6. Hafta Yenidoğan Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı PDF

YENİDOĞAN HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ DERSİ Doç. Dr. Özlem ÖZTÜRK  NEKROTİZAN ENTEROKOLİT (NEK)  Gastrointestinal sistemin sık görülen hastalıklarından birisidir  Sıklıkla prematüre ve yüksek...

YENİDOĞAN HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ DERSİ Doç. Dr. Özlem ÖZTÜRK  NEKROTİZAN ENTEROKOLİT (NEK)  Gastrointestinal sistemin sık görülen hastalıklarından birisidir  Sıklıkla prematüre ve yüksek riskli yenidoğanlarda görülür  Yaşamı tehdit eden, enflamatuar barsak hastalığıdır  Hastalığın gelişimine etki eden faktörler; intestinal iskemi, bakteriyel ve viral enfk, bağırsağın immatürlüğü, kateter kullanımı, exchange transfüzyonu, erken ve agresif beslenme sonucu barsak florasında oluşan değişiklikler #  Etiyolojide rol alan faktörler nedeniyle barsak mukozasına gelen kan miktarı azalır  Kan miktarı azalınca bağırsak mukozasındaki hücrelerden koruyucu müküs salgılaması durur. Bakteriler çoğalır, enfeksiyon yayılır. Nekroz olur, nekroz perforasyonlara neden olabilir #  PREMATÜRELİK BARSAK İMMATÜRLÜĞÜ Bariyer fonksiyonu Sindirim ve motilite Dolaşım düzeni Immun savunma Gastrointestinal iskemi Anormal bakteri kolonizasyonu Mama ile enteral beslenme # Klinik Bulgular: Abdominal distansiyon, gerginlik, barsak seslerinde azalma, kusma, kanlı ya da müküslü gaita, intestinal kanama, uykuya eğilim ve apne Tedavi: Tedavide amaç, risk faktörleri belirlenmeli, tedaviye hızlı başlanmalı, komplikasyonlar önlenmelidir. Enteral beslenme kesilmeli, total parenteral beslenmeye başlanmalı, parenteral antibiyotik tedavisine başlanmalı Tıbbi tedavi etkili olmazsa cerrahi tedavi uygulanmalı (perfore ve nekrotik bağısak bölümü çıkartılmalı, geçici ileostomi/kolostomi açılabilir # Hemşirelik Girişimleri:  Bebek kanlı ve mukuslu gaita yönünden izlenmeli  Yaşam bulguları takip edilmeli  Karın içi basıncın artma riskine karşı bebeğin altı bağlanmaz, sırt üstü ya da yan yatırılmalı  Sıvı-elektrolit dengesi takip edilmeli  Stoma takibi ve bakımı önemli # Kusmaya ve oral beslenememeye bağlı; Sıvı-Elektrolit Dengesizliği Riski  Enfeksiyona bağlı; Hipertermi Riski  Oral alamama ve barsak fonksiyonlarının bozulmasına bağlı; Gereksinimlerinden az beslenme Ebeveyn-Bebek İlişkisinin Bozulması Riski #  YARIK DUDAK VE YARIK DAMAK  Gastrointestinal sisteme ilişkin konjenital anomalidir  İkisi birlikte ya da ayrı ayrı, tek ya da çift taraflı olabilen doğumsal anatomik anomalilerdir  Yarık dudak 700 doğumda 1, yarık damak 2000 doğumda 1 #  Yarık dudak ve damak gestasyonun 6. haftasında, yüzün oluşumu sırasında embriyonik yapıların tam olarak birleşememesidir  Klinik Bulgular: Yarık dudak doğumda belirgindir. Beslenirken güçlük çekmesi, fiziksel muayene ile tanı konur  Tedavi: Tedavi cerrahidir. Multidisipliner bir ekip gerekli (plastik cerrah, diş hekimi, KBB uzmanı vb. #  Ameliyat kriteri; bebek 4.5 kilodan fazla olması, doğumdan sonra 10 hafta geçmesi, hemoglanin düzeyinin 10 mg/dl’in üzerinde olması # Hemşirelik Girişimleri:  Beslenmenin sağlanması ve sürdürülmesi  Ebeveynlere psikolojik destek sağlanması  Preoperatif ve posteoperatif bakım ilklerinin sağlanması  Aileye bebeğin evde bakımına yönelik eğitim verilmesi #  Yarık damak ve emme sorununa bağlı; Yutma Güçlüğü  Dudağın defektine bağlı olarak; Vücut Gereksinimlerinden Az Beslenme  Defekte bağlı; Ebeveyn-Bebek İlişkisinin Bozulması Riski  Deri ve mukoza membran zayıflığı, ameliyat sürecine bağlı olarak; Ameliyat Bölgesinde Travma Riski #  ÖZEFAGUS ATREZİSİ-TRAKEAL FİSTÜL  Embriyonel dönemde özefagusun veya trakeanın herhangi bir bölümün yeterli düzeyde gelişememesidir Klinik bulgular:  Doğumdan sonra öksürükle birlikte bebeğin ağzından ve burnundan bol miktarda köpük gelir.  İlk beslenmede, birkaç yudum aldıktan sonra, besini çıkartır. Bebekte öksürükle birlikte, siyanoz ve dispne görülür.  Mideye nelaton sonda sokulamaz #  Tedavi: Cerrahi tedavi yapılır. Koruyucu olarak antibiyotik verilir # Hemşirelik Girişimleri:  Çocuğun başı 30 derece yüksekte olacak şekilde pozisyon verilerek yatırılır  Ağız içinde biriken müküs aspire edilmeli  Hava yolu açıklığı sağlanmalı  Ameliyat öncesi ve sonrasında ağızdan beslenmeyi tolere edene kadar parenteral beslenme yapılır  Ağızdan beslenmeye steril su verilerek başlanır #  Özafagus ile trakea arasındaki anormal açıklığa bağlı; Boğulma Riski Yetersiz besin alımı ve cerrahi girişime bağlı; Büyüme ve Gelişmede Gecikme/Gerileme Riski Ameliyattan sonra insizyon yerinde; Enfeksiyon Gelişme Riski #  OMFALOSEL  Abdominal organların (barsak, karaciğer, dalak, mide), umblikal korda herniasyonu ile oluşan konjenital bir anomalidir  Abdominal organlar, genellikle ince ve saydam bir periton tabakası ile kaplıdır # #  Kinik Bulgular: Bu anomali intrauterin dönemde ultrasonografi ile belirlenebilir. Prematürelerde daha çok görülür  Tedavi: Omfalosel küçükse hemen cerrahi tedavi (ameliyat) yapılarak barsaklar karın boşluğuna yerleştirilir ve karın duvarı kapatılır. Omfalosel büyükse tedavi aşamalı olarak yapılır # Hemşirelik Girişimleri:  Bebek kuvöze alınır  Kese sıcak ve nemli tutulur ve enfeksiyonlardan korunur  SF ıslatılmış steril bir gazlı bezle ameliyata kadar kapalı tutulur  Kese üzerine basınç olmaması için bebek sırt üstü pozisyonda yatırılır  Ameliyat öncesi, omfaloselin son onarımına kadar total parenteral yolla beslenir #  Abdominal organların dışarıda olmasına bağlı; Enfeksiyon Riski  Defekte bağlı; Ebeveyn- Bebek İlişkisinin Bozulması Riski Yetersiz besin alımı ve cerrahi girişime bağlı; Büyüme ve Gelişmede Gecikme/Gerileme Riski  Ameliyattan sonra insizyon yerinde; Enfeksiyon Riski #  GASTROŞİZİS  Abdominal organlar, kesesiz olarak karın dışında bulunur  Barsaklar karın duvarındaki bir açıklıktan umblikusun sağ tarafına doğru herniye olur  Abdominal organlar periton membranı ile örtülü değildir # #  Tedavi: Sıvı kaybı olması ve enfeksiyon riski nedeniyle 24 saat içinde ameliyat edilmelidir #  HİRSCHSPRUNG HASTALIĞI (AGANLİONİK MEGAKOLON)  Aganlionik megakolon, sıklıkla intestinal obstrüksiyona neden olan bir anomalidir  Kolonun bir yada daha fazla segmentinde ganglia hücrelerinin olmadığı bir bozukluktur  Etkilenen bölgede peristaltizm olmaz #  Aganglionik kolonun proksimalinde gayta ve gaz birikimi olur  Kolon büyür ve abdomende distansiyon gelişir  Dolaşım bozulur ve mukozada ülserasyonlar oluşur Klinik Bulgular: Yenidoğanda ilk 48 saat içerisinde, abdominal distansiyon, kusma, konstipasyon görülür Tedavi: Ameliyatta, bağırsağın aganglionik segmenti çıkartılır # Hemşirelik Girişimleri:  Ebeveynlerin konjenital anomaliye uyum yapmalarına yardım edilir  Preoperatif ve postoperatif bakım ilkleri uygulanır  Kolostomi bakımı aileye öğretilir Hemşirelik Tanıları:  Kusmaya bağlı; Sıvı-Elektrolit Dengesizliği Riski  Ameliyattan sonra insizyon yerinde; Enfeksiyon Gelişme Riski #  KİSTİK FİBROZİS (KF)  Otozomal resesif geçişli, ekzokrin salgı bezlerinde fonksiyon bozukluğu ile karekterize genetik bir hastalık  7. kromozom (klorun taşınmasından sorumlu) geni mutasyona uğramıştır  Müküs koyulaşır, birikir ve yapışkandır  Bezler ve kanalları tıkar, fonksiyonunu bozar, doku hasarı ve enfeksiyona neden olur  Solunum yetmezliği mortalite nedenidir # Klinik Bulgular:  Erken belirtisi ilk 48 saat içerisinde meydana gelen mekonyum ileusudur  Tuz kaybı sonucu dehidratasyon gelişir Tanılamada: Ter testi ile sodyum ve klorür düzeyleri belirlenir. Sonucun 60 mEq/L üzerinde olması Tedavi:  Solunum yolları açıklığının sürdürülmesi  Enfeksiyon kontrolü  Akciğerlerdeki müküsü azaltmak için düzenli göğüs fizyoterapisi uygulanır # Hemşirelik Girişimleri:  Optimal beslenmenin sürdürülmesi  Solunum yolu enfeksiyonlarını önleyici girişimlerin uygulanması  Büyüme-gelişmenin izlenmesi Hemşirelik Tanıları:  Akciğerlerdeki yoğun müküse bağlı; Hava Yolunu Temizlemede Etkisizlik  Sıvı-Elektrolit Dengesizliği Riski  Enfeksiyon Riski #  RESPİRATUAR DİSTRES SENDROMU (HİYALİN MEMBRAN HASTALIĞI)  RDS, 35-36. gestasyon haftasından önce doğan yenidoğanlarda sık görülen solunum bozukluğudur  Dispne, taşipne, ekspiratuar inleme bulguları ile doğumdan sonra 4-6 saat içinde ortaya çıkar  RDS sıklığı gebelik haftasıyla ters orantılıdır  Doğum ağı. 1500 gr altında olan bebeklerin 2/3 görülür  RDS, SURFAKTAN yetersizliğine bağlı olarak gelişir #  Gestasyonun 20. haftasından önce surfaktan sentezi çok azdır  Surfaktan, alveollerin ve solunum yollarının yüzeyinde ince bir tabaka oluşturarak, yüzey gerilimini azaltan ve akciğerlerin eşit olarak genişlemesini sağlayan bir maddedir Kinik Bulgular  Yaşamın ilk 4 saatte ortaya çıkar  Burun kanatlarının solunuma katılması, takipne (>60/dk), hipotansiyon, solunum seslerinde azalma, raller, ödem, siyanoz # Tedavi:  Amaç, oksijenlenmeyi sağlamak ve sürdürmek, normal doku fonksiyonunu sağlamak, hipotermi, asidoz ve şoku önlemektir  Yeterli oksijenizasyon ve ventilasyon sağlanır  Yeterli doku perfüzyonu sağlanır  Asit-baz dengesi ve hidrasyon sürdürülür  İlk 24 saat içinde surfaktan tedavisi yapılır  Beslenme gavaj veya parenteral yolla yapılır #  Surfaktan, endotrekeal tüpten direkt olarak trekeaya verilir  Aerosol şeklinde de surfaktan uygulanır (TERCİH EDİLEN)  Yenidoğanda arteriyel kan gazı düzeyi