6 Social SEM-1 Textbook PDF

kåsÁ Å£³T++ýË eTq uóÖ$T n<ó«jáT+ 1 nuó«dq |*Ô\T $<«sÁT\ K>ÃÞø edTïeÚ\ >·T]+º ne>±V²q bõ+<TÔsÁT. kåsÁ Å£³T++ýË $$<ó n+Xæ\ >·T]+º ne>±V²q #ûdTÅ£+{²sÁT. q¿£ç Ô\T, ç>·Vä\T eT]jáTT |ç>·Vä \ eT<ó« uó<ñ >·T]ïkÍïsTÁ . uóÖ$T ÿ¿£ ç|Ôû«¿£ K>ÃÞø edTïeÚ n ç>·V¾²+#á>·\sÁT. jáTT¹sqdt Hî|P¼«H n+>±sÁÅ£&T XøçÅ£&T V²dÎÜ T<T&T uóÖ$T Xø K>ÃÞø edTeï Ú\T dÖsÁT«&T ç>·Vä\T |ç>·Vä\T uóÖ$T #á+ç<T&T ç>·V² Xø¿ý£ ²\T kåsÁ Å£³T++ bÍ\|Ú+Ôá / >Â ý²¿¡à $XøÇ+ 3 \Ø\T ÔÃ¿£#áT¿£Ø\T yûd$ Hî\\ýË eTq+ $T<îÝ MT< ýñ< sÁT jáT³ ç<bþe{²¿ì w|¼ & Ô +. sçÜ deTjáT+ýË ¿±Xø+ýË eTq+ @$T >·eTkÍï+? ¿±Xø+ yîTTÔáï+ yîT]d edTïeÚ\ÔÃ ¿£|¾dT+ï ~. yîT]d edTeï Ú\ÔÃ bÍ³T eTq+ #á+ç<T Å£L& #ý² sÃE\T #áÖ&e#áTÌ. M{ì >·T]+º eT]+Ôá Ôî\TdTÅ£+<+. ºçÔá+ 1.1. sçÜ |P³ ¿±Xø+ |>{· |ì P ³ eTq+ #á+ç<T&, ç|¿±Xøe+ÔáyTî q® ºq edTeï Ú\qT m+<TÅ£ #áÖ&ýeñ T MTÅ£ XøÌsÁ«+ ¿£\>·&+ ýñ<? dÖsÁT« jîTT¿£Ø #ý² ç|¿±Xøe+ÔáyîT®q ¿±+Ü sçÜ |P³ ¿£|¾+#û ¿±Xø+ýË ç|¿±Xøe+ÔáyTî q® edTeï Ú\+{ìú ¿£q|&Å £ +& #ûdT +ï ~. dÖsÁT«&T, #á+ç<T&T, sçÜ ¿±Xø+ýË yîTsÁTdTqï edTïeÚ\T, uóÖ$T n+{ì ¿£*|¾ K>ÃÞø edTïeÚ\T n+{²sÁT. ¿= K>ÃÞø edTeï Ú\T #ý² |<$Ý >±, yû&> ± +{²sTT. n$ yjáTTeÚ\qT ¿£*Ð +{²sTT. n$ kõ+Ôá+>± yû&, ¿±+Ü ¿£*Ð +& y{ì |<Ý yîTTÔá+ï ýË $&T<\ #ûkÍïsTT. K>ÃÞø edTeï Ú\qT q¿£ç Ô\T n+{²sÁT. dÖsÁT«&T ÿ¿£ q¿£ç Ôá+. sçÜ ¿±Xø+ýË eTqÅ£ ¿£q&û ýÉ¿Ø£ ýñq q¿£ç Ô\T dÖsÁT«&T e+{ìy.û ¿±ú eTqÅ£ y{ì yû& ýñ< ¿±+Ü n+Ôá>± #ûs<Á T . m+<T¿£+fñ n$ eTqÅ£ #ý² <ÖsÁ+>± HsTT. n+<Te\¢ n$ #ý² ºq$>± ¿£|¾kÍïsTT. ¿= K>ÃÞø edTeï Ú\T kõ+Ôá+>± yû& , ¿±+Ü ¿£*Ð +&eÚ. n$ q¿£ç Ô\ ¿±+Ü #ûÔá yî\T>·TÔsTT. n$ ç>·Vä \T, |ç>·Vä \T, ç>·V² Xø¿ý£ ²\T, \Ø\T, ÔÃ¿£#Tá ¿£Ø\T. eTq+ ed¾dT qï uóÖ $T ÿ¿£ ç>·V² +. eTqÅ£ <>sZ· >Á ± q q¿£ç ÔáyTî q® dÖsÁT«&T qT+& uóÖ $T yû&, ¿±+Ü bõ+<TÔáT+~. eTq+ uóÖ $T #ý² <ÖsÁ+ qT+& #áÖd,ï n~ #á+ç<T&ý² yîTsÁTdTqï ³T¢ ¿£|¾dT+ï ~. eTq+ ¿±Xø+ýË #áÖd #á+ç<T&T ÿ¿£ |ç>·V² +. ~ eTq uóÖ $T¿ì ÔÃ&T>± +& < #áT³Ö¼ ÜsÁT>·TÔáT+~. eTq uóÖ $T eýÉ, dÖsÁT«& qT+& yû&, ¿±+Ü bõ+<û eTsÃ @&T ç>·Vä\T HsTT. y{ìýË ¿=+{ì¿ì |ç>·Vä \T Å£L& HsTT. 5 eTq+ #û<Ý+ #á+ç<T&, ÔásÁ ç|¿±Xøe+ÔáyîT®q ºq edTïeÚ\qT |>·{ì|P³ m+<TÅ£ #áÖ&ýñeTT? K>ÃÞø edTïeÚ\qT |]o*<Ý+: ¿±e\d¾q edTïeÚ\T: {²sYÌ ýÉ{Õ Ù, Ôî\¿¢ ±ÐÔá+, |àýÙ, >·T+&T dÖ~. ç|ç¿ìjáT: 1. ÿ¿£ ¿±ÐÔá+ eT<ó« ýË {²sYÌýÉ{Õ Ù eTT+<T uó²>·+ Ô¹¿³³T¢ \uÉ³+¼ &. 2. |ÚÎ&T {²sYÌ #áT³Ö¼ ÿ¿£ eÔá+ï ^jáT+&. 3. eÔï¿±sÁ ç|<Xû +ø ýË dÖ~ÔÃ ¿±ÐÔ¿ì sÁ+ç<ó\T yûjTá +&. 4. |ð&T sÁ+ç<ó\T #ûdq¾ uó²>·+ >±E eTT+<T uó²>·+ýË +º $TÐ*q ¿±ÐÔ {²sYÌ #áT³Ö¼ sÁÒsÁT u²«+&ÔÃ ¿£³+¼ &. 5. N¿£{ì >·~ýË, kÍ< >Ã&Å£ m<TsÁT>± ¿=+Ôá <ÖsÁ+ýË \&+&. n ÔásÁ ýÉ³ Õ q¢ T |¾yj û Tá +&. |ð&T >Ã&|Õ {²sYÌýÉ{Õ Ù yî\TÔáTsÁT |&ýû ² #ûjTá +&. sçÜ|P³ q¿£ç Ô\T ç|¿±¥dTqï ³T¢ MTsÁT >Ã&|Õ nHû¿£ #áT¿£Ø\ ¿±+Ü #áÖkÍïsÁT. 6. >·~ýË n ýÉÕ³¢qT H #ûjáT+&. ¿±+Ü jîTT¿£Ø #áT¿£Ø\T <<|Ú ¿£|¾+#áeÚ. 7. <jÖá Hû dÖsÁT«&T <sTT+ºq ÔásÇÔá sçÜ ¿±Xø+ýË ç|¿±Xøe+ÔáyTî q® edTeï Ú\Å£ @$T ÈsÁT>·TÔáT+<Ã MTsÁT |ð&T |]d¾Ü bþ*Ì Ôî\TdT¿Ãe#áTÌ. q¿£ç Ôá sXø\T MTsÁT m|ð&îÕH $$<ó q¿£ç Ô\ deTÖVä\ÔÃ @sÁÎ&q qeTÖH\qT >·eT+#s? y{ì »q¿£ç ÔásXø\Tµ n+{²sÁT. n$ ¿£|¾+#û ¿±s {ì¼ $$<ó È+ÔáTeÚ\, edTeï Ú\, JeÚ\ |sÁq¢ T |{²¼sTÁ . sà yûTÈsY ýñ< _>´ uñsY nHû~ n³Te+{ì ÿ¿£ q¿£çÔá s¥. #ý² Ôû*¿£>± >·T]ï+#á<Ðq q¿£çÔásXø\ýË ÿ¿£{ì d|ï]ü. ~ @&T q¿£çÔ\ deTÖV²+. MTÅ£ Ôî\TkÍ ? çbÍNq ¿±\+ýË ç|È\T sçÜ deTjáT+ýË q¿£çÔ\ dVäjáT+ÔÃ ~Å£Ø\qT >·T]ï+#ûysÁT. Ôásï sÁ>Æ ÃÞø+ýË ç|È\T Ôásï Á q¿£ç Ôá+ dVä jáT+ÔÃ Ôásï Á ~Å£ØqT >·T]ï+#ûysÁT. q¿£ç Ôá+ Ôásï Á ~Å£ØqT dÖºdTï+~. B »<óe q¿£çÔá+µ n Å£L& n+{²sÁT. ~ m\¢|ð&Ö ¿±Xø+ýË ÿ¹¿ d¾ÜýË +³T+~. d|]ï ü q¿£ç Ôá s¥ (sà yûTÈsY) dVä jáT+ÔÃ <ó e q¿£ç Ô eTq+ >·T]ï+#áe#áTÌ. 7 |³+ 1.2 d|ï]ü, <óe q¿£çÔá+ kåsÁ Å£³T++ uóÖ $T dÇjáT+>± ç|¿±¥+#á< eTq+ Ôî\TdTÅ£H+. eT] uóÖ $T m¿£Ø& qT+& yû&, ¿±+Ü bõ+<TÔáT+~? uóÖ $T¿ì ¿±+Ü, yî\TÔáTsÁTqT #ûÌ~ dÖsÁT«&û. dÖsÁT«&T uóÖ $T¿ì <>sZ· >Á ± q q¿£çÔá+. ¿±{ì¼ uóÖ $T dÖsÁT« qT+& ¿±+Ü, yû& bõ+<TÔáT+~. uóÖ $T eÖçÔáyTû ¿±<T, eTsÃ 7 ç>·Vä \T Å£L& dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·TÔáTHsTT. dÖsÁT«&T, m$T~ ç>·Vä \T, |ç>·Vä \T, ç>·V² Xø¿ý£ ²\T, \Ø\T n |¾\Te&û ¿= K>ÃÞø edTeï Ú\T kåsÁ e«edq T @sÁÎsÁTkÍïsTT. dÖsÁT«&T jáTÈeÖ>± q B eTq+ kåsÁ Å£³T++ n |¾\TkÍï+. dÖsÁT«&T dÖsÁT«&T kåsÁ Å£³T++ eT<ó« ýË H&T. ~ #ý² |<~Ý eT]jáTT yû& yjáTTeÚ\ÔÃ Å£L& +~. ~ kåsÁ Å£³T+u² ÿ¿£ ç¿£eT+ýË +~ó+º +#á>*· >¹ njáTkÍØ+Ôá Xø¿ïì (Ôáq yî|Õ Ú ý²>· >·\ Xø¿ìï) n+~dTï+~. kåsÁ Å£³T++ýË ç|Ü duóT«&T dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·TÔ&T. kåsÁ Å£³T+u²¿ì nedsyÁ Tî q® yû&, ¿±+Ü dÖsÁT«&T n+~kÍï&T. dÖsÁT« |]Ôá\+|Õ <<|Ú 60000 d*àjáTdt cþç>·Ôá +³T+~. ¿±ú $|¯ÔáyîT®q yû& eTqÅ£ n+Ôá>± n|¾+#á<T. m+<T¿£+fñ n~ eTqÅ£ <ÖsÁ+>± +~. uóÖ $T qT+& dÖsÁT«&T dTeÖsÁT 15¿Ã³¢ ¿ìýËMT³sÁ¢ <ÖsÁ+ýË H&T. ºçÔá+ 1.3 dÖsÁT«&T MTÅ£ Ôî\TkÍ ? dÖsÁT«&T m+Ôá |<~Ý ? dÖsÁT«ýË yîTTÔáï+ 13 \¿£\ uóÖeTT\T $T&bþ>·\eÚ. ýËº+#á+&`dÎ+~+#á+& çbÍNq ¿±\+ qT+& ç|È \T dÖsÁT« <ûeÚ>± uó²$+º |PdTHï sÁT. ¿±sÁD²\T Ôî\|+&. ç>·Vä \T eTq kåsÁ Å£³T++ýË m$T~ ç>·Vä\T HsTT. dÖsÁT«& qT+& y{ì <Ös{ì¼ ç>·Vä\ ç¿£eT+: T<óT &T, XøçÅ£&T, uóÖ $T, n+>±sÁÅ£ &T, V²dÎÜ (>·TsÁT&T), Xø, +ç<T&T, esÁTDT&T. kåsÁ Å£³T++ýË m$T~ ç>·Vä \T dÖsÁT« #áT³Ö¼ d¾s Á eÖsZýË¢ ÜsÁT>·TÔsTT. eÖsZ\T bõ&eÚ>± +{²sTT. y{ì ¿£¿£«\T n+{²sÁT. dÖsÁT«&¿ì <>sZ· >Á ± q H\T>·T ç>·Vä \qT n+ÔásÁ ç>·Vä \T n+{²sÁT. n$ T<óT &T, XøçÅ£&T, uóÖ $T, n+>±sÁÅ£ &T. n+ÔásÁ ç>·Vä\T ºq$>± +& sÞøßÔÃ Å£L& +{²sTT. ºe] H\T>·T ç>·Vä\qT u²V²« ç>·Vä\T n+{²sÁT. n$ V²dÎÜ (>·TsÁT&T), Xø, +ç<T&T, esÁTDT&T. n$ |<$Ý eT]jáTT yjáTTeÚ\T, ç<y\ÔÃ Å£L& +{²sTT. dÖsÁT«¿ì <>sZ· >Á ± q ç>·V² + T<óT &T. XøçÅ£& »uóÖ$T¿ì ¿£e\ ç>·V²+µ (msYï`{ìÇH) >± |]>·DìkÍïsÁT. m+<T¿£+fñ < |]eÖD+, ¿±sÁ+ uóÖ $T #ý² esÁÅ£ bþ* +{²sTT. ç>·Vä \ýË |<~Ý V²dÎÜ, ºq~ T<óT &T. dÖsÁT« qT+& +^¢w§ ç>·Vä \ |sÁT¢ ç¿£eT esÁTdýË >·TsÁTï |³T¼¿=qT³Å£ My Very Educated Mother Just Served Us Noodles 9 ºçÔá+ 1.4 kåsÁÅ£³T++ nHûÇw¾+#á+& ¿ì+~ yîuÙd{Õ Ù XË~ó+º kåsÁÅ£ ³T++ >·T]+º eT]+Ôá deÖ#sÁ+ bõ+<+&. https://spaceplace.nasa.gov/menu/solar-system/ 11 4. n+>±sÁÅ£&T 3. uóÖ $T 2. XøçÅ£&T 1. T<óT &T dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 88 sÃE\T Ôáq#áT³Ö¼ ÔqT ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 59 sÃE\T dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 255 sÃE\T Ôáq#áT³Ö¼ ÔqT ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 243 sÃE\T dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 3651/4 sÃE\T Ôáq#áT³Ö¼ ÔqT ÜsÁT>·T³Å£ |fñ¼¿±\+ 1 sÃE |ç>·Vä \ d+K« 1 dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 687 sÃE\T Ôáq#áT³Ö¼ ÔqT ÜsÁT>·T³Å£ |fñ¼¿±\+ 1 sÃE |ç>·Vä \ d+K« 2 7. +ç<T&T 8. esÁTDT&T dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 84 d+eÔáàs\T Ôáq#áT³Ö¼ ÔqT ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 17 >·+öö 14 öö\T. |ç>·Vä \ d+K« 27 dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 164 d+Ôáàs\T Ôáq#áT³Ö¼ ÔqT ÜsÁT>·T³Å£ |fñ¼¿±\+ 16 >·+öö 7 öö\T. |ç>·Vä\ d+K« 14 T³Ö¼ ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 11d+eÔáàs\ 11Hî\\T. dTeÖsÁT 12 d+eÔáàs\T 5. V²dÎÜ dÔáÖqsÁ#áTT«³Ö¼#áÔqT ÜsÁT>·T³Å£ |fñ¼¿±\+ 9 >·+öö 56 öö\T. |ç>·Vä\ d+K« 79 d Ö sÁ T « #á T ³Ö¼ ÜsÁ T>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 29 d+eÔáàs\T. 6. Xø Ôáq#áT³Ö¼ ÔqT ÜsÁT>·T³Å£ |f¿¼ñ ±\+ 10 >·+öö 40 öö\T. |ç>·Vä \ d+K« 82 (<M¿£]+#á &q$ 53, >·T]ï+#á&q$ 29) nHûÇw¾+#á+& 2006e d+eÔáàsÁ+ esÁÅ£ eTq kåsÁ Å£³T++ýË 9 ç>·Vä\T +&û$. ¿±ú ç|dT Ôï +á 8 ç>·Vä \T eÖçÔáyTû HsTT. 9e ç>·V² + @$T{ì? n~ @yîT+® ~? MT {¡#sá Y dVä jáT+ÔÃ Ôî\TdT¿Ã+&. eT q+ #û<Ý+ ¿ì+~ ºçÔ |]o*+º ç>·Vä \Å£ nqT>·TD+>± eÇ&q |fÉ\¼ ýË y{ì |sÁq¢ T sjáT+&. dÖsÁT«&T ý²Ø çbÍ+Ôá+ ºçÔá+ 1.5 ç>·Vä\T uóÖ $T eTq+ ed¾dT qï uóÖ $T dÖsÁT« qT+& eTÖ&e ç>·V² +. |]eÖD+ýË ~ ×<e nÜ|<Ý ç>·V² +. ~ <ó y\ e<Ý ¿=~Ý>± deTÔá\+>± +& eT<ó« ýË uÉÒÔáT>ï ± +³T+~. n+<T¿¹ < ¿±s jîÖsTT&>± n_óe]+#sÁT. jîÖsTT& n+fñ uóÖ $T ý²+{ì ¿±sÁ+. uóÖ $T jîTT¿£Ø @Â¿¿Õ £ dV² È |ç>·V² + #á+ç<T&T. u²V²« n+Ôá]¿£+ qT+&, uóÖ $T ú\+ sÁ+>·TýË ¿£|¾dT +ï ~. m+<T¿£+fñ < eTÖ&+³ sÂ +&T e+ÔáT\ |]Ôá\+ ú{ìÔÃ ¿£|Î & +³T+~. ¿±{ì¼ B ú* ç>·V² + n+{²sÁT. ýËº+#á+&`dÎ+~+#á+& È+ÔáTeÚ\T, yîTT¿£Ø\T |sÁ>&· ¿ì, J$+#á&¿ì @$T neds+Á ? 13 ºçÔá+ 1.6 uóÖ$T JeÚ\T J$+#á&¿ì nÔá«+Ôá nqTÅ£L\yîT®q ç>·V²+ uóÖ $T. ~ H\T>·T ç|<ó q esÁD²\T ¥ý²esÁD+, Èý²esÁD+, yÔesÁD+, JyesÁD+ ¿£*Ð +~. yîTT<{ì eTÖ&T esÁD²\ÔÃ bÍ³T, ÔáÐq yÔesÁD+ ¿£*d¾ uóÖ $T|Õ JeÚ\T J$+#á& kÍ<ó« + #ûkÍïsTT. BHû JyesÁD+ n |¾\TkÍï+. |ð&T ÿ¿=Ø¿£Ø esÁD+ >·T]+º Ôî\TdTÅ£+<+. ºçÔá+ 1.7 uóÖ$T jîTT¿£Ø esÁD²\T MTÅ£ Ôî\TkÍ ? ¿±+Ü d¿£qTÅ£ 3,00,000 ¿ìýËMT³sÁ¢ yû>+· ÔÃ ç|jÖá DìdT +ï ~. yû>+· ÔÃ ç|jÖá Dì+ºq|Î{ì¿¡ dÖsÁT« ¿±+Ü uóÖ $T #ûsTÁ ¿Ãe&¿ì m$T~ $TcÍ\T |&T ÔáT+~. ¥ý²esÁD+ ¥ý²esÁD+ nq>± eTq+ ed¾+#û uóÖ$T. ~ sÞøß, Hû\\ÔÃ Å£L&q uóÖ $T jîTT¿£Ø |T qu²V²« bõsÁ. Èý²esÁD+ uóÖ$T|Õ >·\ È\ uó²>±ýÉqÕ eTVädeTTç<\T, deTTç<\T, q<T\T, dsÁdTà\T, |sÁÇÔ\|Õ >·\ eT+#áTbõsÁ\T, #îsTÁ eÚ\T yîTT<ýqÕÉ y{ìq+{ìú ¿£*|¾ Èý²esÁD+>± |¾\Te&TÔáT+~. yÔesÁD+ uóÖ $T #áT³Ö¼ $d]ï +º q >±* bõsÁqT yÔesÁD+ n+{²sÁT. yÔesÁD+ýË $$<ó sÁ¿±ýÉqÕ yjáTTeÚ\T HsTT. M{ìýË ç|<ó q yjáTTeÚ\T qçÔáÈ (78%) eT]jáTT ¿ìàÈH (21%). ÔásÁ yjáTTeÚýÉÕq ¿±sÁÒH&jáÖÂ ¿ïà&, VÕ² ç&ÃÈH, VÓ ²*jáT+, sZH, zCËH Ôá Å£Øe yîTTÔáï+ ýË +{²sTT. JyesÁD+ uóÖ $T|Õq, ú{ìýË, >±*ýË +&û n sÁ¿±\ JeÚ\qT ¿£*|¾ »JyesÁD+µ n |¾\TkÍïsTÁ . ~ yîTT¿£Ø\T, È+ÔáTeÚ\T, u²«¿¡¼]jáÖ, ÔásÁ dÖ¿£JeÚ\qT ¿£*Ð +³T+~. esÁD²\ >·T]+º |Õ ÔásÁ>·ÔáT\ýË MTsÁT eT]+Ôá HûsÁTÌÅ£+{²sÁT. ýËº+#á+&`dÎ+~+#á+& eTq uóÖ$T kåsÁÅ£³T++ýË ÿ¿£ ç|Ôû«¿£yîT®q ç>·V²+ n MTsÁT mý² #î|Î>·\sÁT? 15 |ç>·Vä \T dÖsÁT« #áT³Ö¼ ç>·Vä \T ÜsÁT>·TÔáTqfñ,¢ ç>·Vä \ #áT³Ö¼ ¿= K>ÃÞø edTeï Ú\T ÜsÁT>·TÔáTHsTT. y{ìHû |ç>·Vä \T n+{²sÁT. T<óT &T, Xøç¿£ ç>·Vä \Å£ |ç>·Vä \T ýñeÚ. $TÐ*q n ç>·Vä \Å£ |ç>·Vä \T HsTT. #á+ç<T&T eTq uóÖ$T¿ì >·\ @Â¿Õ¿£ dV²È |ç>·V²+ #á+ç<T&T. B y«d+ uóÖ $T jîTT¿£Ø y«d+ýË H\T>·e e+ÔáT eÖçÔáyTû . ~ ÔásÁ K>ÃÞø edTeï Ú\ ¿£+fñ eTq ç>·Vä ¿ì <>Zs· >Á ± +&&+ e\¢ #ý² |<~Ý >± ¿£|¾dT +ï ~. ºçÔá+ 1.8 #á+ç<T&T #á+ç<T&T uóÖ $T qT+& 3,84,000 ¿ìýËMT³sÁ¢ <ÖsÁ+ýË H&T. |ð&T MTsÁT dÖsÁT«& qT+& eT]jáTT #á+ç<T qT+& uóÖ $T jîTT¿£Ø <Ös bþ\Ìe#áTÌ. #á+ç<T&T uóÖ $T #áT³Ö¼ ÿ¿£kÍ] ÜsÁ>&· ¿ì 27 sÃE\T |&T ÔáT+~. ný²¹> Ôáq#áT³Ö¼ ÔqT ÜsÁ>&· ¿ì d]>±Z n<û deTjáT+ |&T ÔáT+~. |* Ôá+>± #á+ç<T jîTT¿£Ø ÿ¿£ yî|Õ Ú eÖçÔáyTû uóÖ $T|Õ eTqÅ£ ¿£|¾dT +ï ~. #á+ç<T&|Õ JeÚ\T J$+#á&¿ì nqTÅ£L\yîT®q |]d¾ÔáT\T ýñeÚ. < |]Ôá\+ |sÁÇÔ\T, yîT®<H\T eT]jáTT >·T+Ôá\qT ¿£*Ð +³T+~. #á+ç<T |]Ôá\+|Õ n$ ú&\qT ¿£\>·Ckñ ÍïsTT. MTÅ£ Ôî\TkÍ ? #á+ç<T |]Ôá\+|Õ n&T>·T|{ìq¼ yîTT<{ì e«¿ìï nyîT]¿±Å£ #î+~q úýÙ sY çkÍ¼+>´. ÔáqT 21 pýÉ,Õ 1969 q #á+ç<T|Õ n&T>·T|{²¼&T . nHûÇw¾+#á+& n+Ôá]¿£+ ýË¿ì yî[ßq yîTT<{ì uó²sÁrjáT yÃ«eT>±$T mesÁT? MTsÁT #á+ç<jÖá H ` 1, #á+ç<jÖá H `2 >·T]+º $Hs? y{ì >·T]+º Ôî\TdT¿Ãe&¿ì ç|jTá Ü+#á+&, Ôás>Á Ü· ýË #á]Ì+#á+&. eÖqe ]Ôá |ç>·V²+ ~ ¿£çÜeTyîTq® ~. $XøÇ+, uóÖ $T >·T]+º deÖ#sÁ+ d¿£]+#á&¿ì ýñ< deÖ#sÁ ç|kÍsÁ+ ¿=sÁÅ£ Xæçdyï ûÔ\áï T B sÁÖbõ+~+#sÁT. ~ sÂ¿{Ù <Çs rdTÅ£yîÞßø & uóÖ$T eT]jáTT ÔásÁ kåsÁ edTeï Ú\ #áT³Ö¼ ¿£¿«£ ýË +#á&TÔáT+~. n+Ôá]¿£+ ýË q ¿= uó²sÁrjáT |ç>·Vä \T Hà{Ù, × sY mdt (IRS), m&T«Xæ{Ù (EDUSAT) yîTT<ýq ÕÉ $. 17 MTÅ£ Ôî\TkÍ ? uó²sÁÔá n+Ôá]¿£ |]XË<óH d+d (ISRO) çoV²]¿Ã³ýË Ôáq ç|jÖî >· ¿¹ +ç<+ qT+& |ç>·Vä \qT n+Ôá]¿£+ ýË¿ì ç|yXû ø |&TÔáT+~. çkþ eÖJ #îsÕ Á H drdt <óeH C²ã|¿±sÁ+ B¿ì »»drwt <óeH dÎdt d+³sY (SDSC) çoV²]¿Ã³ V²Õ *¼³Ö«& s¹ +CÙ (SHAR) µµ n |sÁT |{²¼sÁT. sÂ¿{Ù ç|jÖî >·+ sÂ¿{Ù Ü]Ð uóÖ$T¿ì #ûsÁT³ |ç>·V²+ ¿£¿£«ýË¿ì ç|y¥û +#áT³ ºçÔá+ 1.9 n+Ôá]¿£+ýË¿ì |ç>·Vä ç|yûXø|³¼&+ ýËº+#á+&`dÎ+~+#á+& eÖqe ]Ôá |ç>·Vä \T eÖqy[¿ì mý² |jîÖ>·|&ÔsTT? #á]Ì+#á+&. MTÅ£ Ôî\TkÍ ? 24 d|+¼ sY, 2014q n+>±sÁ¿£ ç>·V² yÔesÁD+, dý ²¿£Ü nHûÇw¾+#á&¿ì uó²sÁÔá n+Ôá]¿£ |]XË<óH d+d (ISRO) çbÍsÁ+_ó+ºq eT+>·Þj ø Öá H (eÖsYà ]Ò³sY $TwH MOM) n+>±sÁ¿£ ¿£¿«£ Å£ #ûsTÁ Å£+~. ç||+ #á+ýË kþ$jáT{Ù dÎdt çbþç>±+, HkÍ, jáTÖsÃ|¾jTá H dÎdt @CÉúà ÔásÇÔá n+>±sÁ¿£ ç>·Vä #ûsÁTÅ£q H\Ze n+Ôá]¿£ d+d>± çkþ eÖ]+~. ç>·V² Xø¿£ý²\T ç>·Vä\T, |ç>·Vä \T ¿±Å£+&, dÖsÁT« #áT³Ö¼ Ü]¹> ºq sÜ edTeï Ú\T Å£L& #ý² HsTT. M{ì ç>·V² Xø¿ý£ ²\T n+{²sÁT. $ n+>±sÁ¿£ ç>·V²+, V²dÎÜ ¿£¿£«\ eT<ó« ¿£|¾kÍïsTT. ç>·V² Xø¿ý£ ²\T #ý² d+eÔáàs\ ç¿ìÔ+á |*q ç>·V²+ jîTT¿£Ø uó²>±\T n XæçdïyûÔáï\ n_óçbÍjáT+. ºçÔá+ 1.10 ç>·V² Xø¿\£ + 19 \Ø\T dÖsÁT« #áT³Ö¼ Ü]¹> ºq ºq sÞøßqT \Ø\T (Meteoroids) n+{²sÁT. ¿=kÍsÁT¢ \Ø\T uóÖ $T <>sZ· ÅÁ £ eºÌ <|Õ |&b þÔsTT. ç|ç¿ìjTá ýË >±*ÔÃ |T sÁüD ¿±sÁD+>± n$ yû&¿î Øì , ¿±*bþÔsTT. d+<sÒÁ +Û ýË $ yî\TÔáTsÁTqT ¿£\T>·Ckñ ÍïsTT. ¿=kÍsÁT¢ |P]ï>± ¿±*bþÅ£+& ÿ¿£ ý²ØbÍÔá+ uóÖ $T|Õ |&q |Ú&T >·T+Ôá\qT dw¾¼dT +ï ~. ÔÃ¿£#áT¿£Ø\T ÔÃ¿£#áT¿£Ø n+fñ Ôá\, ÔÃ¿£ÔÃ ¿£|¾+#û K>ÃÞø edTeï Ú. ÔÃ¿£#Tá ¿£Ø jîTT¿£Ø Ôá\ eT+#áTÔÃ ¿£* d¾ +&û |Tq ¿£D²\qT ¿£* Ð +³T+~ eT]jáTT ÔÃ¿£ yjáTTeÚ\ÔÃ ÔájáÖsÁeÚÔáT+~. V²© ÔÃ¿£#Tá ¿£Ø ç|Ü 76 d+eÔáàs\Å£ ÿ¿£kÍ] uóÖ $T¿ì <>Zs· >Á ± edT+ï ~. ~ ºe]kÍ]>± 1986 d+eÔáàsÁ+ýË ¿£|¾+º+~. eTsÁý² ~ 2061 d+eÔáàsÁ+ýË ¿£|¾dT ï+~. ºçÔá+ 1.11 ÔÃ¿£#Tá ¿£Ø Â>ý²¿¡à sÁ \yîT®q ¿±Xø+ ýË sçÜ deTjáT+ýË Ôî\>¢ ± ç|¿±¥+#û eÖsZ eTq+ #áÖ&e#áTÌ. ~ ¿= ¿Ã³¢ q¿£ç Ô\ deTÖV²+. Â>ý²¿¡à nHû~ nHû¿£ q¿£ç Ô\ÔÃ Å£L&q |<Ý deTÖV²+. eTq kåsÁ Å£³T++ Â>ý²¿¡àýË ÿ¿£ uó²>·+. BHû »bÍ\|Ú+Ôáµ n Å£ L & n+{²+. çbÍNq uó²sÁÔ<á Xû +ø ýË B ¿±Xø+ýË ç| e V¾ ² d T ï q ¿±+Ü q~>± uó²$+#sÁT. n+<Te\q B »¿±Xø>+· >·µ n Å£L& |¾\TkÍïsTÁ . ºçÔá+ 1.12 >Â ý²¿¡à $XøÇ+ $XøÇ+ nHû~ ¿= ¿Ã{²¢~ >Â ý²¿¡à\ deTÖV²+. $XøÇ+ m+Ôá |<<Ý Ã }V¾²+#á³+ ¿£w+¼ . < >·T]+º eT]+Ôá Ôî\TdT¿Ãe&¿ì Xæçdyï Ôû á\ï T +¿± ç|jTá ÜdTHï sÁT. < |]eÖD+ >·T]+º eTqÅ£ KºÌÔá+>± Ôî*jáT<T. ¿± eTqeT+<s+Á $XæÇ¿ì #î+~qysÁ eTqÅ£ Ôî\TdT. 21 ýËº+#á+&`dÎ+~+#á+& | ð & T MTsÁ T $Xø Ç +ÔÃ MTÅ£ >· \ d + +<ó ç>·V²¾ +#s? MTsÁT uóÖ $T|Õ HsÁT. uóÖ $T kåsÁ Å£³T++ýË ÿ¿£ uó²>·+. eTq kåsÁ Å£³T++ $XøÇ+ýË uó²>·yTî q® bÍ\|Ú+Ôá/ >Â ý²¿¡àýË ÿ¿£ uó²>·+. $XøÇ+ \¿£ý ²~ >Â ý²¿¡à\ deTÖV²+ nq dÔ«á + MTsÁT ç>·V²¾ +#sÁT ¿£<. MTsÁT ºçÔá+ýË mý² d]bþÔsÁT? MTsÁT m+Ôá ºqysÁT? ¿±d|Ú ýËº+#á+&. ºçÔá+ 1.13 uóÖ $T, $XøÇ+ |<¿ ÃXø+ Â>ý²¿¡à ç>·V² Xø¿£ý²\T \Ø\T |ç>·Vä\T ¿£¿£« jîÖsTT& ¥ý²esÁD+ Èý²esÁD+ yÔesÁD+ Jy esÁD+ q¿£çÔá sXø\T : : : : : : : : : : : ¿Ã{²¢~ q¿£çÔ\ deTÖV²+. n+>±sÁÅ£ &T, V²dÎÜ eT<ó« >·\ ç>V· ² ¥~¸ý²\T. dÖsÁT« #áT³Ö¼ Ü]¹> ºq ºq sÞøß. ç>·Vä \ #áT³Ö¼ Ü]¹> K>ÃÞø edTeï Ú\T. dÖsÁT« #áT³Ö¼ ç>·Vä \T Ü]¹> eÖsÁZ+. uóÖ $T e+{ì ¿±sÁ+. sÞøß, Hû\\ÔÃ Å£L&q uóÖ$T jîTT¿£Ø |T q u²V²« bõsÁ. uóÖ $T|Õ >·\ È\ uó²>±\T. yjáTTeÚ\ bõsÁ. uóÖ $T|Õ >·\ yîTT¿£Ø\T, È+ÔáTeÚ\T, ÔásÁ Jes¥. q¿£çÔ\ qeTÖH\T. MT nuó« dH yîTsÁT>·T|s# Á Tá ¿Ã+&. 1. 2. 3. 4. 5. 6. q¿£ç Ôá+ ¿£+fñ ç>·V² + @ $<ó+ >± _óqyîTq® ~? kåsÁ Å£³T++ nq>±Hû$T? n ç>·Vä\|Õ Je+ m+<TÅ£ kÍ<ó«+ ¿±<T? eTq+ ¿¹ e\+ #á+ç<T jîTT¿£Ø ÿ¿£ yî|Õ Ú eÖçÔáyTû m+<TÅ£ #áÖ&>\· +? $XøÇ+ nq>±Hû$T? uóÖ$T|Õ J$+#á&¿ì >±*, úsÁT #ý² nedsÁ+. ¿±ú ç|dTïÔá+ n$ eÖqeÚ\#û ¿£\Tw¾Ôá+ #ûjTá &TÔáTHsTT. ¿±\Tw«+ +¿± |]ÐÔû uóÖ $T|Õ JeÚ\Å£ @$T ÈsÁT>·TÔáT+~? 23 7. 8. Xæçdyï Ôû \ïá T |ð&T #á+ç<T&T, ÔásÁ ç>·Vä \ >·T]+º eT]+Ôá nHûÇw¾+#á&¿ì ç|jTá ÜdTHï sÁT. y] ç|jTá Ô\T eTqÅ£ ç|jÖî Èq+ #ûÅL£ sÁTkÍïjTá MTsÁT nqTÅ£+³THs? ºçÔá+ 1.4 kåsÁ Å£³T++ |]o*+º ¿ì+~ |{¿ì¼ q£ T +|ÚeTT. e.d+K« ç>·V²+ |sÁT dÖsÁT« qT+& <ÖsÁ+ |ç>·Vä\ d+K« ÍCÉÅÅ££ ¼¼ || bçbç ÍCÉ 1. kåsÁ Å£³T++ qeTÖH ÔájáÖsÁT #ûjáT+&. d]jîT® q deÖ<óq+ >·T]ï+#áTeTT. 1. 2. dÖsÁT«&T $|¯ÔáyTî q® yû& $&T<\ #ûdq¾ |Î{ì¿,¡ |]$TÔá yû& eÖçÔáyTû eTq uóÖ $T¿ì m+<TÅ£ #ûsTÁ ÔáT+~? n) dÖsÁT«&T uóÖ $T¿ì #ý² <ÖsÁ+>± H&T ) uóÖ $TÔÃ bþ*dï dÖsÁT«&T #ý² ºq~ ) dÖsÁT«&T uóÖ $T¿ì #ý² <>s·Z >Á ± H&T [ ] uóÖ $T¿ì ¿£e\ ç>·V² + (msYàï {ìÇH) n |¾\Te&û ç>·V² +____ [ ] [ ] [ ] [ ] n) V²dÎÜ 3. ) uóÖ$T ) T<óT &T n ç>·Vä \T dÖsÁT« #áT³Ö¼ ³Te+{ì ¿£¿«£ ýË ÜsÁT>·TÔsTT ____ n) eÔï¿±sÁ ¿£¿«£ 5. ) XøçÅ£&T dÖsÁT«&¿ì eTÖ&e dMT| ç>·V² + @~? n) XøçÅ£&T 4. ) Xø ) BsÁ#é Ôá Tá sÁçkÍ¿±sÁ eÖsÁ+Z ) bõ&Ð+|&q eÔï¿±sÁ ¿£¿«£ ç>·V² Xø¿ý£ ²\T sÂ +&T ç>·Vä \ ¿£¿«£ \ eT<ó« ¿£|¾kÍïsTT ____ n) Xø, V²dÎÜ ) n+>±sÁÅ£ &T, V²dÎÜ ) uóÖ $T, n+>±sÁÅ£&T ¿ì+~ y ÈÔá|sTÁ #áTeTT 1. ú* ç>·V²+ 2. dÖsÁT«&¿ì <ÖsÁ+>± q ç>·V²+ 3. dÖsÁT« qT+º H\T>·e ç>·V² + 4. dÖsÁT«¿ì <>·ZsÁ>± q ç>·V²+ [ [ [ [ ] n) n+>±sÁÅ£&T ] ) esÁTDT&T ] ) T<óT&T ] ) uóÖ$T 25 $ #û<Ý+ ¿ì+< eÇ&q <ós\ÔÃ |< +<ó +|+& n&¦+ 1. ¿Ã{²¢~ q¿£ç Ô\ deTÖV²+ 2. uóÖ $T jîTT¿£Ø dV² È |ç>·V² + 3. e\jáÖ\T ¿£*Ð q ç>·V² + (ºçÔá+ 1.4 #áÖ&+&) 4. ú{ìÔÃ Å£L&q esÁD+ 5. Ôá\, ÔÃ¿£ uó²>±\T ¿£*Ðq K>ÃÞø edTïeÚ \TeÚ 1. uóÖ$T jîTT¿£Ø ¿±sÁ+ 2. uóÖ$T¿ì <>s·Z >Á ± q q¿£çÔ+á 3. dÖsÁT« #áT³Ö¼ ç>·Vä \T Ü]¹> eÖsÁ+Z 4. uóÖ$T #áT³Ö¼ e]+º q yjáTTeÚ\ bõsÁ 5. n+>±sÁÅ£&T, V²dÎÜ eT<ó« dÖsÁT« #áT³Ö¼ ÜsÁT>·TÔáTq ºq K>ÃÞø edTïeÚ\T 1 2 5 4 5 2 3 4 27 3 1 $ #û<Ý+ 1. ç|È\T eÖqe VäsÁ+>± @sÁÎ& ç||+ #á Xæ+Ü ¿Ãd+ q&#yû ] MTsÁT $Hû +{²sÁT. n<û $<ó+ >± MTsÁT ¿ì+~ <Xø\qT |jîÖÐ+º kåsÁ Å£³T++>± @sÁÎ& |]>Â &TÔáÖ $HÃ< bõ+<e#áTÌ. yîTT<{ì <Xø : MT Ôás>Á Ü· ýË |¾\\¢ +<sÖÁ ³ &e#áTÌ. |<Ý Vä\TýË ýñ< ³ d\ +ýË n+<sÖÁ #ûs+Á &. sÂ +&e <Xø : |ð&T uóÖ $T|Õ 8 eÔï\T ^jáT+&. n eÔï\qT ÿ¹¿ |<ÜÆ ýË ^jáT+&. eTÖ&e <Xø : |~ n³¼eTT¿£Ø\qT ÔájÖá sÁT#ûjTá +&. y{ì|Õ dÖsÁT«&T, #á+ç<T&T, T<óT &T, XøçÅ£&T, uóÖ $T, n+>±sÁÅ£ &T, V²dÎÜ, Xø, +ç<T&T, esÁTDT&T n |sÁT¢ sjáT+&. H\T>·e <Xø : |~eT+~ $<«sÁT\ qT m+|¾¿£ #ûd¾ ÿ¿=Ø¿£Ø]¿ì ÿ¿£ n³¼eTT¿£ØqT eÇ+&. n³¼eTT¿£Ø\ |+|¾D¡ #ûjTá T ç¿£eT+ ü bõ&yq Õî $<«]¿ì dÖsÁT«&T, bõ{ì>¼ ± q $<«]¿ì #á+ç<T&T, <<|Ú deÖq mÔáTï >·\ q\T>·T]¿ì T<óT &T, XøçÅ£&T, uóÖ $T, n+>±sÁÅ£ &T |sÁT¢ >·\ n³¼eTT¿£Ø\qT eÇ+&. dÖsÁT«>± m+|¾¿£ #ûdq¾ $<«] ¿£H mÔáTï ÔáÅ£ Øe>±, |Õ H\T>·T ç>·Vä \ ¿Ãd+ m+|¾¿£ #ûdq¾ $<«sÁT\ ¿£H mÅ£Øe mÔáTï >·\ eTsÃ q\T>·T] m+|¾¿£ #ûd¾ V²dÎÜ, Xø, +ç<T&T, esÁTDT&T |sÁq¢ T Ôî*| n³¼eTT¿£Ø\qT eÇ+&. ü eT<ó«ýË dÖsÁT«&T +&ûý² eT]jáTT jáÖ ç>·Vä\ ¿£¿£«\qT Ôî*| ^Ôá\ýË |¾\¢\qT \&eT #î|Î +&. #á+ç<T& Ôî*| n³¼eTT¿£Ø |³T¼Å£ q |¾ýy¢ & uóÖ $T n³¼eTT¿£Ø |³T¼Å£ q |¾\y¢ & #ûÜ m\¢|ð &Ö |³T¼Å£ +&eT #î|Î +&. ü |ð&T kåsÁ Å£³T++ <<|Ú d¾<Æ+>± +~. ü |ð&T n+<]ú HîeT~>± e«Ü¹s¿£ de«~XøýË (anti-clock wise) ¿£<\ eTq+&. MT Ôás>Á Ü· kåsÁ Å£³T++ jîTT¿£Ø ºq eÖqe ç|ÜsÁÖ|+>± eÖ]+~. ü ¿£¿«£ ýË ÜsÁT>·TÔáÖ ÔáeT#áT³Ö¼ ÔeTT ÜsÁ>±*. ný² ÔáeT#áT³Ö¼ ÔeTTÜsÁ>& · + Å£L& e«Ü¹s¿£ de« ~Xø ýË ÜsÁ>±*. XøçÅ£&T, +ç<T&T eÖçÔá+ de« ~XøýË (clock wise) ÜsÁ>±*. ¹¿çÔá d+<sÁôq 1. 2. $VäsÁjÖá çÔáÅ£ yî[ßq|Ú&T ÿ¿£ bÍ¢{Ë]jáT+qT d+<]ô+#á+&, Ôás>Á Ü· ýË MT nqTuóy $e]+#á+&. ço bõ{ì¼ çoseTT\T Hî\Ö¢sÁT ý²¢ýË q lV²]¿Ã³ sÂ¿{Ù ý²+º+>´ d¼wH qT d+<]ô+#á+&. 29

6 Social SEM-1 Textbook PDF

Document Details

Tags

Related

Summary

Full Transcript

Upgrade to continue