Araidonik asit, Eikozaidler, Endotelinler ve NO (PDF)

Dr. Öğr. Üye. Çağlar MACİT EİKOZANOİDLER (ARAŞİDONİK ASİD METABOLİTLERİ) Eikozanoidler yirmi karbon atomlu yağ asidlerinden türeyen ve güçlü biyolojik etkinlik gösteren endojen maddelerdir. Eikozanoidler, prekürsör yağ asidlerinden oluşmalarında rol oynayan enzim türüne göre siklooksijenaz ürünl...

Dr. Öğr. Üye. Çağlar MACİT EİKOZANOİDLER (ARAŞİDONİK ASİD METABOLİTLERİ) Eikozanoidler yirmi karbon atomlu yağ asidlerinden türeyen ve güçlü biyolojik etkinlik gösteren endojen maddelerdir. Eikozanoidler, prekürsör yağ asidlerinden oluşmalarında rol oynayan enzim türüne göre siklooksijenaz ürünleri, lipoksijenaz ürünleri ve 450 monoksijenaz ürünleri seklinde üç ana gruba ayrılırlar. TARİHÇE Prostaglandin kelimesi prostat gland (prostat bezi)’nden alınmıştır. İlk olarak 1935 de seminal sıvıda Ulf von Euler tarafından ve M.W. Goldblatt izole edilmiştir. Seminal veziküle ait bir prostatik sekresyon olarak tanımlanmıştır. Sonraları pek çok dokuda sentezlendiği ve fizyolojik fonksiyonları olduğu anlaşılmıştır. 1971 de aspirin ve benzeri ilaçların PG sentezini inhibe ettiği bulunmuştur. 1982 de Sune K. Bergström, Bengt I. Samuelsson ve John R. Vane yaptıkları PG ile ilgili çalışmaları ile Nobel ödülü almışlardır.  Siklooksjjenaz Ürünleri: Prostanoidler Prostaglandinler, Prostasiklin ve Tromboksanlar: Siklooksijenaz enzimleri (COX-1 ve COX-2) ile  Lipoksijenaz Ürünleri: Lökotrienler LTA4, LTB4, LTC4, LTD4, LTE4, Lipoksijenaz enzimleri ile oluşur. SALIVERİLME Depolanmaksızın salıverilme  Siklooksijenaz (COX) enzimleri COX1  Yapısal (constitutively)  İnhibisyonu: istenmeyen etkiler  Mide mukozasında koruyucu etkinin ortadan kalkması ile gastrit ve ülsere eğilim   METABOLİZMA PGE ve PGF’ler Sentezlendikleri dokularda ya da PGI2 kan dolaşımı sırasında akciğerler Karaciğer ve böbrek tarafından tarafından metabolize edilir. metabolize edilir. TxA2 Ayrıca, plazmada Metabolizması enzimatik karmaşıktır. olmayan bir yıkıma da Enzimatik uğrar. olmayan hidrolizle TxB2’ye dönüşebilir. 2- Üreme Sistemi  Üreme sisteminde bol miktarda PG oluşur.  Sperma sıvısı içinde konsantrasyon çok yüksek  Koitus (cinsel birleşme) esnasında vajinaya dökülür  Spermatozoidlerin uterine tüpe geçişi ve ovumun döllenmesi  Kısır erkeklerde PG konsantrasyonu düşük bulunmuştur. PGE’ler ve PGF’ler OKSİTOSİK etkili  Ritmik kasılmalar.  Aborsiyonda !!!! veya doğum eyleminin başlaması 7Sinir Sistemi PGE ler antikonvülsan PGF2α konvülsan 8Endokrin Sistem PG’ler ön hipofizden TSH, ACTH, GH, LH, FSH salınımını  PGE1’n yağ dokusunda güçlü bir antilipolitik etkisi vardır. 9Periferik Sinir Sistemi PGE’ler sempatik adrenerjik sinir uçlarında NE salıverilmesini inhibe eder. PGF2alfa ise stimüle eder. Kolinerjik sinir uçlarında ise asetilkolin salgılanmasını genellikle artırırlar. PGE ve LTB4’ün ağrıya sebep olabildikleri ve bradikinin tarafından oluşturulan ağrıyı potansiyelize ettikleri gözlenmiştir..  İLAÇ OLARAK KULLANILAN PROSTAGLANDİNLER I.Dinoproston, dinoprost, karboprost Obstetri: Terapötik abortus, doğum indüksiyonu ve diğer obstetrik amaçlarla II.Alprostadil PGE1 Ductus arteriosus açıklığının devamı için Periferik vasküler hastalıkların tedavisi İmpotans tedavisi III.Mizoprostol, rioprostil, enprostil, PGE1 Ülser: Mide asit ve pepsin sagısını azaltır, Sitoprotektif IV.Epoprostenol sodyum PGI2 Diyaliz ve kalp cerrahisi: Pıhtı oluşumunu engellemek Periferik vasküler hastalıkların tedavisi V.Latanoprost PGF2 Göz: Lokal uygulama ile göz içi basıncını düşürür Lökotrienleri rol oynadığı hastalıklar Bronşiyal astım Psöriyazis Ülseratif ve diğer kolon hastalıkları Lökotrien Reseptör Blokörleri Zafirlukast, montelukast= Bronşiyal astım tedavisi  EİKAZONOİD SENTEZİNİ VE RESEPTÖRLERİNİ BLOKE EDEN İLAÇLAR A.SENTEZ İNHİBİTÖRLERİ 1 Fosfolipaz A2 inhibisyonu  Glukokortikoidler 2 Siklooksijenaz inhibisyonu  Aspirin, indometazin ve diğer NSAI ilaçlar 3 Tromboksan sentaz inhibisyonu  dazoksiben 4 Lipoksijenaz inhibisyonu  sulfasalazin, zilotan B- RESEPTÖR BLOKÖRLERİ PG reseptör blokörleri TXA2 reseptör blokörleri LT reseptör blokörleri En güçlü Ülserojen PAF Antiagregan PGI2 Bronkokonstriktör ve kapiler LTD4 permeabilite artışı yapan Kemotaktik LTB4 Proinflamatuar ve hiperaljezik PGE2