AYT Ders Notu - 2. Hafta

III. BİLİMİN ÖZELLİKLERİ Araştırmanın başlıca amacı bilimsel bilgi üretmek olduğundan, bilimin ne gibi özelliklere sahip olması gerekliliği araştırmacı tarafından iyi bilinmelidir. Bu, araştırmacının bilim karşısındaki tutumunu da ortaya koymaya yardımcı olacaktır. Bilimin en belirgin bazı öz...

III. BİLİMİN ÖZELLİKLERİ Araştırmanın başlıca amacı bilimsel bilgi üretmek olduğundan, bilimin ne gibi özelliklere sahip olması gerekliliği araştırmacı tarafından iyi bilinmelidir. Bu, araştırmacının bilim karşısındaki tutumunu da ortaya koymaya yardımcı olacaktır. Bilimin en belirgin bazı özellikleri şunlardır: A. Doğruluk B. Eleştiri C. Nesnellik D. Genellik E. Öngörü F. Toplumsal Gerekler. A. DOĞRULUK Bilim gerçeği öğrenme yöntemidir. Bu nesnel gerçektir, yani yalnız düşüncede değil, onun dışında da somut biçimde vardır. Bilimde, hiçbir öneri olaylar tarafından desteklenmedikçe doğru ve gerçek olarak kabul edilemez. B. NESNELLİK Bilim, geçerliği doğrulanmış önermelerle ilgilenir. Bu nedenle, doğruyu bulma çabasında olan araştırmacı olayları, kişisel eğilim ve önyargılarının etkisi altında kalmadan, olduğu gibi yansıtmalıdır. Bulgular inançlara ters düşse bile, yansızlıktan ve doğruluktan uzaklaşılmamalıdır. Böyle bir tutum, aynı zamanda «bilim ahlâkı»nın bir gereği sayılır. C. ELEŞTİRİ Bilimin en önemli özelliği eleştiriye açık olmasıdır. Eleştiri, bilime kendi kendini yenileme ve geliştirme olanağı verir. Bilim yöntemi dogmatizmin karşıtıdır. Dogmatizmde yanılmaz ve sarsılmaz olarak kabul edilen tek bir doğru vardır. Oysa bilimin ortaya koyduğu bulgular değişmez veya mutlak değildir. Ortaya çıkan yeni olayları veya olgusal ilişkileri açıklamakta başarısız olan hipotez veya teoriler eleştirilir, geliştirilir ya da tamamen reddedilir. D. GENELLİK  Bilim geneli arayıcıdır, tek tek olaylarla değil bunlar arasındaki ilişkilerle ilgilenir. Birbirinden kopuk ya da aralarında bir bağlantı yokmuş gibi gözüken olaylar veya durumlar arasında ilişki kurar. Benzer ilişkiler, daha sonra belirli bir model içinde bütünleştirilerek genel kanunlar şeklinde ortaya atılır. Böylece, bilimin kapsamına belli bir olgu değil, belirli türdeki olgular ve olgular arasındaki ilişkiler girmiş olmaktadır. E. ÖNGÖRÜ Olayları açıklayıcı genellemeler yapmak kadar, bu olayların ortaya çıkışını önceden görebilmek de önemlidir. Bilimin temel görevlerinden birisi de öngörücü olmasıdır. Bilim yöntemi yardımıyla, gözlenen durumlara dayanarak gözlenmeyen durumlar hakkında tah- minler yapılabilir. Böylece insanoğlu, olaylara neden olan etkenleri değiştirerek ya da yeniden düzenleyerek doğayı denetim altına almak olanağını elde eder. F. TOPLUMSAL GEREKLER Bilim, öğrenme arzusundan veya toplumsal gereklerden doğar. Günlük yaşamın doğurduğu sorunlar ve gereksinmeler bilimin ilerlemesinde başlıca etken durumundadır. Bu dinamik bir süreçtir. Zamanla insanoğlunun gereksinimlerinin artması ve bunların giderek karmaşıklaşması doğal bir eğilimdir. Diğer yandan, sorunlardaki artışla birlikte toplum da bu sorunları çözmek ve insan mutluluğunu yükseltmek için yeni bilgiler ve yöntemler üretme çabasına girişir. O nedenle, denebilir ki, toplum geliştikçe sorunlar büyümekte ve bu da bilimsel bilgi hazinesinin genişlemesiyle sonuçlanmaktadır.