Laboratuvar Kazalarında İlk Yardım PDF

LABORATUVAR KAZALARINDA İLK YARDIM  Laboratuvar çalışmalarında insan sağlığına zararlı kimyasal maddelerle çalışılır. Çalışan kişinin sağlığı açısından bu maddelerin tanınması ile bu maddelerle temas halinde oluşabilecek zararlı etkilerin önceden bilinmesi ve olası kazaların önlen...

LABORATUVAR KAZALARINDA İLK YARDIM  Laboratuvar çalışmalarında insan sağlığına zararlı kimyasal maddelerle çalışılır. Çalışan kişinin sağlığı açısından bu maddelerin tanınması ile bu maddelerle temas halinde oluşabilecek zararlı etkilerin önceden bilinmesi ve olası kazaların önlenmesi mümkündür. Kaza anında neler yapılacağı mutlaka laboratuvarlarda yazılı olarak bulundurulmalı, kazaya uğrayan kişi bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Asitler ve Özellikleri Deriye temas ettiğinde, solunduğunda, ağız yoluyla alındığında kuvvetli tahriş edici maddelerdir. Asit çözeltilerinin derişimi arttıkça tahriş edici özellikleri de artar. Derişik asitler seyreltme amacıyla suyla karıştırılınca ekzotermik tepkime sonucu çok büyük ısı açığa çıkar ve sıçramalara neden olur. Asitler birçok metal kapları, bazı plastik kapları kolayca çözerler. Asitler ve Özellikleri Giysilere bulaştığında yakıcı, delici özellik gösterirler. Bazıları (HCN gibi) zehirlidirler. H2SO4, HF, HCl gibi asit buharları solunum yolları ve göz mukozasını tahriş ederek aşırı tahribatlara neden olurlar. Halojenler, Ag, Hg, alkali metaller gibi maddelerle temas ettiklerinde ısı açığa çıkaran patlayıcı tepkimeler verirler. Bu nedenle asitlerle çalışırken yukarıda belirtilen özellikler dikkate alınarak çalışılmalıdır. Bazlar ve Özellikleri NaOH, KOH gibi anorganik bazlar ve birçok organik bazın derişik çözeltileri kuvvetli tahriş edici ve aşındırıcı maddelerdir. Bunlarla çalışırken deriye temas etmemesine dikkat edilmelidir. Eğer temas ettiyse kaza anında bol su ile yıkanarak temizlenmeli veya % 1’lik seyreltik asetik asit çözeltisi ile nötrleştirilmelidir. Asitler ve Bazlarla Çalışma Kuralları Asit buharlarını solumamak için uygun maskeler kullanılmalı, gözü korumak için koruyucu gözlük takılmalıdır. Asitlerle temas edildiğinde giysilere bulaşma varsa hemen çıkarılmalıdır. Asitin bulaştığı bölge bol su ile iyice yıkanarak temizlenmeli, yıkama sırasında diğer bölgelere yayılmamasına da dikkat edilmelidir.  Asit buharı solunmuş veya sıvı ağız yoluyla alınmış ise azar azar su içilmelidir. Su yoksa asitin bulaştığı bölge seyreltik (% 1’lik) NaHCO3 çözeltisi ile nötürleştirilmeli veya pamuk, sargı bezi gibi emici maddelere emdirilerek temizlenmelidir. Sülfürik asit, nitrik asit, hidroklorik asit, hidroflorik asit gibi asitlerle bromür,hidrojen sülfür, hidrojen siyanür, klorür gibi zehirli gazlar içeren maddeler ile mümkünse çeker ocakta çalışılmalıdır. Asitler ve Bazlarla Çalışma Kuralları Derişik asitlerin seyreltilmesi sırasında aşırı miktarda ısı açığa çıkacağı için dikkatli olunmalıdır. Bu işlem sırasında kullanılan cam araçta ısınma oluşursa hemen akan su altında soğutulmalıdır. Tüm asitler ve bazlar seyreltilirken, daima damıtık suyun üzerine ve yavaş yavaş dökülmeli, asla tersi yapılmamalıdır.  Asitler ve Bazlarla Çalışma Kuralları Eğer deney tüpü kullanılıyorsa, tüpün ağız kısmı yüze gelecek şekilde tutulmamalıdır. Asitlerle ve bazlarla çalışılırken göze sıçramışsa, göz kapakları iyice açılarak bol su ile iyice yıkanmalı, gerektiğinde seyreltik borik asit ile (% 2’lik) temizlenmelidir. Zehirli ve yakıcı çözeltiler, pipetten ağız yolu ile çekilmemelidir. Bu işlem için vakum ya da puar kullanılmalıdır.  Asitler ve Bazlarla Çalışma Kuralları Kimyasallar taşınırken iki el kullanılmalı, bir el kapaktan sıkıca tutarken, diğeri ile şişenin altından kavranmalıdır. Deney tüplerinin parmakla kapatılıp çalkalanmasından kaçınılmalıdır. Asitli atıklar asla çözgenler, metal kontaminasyonu olan sıvılar v.b sıvılarla karıştırılmamalıdır. Asit dökülen alan baz ile; baz dökülen alan asit ile nötralize edildikten sonra hemen su ile silinmelidir. Asitler ve Bazlarla Çalışma Kuralları Boş asit - baz şişeleri su ile çalkalandıktan sonra atılmalıdır. Asit ve bazlar nötralize edilmeden giderlere verilmemelidir. Nötralizasyon, çeker ocak içinde gerçekleştirilmelidir. Tehlikeli kimyasallar Ağır metaller Hidrojen peroksit Aromatik nitro bileşikleri Hidrojen sülfit Aldehitler Hidrojen syanid Alkali metaller İnorganik amidler Alkali tuzları (NaOH, KOH) Karbon disülfür Amonyak Karbon tetraklorür Benzen Klorlu hidrokarbonlar Civa Ksilen Eterler Metil alkol Fenoller Nitrat ve nitritler Florlu hidrokarbonlar Nitrik asit Formaldehit Okzalik asit Fosfor Perkloratlar Halojenler Toluen  Bazı kimyasal maddeler de birbiriyle reaksiyona girerek yangına veya şiddetli patlamalara yol açarlar ya da toksik ürünler oluştururlar. Böyle maddelere geçimsiz kimyasal maddeler denir. Bunlar her zaman birbirlerinden ayrı olarak muhafaza edilmelidir. Bu maddeler şunlardır: KİMYASAL KARIŞMAMASI GEREKEN KİMYASALLAR Aktif karbon Kalsiyum hipoklorür, oksidan maddeler Alkali metaller (Na,K.vb.) Hidrokarbonlar ve sulu çözeltileri, su Amonyak Civa, klor, iyot, brom, kalsiyum Amonyum nitrat Toz halindeki metaller, yanıcı sıvılar, kükürt, kloratlar, tüm asitler, nitritler Asetik asit Kromik asit, nitrik asit, hidroksil içeren bileşikler, etilen glikol,perklorik asit, peroksitler, permanganatlar Asetilen Flor, klor, brom, bakır, civa, gümüş Aseton Derişik nitrik asit, derişik sülfürik asit Bakır Asetilen, hidrojen peroksit Brom Amonyak, asetilen, bütan ve diğer petrol gazları, turpentin Civa Asetilen, amonyak Gümüş Asetilen, oksalik asit, tartarik asit, amonyak, karbondioksit Hidroflorik asit Amonyak Hidrojen peroksit Bakır, krom, demir, metal ve metal tuzları, yanıcı sıvılar, anilin,nitrometan Hidrojen sülfit Nitrik asit, oksidan maddeler Hidrokarbonlar Flor, klor, brom, kromik asit, sodyum peroksit (benzen, eter) Hidrosiyanik asit Nitrik asit, alkaliler İyot Asetilen, amonyak Kalsiyum oksit Su Klor Amonyak, asetilen, bütan ve diğer petrol gazları, turpentin Nitrik asit Asetik asit, anilin, kromik asit, hidrosiyanik asit, hidrojen sülfit, yanıcı sıvılar ve gazlar Oksijen Yağlar, gres, hidrojen, yanıcı sıvılar, yanıcı katılar ve yanıcı gazlar Okzalik asit Gümüş, civa Perklorik asit Asetik anhidrit, alkoller, karbon tetra klorür, karbon dioksit Potasyum permanganat Gliserin, etilen glikol, benzaldehit, sülfürik asit Sodyum nitrat Amonyum nitrat, diğer amonyum tuzları Sülfürik asit Kloratlar, perkloratlar, permanganatlar Yanıcı sıvılar Amonyum nitrat, kromik asit, hidrojen peroksit, nitrik asit,halojenler Kimyasalların Toksik Etkileri: Solunum sistemi, kan, akciğerler, böbrekler, sindirim sistemi ve diğer dokular olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Bazı kimyasallar karsinojendirler. Bazı çözücü buharları toksiktir. Yukarıda sayılan ciddi etkilerin yanı sıra, geç olarak ortaya çıkabilen uyuşukluk, koordinasyon bozukluğu gibi belirtiler olabilir. Pek çok organik çözücü ile uzun süreli temas, deri hasarına yol açar. Bu derinin yağ kaybetmesine bağlı olabildiği gibi alerjik ya da korozif belirtiler de oluşabilir. Vücuda Giriş Yolları : Soluma ,Kimyasallar tahrişe, hassasiyete, allerjik reaksiyonlara, solunum rahatsızlıklarına veya kansere neden olabilirler. Temas, Deri ile temas kimyasal yanıklara, gözde konjuktivite veya sistemik zehirlenmeye neden olabilirler. Ağızdan alma, Zehirli kimyasallar, ağızla pipetleme yaparken veya yiyecek ve içeceklerin bu kimyasallarla kontaminasyonu sonucunda kazayla yutulabilir. Kesik, Deriden zehirli kimyasallar kesikler, sıyrık veya iğne batması yoluyla vücuda girebilir.  1. Alkali ve Asitlerin Yutulmasın Halinde İlk Yardım Asetik asit, HCl, fosforik asit ve sülfürik asit yutan kişi baygınsa ağızdan hiç bir şey verilmemelidir. Eğer ayıksa ağız bol çeşme suyu ile çalkalanmalıdır. Eğer bu mümkün değilse olabildiğince fazla su verilmeli, en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir. HCl yutulmasında da kusmaya izin verilmemeli, bol su verilmelidir. Yaralı yüzü koyun uzatılmalı, hareket ettirilmemelidir. Kromik asit ve dikromatların yutulmasında acilen sodyum bikarbonat çözeltisi verilmeli ve bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Alkalilerin yutulması durumunda ise limon suyu veya sirke karıştırılmış bolca su verilmeli hemen bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir.  2. Solunum Sistemi Üzerinde İritan Etkili Gazlarla Zehirlenmelerde İlk Yardım Krom, brom, HCl gibi kimyasalların buharları doğrudan solunduğunda zehirlenmelere yol açar. Bu durumda zehirlenen kişinin hemen en yakın sağlık kuruluşuna nakli sağlanmalıdır. 3. Yanıklarda İlk Yardım Ateş, radyasyon, kızgın cisim vb. çeşitli fiziksel ve yakıcı kimyasal etkenlere maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasına yanık denir. 1.Derece yanıklar Derinin yüzeyinde, kızarıklık (pembe, kırmızı arası renk) şeklinde görülen doku hasarı vardır. Ağrı vericidir. Yanan bölgede hafif şişlik vardır. Genelde 48 saat içinde kendiliğinden iyileşir 2.Derece yanıklar Derinin 1. ve 2. tabakası etkilenmiştir. En belirgin özelliği deride içi su dolu kabarcıklar oluşmasıdır. Çok ağrılıdır. 3.Derece yanıklar Derinin tüm tabakaları etkilenir. Kaslar, sinirler, damarlar etkilenebilir. Yanık bölgede beyaz kuru yaradan, siyah renge kadar aşamaları vardır. Ağrısızdır, çünkü bütün sinirler zarar görmüştür. Yanığın vücutta oluşturduğu olumsuz etkileri Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar. Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir. Hasta ya da yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon riski oluşur.  Isı ile oluşan yanıklarda ilk yardım Kişi hala yanıyorsa, paniğe engel olunur, koşması engellenir. Hasta ya da yaralı ıslak battaniye vb. ile sarılır ya da yuvarlanması sağlanarak yanma durdurulmaya çalışılır. Hasta ya da yaralının hava yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilir. Yanık çok yaygın değilse yanan bölge en az 20 dk. tazyiksiz ve bol soğuk su altında tutulur. Şişlik oluşabileceğinden saat, yüzük, bilezik vb. takılar çıkarılır. Yanan bölgedeki giysiler çıkarılır (giysi yanan bölgeye yapışmışsa etrafından kesilerek çıkarılması gerekir). Yanan bölge sabunlu su ile dikkatlice temizlenir. Su toplayan yerler patlatılmaz. Yanan bölgelere (el,ayak gibi) birlikte bandaj yapılmaz. Yanık üzeri temiz ve nemli bezle örtülür, yanık üzerine hiçbir madde sürülmez. Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür. Yanan vücut bölgesi geniş ve sağlık kurumu uzaksa, kusma yoksa, bilinci açıksa; sıvı kaybını gidermek amacıyla hasta ya da yaralıya hazırlanan sıvı (1 lt. su+1 çay kaşığı karbonat + 1 çay kaşığı tuz), maden suyu vb. içirilir. Tıbbi yardım istenir ( 112 ). Kimyasal yanıklarda ilk yardım Yanan bölgedeki giysiler çıkarılarak, kimyasal maddenin deriyle teması kesilir. Yanan bölge bol, tazyiksiz akan suyla, en az 20-25 dk. yıkanır. Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür. Tıbbi yardım istenir ( 112 ).  Elektrik yanıklarında ilk yardım Olabildiğince soğukkanlı ve sakin olunur. Hasta ya da yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilir. Akımı kesme imkânı yoksa yalıtkan bir maddeyle (tahta, plastik) kişinin elektrikle teması engellenir. Hasta ya da yaralının solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilmelidir. Hasta ya da yaralı kımıldatılmamalıdır. Hasar gören vücut bölgesi örtülür. Hasta ya da yaralının bilinci açık ve kendini iyi hissediyorsa dahi tıbbi yardım istenir.  4. Alkali, Asit, Brom veya Fosfor Yanıklarında İlk Yardım Bromdan ileri gelen yanıkları benzol veya petrol ile iyice yıkamalıdır. Asetik asit, hidroklorik asit, fosforik asit ve sülfürik asidin deri ile temasında hemen bol çeşme suyu ile yıkamalı, bulaşan giyecekler çıkarılmalıdır. Önce temas ettiği alanlar iyice yıkanmalı, sonra soda, bikarbonat gibi yumuşak bir alkali çözeltisi uygulanmalıdır. Eğer gözler ile temas söz konusu ise, hemen ılık su ile en az 15 dakika süre ile gözler yıkanmalıdır. 4. Alkali, Asit, Brom veya Fosfor Yanıklarında İlk Yardım Kromik asit ve dikromatların deri ile temasında %5'lik sodyum tiyosülfat ile yıkama yapılır, eğer lezyonlar görünürse bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Alkalilerin deri ile temasında ise deri bol miktarda suyla yıkanmalı ve müteakiben nötralize sirke ile yıkanmalıdır. Göze sıçraması halinde, derhal bol akar su ile gözleri gerekirse zorla açarak yıkamalı ve hemen bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir.  5. HCN, CO2 ve H2S ile Zehirlenmelerde İlk Yardım Temiz hava önemlidir. Ağır durumlarda suni teneffüs yaptırılır ve gerekirse oksijen kullanılır. Derhal en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. 6. Klorlu Bileşenler İçin İlk Yardım Amonyum klorür, demir klorürün deri ile temasında iyice yıkanmalı, yutulmasında ise kusturulmalı ve bol miktarda su verilmelidir. En yakın sağlık kuruluşunda sağlık yardımı alınmalıdır. Antimon klorür, nikel klorür, kalay klorür, kadmiyum klorür'ün deri ile temasında iyice yıkanmalı ve lanolin merhem sürülmelidir. Yutulması halinde ise bol su verilmeli ve sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. 7. Nitratlar İçin İlk Yardım Potasyum nitrat, civa nitratın deri ile temasında iyice yıkanmalı, eğer kaşıntı, döküntü varsa sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Yutulması durumunda hemen bolca suyla karıştırılmış sodyum bikarbonat verilmelidir. Gümüş nitratın deri ile temasında tuzlu su ile yıkanmalıdır. Yutulmasında ise, bir bardak suya üç yemek kaşığı tuz ekleyip çözdükten sonra bu karışım verilip kusturulmalı ve sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. 8. Siyanür Tuzları İçin İlk Yardım Deri ile temasta iyice yıkanmalı, eğer yara açıksa hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Yutulması durumunda kişi hemen kusturulur ve mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulur. 9. Sülfatlar İçin İlk Yardım Al, NH4, Co, Cu, Mg, Ni, K, Na, Zn, Cd ve SO4 deri ile temasında iyice yıkanmalı, eğer deri reaksiyon gösteriyorsa sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Bunların yutulmasında ise bolca su verilmeli ve bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.  Her laboratuarda mutlaka bir ilk yardım dolabı bulundurulmalı ve içerisinde acil durumlarda gerekli olabilecek bütün malzemeler konulmalıdır. Laboratuarda çalışan herkes ilk yardım konusunda yeterli bilgiye sahip olmalı ve gerektiğinde soğukkanlılıkla bildiklerini uygulayabilmelidir. Laboratuarda en sık karşılaşılan kazalar, kesikler ve sıyrıklar, göz kazaları, zehirlenmeler, yanıklar ve elektrik şoklarıdır.  El ya da parmaklarda kesilmeler karşısında el, kalp hizasından yukarıda tutularak kanamanın kısa sürede durması sağlanmalı ve kesilen yerin üzerine antiseptik bir madde sürülmelidir. Daha sonra kesilen kısım gazlı bez ya da yara bandı ile sarılmalıdır. Yara içerisinde cam parçalarının kalmış olma olasılığı göz ardı edilmemeli ve vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. Derin kesiklerde de acilen doktora başvurulması gerekir.  Laboratuvarda sık olarak karşılaşılan bir diğer kaza şekli göz kazalarıdır. Zehirlenmeler laboratuvarda sık olarak karşılaşılan bir kaza şeklidir. Laboratuvarda asit ve benzeri kimyasal maddeler yanıklara sebep olabilir. Bu durumda yanan kısım bol su ile yıkanmalıdır. Asit nedeniyle oluşan yanık üzerine % 1’lik bikarbonat çözeltisi, baz nedeniyle oluşan yanıklarda ise yanık üzerine % 1’lik asit çözeltisinin uygulanması yararlı olur. Kimyasalların Ortama Dökülmesi: Madde üreticileri dökülme durumunda yapılacakları belirten uyarılar hazırlamışlardır. -Koruyucu elbise ör: sıvı geçirmez kauçuk eldivenler, koruyucu ayakkabı/botlar respiratörler, - Süpürge, faraşlar, - Cam toplamak için cımbızlar, - Paspaslar, havlu kağıtları, - Kovalar, - Asitleri nötralize etmek için sodyum karbonat (Na2CO3) veya sodyum bikarbonat (NaHCO3) - Kum, - Yanıcı olmayan deterjanlar. Sıvı dökülmelerinde aşağıdaki şekilde nötralizasyon yapılmalıdır : - Asitler, korozif kimyasallar sodyum karbonat (Na2CO3) veya sodyum bikarbonat (NaHCO3) - Alkaliler kuru kum ile kaplanmalı Tehlikeli Bir Kimyasalın Dökülmesi Halinde Yapılacaklar 1. Biyogüvenlik sorumlusuna haber verilir, görevli olmayan personel olay yerinden uzaklaştırılır. 2. Kontamine olanlara yardım edilir. 3. Çok miktarda bir sıvı dökülmesinde oda boşaltılmalı, pencereler açılmalıdır. 4. Dökülen madde yanıcı ise, alevler söndürülür, açık olan gazlar kapatılır 5. Kıvılcıma karşı elektrikli cihazların fişleri prizden çıkarılır, elektrik ana şalteri kapatılır. 6. Dökülen maddenin kokusu solunmamaya çalışılır. 7. Havalandırma mümkünse çalıştırılır.