5. Ang retorika ay malikhain at analitiko nama’y natatagong kahulugan.  Ang konsepto ng pagiging malikhain ng isang retorika ay maipapakita ng isang tagapagsalita kung nagagawa niyang mabigyan ng kongkretong imahe ang mga tagapakinig sa pamamagitan lamang ng mga salita. DELA PEÑA - BSP 4E RETORIKA MIDTERM REVIEWER  Sa pagiging malikhain, kailangan ng isang 2. Kasanayan ng manunulat - Kung walang tagapagsalita na magkaroon ng malinaw na kasanayang pansarili ang manunulat mahirap ugnayan sa mga tagapakinig upang maging magkaroon ng sining ang mabisang pahayag. Ang epektibo ang komunikasyon sa pagitan niya at ng kasanayan sa pagpapahayag ay denebelop upang tagapakinig. ibahagi sa iba at di sarilinin.  Kung may kakayahang maging malikhain ang isang tagapagsalita, nangangahulugan itong 3. Wika - Ang wika ay sadyang makapangyarihan. anumang ideya ang kanyang nasasagap ay kaya Nagagawa nitong maging kilala at hinahangaan ang nita ring maanalisa. isang tao dahil sa kagalingan nitong gamitin ang wika. 6. Nagsusupling na Sining 4.Kultura - Malaki ang kinalaman ng kultura sa  Ang retorika ay nagsusupling ng mga kaalaman. pagpapaunlad ng sinabi o ipinahayag dahil anumang Halimbawa, ang isang manunulat ay nagsisimula gampanin ng isang mamamayan, tuwina ito’y saklaw sa isang ideya sa isipan at nagsusupling ng isang ng kulturang kinabibilangan. Kabilang dito ang mga akda. Ang mambabasa naman ay nagsisimula sa pinaniniwalaan, mga tradisyon, wika, awit at iba pa. pagbabasa at nagbibinhi ng kaalaman sa kanyang isipan. Walang hangganan ang 5.Sining - Kumakatawan ito sa taglay na galing o pagsusupling at pagpapasa ng kaalaman sa pamamagitan ng retorika hanggat may talino ng manunulat o mananalita sa larangan ng nagsasalita at nakikinig, may nagsusulat at pagsasalita o pagsusulat. Pumapasok dito ang taglay nagbabasa. na pagkamalikhain ng taong gumagawa ng masining na pahayag. Ang mga Layunin sa Maretorikang Pagpapahayag  Maakit ang interes ng kausap na tutok ang 6. Iba Pang Larangan - Ngunit ang retorika ay hindi atensyong makinig sa sinasalita. lamang eksklusibo sa larangan ng Wika, Sining,  Masanay sa pagsasalitang may kalakasang dating Pilosopiya at Lipunan. Sino mang tao, saan mang ang gilas, may mapamiling kaangkupan at larangan ay may pagnanasang maging mabisa sa panlasa ang ginagamit na salita, at kalinawan ang pagpapahayag. Sa ano mang larangan, hindi bigkas maaaring hindi magsasalita o magsusulat ang mga  Maliwanag na mapaintindi ang mga sinasabi taong kasangkot doon. Samakatwid, maging sa ibang  Maikintal sa isip at damdamin ng kausap ang larangan, ang retorika ay may malaking kinalaman. diwa ng sinasabi; at  Maiaplay sa sarili ng tagapakinig ang nakuhang mensahe Ang Kahalagahan ng Maretorikang Pagpapahayag SALIK NG RETORIKA Kahalagahang Pangkomunikatibo 1. TAMANG GAMIT NG BALARILA Ano man ang ating iniisip o nadarama ay maaari nating ipahayag sa pasalita o pasulat na paraan upang Nawawala ang sining ng retorika kapag mali ang maunawaan ng iba pang tao. Samakatwid, dahil sa gamit ng balarila retorika, ang dalawa o higit pang tao ay nagkakaroon 2. LIPUNAN ng komunikasyon. Dahil ang lipunan ang nagbabago sa buhay ng mga mamamaya, malaki ang kaugnayan nito sa retorika. Kahalagahang Panrelihiyon 3. PAGMAMATUWID Salita ang puhunan ng mga pari at ministro ng alinmang sekta ng relihiyon sa kanilang Naipaglalaban ang isang isyu ayon sa isang pagpapalaganap ng pananampalataya. Nakasalalay sa paniniwala gamit ang retorika kanilang makarismatikong tinig, malinaw at madaling maintindihang pananalita at maengganyong pagsasalita ang tagumpay ng kanilang misyon at nila ANG SAKLAW NG RETORIKA mismo bilang relihiyosong lider. 1. Tao/ Mga Tao - tumutukoy ito sa mga tao o Kahalagahang Pampanitikan lipunang makikinig o di- kaya’y babasa ng isinulat o ipinahayag ng manunulat. Ang bawat ipinahahayag, Sa isang manunulat, ang kanyang tagumpay sa oral man o berbal ay tiyak na may patutunguhan sa pagsusulat ay nasa paggamit niya ng mga salita. tulong ng pokus ng talakay. Dapat ang gamit niyang wika at ang istilo ng kanyang pagpapahayag sa kanyang mga akda ay parang buhay na tubig na natural na sumisibol at dumadaloy DELA PEÑA - BSP 4E RETORIKA MIDTERM REVIEWER sa personalidad ng kanyang mga tauhan at sa Nagbibigay - kapangyarihan kapaligirang kanilang ginagalawan Sa kabisaan ng kanyang pamamaraan sa pagsulat, nakuha ng Dahil sa retorika, napakaraming tao ang naging kanyang mga mambabasang simpatyahan at prominente at makapangyarihan. Ang mga empatyahan ang kanyang mga obra. matatalinong ideya, malalim napaniniwala at ideolohiya na naipahayag sa pamamagitan ng retorika Kahalagahang Pangmedia ay pinagmumulan din ng kapangyarihan at kalakasan. Ang mga artista sa teatro, telebisyon at pelikula, gayundin, ang mga personalidad sa iba’t ibang media ay nakararating sa rurok ng kanilang tagumpay sa Ayon ka Aristotle, may Tatlong Elemento ng pamamagitan ng mga katangi-tangi nilang pagsasalita Panghihikayat at mga kaakit-akit nilang boses na humuhubog sa Ethos kanilang personalidad para makilalang madla. Ito ang nagsisilbing puhunan sa pag-unlad. Walang lubay – ang karakter, imahe o reputasyon ng silang sinusubaybayan, sampu ng kanilang mga manunulat/tagapagbasa. proyekto at programa, ng kani-kanilang kampo ng mga tagahanga. - Hango sa salitang Griyego na nauugnay sa salitang Kahalagahang Pampulitika Etika ngunit higit na angkop ngayon sa salitang Imahe. Maraming batikang pulitiko ang namumuhunan sa Logos maretorikang pagpapahayag. Sa sandal ng kanilang pangangampanya, kapanapanabik ang pagbibitiw – ang opinyon o lohikal na pagmamatuwid ng nila ng mga pananalita, lalo’t naglalaman ng mga manunulat/tagapagsalita. platapormang mapangako sa mga kalagayang - Salitang Griyego na Logos ay tumutukoy sa naghihintay ng pagbabago. Kaengga-engganyo ang pangangatwiran na nangangahulugan nanghihikayat kanilang mga itsura habang nagsasalita na gamit ang lohikal na kaalaman o may katwiran ba ang kinadadamhan ng marami ng pagtitiwala kaya naman sinasabi upang mahikayat ang tagapakinig kung ito ibinibigay sa kanila ang sagradong boto, tuloy, ba ay totoo. nananalo sila at nakapangyayaring makapangyarihan kapagdaka. Pathos - emosyon ng mambabasa/tagapakinig. GAMPANIN NG RETORIKA Nagbibigay ng Daan sa Komunikasyon KASAYSAYAN NG RETORIKA Ano man ang ating iniisip o nadaramaay maaari nating  Pinaniniwalaang nagsimula noong ikalimang ito ipahayag sa pasalita o pasulat na paraan siglo bago dumating si Kristo. upangmaunawaan ng ibang tao. Kaya, dahil sa retorika ang 2 o higitpang tao ay nagkakaroon  Sicily sa Syracuse - sa islang ito nabuo ang ngkomunikasyon. retorika bilang isang paraan ng pakikipagtalo.  Corax - isang iskolar sa naturang isla, nagpanukala ng mga tuntuning kailangang Nagdidistrak sundin ng mga maglalahad sa gagawing argumento o pakikipagdebate. Dahil sa pakikinig natin sa iba o sa pagbabasa natin ng mgaakda, maaaring nadidistrakang ating na Ang lahat ng argumento ay kailangang nakasentro sa realidad ng ating lipunan. talumpati na kakikitaan nglimang mahahalagang elemento. Nagpapalawak ng Pananaw Ang panimula Sa pakikinig, pagbabasa at pakikipagtalastasan, maaari may natutuhan tayong bagong kaalaman na Ang salaysay o kasaysayan mahalaga. Ang pangunahing argumento Nagbibigay-ngalan Mga dagdag na pahayag o kaugnay na Ang mga bagay-bagay sa ating paligid ay dumating o argumento. ipinanganak nang walang level. Dahil sa retorika, lahat ay nabigyang-ngalan. Konklusyon DELA PEÑA - BSP 4E RETORIKA MIDTERM REVIEWER  Sophist - mga iskolar na nagsaad naang retorika 2.Pagwawangis (Metaphor) - Tuwirang ay mahalaga upangmakamtam ang paghahambing ng dalawang magkaibang bagay nang kapangyarihan politikalsa panahon iyon. hindi gumagamit ng mga salitang tulad ng sa  Socrates - (470- 399 B.C) - Mariing bumabatikos pagtutulad. sa mga sophist. Guro ni Isocrates. Halimbawa: Ang buhay ay isang gulong ng palad.  Isocrates (436-338 B.C) - isang Griyego atnapapabilang sa sampung pinakatanyag na batikang orador ng kanilang panahon. 3. Pagmamalabis (Hyperbole) - Labis na - Kauna-unahang lumikha ng mga pamantayang pagpapalabis o pagbibigay ng labis na diin sa isang pahayag upang maging mas kapansin-pansin pangretorika noong ikalimang siglo (B.C.) Halimbawa: Bumaha ng luha sa kanyang pag-alis.  Aristotle - naghayag ng bagong kaisipan sa retorika na nagkaroon ng malaking impluwensiya sa larangan nito. 4. Pagbibigay-katauhan (Personification) - - Ang kaniyang pamantayan sa pagtatalumpati Pagbibigay ng mga katangiang pantao sa mga bagay ay naging batayan ng mga abogado sa na walang buhay o abstrakto. paglalahad ng mga usapin nakatuon sa nakaraan, sa kanilang mga usaping legal. Halimbawa: Ang hangin ay humahalik sa kanyang pisngi.  Ceciro - isang orador na nagpakilala rin sa kakaibang pamantayan sa pagtatalumpati. (Ang hangin, isang walang buhay na bagay ay binibigyan ng kakayahang humalik, na karaniwang - Ang kaniyang mga pangungusap na ginagamit ginagawa ng tao.) ay mga hugnayang pangungusap upang higit na mailahad ang damdamin at prinsipyong nais 5. Pagtawag (Apostrophe) - Ang isang tao o bagay na ilahad ng isang nagsasalita. hindi kaharap o wala ay kinakausap o tinatawag. Halimbawa: “O, pag-ibig, bakit ka mapaglaro?” Uri ng Tayutay 6. Pag-uyam - (Irony/Sarcasm) - Pahayag na ang Ang mga tayutay ay mga pahayag na karaniwang ginagamit sa masining na pagpapahayag, upang ibig sabihin ay kabaligtaran ng literal na kahulugan, gawing mas mabisa, malinaw, at kawili-wili ang isang na karaniwang ginagamit upang manukso. akda. Halimbawa: Ang talino mo talaga, nakalimutan mo na 1. Pagtutulad (Simile) - Paghahambing ng dalawang naman ang susi. magkaibang bagay gamit ang mga salitang tulad ng parang, tulad ng, kagaya ng, kawangis ng, animo, 7. Pagpapalit-saklaw (Synecdoche) - Ang bahagi ng wari, tila, kasing, magsing, mistula at iba. isang bagay ay ginagamit upang tukuyin ang kabuuan Halimbawa: Ang kanyang mga ay kasingningning nito, o ang kabuuan ay ginagamit upang tukuyin ang ng mga bituin. bahagi. Ipinapakita sa tayutay na ito ang pagkakapareho ng Halimbawa: Humingin siya ng kamay sa kanyang mata ng tao at mga bituin sa pamamagitan ng mga kapatid. ningning. Ang tayutay ay nagpapakita ng malinaw na (Ang salitang kamay ay sumasagisag sa tulong, na ugnayan sa dalawang bagay sa tulong ng nangangahulugan humihingi siya ng tulong mula sa paghahambing. kanyang mga kapatid. Ang bahagi ng katawan na kamay ay ginamit upang tukuyin ang kilos ng pagtulong.) DELA PEÑA - BSP 4E RETORIKA MIDTERM REVIEWER 8.Pagpapalit-tawag (Metonymy) - Ang isang salita o parirala ay ginagamit na ipalit sa isang bagay na may kaugnayan dito. Halimbawa: Nagdesisyon ang palasyo tungkol sa isyu 9. Pag-uulit (Alliteration) - ito ay ang pag-uulit ng mga salita o parirala upang bigyang-diin ang isang pahayag. Halimbawa: "Patawad, patawad po sa aking nagawa." 10. Tanong Retorikal (Rhetorical Question) - Isang tanong na hindi naghahanap ng sagot sapagkat ito ay malinaw na o nagpapahiwatig lamang ng damdamin o opinyon. Halimbawa: "Kailan pa tayo matututo?"