3 сынып Цифрлық сауаттылық Әдістемелік нұсқау PDF

**Р.А.Қадырқұлов, Н.Қ. Беристемова** Әдістемелік нұсқау ================== Қазақстан Республикасының Цифрлық технологиялар қоғамды ақпараттандырудың негізгі факторларының біріне айналды. Қоғамның ақпараттануы жаңа есептеу құралдары базасында ақпаратты қабылдау, жинау, өңдеу, сақтау мен тасымалдау...

**Р.А.Қадырқұлов, Н.Қ. Беристемова** Әдістемелік нұсқау ================== Қазақстан Республикасының Цифрлық технологиялар қоғамды ақпараттандырудың негізгі факторларының біріне айналды. Қоғамның ақпараттануы жаңа есептеу құралдары базасында ақпаратты қабылдау, жинау, өңдеу, сақтау мен тасымалдаудың жаңа әдістерін ендірумен ерекшеленеді. Білім қорын жинақтау мен түрлі міндеттерді шешудің жаңа әдістері адам іс-әрекетінің барлық саласында ойлау әрекетін дамытуға ықпал ететін, есептеу тәсілдерін қажет ететін маңызды үдеріс болып саналады. Цифрлық технологияны қолдану сандық формада ұсынылған ақпарат түрлерімен жұмыс істеуді жедел әрі жеңіл ететіні белгілі. Сондықтан оқушылардың ақпараттық құзыреттілігін дамытуды бастауыш сыныптардан бастап оқыту еліміздің білім беру жүйесіне алғашқы тәжірибе ретінде енгізілді. Орта білім беру мазмұнын жаңарту шеңберінде дайындалған 3-сыныптың «**Цифрлық сауаттылық**» оқулығының әдістемелік нұсқау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты мен оқу бағдарламасы негізінде жасалған. «**Цифрлық сауаттылық»** курсы ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданудың бастапқы негізін қалайтын *пропедевтикалық курс* әрі *кіріктірілген пән* ретінде дайындалды. Әдістемелік құралда пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері, оқушылардан күтілетін нәтиже, пәнді оқытудың әдіс-тәсілдері, критериалды бағалау үдерісі жөнінде түсіндірме беріліп, әрбір сабақтың қысқа мерзімді жоспарының үлгісі ұсынылды. **3- сыныпқа арналған «Цифрлық сауаттылық» оқулығының Әдістемелік нұсқаулығында бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында көрсетілген кең ауқымды дағдылар*: сын тұрғысынан ойлау, проблеманы шешу, өз бетімен білім алу, бірлескен топтық әрекетке түсу* секілді ХХІ ғасыр дағдыларын дамыту көзделген.** Әдістемеліктің әрбір тақырыбында оқу мақсаттарының мазмұнын игеруге тиімді болатын ақпараттар мен оқушыларға түсінікті әрі олардың қызығушылығын арттыратын тапсырмалар, сұрақтар берілді. Тақырып мазмұны мен құрылымы оқушы игеретін жаңа білім мен тәжірибеге бағытталған ой қозғау, қызығушылықты арттыруға арналған проблемалық сұрақтар, өз бетімен, бірлесіп оқуға арналған түрлі тапсырмалар, тәжірибелік дағдыны дамытуға арналған практикалық тапсырмалар, қосымша ақпараттар, жаңа білімді бекіту мен сын тұрғысынан ойлауды дамытуға арналған сұрақтар, зерттеу, жобалау және үй тапсырмалары қарапайымнан күрделі әрекетке бейімделіп беріледі. Қазіргі оқу-әдістемелік кешеннің заманауи компоненттерінің бірі білім беру үдерісінің барлық қатысушылары: мұғалім, оқушы, ата-аналар қолданатын интернет-ресурстар (bilimland.kz, ustaz.kz, smk.nis.edu.kz, sabak.kz) жүйелі ақпарат, тәжірибе алмасу алаңы болып саналады. Сіздерге ұсынылып отырған оқу-әдістемелік кешен авторлардың жинақталған тәжірибесі негізінде жасалды. Бастауыш сыныпта «Цифрлық сауаттылық» пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері --------------------------------------------------------------------------- 1. **Бастауыш орта білім беру деңгейінің 3-сыныбына арналған** «Цифрлық сауаттылық» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі -- Бағдарлама) «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 6- тармақшасына сәйкес әзірленген. 2. **«Цифрлық сауаттылық»** пәнін оқытудың мақсаты -- білім алушылардың оқу мен күнделікті өмірде есептей білу дағдылары, Роботтехника, базалық білім, заманауи ақпараттық технологиялармен жұмыс жасаудағы білік және дағдыларды тиімді қолдануын қамтамасыз ету. 3. **Негізгі міндеттері:** 1. білім алушыларға компьютер туралы, қазіргі заманғы цифрлық құрылғылар және олардың қоғамдағы рөлі туралы бастапқы ақпараттар беру; 2. ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалана отырып, білім алушылардың есептей білу, роботтарды жинау мен программалау, іздеу, жинақтау, өңдеу, ақпараттарды сақтау және тарату дағдыларын қалыптастыру; 3. білім алушылардың әртүрлі қолданбалы программаларды қолдану арқылы өз идеяларын ұсыну дағдыларын қалыптастыруға ықпал ету; 4. байланыс, ақпарат алмасу және ынтымақтастық үшін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалануын ынталандыру; 5. білім алушыларды компьютермен қауіпсіз жұмыс істеу ережелері мен авторлық құқықтарды құрметтеуді үйрету. 4. **Оқу бағдарламасында үш тілде оқыту ғана емес**, сонымен қатар білім алушылардың мектептен тыс сабақтарын үш тілде (қазақ, орыс және шетел тілдерінде) ұйымдастыруды көздейтін үш тілде білім беруді жүзеге асыру қарастырылған. 5. **Оқу бағдарламасының ерекшелігіне оның пән бойынша білім мен білігінің қалыптасуына** бағдарлануы ғана емес, сонымен қатар білімді функционалдық және шығармашылық жағынан қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық және коммуникациялық технологияларды, әртүрлі коммуникациялық әдістерді пайдалану, топта және жеке жұмыс істей білу, проблемаларды шешу және шешім қабылдау сияқты кең ауқымды дағдылар жатады. 6. **Жеке тұлғалық қасиеттердің кең спектрлі дағдылардың табиғи үйлесімде дамуы -- білім алушылардың бойында:** «қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік», «құрмет», «ынтымақтастық», «еңбек және шығармашылық», «ашықтық», «өмір бойы білім алу» сияқты базалық құндылықтарды қалыптастырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушылардың мінезқұлқына және күнделікті іс-әрекеттеріне ынталандырушы болуға арналған оның тұрақты тұлғалық бағдары болуы тиіс. 7. **«Цифрлық сауаттылық»» пәні бойынша білім жүктемесінің көлемі:** 8. **«Цифрлық сауаттылық» пәнін оқытудағы негізгі талап --** компьютерлік жүйелерге қолжетімділік. «Цифрлық сауаттылық» пәнін тиімді өткізуге арналған қажетті жабдықтардың тізімі: 1. гарнитурамен жабдықталған дербес компьютерлер (микрофоны бар құлаққаптар); 2. Интернетке кең жолақты қосылуымен мұғалімдер мен білім алушылар арасындағы байланыс және құралдарын деректермен алмасуды қамтамасыз ететін жоғары сапалы ашық қатынас желісі; 3. перифериялық құрылғылар: принтер, сканер, көшіру техникасы, интерактивті проектор/интерактивті тақта; 4. Роботтехникаға арналған жиынтықтар. **9. Оқу пәнінің негізгі мазмұны 5 бөлімнен тұрады. Олар:** 1. Компьютер; 2. Интернет желісінде жұмыс істеу; 3. Ақпаратты ұсыну және өңдеу; 4. Есептей білу; 5. Роботтехника. **10. «Компьютер» бөлімі келесі бөлімдерді қамтиды:** 1\) компьютердің құрылғылары; 2) программалық қамтамасыз ету; 3\) қауіпсіздік. **11. «Интернет желісінде жұмыс істеу» бөлімі келесі бөлімдерді қамтиды:** 1. ақпаратты іздеу; 2. ақпаратпен алмасу. **12. «Ақпаратты ұсыну мен өңдеу» бөлімі келесі бөлімдерді қамтиды:** 1. мәтіндер; 2. мультимедиа. **13. «Есептей білу» бөлімі төмендегі бөлімдерді қамтиды:** 1. алгоритмдер; 2. программалау. **14. «Роботтехника» бөлімі келесі бөлімдерді қамтиды:** 1. жалпы Роботтехника; 2. роботтың қозғалысы; 3. датчиктер мен қозғалтқыштар. 15. **3-сыныпқа арналған «Цифрлық сауаттылық» оқу пәнінің базалық мазмұны:** 1. «Компьютер». Компьютер құрылғылары: таңба регистрін, пернетақтаның орналасуын, меңзерді басқаруды өзгертуге арналған пернелер. 2. «Ақпаратты ұсыну мен өңдеу». Мәтіндер: мәтінді теру ережелері; маркіленген әрі нөмірленген тізімдер; мәтінді өңдеу; шрифт пен абзацты пішімдеу (жазылуы, түсі, тегістеу); кесу, көшіру, белгіленген мәтінді құжатқа қою; мәтінге суретті қою және орналастыруын реттеу; Таныстырылымдар: презентация конструкторы, программа мәзірі, презентацияның ашылуы мен сақталуы; мәтінді және суреттерді слайдқа орналастыру, слайдтар арасында ауысу, презентация дизайны. 3. «Интернет желісіндегі жұмыс». Ақпарат іздеу: құжаттан мәтін үзіндісін іздеу. Ақпарат алмасу: желідегі ақпарат алмасу жолдары, жоба бойынша бірлесіп жұмыс істеуге арналған мессенджерлерді пайдалану. 4. «Есептей білу». Программалау: программалау ойын алаңын құру барысында алгоритмді жүзеге асыру; дайын сценарий бойынша ойын әзірлеу; программалау ойын алаңында бірнеше көріністер және кейіпкерлермен жұмыс істеу. 5. «Роботтехника»: орташа мотордың жылдамдығы мен айналымның санын күйге келтіру; робот қозғалысын ұйымдастыру үшін циклді қолдану. **Оқу мақсаттарының жүйесі** 16. Оқу мақсаттары программада кодпен берілген. Кодта бірінші нөмір сыныпты, екінші және үшінші сандар - бөлім мен бөлімше, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін көрсетеді. Мысалы, 3.1.2.1 кодында: «3»- сынып, «1.2- бөлімше, «1»-оқу мақсатының нөмірленуі. 17. Оқыту мақсатының жүйесі әр сыныпқа бөлім бойынша берілген: -------------------------- ------------------------------------ Компьютердің құрылғылары Қауіпсіздік Мәтіндер Графика Мультимедиа **Интернет желісінде жұмыс істеу** Ақпараттар іздеу Ақпарат алмасу **Есептей білу** Алгоритмдер Программалау **Роботтехника** Роботтың қозғалысы -------------------------- ------------------------------------ **А) НАО тарапынан берілген ұзақмерзімді жоспар үлгісі** +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | Ұзақ мерзімді | | | | жоспардың | | | | | | | | бөлімдері (ортақ | | | | тақырыптар) | | | +=======================+=======================+=======================+ | | **1- тоқсан** | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | 1-бөлім. Программалау | | | | | | | | (ортақ тақырыптары: | | | | «Жанды табиғат», | | | | «Жақсы» деген немене? | | | | | | | | «Жаман» деген | | | | немене?») | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | **2- тоқсан** | | | +=======================+=======================+=======================+ | 2-бөлім. | | | | | | | | Ойын құру | | | | | | | | (ортақ тақырыптары: | | | | «Уақыт», | | | | | | | | «Сәулет») | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | 3- | | | | бөлім.Роботтехника. | | | | Жоба | | | | | | | | (ортақ тақырыптары: | | | | «Өнер», | | | | | | | | «Көрнекті тұлғалар») | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | 4-бөлім. | | | | Презентациялар | | | | | | | | (ортақ тақырыбы: «Су | | | | -- өмірдің қайнар | | | | көзі») | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | 5-бөлім. Мәтін, | | | | графика және | | | | презентация | | | | | | | | (ортақ тақырыбы: | | | | «Демалыс мәдениеті. | | | | Мерекелер»). | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ Ә) Оқулық авторлары тарапынан берілген ұзақмерзімді жоспар ---------------------------------------------------------- +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | **(ортақ | **№** | | | | | тақырыптар) | | | | | | \*** | | | | | +=============+=============+=============+=============+=============+ | | | | **8** | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 1 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 2 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 3 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 4 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 5 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 6 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 7 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 8 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | | **8** | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 9 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 10 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 11 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 12 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 13 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 14 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 15 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 16 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | | **10** | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | 3-бөлім. | 17 | | 1 | | | Роботтехник | | | | | | а. | | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 18 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 19 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 20 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 21 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 22 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 23 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 24 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 25 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 26 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | | **8** | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | 4-бөлім. -- | 27 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 28 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 29 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 30 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | | **тоқсан** | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 31 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 32 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 33 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | 34 | | 1 | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | | **34** | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ +-----------------------------------------------------------------------+ | -------------------------------------- | | **«Цифрлық сауаттылық» пәнін оқыту** | | -------------------------------------- | +-----------------------------------------------------------------------+ **«**Цифрлық сауаттылық**»** пәні оқушыларды нақты объектілер мен үдерістердің ақпараттық модельдерін түрлендіру, құру мен қолдануды мақсат етеді. Сонымен қатар басқа да оқу пәндерін оқыту үшін оқушыларды ақпараттық-коммуникациялық құралдарымен жұмыс істеу дағдыларымен, біліктерімен және базалық біліммен қамтамасыз етеді. Пәннің оқу бағдарламасы оқушылардың қоғамдағы ақпараттық үдерістердің рөлі, техникалық мүмкіндіктері мен адамзаттың түрлі қызмет саласыңда Цифрлық технология құралдарын пайдаланудың келешегі туралы түсініктерін қалыптастыруға бағытталған. Цифрлық технологияларды пайдаланудағы құзыреттілік оларды үйде, мектепте, жұмыста, бос уақытта және коммуникацияда сенімді түрде және сыни тұрғыдан пайдалануды көздейді. Оқушылар Цифрлық технология бойынша дағдыларын курс бойы ақпаратты жинау, құру және басқару, ресурстармен жұмыс істеу, құрылғылар мен қосымшаларды пайдалану арқылы өз жұмыстарын бағалау, түзетулер негіздерінде дамытады. **«**Цифрлық сауаттылық**»** пәні оқушыларды компьютермен жұмыс істеу барысында техникалық қауіпсіздік ережесін, ақпараттық іс-әрекеттің құқықтық және этикалық нормаларын сақтауға, жауапкершілікпен қарауға тәрбиелейді және жобамен жұмыс істеу барысында ұжымдық жұмысқа жұмылдыруға бағытталады. - **айналадағы қоршаған ортадағы ақпарат көздерін, түрлерін анықтайды;** - **компьютер құрылғыларын біледі және олармен жұмыс жасайды;** - **ғаламтор желісінен қажетті ақпаратты өздігінен іздеп табады, оны өңдейді және ақпарат алмасуды біледі;** - **цифрлық технологиялардың ерекшеліктерін анықтап, олармен жұмыс жасайды;** - **мәтіндік редакторда мәтін жаза алады;** - **программалау ортасында жобалар құрады;** - **робот жобаларын құрастырады;** - **мәтінді редакциялаудың түрлі тәсілдерін қолданады;** - **өзі қызығатын тақырыпта зерттеу жүргізіп, презентация жасайды;** - **компьютерде жоба дайындап, оны көпшілікке ұсынуды, қорғау тәсілдерін меңгереді.** Пәнді оқытудың әдіс-тәсілдері ============================= - Оқушылардың жеке пікірін тыңдай білу, бұған дейін алған білімдері мен қалыптасқан түсініктерін одан әрі дамыту үшін оларды қолданудың маңыздылығын құптау; - жеке және саралай оқыту тәсілін қолдану; - проблемаларды және оларды шешу стратегияларын құрастыру; - оқушылардың жетістіктерін бағалау арқылы олардың оқуына қолдау жасау; - оқушылардың зерттеу іс-әрекеттерінің негізінде белсенді оқуға ынталандыру; - оқушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту; - оқушылардың ойын әрекетін, шығармашылық және жобалық жұмыстарын ұйымдастыру; - түсіндіру, идеяларды таныстыру, диалогқа қатысу, мәтінмен жұмыс, алгоритмдер; - тапсырмаларды орындау әдістерін сипаттау және түсіндіру барысында оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту; - мұқият таңдап алынған тапсырмалар мен іс-әрекет түрлері арқылы оқушыларды ынталандыру және дамыта оқыту; - оқушылардың өзіндік іс-әрекетін ұйымдастыру, жеке және топтық жұмыс;  бірін-бірі оқыту; - оқушыларды өз жұмысын талдауға және түзетуге ынталандыру (рефлексия). Оқушылардың жетістіктерін бағалау ================================= **«Цифрлық сауаттылық»** пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады. Критериалды бағалау оқыту, оқу мен бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру үдерісін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады. Қалыптастырушы бағалау оқыту мен оқу үдерісінің өн бойында жүргізіледі. Әдістемелікте берілген жеке, жұпта, топта орындауға арналған тапсырмаларды орындау нәтижесінен оқушылардың оқу мақсатын меңгеру деңгейін анықтауға болады. Сонымен қатар, жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар білімді бекіту мен қалыптастыруда мұғалім үшін де, оқушы үшін де жеке жетістікті бағалауға мүмкіндік береді. Ал жиынтық бағалауды жүргізу үшін, әрбір оқу тоқсанының оқу мақсаттары, бағалау критерийлері, тапсырмалар үлгісі мен дескрипторлары жұмыс дәптерінде ұсынылды. Жиынтық бағалау тапсырмаларын оқу мақсатына сәйкес бірнеше нұсқада түрлендіріп қолдануға болады. Сабақ құрылымын тиімді жоспарлау ================================ Сабақ -- оқытудың белсенді әдістері арқылы білім, білік, дағдыны дамыту мен қалыптастыруда интенсивті оқу үдерісі. **Сабақ құрылымы** **Басталуы** - Сергіту жаттығуы - Жаңа топ құрамын анықтау - Жұмыс ережесі бойынша келісу - Алдыңғы білімді еске түсіру, пысықтау *(жеке, жұпта, топта, ұжымда)* - Оқу мақсатын таныстыру - Күтілетін нәтижені анықтау (Оқушылар жаңа тақырып жөнінде не біледі? Не білгісі келеді?). **Негізгі бөлім** ∙ Ширату тапсырмасы - ∙Белсенді оқу тапсырмалары (саралау тәсілдері) - Оқулықпен жұмыс істеу (жеке, жұпта, ұжымда) - Жұмыс дәптерінде жазылым тапсырмаларын орындау (жеке, жұпта, топта) **Аяқталуы** - Жаңа білім мен тәжірибені қолдану - Сабақта қол жеткізген нәтижені талдау - Рефлексия (жеке, топтық, ұжымдық) - Үйге тапсырма [Оқулық құрылымындағы танымдық әрекет түрлері:] - Әрбір тақырып бойынша оқу мақсаттары оқушыларға түсінікті тілде беріледі; - Сын тұрғысынан ойлауды дамыту үшін «миға шабуыл» сұрақтары қойылған; - «Ойлан» айдарымен берілгентақырыпқа қатысты сұрақтар жаңа білім мен тәжірибені бекітуге, тәжірибелік дағдыны дамытуға арналады; - «Есіңе сақта» айдары -- түйінді ұғымдардың түсіндірмесі; - «Жаңа білім» -- теориялық ақпарат; - «Сен білесің бе?» айдары қосымша пайдалы ақпарат; - «Қолдан» тәжірибелік тапсырмалар, яғни компьютермен жұмыс істеу;  «Орында» жеке, жұптық, топтық тапсырма түрлері. - Бөлім аяқталғанда білім мен дағдыны пысықтауға, тексеруге арналған шығармашылық-практикалық тапсырмалар беріледі. 1. **Жеке жұмыс** 2. **Жұптық жұмыс** 3. **Топтық жұмыс** 4. **Ұжымдық жұмыс** Оқытудың маңызды факторы -- оқушының тақырыпты өз бетімен меңгеруі, түсінуі мен бағалай алуы. Біз сабақ беріп жүрген сыныптарда топтық және жұптық жұмыс түрлерін көп пайдаланамыз. Мұндай тәсіл оқу үдерісіне оқушының өзінің де қатысуын талап етеді. Осылайша оқушы да өзінің оқуы үшін жауапты болады. Оқушы мұндай жауапкершілікті көбіне сабақ беру барысында мұғалім қалыптастыратын ортада сезініп, қабылдайды. Оқушылар жұпта немесе топтарда жұмыс істегенде «мұғалім -- оқушы» сұхбатына қарағанда, мейлінше «симметриялы» болып есептелетін «оқушы --- оқушы» қатынасында негізделген дәлелдерді әзірлеуде және қадағаланатын оқиғаларды сипаттауда түрлі мүмкіндіктерге ие болады. Топтық, жұптық жұмыста оқушыларға берілетін тапсырма бір сарынды емес, әртүрлі сипатта болуы керек. Топтық және жұптық жұмыс жеке шешуге болатын тапсырмаларды емес, анағұрлым күрделі тапсырмаларды шешуді көздейді. ***Әр сабақтағы дұрыс ұйымдастырылған топтық және жұптық жұмыста оқушылар:*** - Өздігінен тапсырманы орындайды, топ мүшелерімен немесе жұбымен ойын бөліседі, пікір алмасады; - Жоспарланған тапсырмалар туралы айта алады; - Өз мүмкіндігін біледі; - Өзінің оқуы үшін үлкен жауапкершілік алуға қабілетті болады; - Назарын бақылай алады және алаңдамайды; - Өз тәртібі мен өзгенің тәртібі туралы, оның салдары туралы айта алады; - Нені қалай жасағаны туралы немесе нені үйренгені туралы айта алады; - Өз сезімі мен өзгелердің сезімі туралы біледі, көмектеседі және тыныштандырады; - Жаңа тапсырманы сеніммен қолға алады; - Өзін оқушы ретінде жағымды жағынан көргісі келеді. ***Топтық және жұптық жұмыстың нәтижелері:*** 1. Топтық, жұптық жұмысты пайдалану сабақтың нақты мәнін терең ашуға көмектеседі. 2. Оқушылардың барлығын сабаққа қатыстыруға мүмкіндік туады. 3. Олардың әрқайсысының деңгейін анықтай аласың. 4. Оқушылардың көбін бағалауға мүмкіндік аласың. 5. Оқушыларды ізденіске баулып, жұппен, топпен жұмыс істеуге үйретеді. 6. Оқушылардың қабілеттері, сөз саптау еркіндігі, ұйымшылдығы, шығармашылық белсенділігі артады. 7. Жеке тұлғалық сипатын дамытуға, шығармашылығын шыңдауда өзіне деген сенімін қалыптастырады. Сабақтарға қатысқан мұғалімдер топтық, жұптық жұмыс оқушының ұжымда бірлесіп жұмыс жасауына мүмкіндік беретіні, соның негізінде көшбасшылық қасиетінің дамитыны, оқушының өзіне сенімді болуына, білімнің тереңдігі әрі тиянақтылығы артатындығын, танымдық белсенділігін арттыруға, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал ететіндігін атап өтсе, оқушылар оқудың (сабақтардың) қызықты өтетіндігін баяндайды. **Үй тапсырмасы**. Оқушыларға үй тапсырмасын беру мұғалім құзыреттілігінде. Сабақ беру процесінде кейбір тақырыптар бойынша оқушы өздігінен оқып-ізденуін қажет етеді. Үй тапсырмасы берілгенде оқушы өз білімін пысықтайды. **Мұғалімдердің назарына!!!** https://education.lego.com/ru-ru/downloads/mindstorms-ev3/software ================================================================== **Қысқамерзімді жоспар** **1-сабақ. Сабақтың тақырыбы: Өміріміздегі қайталаулар** -- -- --------- ретінде -- -- --------- **Сабақтың барысы:** +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | **(Ұ)** | | | | | | | | | | | | **Ұйымдасты | | | | | | ру | | | | | | кезеңі:** | | | | | | | | | | | | **1-7 | | | | | | мин.** | | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | II. ***топ. | | | | | | Дөңгеле | | | | | | ктер*** | | | | | | | | | | | | III. ***топ | | | | | |.Төртбұрышт | | | | | | ар*** | | | | | | | | | | | | ***Мақсаты: | | | | | | *** | | | | | | белсенді | | | | | | оқу, | | | | | | оқушының | | | | | | мұғалімді | | | | | | мұқият | | | | | | тыңдап қана | | | | | | қоймай, | | | | | | белсенді | | | | | | жұмысқа | | | | | | тартылуын | | | | | | көздейтін | | | | | | оқыту мен | | | | | | оқу | | | | | | әдістерінің | | | | | | бірі | | | | | | болғандықта | | | | | | н, | | | | | | оқу | | | | | | мақсаттарын | | | | | | а | | | | | | қол | | | | | | жеткізуде | | | | | | оқушылардың | | | | | | қажеттілікт | | | | | | ерін, | | | | | | қабілет | | | | | | деңгейлері | | | | | | мен | | | | | | қызығушылығ | | | | | | ын | | | | | | ескере | | | | | | отырып | | | | | | топтастыру | | | | | | жоспарланды | | | | | |. | | | | | | | | | | | | ***Саралау: | | | | | | *** | | | | | | оқытудың | | | | | | қажеттілігі | | | | | | не | | | | | | қарай топ | | | | | | құруда | | | | | | саралаудың | | | | | | ***«Жіктеу» | | | | | | *** | | | | | | тәсілі | | | | | | | | | | | | қолданылады | | | | | |. | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | - 1, 2- | | | | | | суретте | | | | | | рде | | | | | | не | | | | | | бейнеле | | | | | | нген? | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - Бұл екі | | | | | | суретке | | | | | | қандай | | | | | | ортақ | | | | | | тақырып | | | | | | беруге | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | | | | **Тиімділігі:** | | | | | Оқушыға сұрақ | | | | | қою, проблеманы | | | | | зерттеу | | | | | арқылын, | | | | | ой-өрісін | | | | | дамытады, ойын | | | | | еркін | | | | | жеткізеді. | | | | | Пікірлерінің | | | | | еркін айтылуы | | | | | ешқандай сынға | | | | | ұшырамауы | | | | | керек, қағазға | | | | | түсіруге де, | | | | | ауызша талқылау | | | | | жұмысын | | | | | жүргізуге де | | | | | болады. | | | | | | | | | | *Оқушылар | | | | | сұрақтарға | | | | | жауап беріп, | | | | | өзара ұжымдық | | | | | талқылау | | | | | жасағаннан | | | | | кейін, мұғалім | | | | | интерактивті | | | | | тақтадан | | | | | **сабақтың | | | | | тақырыбы, | | | | | мақсаты, | | | | | бағалау** | | | | | критерийлерімен | | | | | таныстырады.* | +=================+=================+=================+=================+ | | **ІІ. Мағынаны | | | | | ашу (білімді | | | | | өзектендіру | | | | | үшін)** | | | | | | | | | | **Мәтінмен | | | | | жұмыс істеу. | | | | | «ДЖИГСО» | | | | | әдісі** | | | | | | | | | | «ДЖИГСО» | | | | | әдісімен жұмыс | | | | | істеу ақпарат | | | | | алу мен | | | | | пысықтауға, | | | | | ойлауға ықпал | | | | | етеді. Оқытудың | | | | | осы ұжымдық | | | | | әдісін жүзеге | | | | | асырудың | | | | | мақсаты -- | | | | | жалпы мәселені | | | | | алдымен жұпта, | | | | | кейін ұжымда | | | | | талқылау, | | | | | үйрену мен | | | | | үйрету. Бұл | | | | | жағдайда әрбір | | | | | оқушы бір сәт | | | | | өзін мұғалім | | | | | ретінде | | | | | сезінеді, оқуға | | | | | деген | | | | | жауапкершілігі | | | | | артады. Бұл | | | | | тәсіл мазмұнды | | | | | жан-жақты | | | | | меңгеру, | | | | | оқығанды есте | | | | | сақтауға | | | | | ұмтылу, | | | | | жауапкершілік | | | | | дағдысына баулу | | | | | мақсаттарында | | | | | аса тиімді. | | | | | Оқушының оқуға | | | | | деген | | | | | қызығушылығы | | | | | артады, ұжымда | | | | | жақсы | | | | | қарым-қатынас | | | | | қалыптасады, | | | | | саналы тәртіп | | | | | орнайды. | | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | *Сабақтың | **Топтық жұмыс. | - 3-суреттегі | | | ортасы* | «Бірлескен | циклдік | | | | жұмыс дағдысын | құрылымды | | | *(26 мин)* | қалыптастыру» | қолданады. | | | | әдісі.** | | | | | | - Циклдік | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | | **Жұптық жұмыс | 1. «Көмір | | | | «Көршіңе** | тасудың» | | | | | циклдік | | | | **әңгімелеп | алгоритмі | | | | бер»** | (цикл | | | | | денесі) | | | | **әдісі** | неше рет | | | | | жұмыс | | | | | істейді? Ал | | | | | 2 шелекпен | | | | | тасылса ше? | | | | | | | | | | 2. Цикл саны | | | | | анықталған | | | | | «Көмір | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | | | - «Көмір | | | | | тасудың» | | | | | циклдік | | | | | алгоритмі | | | | | (цикл | | | | | денесі) мен | | | | | 2 шелекпен | | | | | тасылса | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - Цикл саны | | | | | анықталған | | | | | «Көмір | | | | | тасу» | | | | | алгоритміні | | | | | ң | | | | | блок-сызбас | | | | | ын | | | | | сызады. | | +=================+=================+=================+=================+ | | | - Циклдің | | | | | адам | | | | | өміріндегі | | | | | маңызы | | | | | қандай? | | | | | | | | | | - Күнделікті | | | | | тұрмыста | | | | | қандай | | | | | іс-әрекетте | | | | | рді | | | | | циклдік | | | | | алгоритм | | | | | ретінде | | | | | мысалға | | | | | келтіруге | | | | | болады? | | | | | | | | | | - Блок-схеман | | | | | ы | | | | | не үшін | | | | | қолданады? | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - Циклдің | | | | | адам | | | | | өміріндегі | | | | | маңызы | | | | | туралы | | | | | айтады. | | | | | | | | | | - Күнделікті | | | | | | | | | | тұрмыстағы іс- | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | *7 мин.* | | ***Тиімділігі** | | | | | * | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | | Бағалау. Сіз | | | | | | | | | | оқушылардың | | | | | | | | | | материалды | | | | | игеру | | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | | «Мадақтау сөзі» | | | | | әдісі. | | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | | | | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | 2: | | | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ **2-сабақ. Сабақтың тақырыбы: Циклдер** +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Бөлімі: | **Ұзақмерзімді жоспар тарауы:** | | | | | | **1-бөлім. Программалау (ортақ | | | тақырыбы: «Жанды табиғат»,** | | | | | | **«Жақсы» деген немене? «Жаман» | | | деген немене?)** | +===================================+===================================+ | Педагогтің аты-жөні: | | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Күні: | | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Сыныбы: | Қатысушылар саны: Қатыспағандар | | | саны: | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Сабақтың тақырыбы: | **Циклдер** | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Оқу бағдарламасына сәйкес оқу | 3.4.1.2 циклдік алгоритмді іске | | мақсаты | асыру; | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Сабақтың мақсаты: | ***[Барлық оқушы | | | үшін:]*** | | | | | | Циклдің дұрыс жұмыс істеуіне әсер | | | ететін кедергілерді біледі. | | | | | | ***[Оқушылардың көбі | | | үшін:]*** | | | | | | Программаны орындау кезінде цикл | | | тоқтамаса не істеу керектігіне | | | мысал келтіреді. | | | | | | ***[Кейбір оқушылар | | | үшін:]*** | | | | | | Scratch ортасында циклдік | | | алгоритмді іске асыруды үйренеді. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ **Сабақтың барысы:** +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | **(Ұ)** | | | | | | | | | | | | **кезеңі** | | | | | | | | | | | | **1-7 мин** | | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | Бұл әдіс | | | | | | сыныптастар | | | | | | дың | | | | | | бір-бірін | | | | | | жақыннан | | | | | | тануына | | | | | | мүмкіндік | | | | | | туғызады. | | | | | | | | | | | | ***Мақсаты: | | | | | | *** | | | | | | белсенді | | | | | | оқу, | | | | | | оқушының | | | | | | мұғалімді | | | | | | мұқият | | | | | | тыңдап қана | | | | | | қоймай, | | | | | | белсенді | | | | | | жұмысқа | | | | | | тартылуын | | | | | | көздейтін | | | | | | оқыту мен | | | | | | оқу | | | | | | әдістерінің | | | | | | бірі | | | | | | болғандықта | | | | | | н, | | | | | | оқу | | | | | | мақсаттарын | | | | | | а | | | | | | қол | | | | | | жеткізуде | | | | | | оқушылардың | | | | | | қажеттілікт | | | | | | ерін, | | | | | | қабілет | | | | | | деңгейлері | | | | | | мен | | | | | | қызығушылығ | | | | | | ын | | | | | | ескере | | | | | | отырып | | | | | | топтастыру | | | | | | жоспарланды | | | | | |. | | | | | | | | | | | | ***Саралау: | | | | | | *** | | | | | | оқытудың | | | | | | қажеттілігі | | | | | | не | | | | | | қарай топ | | | | | | құруда | | | | | | саралаудың | | | | | | ***«Жіктеу» | | | | | | *** | | | | | | тәсілі | | | | | | | | | | | | қолданылады | | | | | |. | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | болады? | **Тиімділіг | | | | | (1-сурет) | і:** | | | | | | оқушыға | | | | | | сұрақ қою, | | | | | | проблеманы | | | | | | зерттеу | | | | | | арқылы | | | | | | ой-өрісін | | | | | | дамытады, | | | | | | ойын еркін | | | | | | жеткізуге | | | | | | мүмкіндік | | | | | | береді. | | | | | | Пікірлерін | | | | | | еркін | | | | | | айтып, | | | | | | ешқандай | | | | | | сынға | | | | | | ұшырамауға | | | | | | тырысу | | | | | | керек. | | | | | | Қағазға | | | | | | түсіруге | | | | | | де, ауызша | | | | | | талқылау | | | | | | жұмысын | | | | | | жүргізуге | | | | | | де болады. | | +=============+=============+=============+=============+=============+ | | 1. *Мәтінм | | | | | | ен | | | | | | жұмыс | | | | | | істеуді | | | | | | ң | | | | | | негізде | | | | | | рі* | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 2. *Маңызд | | | | | | ы | | | | | | өмірлік | | | | | | даналық | | | | | | * | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 3. *Таныс | | | | | | және | | | | | | таныс | | | | | | емес* | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 4. *Иллюст | | | | | | рациялық | | | | | | бейнеле | | | | | | у* | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 5. *Үлгі | | | | | | боларлы | | | | | | қ | | | | | | қорытын | | | | | | ды* | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | **Топтық | - Циклдік | | | | | жұмыс.** | команда | | | | | | лардың | | | | | | 3 түрін | | | | | | салысты | | | | | | рады. | | | | | | | | | | | | - Ерекшел | | | | | | іктері | | | | | | мен | | | | | | ұқсасты | | | | | | қтарын | | | | | | атайды. | | | | | | | | | | | | - Циклдер | | | | | | дің | | | | | | әр | | | | | | түріне | | | | | | бір | | | | | | мысалда | | | | | | н | | | | | | келтіре | | | | | | ді. | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ |  | жұмыс.** | | | | +=============+=============+=============+=============+=============+ | | | - Роботты | | | | | | ң | | | | | | ұзындығ | | | | | | ы | | | | | | 40 см, | | | | | | ені | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - Циклдік | | | | | | алгорит | | | | | | мнің | | | | | | қайтала | | | | | | ну | | | | | | санын | | | | | | анықта. | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | - Циклдің | - 1-сұрақ | | | | | дұрыс | қа | | | | | жұмыс | жауап | | | | | істеуін | береді. | | | | | е | | | | | | әсер | - 2-сұрақ | | | | | ететін | қа | | | | | қандай | толық | | | | | кедергі | жауап | | | | | лер | береді. | | | | | бар? | | | | | | | | | | | | - Програм | | | | | | маны | | | | | | орындау | | | | | | кезінде | | | | | | цикл өз | | | | | | жұмысын | | | | | | тоқтатп | | | | | | аса | | | | | | не | | | | | | істеу | | | | | | керек? | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | *7 мин.* | - бүгінгі | ***Қалыптас | | | | | сабақта | тырушы | | | | | мен | бағалау*** | | | | | \... | | | | | | түсінді | Мұғалім | | | | | м, | оқушылардың | | | | | \... | сабаққа | | | | | білдім, | қатысқан | | | | | \... | белсенділіг | | | | | көзімді | іне | | | | | жеткізд | қарай | | | | | ім. | ***«Қошемет | | | | | | теу» | | | | | - бүгінбі | әдісі*** | | | | | сабақта | арқылы | | | | | қуантқа | бағалайды. | | | | | ны | | | | | | \... | ***Мақсаты: | | | | | | * | | | | | | о**қушы | | | | | | алған | | | | | | білімін | | | | | | саралай | | | | | | білуге | | | | | | дағдыланады | | | | | |. | | | | | | ***Тиімділі | | | | | | гі:* | | | | | | т**ақырып | | | | | | бойынша | | | | | | оқушылардың | | | | | | пікірін | | | | | | анықтайды; | | | | | | жинақталған | | | | | | деректердің | | | | | | құнды | | | | | | болуын | | | | | | қадағалайды | | | | | |. | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | - мен | | | | | | өзімді | | | | | | \... | | | | | | үшін | | | | | | мақтар | | | | | | едім. | | | | | | | | | | | | - маған | | | | | | ерекше | | | | | | ұнағаны | | | | | | \... | | | | | | | | | | | | - сабақта | | | | | | н | | | | | | соң | | | | | | маған | | | | | | \... | | | | | | келді. | | | | | | | | | | | | - бүгін | | | | | | маған | | | | | | \... | | | | | | сәті | | | | | | түсті. | | | | | | | | | | | | - қызықты | | | | | | болғаны | | | | | | \... | | | | | | | | | | | | - \... | | | | | | қиындық | | | | | | тудырды | | | | | |. | | | | | | | | | | | | - менің | | | | | | түсінге | | | | | | нім | | | | | | \... | | | | | | | | | | | | - енді | | | | | | мен | | | | | | \... | | | | | | аламын. | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | Саралау. | Бағалау. | Денсаулық | | | | Сіз қандай | Сіз | және | | | | тәсілмен | | қауіпсіздік | | | | көбірек | оқушылардың | техникасын | | | | қолдау | | сақтау | | | | көрсетпексі | материалды | | | | | з? | игеру | | | | | Сіз | | | | | | қабілеттіре | деңгейін | | | | | к | тексеруді | | | | | оқушылардың | қалай | | | | | алдына | жоспарлап | | | | | қандай | отырсыз? | | | | | тапсырмалар | | | | | | қоясыз? | | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | «Диалог | «Қошеметтеу | Сабақта | | | | және қолдау | » | сергіту | | | | көрсету», | әдісі | жаттығулары | | | | «Тапсырма», | | мен | | | | «Жіктеу». | | белсенді | | | | | | жұмыс | | | | Саралау | | түрлерін | | | | тапсырмалар | | қолданамын. | | | | ды | | Осы сабақта | | | | іріктеуді, | | қолданылаты | | | | белгілі бір | | н | | | | оқушыдан | | қауіпсіздік | | | | күтілетін | | техникасы | | | | нәтижені, | | ережелеріні | | | | оқушыға | | ң | | | | жеке қолдау | | тармақтары | | | | көрсетуде, | | орындалады. | | | | оқу | | | | | | материалы | | | | | | мен | | | | | | ресурстарды | | | | | | оқушылардың | | | | | | жеке | | | | | | қабілеттері | | | | | | н | | | | | | ескере | | | | | | отырып | | | | | | әзірлеуді | | | | | | қамтиды. | | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ | | | | | | +-------------+-------------+-------------+-------------+-------------+ **3-сабақ. Сабақтың тақырыбы: Кейіпкердің қозғалысы** +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Бөлімі: | **Ұзақмерзімді жоспар тарауы:** | | | | | | **1-бөлім. «Программалау (ортақ | | | тақырыптары: «Жанды табиғат»,** | | | | | | **«Жақсы» деген немене? «Жаман» | | | деген немене?)** | +===================================+===================================+ | Педагогтің аты-жөні: | | +------------------------------