5. Sınıf Fen 1. Ünite Ders Kitabı - Gökcisimleri

GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞUMUZ:GÜNEŞ Güneş’in geometrik şekli küreye benzer. Güneş de tıpkı Dünya gibi katmanlardan oluşur. premium calsma destek 05054837470 Güneş, sıcak gazlardan ve katmanlar...

GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞUMUZ:GÜNEŞ Güneş’in geometrik şekli küreye benzer. Güneş de tıpkı Dünya gibi katmanlardan oluşur. premium calsma destek 05054837470 Güneş, sıcak gazlardan ve katmanlardan oluşur. Güneş, Dünya’dan çok daha büyüktür ancak Dünya’dan çok uzakta olduğu için küçük görünmektedir. Güneş’e dürbün, teleskop, mercek ve kamera gibi araçlarla doğrudan bakmak çok zararlıdır. Çünkü Güneş ışığı, küçük bir büyüteçle bile kâğıdı tutuşturabilecek kadar yüksek bir enerjiye sahiptir. Bu nedenle Güneş gözlemlenirken çok dikkatli olunmalıdır. Aksi takdirde gözlerde kalıcı hasarlar hatta görme kaybı oluşabilir. Koruyucu filtreler olmadan Güneş’e asla bakılmamalıdır. Gök bilimciler teleskoplar ile Güneş gözlemi yaparlar. Ancak bu teleskoplarda özel filtreler kullanılır. Aynı zamanda Güneş’in batmasına yakın zaman aralıklarında gözlem yapmaya dikkat ederler. Gök bilimciler, farklı bir gözlem yolu olarak da teleskoptaki görüntüyü teleskoba hiç bakmadan beyaz ekrana yansıtmaktadırlar. Parker (Parkır) uzay aracı, Güneş’e en çok yaklaşan insan yapımı nesnedir. Bu araç, Güneş’i incelemek için özel olarak yapılmıştır. 2018'de uzaya gönderilen Parker, Güneş’e yaklaşarak Güneş ile ilgili veriler toplamıştır. Bilim insanları, bu veriler sayesinde Güneş hakkında daha fazla bilgi edinmektedir. Güneş’in yapısını ve dönme hareketini daha iyi anlamak için bu tür araştırmalar çok önemlidir.(Görsel ders kitabınızın 24. Sayfasında) Çevresine ısı ve ışık yayan gök cisimlerine yıldız denir. Güneş de bir yıldızdır. Güneş, milyarlarca yıldız arasından Dünya'ya en yakın olanıdır. Aynı zamanda Dünya’nın ısı ve ışık kaynağıdır. Dünya Güneş'in  etrafında dolanır. Güneş lekeleri, Güneş’in yüzeyinde görünen koyu renkli bölgelerdir. Güneş’in kendi ekseni etrafında döndüğünü Galileo Galilei(Galileo Galiley) ispatlamıştır.Galilei, yüzyıllar önce geliştirdiği teleskobuyla premium calsma destek 05054837470 kâğıt üzerine Güneş lekelerini düşürmüştür. Belirli zaman aralıklarıyla Güneş lekelerini gözlemlemiş ve bu lekelerin aynı yöne doğru kaydığını fark etmiştir. Böylece Güneş’in kendi ekseni etrafında saat yönünün tersi yönde döndüğünü kanıtlamıştır. GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞUMUZ:AY Geçmişte yapılan gözlem ve incelemelerde Ay yüzeyinde su olduğuna dair kanıt bulunamamıştı. Ancak günümüzde Ay’ın çeşitli bölgelerinde suyun varlığına ait kanıtlar bulunmuştur. Bu kanıtların ortaya çıkmasında ise Ay yüzeyine çarpan gök taşları etkili olmuştur. Çünkü çarpmanın etkisi ile buz parçacıkları yüzeye çıkmıştır. Ay’ın kendi etrafında tur atmasıyla dönme, Dünya’nın etrafında tur atmasıyla dolanma hareketi oluşur Ay'ın haritasını ilk çıkaran Türk-İslam bilim insanı Ali Kuşçu'dur. Ay'daki Toros (Taurus) sıradağlarının üzerinde yer alan kraterlere verilen Türk isimleri: Atatürk Krateri, Fatih Sultan Mehmet Krateri, Ali Kuşçu Krateri, Uluğ Bey Krateri ve Toros Sıradağları  GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞULARIMIZ VE BİZ Uydular, gezegenlerin etrafında belirli yörüngelerde hareket eden gök cisimleridir. Ay da Dünya’nın etrafında belirli bir yörüngede hareket eder. Yani Ay, Dünya’nın doğal uydusudur. Dünya’nın Ay’dan premium calsma destek 05054837470 başka doğal uydusu yoktur. Ay, ışık kaynağı değildir. Ay, Güneş’ten aldığı ışık ışınlarını yansıtır. Bu sayede Dünya’dan hem gece hem de gündüz görülebilen bir gök cismidir. Ay’ın Dünya’dan gece görünümü, gündüz görünümüne göre genellikle daha belirgindir. Ay da Dünya gibi küreye benzer bir şekle sahiptir. Ay, Dünya’ya en yakın gök cismidir. Ay ile Dünya arasındaki mesafe yaklaşık 384.400 kilometredir. Dünya’dan Ay’a bakıldığında Ay yüzeyi farklı renk tonlarında görünür. Koyu renkli görünen bölümler, genellikle geniş düzlüklerin bulunduğu alanlardır. Açık renkli görünen bölümler ise genellikle engebeli ve yüksek alanlardır. Ay’ın yüzeyinde kaya, taş, kum ve toz bulunur. Ayrıca Ay yüzeyinde vadi ve tepeler vardır. Ay’ın yüzeyinin büyük bir kısmı tozdan oluşur. Ay’da sıcaklık gece -174 ⁰C’u, gündüz ise 125 ⁰C’u bulabilmektedir. Ay yüzeyinin gündüz çok ısınıp gece çok soğuması yüzeydeki kaya, taş ve kumun parçalanmasını hızlandırır. Böylece kaya taşa, taş kuma, kum da toza dönüşür. Ay’ın atmosferi yok denecek kadar incedir. Bu yüzden Ay’ın atmosferiyle karşılaşan gök taşlarının büyük kısmı atmosferi geçip yüzeye düşer. Ay yüzeyine gök taşlarının düşmesi sonucunda oluşan irili ufaklı çukurlara krater adı verilir. Ay'ın atmosferi çok ince olduğu için Ay’da rüzgâr ve yağış gibi hava  olayları gerçekleşmez. Bu sebeple Ay’da araştırma yapan astronotların ayak izleri ve uzay araçlarının tekerlek izleri uzun yıllar boyunca değişmeden kalır. Ay yüzeyinde çukurlar ve kraterler oldukça fazladır. Kraterlerle premium calsma destek 05054837470 ilgili araştırma yapan bilim insanları, Ay Keşif Yörünge Aracı’nın çektiği Ay görüntüleri üzerinde bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmada binlerce görüntü incelenerek görüntülerdeki kraterler sayılmıştır. Sonuç olarak da Ay’ın yüzeyinde son yedi yılda tam 222 yeni krater oluştuğu saptanmıştır. Ay, dönme ve dolanma hareketleri yapan bir gök cismidir. Ay’ın dönme ve Dünya etrafındaki dolanma hareketleri saatin dönme yönünün tersine gerçekleşir. Ay’ın dolanma hareketlerinden biri Dünya’nın etrafında yaptığı harekettir. Ay’ın dönme hareketi ile Dünya etrafındaki dolanma hareketini tamamlama süreleri neredeyse birbirine eşittir. Bu nedenle Dünya’dan bakıldığında Ay’ın hep aynı yüzeyi görünür. Ay’ın dolanma hareketlerinden bir diğeri de Dünya ile birlikte Güneş etrafında yaptığı harekettir. Türkiye, uzay alanındaki yeteneklerini ve teknolojik kapasitesini artırmak amacıyla 2021'de Millî Uzay Programı'nı başlatmıştır. Tükiye Uzay Ajansı (TUA) ile birlikte yürütülen bu programın tanıtımı aşağıdaki görsel ile yapılmıştır. Bu program millî imkânlarla geliştirilen uzay aracımızın ilk olarak Ay'ın yörüngesine gönderilmesini kapsamaktadır.Sonraki aşamada ise Ay'ın yüzeyine sert ve yumuşak iniş gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Projenin hayata geçmesi ile birlikte uzay ile ilgili daha birçok alanda başarı sağlanması hedeflenmektedir.  AYIN EVRELERİ Bir yıl, 12 aydan oluşur ve her ay, Ay'ın evreleri gözlemlenir. premium calsma destek 05054837470 Ay’ın dolanma hareketi sırasında Dünya ve Güneş’e göre konumu değişir. Bu durum, Ay’ın ışık alan kısımlarının değişmesine ve Dünya’dan bakan birinin Ay’ı farklı şekillerde görmesine sebep olur. Ay’ın farklı şekillerde görünmesine Ay’ın evreleri denir. Gökyüzünde Ay’ı bazı geceler bayrağımızdaki hilal şeklinde bazı geceler yarım daire şeklinde görürüz. Bazı geceler ise Ay’ı göremeyiz. Ay’ın Dünya’dan görünümü her gün değişir. Güneş bir ışık kaynağıyken Ay ışık kaynağı değildir. Ay, Güneş’ten gelen ışık ışınlarını yansıtır. Ay’ın yeni ay, ilk dördün, dolunay ve son dördün olmak üzere dört ana evresi vardır. Hilal ve şişkin ay ise Ay’ın ara evreleridir. Ara evreler, ana evreler arasındaki geçişlerde gözlemlenir. Ay’ın birbirini takip eden iki ana evresi arasında geçen süre yaklaşık bir haftadır. Ay’ın aydınlık ve karanlık bölgesini ayıran çizgiye “Terminatör” denir. Ay, Dünya’dan her yıl yaklaşık 4 santimetre uzaklaşmaktadır. Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesi basık çember gibidir. Ay, bu yörüngede dolanırken bazen Dünya’ya yaklaşır bazen de Dünya’dan uzaklaşır. Dünya’ya yakın olduğu anda, yeni ay ve dolunay evresine denk gelirse Ay daha büyük görünür ve Ay’ın bu görünümüne “Süper Ay” denir. Ay’ın yüzeyinde yaklaşık 300.000 krater bulunmaktadır. premium calsma destek 05054837470 DÜNYA’MIZ VE GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞULARIMIZ Güneş’in Dünya’dan hacimsel olarak çok daha büyük olduğunu öğrenmiştik. Dünya da Ay’dan daha büyük bir gök cismidir. Maddelerin ve cisimlerin uzayda (boşlukta) kapladıkları yer hacim olarak tanımlanmaktadır. Birimi cm3 (santimetreküp) veya m3’tür (metreküp). Güneş, günün farklı saatlerinde gözlemlendiğinde gökyüzünde farklı konumlarda görünür. Bu durum, Dünya’nın dönme hareketinin sonucudur.  Dünya ile Ay kendi eksenleri etrafında dönme hareketi yaparken Güneş’in etrafında dolanma hareketi yapmaktadır. Bu gök cisimlerinin dönme ve dolanma hareketlerinin yönü, saatin dönme yönünden yararlanılarak açıklanır. premium calsma destek 05054837470 Güneş kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar. Bu hareket, saatin dönme yönünün tersinedir. Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönme hareketi, saatin dönme yönünün tersinedir. Bu dönme hareketi 24 saatte tamamlanır. Dünya'nın Güneş etrafındaki dolanma hareketi de saatin dönme yönünün tersinedir. Bu dolanma hareketi yaklaşık 365 gün 6 saatte tamamlanır. Ay’ın kendi ekseni etrafındaki dönme hareketi saatin dönme yönünün tersi yönündedir. Ay’ın dönme hareketi yaklaşık 27,3 günde tamamlanır. Dünya etrafındaki dolanma hareketinin yönü de saatin dönme yönünün tersi yönündedir. Bu dolanma hareketi de Ay'ın dönme hareketi ile yaklaşık aynı sürede tamamlanır. Aynı zamanda Ay, Dünya ile birlikte Güneş’in etrafında dolanma hareketi yapar. Bu hareketin yönü de saatin dönme yönünün tersinedir. Ay, bu dolanma hareketini Dünya ile birlikte tamamlar. premium calsma destek 05054837470 Biruni Güneş’in hareketlerinden mevsimlerin ne zaman başladı- ğını belirlemiştir. Dünya’nın çapını, bugünkü değere çok yakın bulmuştur. Fergani Güneş’in hareket eden bir gök cismi olduğunu, bilim tarihinde ilk keşfeden bilgindir. Kendi devrine kadar gök cisimlerinin ha- reketi biliniyordu. Ancak Fergani, Güneş’in de kendi etrafında batıdan doğuya doğru döndüğünü ifade etmiştir. Ali Kuşçu Gezegenlerin Güneş etrafında belirli yörüngelerde hare- ket ettiği fikrini ortaya atmıştır. Gezegenler arası uzaklıkla- rı hesaplayıp Ay’ın ilk haritasını çıkarmıştır. Bu çalışmala- rından dolayı Ay’ın bir bölgesine “Ali Kuşçu” adı verilmiştir. Cacabey Anadolu’da, kendi ismiyle bir medrese kurdurmuştur. Bura- da pek çok bilginin yetişmesine öncülük etmiştir. Astronomi- ye olan ilgisi sebebiyle bu medreseyi de bir astronomi okulu hâline getirmiştir. Medrese, bir gözlemevi olarak da kullanıl- mış ve burada gök cisimlerinin gözlemleri yapılmıştır. Bu sayfada temsilî görseller kullanılmıştır.  Merhaba Bilim Günce'm, premium calsma destek 05054837470 Artık hayranı olduğum yıldızlara bir yenisi eklendi: Günes.. Bu yıldızın oynadığı bir film yok ama muh- teşem özelliklere sahip. Bu özellikleri bir araştır- ma görevim sırasında fark ettim. Düsünsene,. Günes,. gezegenimizde yasamın kaynagı! (. Aslında Dünya gibi onun da katmanları var. Dünya’dan çok daha büyük ve şekli küreye benziyor. Sıcak gazlar- dan oluşuyor ve kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapıyor. Bizim evde sabah yalnızca benim odam güneş alırken öğleye doğru mutfağımız, ikindi saatleri ise diğer odalar güneş alıyor. Bu da Güneş’in günün farklı saatlerinde gökyüzünde farklı konumlarda göründüğünü gösteren basit bir örnek. Sebebi ise Dünya’nın dönme hareke- ti. Dünya bu dönme hareketini 24 saatte tamamlıyor, bu süreye "bir gün" diyoruz. Dünya ve Ay, Güneş etrafındaki do- lanma hareketlerini ise yaklaşık 365 gün 6 saat- te tamamlıyor. Bu süreyi nasıl adlandırdığımızı tahmin edeceğini düşünüyorum. Bunları öğrenmek seni de heyecanlandırmış olmalı ama sakın o heyecanla hemen Güneş’e bakma! Çünkü Güneş’e doğrudan ya da teleskop, dürbün, mercek gibi malzemelerle bakmak çok tehlikeli. Gezegenimizin uydusu Ay için aynı uyarıyı yapmama gerek yok. 54 1. ÜNİTE / GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞULARIMIZ VE BİZ  Güneş hakkında öğrendiklerimizden sonra Ay’ı merak edip arkadaşlarımızla çeşitli araştırma premium calsma destek 05054837470 ve gözlemler yaptık. Ay’ın da şekli küreye ben- ziyor ve yüzeyinde geniş düzlükler, engebeler bulunuyor. Ay’ın aslında hep aynı yüzeyini gördügümüzü bi- ( liyor muydun? Sebebi kendi ekseni etrafındaki dönme ve Dünya etrafındaki dolanma süresinin eşit olması. Sana çok ilginç bir bilgi daha vereyim: Ay’ın at- mosferi yok denecek kadar inceymiş. Sence bu durum onu gök taşlarına karşı savunmasız bırakır mı? Ay’ı anlatırken dolunaydan bahsetmemek olmaz güncem. Ay’ı dolunay evresindeyken gözlemlemelisin. Sanki gökyü- züne asılmış kocaman bir ışık küresi… Bu arada yeni ay, ilk dördün, dolunay ve son dördün. Ay’ın ana evreleriymiş. Hilal ve şişkin ay ise ara evreler. Iki ana evre arasındaki yaklasık. süre bir hafta. Bu evrelerin hepsini görebilmek için sabırla dört hafta boyunca gözlem yaptım. Ay, kendi ekseni etrafında dönerken hem Dünya etra- fında dolanıyor hem de Dünya ile birlikte Güneş’in etrafında dolanıyor! Güneş, Dünya ve Ay’ın hareketlerinin saat yönü- nün tersine doğru olduğunu da unutmamalı. Bugünlük benden bu kadar… Hoşça kal sevgili güncem. Günce 55  BİLGİ İSTASYONU Uluğ Bey, matematik ve astronomiye ilgi duyan bir Türk hükümdarıdır. Semerkant’a yaptırdığı rasathane ile gök bilimi alanında çalışmalar yürütmüştür. premium calsma destek 05054837470 Rasathanede yaptıkları gözlem ve hesaplamalar ile bir yılın 365 gün 6 saat 10 dakika 8 saniye olduğunu be- lirlemiştir. 1400’lü yıllarda yapılan bu hesaplama, gü- nümüz modern ölçüm sonuçlarından yaklaşık 1 dakika daha azdır. Bu durum da o günün şartlarında astrono- mide ne kadar ileriye gidildiğinin bir göstergesidir. PEKİŞTİRME İSTASYONU-1 Aşağıdaki ifadelerin doğruluk durumunu belirleyelim. İfade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” kutusunu “ ” ile işaretleyelim. D Y 1. Dünya ve Ay’ın dolanma yönleri aynıdır. 2. Güneş, Dünya ve Ay aynı yönde döner. 3. Dünya’nın dönme ve dolanma hareketinin süresi birbirine eşittir. Ay, kendi etrafında dönme ve Dünya etrafında dolanma hareketini yakla- 4. şık olarak aynı sürede tamamlar. 5. Dünya, dolanma hareketini 24 saatte tamamlar. Dünya’nın Güneş çevresindeki dolanma süresi, Ay’ın Dünya çevresindeki 6. dolanma süresinden daha uzundur. Ay’ın dönme hareketinin süresi, Dünya’nın dönme hareketinin süresinden 7. daha kısadır. 8. Dünya bir kez dönene kadar Ay 27 kez döner. Ay, Dünya etrafında bir kez dolanana kadar Dünya, Güneş çevresinde iki 9. kez dolanır. 10. Dünya, Güneş etrafında Ay ile birlikte dolanır. 48 1. ÜNİTE / GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞULARIMIZ VE BİZ  BÖLÜM SONU İSTASYONU Aşağıda numaralanmış kavramlar ve bu kavramlarla ilgili ifadeler verilmiştir. İfadeler için geçerli olan kavramların numarasını/numaralarını noktalı yerlere yazalım. premium calsma destek 05054837470 1 2 3 4 5 Güneş Ay Dünya Dolanma Dönme 7 6 8 9 Saat Saat 365 gün 29,5 gün yönünün yönü 6 saat tersi a. Dünya ve Ay’ın yapmış olduğu hareketlerdir........................................ b. Dünya’ya en yakın gök cismidir........................................ c. Kendi etrafında dönme hareketi yapan gök cisimleridir........................................ ç. Hem dönme hem de dolanma hareketi yapan gök....................................... cisimleridir. d. Kendi etrafındaki dönme hareketini bir günde tamam-....................................... layan gök cismidir. e. Güneş’in kendi etrafında yaptığı hareketin yönüdür........................................ f. Dünya’nın Güneş etrafında yaptığı hareketin yönüdür........................................ g. Dünya’nın Güneş etrafındaki bir tam turunu tamamla-....................................... ma süresidir. Bölüm Sonu İstasyonu 49  Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri kutuların içindeki uygun A ifadelerle tamamlayalım. premium calsma destek 05054837470 ÜNİTE SONU İSTASYONU ince küreye dolanma hilal küçük gazlardan yıldız kısa yağmur yakın Ay yeni ay Dünya dönme sıcaklık krater 1. Dünya’nın etrafında dolanan …………..........……. doğal bir uydudur. 2. Ay, Dünya’dan daha …………..........……. bir gök cismidir. 3. Ay’a gök taşlarının sıklıkla düşmesi, Ay’ın atmosferinin çok …………..........……. ol- masından kaynaklanır. 4. Gök taşlarının Ay yüzeyinde oluşturduğu çukurlara …………..........……. adı verilir. 5. Ay’da …………..........……. gibi hava olayları gerçekleşmez. 6. Ay’ın şekli bir …………..........……. benzer. 7. Ay’ın yüzeyinin oluşumunda gece ile gündüz arasındaki …………..........……. farkı etkili olmuştur. 8. Dünya’ya en …………..........……. gök cismi ışık üretemez. 9. Ay, dönme ve …………..........……. hareketi yapan bir gök cismidir. 10. Bir …………..........……. olan Güneş, katmanlardan oluşur. 11. Dolunay evresinden iki hafta sonra görülen evre …………..........……. evresidir. 12. Ay’ın yeni ay ile ilk dördün arasındaki ara evresi …………..........……. evresidir. 13. Ay, dönme hareketini Güneş etrafındaki dolanma hareketinden daha …………..........……. sürede tamamlar. 14. Ay’ın evrelerinin oluşma sebebi …………..........……. etrafındaki dolanma hareketidir. 15. Güneş’in yapısı …………..........……. oluşur. 50 1. ÜNİTE / GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞULARIMIZ VE BİZ  Aşağıdaki soruları cevaplayalım. B premium calsma destek 05054837470 ÜNİTE SONU İSTASYONU 1. Dünya’nın ışık ve ısı kaynağı olan gök cismi hangisidir?................................................................................................................................ 2. Güneş hangi geometrik şekle benzer?................................................................................................................................ 3. Güneş’in yüzeyindeki bazı bölgeler diğer bölgelere göre daha karanlıktır. Bu böl- gelerin adı nedir?................................................................................................................................ 4. Gece vakti gökyüzünde görünen en büyük gök cismi nedir?................................................................................................................................ 5. Yağmur ve dolu gibi hava olaylarının Ay’da görülmemesinin sebebi nedir?................................................................................................................................ 6. Dünya’dan bakıldığında Ay'ın hep aynı yüzünün görülmesinin sebebi nedir?................................................................................................................................ 7. Ay’ın dolunaydan bir sonraki ana evresinin adı nedir?................................................................................................................................ 8. Güneş, Dünya ve Ay’ın hacimsel büyüklüğünü modellemek için karpuz, erik ve elma kullanılacaktır. Buna göre modellemede hangi meyve, hangi gök cismini temsil etmek için kullanılmalıdır?................................................................................................................................ 9. Dönüş yönü Dünya ile aynı olan gök cisimleri hangileridir?................................................................................................................................ 10. Dünya’dan bakıldığında Ay’ın her gece farklı görülmesinin sebebi nedir?................................................................................................................................ “Farklılaştırma” “Ölçme ve Değerlendirme” etkinlikleri için için karekodu okutalım. karekodu okutalım. Ünite Sonu İstasyonu 51  C Aşağıdaki metni okuyup soruları cevaplayalım. premium calsma destek 05054837470 ÜNİTE SONU İSTASYONU Millî Uzay Programı kapsamında Ay’da bazı araştırmaların yapılması için bir yolculuk planlanmıştı. Bu yolculuk, Ay’ın Dünya’ya bakan yüzeyinin tamamının aydınlık görüldüğü gün başladı. Barış, astronot olan babası bu göreve katıldığı için çok mutluydu. Görev tam üç hafta sürdü. Barış’ın babası ve ekibi görevlerini başarıyla ve planlanan takvimde yerine getirerek Dünya’ya döndü. 1. Barış’ın babasının uzay yolculuğu Ay’ın hangi evresinde başlamıştır? A) Yeni ay B) İlk dördün C) Son dördün D) Dolunay 2. Ay görevini tamamlayan ekibin Dünya’ya döndüğü gün Ay’ın Dünya’dan görü- nümü aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) B) C) D) 52 1. ÜNİTE / GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞULARIMIZ VE BİZ  CEVAPLAR CEVAPLAR Soru: Aşağıdaki ifadelerin doğruluk durumunu belirleyelim. İfade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” kutusunu ✓ ile işaretleyelim. premium calsma destek 05054837470 Cevap: 1. (D) Dünya ve Ay’ın dolanma yönleri aynıdır. 2. (D) Güneş, Dünya ve Ay aynı yönde döner. 3. (Y) Dünya’nın dönme ve dolanma hareketinin süresi birbirine eşittir. 4. (D) Ay, kendi etrafında dönme ve Dünya etrafında dolanma hareketini yaklaşık olarak aynı sürede tamamlar. 5. (Y) Dünya, dolanma hareketini 24 saatte tamamlar. 6. (D) Dünya’nın Güneş çevresindeki dolanma süresi, Ay’ın Dünya çevresindeki dolanma süresinden daha uzundur. 7. (Y) Ay’ın dönme hareketinin süresi, Dünya’nın dönme hareketinin süresinden daha kısadır. 8. (Y) Dünya bir kez dönene kadar Ay 27 kez döner. 9. (Y) Ay, Dünya etrafında bir kez dolanana kadar Dünya, Güneş çevresinde iki kez dolanır. 10. (D) Dünya, Güneş etrafında Ay ile birlikte dolanır.  Soru: Aşağıda numaralanmış kavramlar ve bu kavramlarla ilgili ifadeler verilmiştir. İfadeler için geçerli olan kavramların numarasını/numaralarım noktalı yerlere yazalım. Cevap: premium calsma destek 05054837470 premium calsma destek 050548374 Sayfa 50 Soru: Aadaki cümlelerde bo biraklan yerleri kutularn içindeki uygun ifadelerle tamamlayalm. ince-küreye-dolanma-küçük-gazlardan-yldz yamur-yakn-Dünya-dönme-sicaklk-hilal-ksa-yeni ay-krater Cevap: 1. Dünya'nn etrafnda dolanan Ay doal bir uydudur. 2. Ay, Dünya'dan daha küçük bir gök cismidi. 3. Ay'a gök talarnn siklikla dümesi, Ay'n atmosferinin çok ince olmasndan kaynaklanr. 4.Gök talarnn Ay yüzeyinde oluturduu çukurlara krater ad verilir. 5. Ay'da yamur gibi hava olaylar gerçeklemez. 6. Ay'n ekli bir küreye benzer. 7. Ay'in yüzeyinin oluumunda gece ile gündüz arasndaki sicaklikfark etkili olmutur. 8. Dünya'ya en yakn gök cismi ik üretemez. 9. Ay, dönme ve dolanma hareketi yapan bir gök cismidir. 10. Bir yildz olan Güne, katmanlardan oluur. 11. Dolunay evresinden iki hafta sonra görülen evre yeni ay evresidir. 12. Ay'in yeniay ile ilk dördün arasndaki ara evresi hilal evresidir. 13. Ay, dönme hareketini Güne etrafndaki dolanma hareketinden daha ksa süredetamamlar. 14. Ay'n evrelerinin oluma sebebi Dünya etrafndaki dolanma hareketidir. 15. Güne'in yaps gazlardan oluur.  Sayfa 51 Soru: Dünya'nn iik ve is kayna olan gök cismi hangisidir? Cevap: Güne. premium calsma destek 05054837470 Soru: Güne hangi geometrikekle benzer? Cevap: Küreye benzer. Soru: Güne 'in yüzeyindeki baz bölgeler dier bölgelere göre daha karanlktr. Bu bölgelerin ad nedir? Cevap:Güne lekeleri denir. Soru: Gece vakti gökyüzünde görünen en büyük gök cismi nedir? Cevap: Ay. Soru: Yamur ve dolu gibi hava olaylarnin Ay'da görülmemesininsebebi nedir? Cevap:Ay'n atmosferinin yok denecek kadar ince olmasidr. Soru: Dünya'danbakldnda Ay'n hep ayn yüzünün görülmesinin sebebi nedir? Cevap:Ay in dönme hareketi ile Dünya etrafindaki dolanma hareketinin tamamlanma sürelerinin neredeyse birbirine eit olduu için. O Ads by optAd360 Soru: Ay'n dolunaydan bir sonraki ana evresinin ad nedir? Cevap:Son dördün. Soru: Güne, Dünya ve Ay'n hacimselbüyüklügünü modellemek için karpuz, erik ve elma kullanlacaktr. Buna göre modellemede hangi meyve, hangi gök cismini temsil etmek için kullanlmaldr? Cevap: Karpuz- Güne. elma-Dünya.erik- Ay Soru: Dönü yönü Dünya ile ayn olan gök cisimleri hangileridir? Cevap: Güne ve Ay. Soru: Dünya'danbakldnda Ay'n her gece farkl görülmesinin sebebi nedir? Cevap:Ay'n Dünya etrafinda dolanma hareketi yapmasIdr. premium calsma destek 05 Sayfa 52 Milli Uzay Program kapsaminda Ay'da baz aratrmalarn yapiimasi için bir yolculuk planlanmt. Bu yolculuk, Ay'in Dünya'ya bakan yüzeyinin tamamnn aydnlk görüldüü gün balad. Bar, astronotolan babas bu göreve katild için çok mutluydu. Görev tam üç hafta sürdü. Bari'n babasi ve ekibi görevlerini baaryla ve planlanan takvimde yerine getirerek Dünya'ya döndü. Soru: Bar'n babasnn uzay yolculuu Ay'n hangi evresinde balamtr? A) Yeni ay B) Ik dördün C) Son dördün D) Dolunay Cevap: D Soru: Ay görevinitamamlayan ekibin Dünya'ya döndügü gün Ay'n Dünya'dan görünümü aadakilerden hangisinde verilmitir? Cevap: B