KONTEMPORARYONG ISSUE (AP-10-QTR-1-REVIEWER) PDF

1 pangyayari na isinulat ng mga taong nakaranas KONTEMPORARYONG ISSUE sa mga ito. KONTEMPORARYO-tumutukoy sa mga pangyayari...

1 pangyayari na isinulat ng mga taong nakaranas KONTEMPORARYONG ISSUE sa mga ito. KONTEMPORARYO-tumutukoy sa mga pangyayari sa kasalukuyan na Sekundaryang Sanggunian - mga impormasyon maaaring nakaaapekto sa buhay ng mga tao sa o interpretasyon batay sa primaryang lipunan. sanggunian o ibang sekundaryang sanggunian ISYU-mga pangyayari, suliranin, o paksa na na inilahad ng isang taong walang kinalaman sa napag-uusapan mga pangyayaring naitala. at maaaring dahilan o batayan ng debate. Katotohanan – ang totoong kaganapan na -kontemporaryong isyu ay tumutukoy sa pinatutunayan sa tulong ng mga aktwal na anumang pangayayari, paksa, tema, opinion, o datos. ideya na may kaugnayan sa kasalukuyang panahon. Opinyon – kuro-kuro impormasyon na nagpapahiwatig ng saloobin at kaisipan ng tao URI NG KONTEMPORARYONG ISSUE tungkol sa isang isyu o inilahad na katotohanan. 1. Kontemporaryong Isyung Panlipunan- ito Pagkiling (bias) – nasusuri ang mga ay mga isyu o mahahalagang impormasyong may kaugnayan sa agham pangyayari na may malaking epekto sa iba‘t panlipunan kailangang malaman kung ito ay ibang sektor ng lipunan tulad ng walang kinikilingan. pamilya, simbahan, paaralan, pamahalaan, at ekonomiya. Halimbawa: pag-aasawa ng mga Hinuha (educated guess) – ay isang pinag may parehong kasarian (same sex marriage), –isipang hula. terorismo, rasismo, halalan, kahirapan Paglalahat – generalisation sa isang pangyayari 2. Kontemporaryong Isyung Pangkalusugan o hakbang kung saan binubuo ang mga – ito ay mga isyu na may kaugnayan sa ugnayan ng hindi magkaugnay na impormasyon. kalusugan na maaaring nakabubuti o hindi nakabubuti sa mga tao sa lipunan. Konklusyon – desisyong kaalaman o ideyang Halimbawa: COVID-19, sobrang katabaan, nabuo pagkatapos ng pag-aaral ng malnutrisyon, Drug Addiction, HIV / AIDS pagkakaugnay ng mga mahalagang ebidensya. 3. Kontemporaryong Isyung Pangkapaligiran IBA’T-IBANG URI NG MEDIA – ay tumutukoy sa mga isyung may kinalaman -Print sa kapaligiran at mga usapin sa pagpapaunlad at tamang paggamit sa ating kalikasan. -Online Halimbawa: global warming, paglindol, baha, -Visual bagyo, El Niño, at La Niña 4. Kontemporaryong Pangkalakalan -mga LIPUNAN suliraning may kinalaman sa globalisasyon tumutukoy sa mga taong sama-samang at negosyo, kasama dito ang mga usapin o naninirahan sa isang organisadong komunidad isyung pang-ekonomiya. na may iisang batas, tradisyon at Halimbawa: import/export, online shopping, free pagpapahalaga. trade, samahang pandaigdigan Mga Elemento ng Istrukturang Panlipunan Mga Saklaw ng Kontemporaryong Isyu: Institusyon Isyung Pangkapaligiran Social group Isyung Pangkabuhayan at pang Status (social status) Ekonomiko Gampanin (roles) Isyung Politikal at Kapayapaan Isyung Karapatang Pantao Institusyon: ay isang organisadong Sistema ng Isyung May Kinalaman sa Kasarian at ugnayan sa isang lipunan. Sexualidad Halimbawa: Ang Pamilya ay isa sa mga Isyung Pangkalusugan Institusyong Panlipunan. Isyung Pang-edukasyon Social Group: ito ay tumutukoy sa dalawa o higit Primaryang Sanggunian – pinagkukunan ng pang taong may magkakatulad na katangian na impormasyon ng mga orihinal na tala ng mga  2 nagkakaroon ng ugnayan sa bawat isa at lansangan at konstruksiyon, mga basura bumubuo ng isang ugnayang panlipunan. na nagmumula sa sektor ng agrikultura, at iba pang basurang hindi dalawang uri ng Social Group: nakalalason. Primary Group-tumutukoy sa malapit at Ang leachate o katas ng basura ay impormal na ugnayan ng mga indibidwal. nakakokontamina sa tubig na Halimbawa nito ay ang pamilya at kaibigan. maaring pagmulan din ng sakit ng mga tao Secondary Group-binubuo ng mga indibidwal na may pormal na Ang National Solid Waste ugnayan sa isa’t isa. halimbawa nito ay ang Management Commission ang ugnayan sa pagitan ng ng amo at ng kaniyang nangangasiwa sa pagpapatupad ng manggagawa mga plano sa pamamahala ng mga basura o ang tinatawag na Solid Waste Status- ito ay isang institusyong panlipunan na Management (SWM) Plan. binubuo ng mga social group, ang mga social groups naman ay binubuo ng iba’t ibang status. 14 na ahensya mula sa pamahalaan sa -tumutukoy sa posisyong kinabibilangan ng pangunguna ng Department of Environment isang indibidwal sa lipunan. and Natural Resources(DENR) at 3 naman -Ang ating pagkakakilanlan o identidad ay mula sa pribadong sektor. Bukod sa DENR, ang naiimpluwensyahan ng ating status. sumusunod ay ang mga ahensya ng pamahalaan na bumubuo sa NSWMC: Dalawang uri ng status: Department of Science and Technology (DOST) Department of Public Works and Highways Ascribed-Nakatalaga ang indibidwal (DPWH) mula nang siya ay ipanganak Department of Health (DOH) Achieved-Bisa ng pagsusumikap Department of Trade and Industry (DTI) Department of Agriculture (DA) Gampanin (roles)- may posisyon ang bawat Department of Interior and Local Government indibidwal sa loob ng isang social group. Ang (DILG) bawat posisyon ay may kaakibat na gampanin o Philippine Information Agency (PIA) Roles. Tumutukoy ang mga gampaning ito sa Metro Manila Development Authority (MMDA) mga karapatan, obligasyon. Technical Education and Skills Development Authority (TESDA) MGA ELEMENTO NG KULTURA Liga ng mga Lalawigan Ang kultura ay tumutukoy sa kahulugan at Liga ng mga Lungsod paraan ng pamumuhay ng lipunan Liga ng mga Munisipyo Liga ng mga Barangay Beliefs Values Materials Recovery Facility (MRF) ay ang Symbol pinaglalagyan ng mga nakolektang nabubulok na basura upang gawing compost o pataba ng kapaligiran ay mahalagang salik sa lupa. paghubog sa pamumuhay ng mga mamamayan. Dito nanggagaling ang Mother Earth Organization- Isang nonprofit mga hilaw na materyales na organization na aktibong tumutugon sa suliranin pinagmumulan ng mga produktong sa basura na nagsusulong ng zero waste sa kinukonsumo ng mga tao. Dito rin galing pamamagitan ng pagbabawas at wastong ang mga kalakal na panluwas upang pamamahala ng basura. kumita ang bansa. Batas Republika Bilang 9003 na kilala Bantay Kalikasan-Itinataguyod ang bilang Solid Waste kahalagahan Management Act of 2000 ang solid ng pangangalaga sa kapaligiran upang matamo waste bilang mga itinapong basura na ang likas-kayang pag-unlad. nanggagaling sa mga kabahayan at komersyal na establisimyento, mga non Greenpeace Philippines-Tumutulong upang - hazardous na basurang institusyunal maprotektahan ang karapatan ng mga Pilipino at industriyal, mga basura na galing sa sa balanse at malusog na kapaligiran.  3 Hazard – ito ay tumutukoy sa mga banta na 1. Paghahawan ng Kagubatan o maaaring dulot ng kalikasan o ng gawa ng tao. Deforestation- pangmatagalan at permanenteng pagkasira ng Anthropogenic Hazard o Human-Induced kagubatan dulot ng iba’t ibang gawain Hazard – ito ay tumutukoy sa mga hazard na ng tao. bunga ng mga gawain ng tao. Natural Hazard – ito naman ay tumutukoy sa mga hazard na dulot ng kalikasan. Ilan sa halimbawa nito ay ang bagyo, lindol, tsunami, thunderstorms, storm surge, at landslide. Disaster – ito ay tumutukoy sa mga pangyayari na nagdudulot ng panganib at pinsala sa tao, kapaligiran, at mga gawaing pang-ekonomiya. Vulnerability – tumutukoy ang vulnerability sa tao, lugar, at imprastruktura na may mataas na posibilidad na maapektuhan ng mga hazard. Risk –ito ay tumutukoy sa inaasahang pinsala sa tao, ari-arian, at buhay dulot ng pagtama ng isang kalamidad. Resilience–ang pagiging resilient ng isang komunidad ay tumutukoy sa kakayahan ng pamayanan na harapin ang mga epekto na dulot ng kalamidad. APPROACH SA PAGTUGON NG HAMON NG KALIKASAN Disaster Risk Reduction Management (DRRM) - pamahalaan para sa sakuna 2. Ang pagmimina o mining ay ang National Disaster Risk Reduction gawain kung saan ang iba’tibang Management Framework (NDRRMF)- mineral tulad ng metal, di-metal, at tungkulin ay pagiging handa ng bansa sa enerhiyang mineral ay kinukuha at panahon ng kalamidad pinoproseso upang gawing tapos na produkto. National Disaster Risk Reduction Management Council (NDRRMC)- layunin ay Philippine Mining Act maturuan ang lokal na pinuno sa pagbuo ng Ito ay naisabatas noong 1995 upang Community based disaster risk reduction makapagbigay ng makabuluhang panlipunan at pangkapaligirang kaligtasan mula sa Community based disaster and risk pagmimina kasama ang obligasyon ng mga management approach (CBDRMA)- ang industriyang nagsasagawa nito. pamayanang may banta ng kalamidad ay aktibong nakikilahok sa mga pagsusura Executive Order No. 79 Ipinatupad ito upang mapagtibay ang BOTTOM UP APPROACH - mula sa proteksiyong pangkapaligiran, masuportahan mamamayan patungo sa matataas na ahensya ang responsableng pagmimina, at makapagbigay ng karampatang TOP DOWN APPROACH- ang mga gawain ay revenue-sharing scheme kasabay ng paglago inaasa sa mas mataas na tanggapan ng industriya ng pagmimina Disaster Preparedness- hakbang o dapat DISASTER MANAGEMENT gawin bago ang sakuna Mga termino at konsepto YUGTO SA PAGBUO NG CBDRM  4 Unang Yugto- Prevention and Mitigation Ikalawang yugto: Disaster Preparedness To inform Hazard Assessment- pagsusuri ng lawak, Kaalaman tungkol sa risk, hazard, at sakop, at pinsala na maaring danasin ng lugar pisikal na katangian PISIKAL na Katangian ng Hazard To advice Kaalaman tungkol sa gawain para sa Pagkakakilanlan-Pagkakaroon ng proteksyon kaalaman tungkol sa iba’t-ibang hazard at paano ito umusbong sa isang lugar To instruct Katangian- Uri ng hazard Magbigay hakbang ng dapat gawin. Intensity-pagtukoy sa lawak ng pinsala na maaaring idulot ng hazard IKATLONG yugto: Disaster RESPONSE Saklaw-pagtukoy sa kung sino ang maaaring tamaan ng o maapektuhan ng Tatlong uri ng pagatataya hazard Needs assessment- bahay, damit, Lawak--pag-aaral tungkol sa sakop at pagkain tagal ng epekto ng hazard Damage assessment-nasirang bahay, Predictability-panahon kung kailan daan maaring maranasan ang isang hazard Loss assessment-pagbaba ng market, Manageability-pagtaya sa kakayahan pagkawala ng serbisyo ng komonidad na harapin ang hazard upang mabawasan ang malawakang IKAAPAT NA yugto: Disaster Rehabilitation and pinsala recovery TEMPORAL na Katangian ng Hazard -pagsasaayos at pagbangon Frequency-dalas ng pagdanas ng Pagpapanumbalik ng sistema ng hazard komunikasyon at transportasyon Duration-pag-alam sa tagal kung kailan Pagpapanumbalik ng suplay ng tubig at mararanasan ang hazard kuryente Speed of onset-bilis ng pagtama ng Pagkumpuni ng bahay isang hazard Sapat ng suplay ng pagkain, damit, at Forewarning force-panahon o oras sa gamot pagitan ng hazard at oras ng pagtama ng hazard Vulnerabilty Assessment - tao, lugar, instruktura na mataas ang posibilidad na maapektuhan ng hazard Capacity Assessment- sinusuri ang kapasidad ng komunidad pisikal/materyal Paglipunan Paguugali at pag yaman Risk Assessment - hakbang na dapat gawin bago ang pagtama ng sakuna Kahalagahan ng Disaster Risk Sistematiko-pagkalap ng datos Naging mulat-mga mamamayan sa hazard Nagsilbing batayan-sa pagbuo ng DRRMP Nagbibigay impormasyon-na magagamit sa pagbuo ng plano