Modern Psikoloji Tarihi PDF

Modern Psikoloji Tarihi Dr. Öğr. Üyesi Ülfet Uzunkoca 2023 ÜU,2023 not to be circulated 1 Psikoloji tarihi çalışarak neler öğrenebiliriz? Psikoloji tarihini niçin araştırıyoruz? alanın gelişimi ve etkisiyle, parçalanmış ve bir diğeri ise günümüz psikoloji...

Modern Psikoloji Tarihi Dr. Öğr. Üyesi Ülfet Uzunkoca 2023 ÜU,2023 not to be circulated 1 Psikoloji tarihi çalışarak neler öğrenebiliriz? Psikoloji tarihini niçin araştırıyoruz? alanın gelişimi ve etkisiyle, parçalanmış ve bir diğeri ise günümüz psikolojisinin birbiriyle tartışma içerisinde olan parçalanmış ve ihtilaflı karakteriyle ilişkilidir Farklı alanları ve yaklaşımları birbirine bağlayan ve onlara tutarlı bir bağlam sağlayan tek çerçeve çeşitli gerçekler ve teoriler arasındaki karşılıklı ilişkileri tanımayı ve psikolojinin birbirinden çok farklı, hatta bazen ilgisiz görünen parçalarının birbirine nasıl uyduğunun anlaşılmasını sağlar (vaka çalışması benzeri) Kendi başına büyüleyici bir hikaye ((insanlık dramları, ihtilal hareketleri, şaşırtıcı fikirler, insanların ve inanışlarının trajik yenilgileri) ÜU,2023 not to be circulated 2 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik bakış açısı Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik bakış açısı Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 3 Psikoloji Tarihi «Psikoloji uzun bir geçmişe fakat kısa bir tarihe sahiptir» 19. yy psikologlarından Hermann Ebbinghaus ÜU,2023 not to be circulated 4 Modern psikolojiyi eski felsefeden ayıran temel fark: Sorular aynı sorulara yanıt ararken kullandığı metotlar farklı ÜU,2023 not to be circulated 5 Kabul edilen yaklaşımlar ve kullanılan teknikler 19. yüzyılın son çeyreğine kadar filozoflar insan doğasını bir takım kurgular + sezgiler+ kendi sınırlı kişisel deneyimlere dayalı genellemeler yoluyla Psikologlar; Kontrollü gözlem + deney ÜU,2023 not to be circulated 6 Modern Psikolojinin Arka Planı 17. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar felsefi düşünce ve fizyolojik araştırmalar. ÜU,2023 not to be circulated 7  Dört Alman Bilim İnsanı 1832-1920 psikolojinin temel konusu olan zihne deneysel metotların ilk uygulamalarında doğrudan yer almıştır ÜU,2023 not to be circulated 8 Psikolojinin Temeli Filozoflar teorik mantığı Fizyologlar deneyler ÜU,2023 not to be circulated 9 Deneysel Psikolojinin Başlangıcı: Almanya Diğer Ülkeler (İngiltere, Fransa) Almanya ❖ bilimsel düşünce gelişiyordu ❖ bilimsel düşünce gelişiyordu ❖ bilime tümdengelime dayalı matematiksel ❖ tûmevarımsal veya sınıflandırmacı bir yaklaşım yaklaşımlar (Biyoloji ve fizyoloji bilimleri, ❖ bilim fonetik, filoloji, tarih, arkeoloji, estetik, mantık olgularından sonuçların çıkarılabileceği büyük ve edebi eleştiri gibi alanları da kapsıyordu genellemelerin yapılmasına uygun değil) ❖ araştırmacı bilim adamı sıfatıyla Almanya'da ❖ bilim fizik ve kimyayla sınırlandırılmıştı. (Bu bilimler geçimini rahatlıkla sağlayabilirdi. niceliksel olarak ele alınabiliyordu). ❖ Fakülte üyeleri üniversitedeki derslerinde dışarıdan ❖ araştırmacı bilim adamı sıfatıyla geçimini rahatlıkla bir müdahale olmaksızın ne isterlerse onu sağlaması zor öğretebilmekteydiler ve kendi seçtikleri herhangi bir ❖ Üniversite müfredatına yeni Çalışma alanları konuyla ilgili araştırmalar yapmakta özgürdüler eklenmesine karşı çıkışlar. Örneğin 1877 yılında, ❖ bilimle ilgilenenler için daha fazla istihdam alanı Cambridge deneysel psikoloji eğitimi talebini veto etti. Çünkü bu "insan ruhunu bir çift ölçeğe koyacak denli aşağılamak" olurdu (Hearnshaw, 1987, s. 125) ÜU,2023 not to be circulated 10 Paradigma öncesi aşama: «Düşünce ekolü»(school of thought) Düşünce ekolü bir düşünce yapısını, düşünce hareketlerinin lideri ile birlik oluşturan bir grup psikologu anlatır. Bir ekolün üyeleri genellikle ortak problemler üzerinde çalışırlar ve aynı teorik veya sistematik yönelimi paylaşırlar. Kuhn paradigması 1970: bir bilimsel disiplin içinde temel soru ve cevaplar üreten, kabul gömüş düşünce biçimleridir. Örnek; Galileo ve Newton'cu mekanik kavramı fizikçiler tarafından 300 yıl kadar kabul gördü. Ve bu süre boyunca alanda yapılan tüm çalışmalar bu paradigma çerçevesinde değerlendirildi. ÜU,2023 not to be circulated 11 Resmi Psikolojinin Kuruluşu 19. yüzyılın ortalarından sonra, doğa bilimlerinin metotları saf zihinsel fenomenleri araştırmak için kullanılmıştı. Teknikler geliştirilmiş Cihazlar tasarlanmış Önemli kitaplar yazılmış ve yaygın bir ilgi uyanmıştı. İngiliz empiristler ve astronomiyle ilgili çalışmalar duyuların önemini vurguluyor, Alman bilim adamları duyuların nasıl çalıştığını anlatıyorlardı. Zamanın pozitivistik ruhu bu iki düşünce çizgisinin birbirine yaklaşmasını desteklemişti ÜU,2023 not to be circulated 12 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik bakış açısı Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik bakış açısı Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya- deterministik Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 13  Almanya- Gestalt Avusturya- psikanaliz. Yapısalcılık- 19 yy sonları ABD-- işlevselcilik ve Wundt(1832- 1920) : Bilinç deneyimleri araştırması davranışçılık Charles Darwin evrim teorisi Diş ağrısından rahatsızlık hissi Diş ağrım var. Francis Galton bireysel farklar psikolojisi Kızarıklık veya rahatsızlık gibi temel insan deneyimleri, zihnin aktif olarak düzenlediği bilinç durumlarını (zihinsel öğeler) oluşturur. ÜU,2023 not to be circulated 14 Yapısalcılık: Titchener - 19 yy sonları Cornell Universitesi Araştırmalarından Katılımcılar: Öğrenciler Amaç: İç organlarının hassasiyetini incelemek Method: İçe bakış yöntemi Deney dizaynı: Katılımcılar tuvalete giderken yanlarında defter taşırlar böylece her idrara çıktıklarında veya dışkıladıklarında ne hissettiklerini ve duyumsadıklarını kaydederler. ÜU,2023 not to be circulated 15 İşlevselcilik İlk Etkiler - (19 yy sonları 20 yy başları) Evrim teorisi Charles Darwin (1809-1882) Türlerin Kökeni üzerine (1859) ve diğer çalışmaları Psikoloji bilimine etkisi Francis Galton (1822-1911) Hayvan Psikolojisi ÜU,2023 not to be circulated 16 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik bakış açısı Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik bakış açısı Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 17 Charles Darwin (1809-1882): Psikoloji üzerindeki etkileri Evrimsel Psikoloji (20.yy sonları) Kısa Vadede etkisi ✓Hayvan psikolojisi üzerine yoğunlaşarak günümüzde karşılaştırmalı psikolojiye temel teşkil etti. ✓Bilincin yapısı yerine işlevlerini vurguladı. ✓Metodoloji ve bilgi açısından birçok farklı alandan faydalandı. ✓Bireysel farklılıkların tanımlanması ve ölçülmesine üzerinde durdu. Uzun vadede etkisi ✓Evrimsel Psikoloji (ilk 1980’lerde kullanıldı; 1990’larda popülerlik kazandı ÜU,2023 not to be circulated 18 İşlevselcilik: İlk Etkiler(19 yy sonları 20 yy başları)- İtirazları; bu faaliyetlerin veya bilinç işlevlerinin yani zihnin yararlı ve pratik işlevlerinden hiçbirini dikkate almayan psikolojinin ilk tanımlarıydı. Işlevselcilik (functionalism); zihnin işlevleriyle veya organizmanın bulunduğu çevreye uyum sağlaması ile ilgilenir. Zihinsel süreçler neyi başarabilir? Darwin, psikolojinin odağını bilincin yapısından işlevlerine çevirecek. ÜU,2023 not to be circulated 19 Karşılaştırmalı Psikoloji (Comparative Psychology) Karşılaştırmalı Psikoloji, psikolojinin alt dalıdır Flourens'in kitap başlığı, Karşılaştırmalı Psikoloji (Psychologie Comparée, 1864) teriminin ilk kullanımı ve Romanes'in Hayvan Zekası (1882) Karşılaştırmalı Psikoloji hayvan davranışlarını, tipik olarak insan dışı davranışları inceleyen bilimdir, ancak sıklıkla insanları incelemiştir. Apa Division 6 - Karşılaştırmalı Psikoloji- 1944 Davranışsal Sinirbilimi ve Karşılaştırmalı Psikoloji- 1995 (Behavioural Neuroscience and Comparative Psychology) ÜU,2023 not to be circulated 20 APA Division 6:Davranışsal Sinirbilimi ve Karşılaştırmalı Psikoloji Davranışsal Sinirbilim ve Karşılaştırmalı Psikoloji Derneği üyeleri, kendilerini davranışın biyolojisini incelemeye adamıştır. Odak noktaları davranış ve bunun algı, öğrenme, hafıza, biliş, motivasyon ve duygu ile ilişkisi üzerinedir. Davranışsal sinirbilimciler beyni davranış, evrimi, işlevleri, anormallikleri ve onarımı ile bağışıklık sistemi, kardiyovasküler sistem ve enerji düzenleme sistemleri ile etkileşimleri ile ilgili olarak inceler. Karşılaştırmalı psikologlar, evrimsel ve gelişimsel süreçlere ışık tutabilecek benzerlikler ve farklılıklar üzerinde odaklanarak insanların ve diğer hayvanların davranışlarını inceler. ÜU,2023 not to be circulated 21  robotikte hayvan modelleri Karşılaştırmalı Psikoloji Dergisi koruma ve hayvan refahının davranışsal biyolojisi davranışsal ekonomi davranış genetiği ve epigenetic davranışsal ritimler Biliş İletişim Gelişim endokrin-davranış etkileşimleri Evrim psikolojisi öğrenme Metodoloji Hafıza mikrobiyom-davranış etkileşimleri yönlendirme ve navigasyon kişilik ve mizaç filogenetik karşılaştırmalar problem çözme duyusal ve algısal süreçler sosyal davranış ÜU,2023 not to be circulated 22 sosyal biliş Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik bakış açısı Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik bakış açısı Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya- Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 23 Evrim Psikolojisi: Konusu İnsan zihninin şu andaki durumunu açıklayan şey nedir; şu anda bulunduğu duruma gelmesi için nasıl şekillenmiştir? Zihnin bileşenleri, parçaları ya da süreçleri nasıl tasarımlanmakta ve organize olmaktadır? Zihnin fonksiyonları nelerdir? Ne yapmak için tasarlanmıştır? Belli bir davranışı üretmek için çevreden gelen uyanlar ile genetik olarak belirlenmiş zihinsel eğilimler nasıl bir etkileşim içine girmektedirler? ÜU,2023 not to be circulated 24 Evrimin Ürünleri Adaptasyon- Göbek kordonu Yan ürünler- uyarlanabilir sorunları çözmeyen ve işlevsel tasarıma sahip olması gerekmeyen özelliklerdir. Örneğin, kemiklerin beyazlığı, büyük miktarlarda kalsiyum içermelerinin tesadüfi bir yan ürünüdür ve muhtemelen bu, beyazlığından ziyade dayanıklılık gibi özellikler nedeniyle seçilmiştir (bkz. Symons, 1992). örneğin göbek deliği göbek kordonunun bir yan ürünüdür. Gürültü/rasgele etkiler- Bir bireyin göbeğinin gelişigüzel şekli Evrimsel psikoloğun görevi, türümüzün evrimsel geçmişindeki hayatta kalma veya üreme sorunlarını çözmeye hizmet etmiş olabilecek psikolojik mekanizmaları tanımlayıp tanımlamak ve bu mekanizmaları yan ürünler veya gürültü olarak daha iyi sınıflandırılabilecek özelliklerden ayırmaktır. ÜU,2023 not to be circulated 25 Evrimsel Psikoloji tüm psikoloji dallarını birleştiren bir meta-teori sağlayabilir mi? ÜU,2023 not to be circulated 26  evrimsel psikolojinin psikoloji içindeki her alt disiplinine katkılarından örnekler Algı ve duyum- işitsel yakınlık önyargısı (auditory looming bias) ve ve görsel iniş yanılsaması (visual descent illusion) gibi fenomenlerin keşfi Evrimsel sosyal psikoloji- fedakarlık (altruistik) davranışlarından sosyal çatışmanın karanlık taraflarına kadar uzanan bir dizi keşif Evrimsel gelişim psikolojisi, babanın yokluğuna karşı babanın varlığı gibi kritik ontogenetik olayların cinsel stratejilerin sonraki gelişimini nasıl etkilediğine yönelik araştırmalar ÜU,2023 not to be circulated 27 Evrimsel psikoloji perspektifinden bazı konular ve sorularından örnekler kendiliğinden gelişen düşüklerin ve gebelik zehirlenmelerinin kadınların tecavüze karşı bir adaptasyonu olabilir mi? Davis ve Gallup (2006) bulaşıcı hastalık tehdidinin oldukça güçlü bir seçilim baskısı oluşturmaktadır ve buna bağlı olarak da bulaşıcı hastalıkların kaynağı olan patojenlere karşı insanların çeşitli adaptasyonlar geliştirmiş olabilirler mi? Örneğin tripofobi Diğer fobiler Tecavüz Cinayet Özkıyım ÜU,2023 not to be circulated 28 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya- d Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 29 İşlevselcilik- William James Zihinsel Yaşantı bir bütündür; akışları ve değişiklikleri ile bütün bir deneyimdir. Bilinç «sürekli meydana» gelir= bilinç akışı Bilinç daima değişir; bir durum veya düşünce aynı şekliyle iki kez yaşanmaz. Zihin süreklidir (bilincin akışında ani ve sert boşluklar yoktur) Zihin seçicidir; seçim kriteri uygunluktur. Bilincin amacı vardır. Biyolojik faydası vardır Bilincin amacı veya işlevi bizim seçimler yapabilmemizi sağlayarak, bizi çevremize uyum sağlar hale getirebilmektir. Bugün işlevselcilik yaşayan bir ekol değildir ancak psikolojinin ruhu işlevseldir. ÜU,2023 not to be circulated 30 İşlevselciliğin Mirası: Uygulamalı Psikoloji Uygulamalı Psikolojiye Doğru Amerikan Psikolojisinin Büyümesi Zihinsel TestPsikolojik Test Hareketi Klinik Psikoloji Hareketi Endüstriyel Örgüt Psikolojisi Hareketi Dünya Savaşlarının Etkisi ÜU,2023 not to be circulated 31 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 32 Uyuşturucu Baskını: Psikoloji Sahada Uyuşturucu operasyonu- 20 Ekim 1909; Tennessee Hedef: Hükümetin zehirli ve bağımlılık yaptığını iddia ettiği, 40 varil ve 20 fıçıdan oluşan bir uyuşturucu sevkiyatı. Coca Cola'nın 1911 denemesi için bilimsel güvenli kanıtlara ihtiyacının olması Hollingworth- Manhattan'daki 40 günlük araştırma En yüksek etik standartlar ve sonuçları yayınlama hakkında anlaşma 64000 bireysel ölçüm- Çeşitli dozlarda kafein sağlayan koşullar altında çok çeşitli motor ve zihinsel işlevler hakkında veriler Performansta hiçbir zararlı etki veya önemli düşüş bulunmaz ÜU,2023 not to be circulated 33  Uyuşturucu Baskını: Psikoloji Sahada Bu çalışma ile; bulguların başka bir şekilde dayatılmadan ve/veya etkilenmeden büyük bir şirket tarafından deneysel araştırmaların desteklenebileceği anlaşıldı. Psikologların uygulamalı psikolojide profesyonel dürüstlüklerini tehlikeye atmadan kazançlı işler yapabileceklerinin farkına varmaları uzun süreli bir etki yarattı. ÜU,2023 not to be circulated 34 Uygulamalı Psikolojiyi Etkileyen Ekonomik Koşullar 19 yüzyılın sonlarına doğru psikoloji laboratuvarlarının sayısı artarken, doktora derecesini almış Amerikalı psikologların sayısı kat hızlı artar. Bölüme ait bütçeyi ve fakülte ücretlerini artırma gerekliliği (uygulamalar yapmak yoluyla psikolojiyi daha değerli kılmak) ✓psikolojik testler ✓endüstriyel psikoloji ✓klinik psikoloji ÜU,2023 not to be circulated 35 Psikolojik Test Hareketi - IQ Hatırlatma: Galton ve Cattell- duyusal-motor süreçlerin test edilmesi Alfred Binet zihinsel yeteneğin ilk psikolojik testleri Bilişsel işlevlerin değerlendirmesi - hafıza, dikkat, anlama, hayal gücü (evde yaptığı araştırmalara dayanarak) 1904 Fransız eğitim bakanlığı tarafından okulda güçlük çeken çocukların öğrenme kapasitelerini araştırmak üzere bir komisyon kurulur; Theordore Simon ile geliştirilen 30 problemlik test - muhakeme, anlama, muhakeme ÜU,2023 not to be circulated 36 Psikolojik Test Hareketi Harvard Üniverisitesi Titchener'in Deneysel Psikologlar Topluluğunun toplantısı APA başkanı Robert Yerkes- 1917 acemi erin zeka durumlarına göre sınıflandırılması ve uygun göreve yerleştirilmesi Arthur Otis- çoktan seçmeli soru Ordu Alfa Testi - sözel ve sayısal yetenek Ordu Beta Testi - labirentler ve semboller ÜU,2023 not to be circulated 37 Klinik Psikolojinin Büyümesi Lightner Witmer Dünyanın ilk psikoloji kliniği- 1896 İlk Çocuk rehberliği kliniği Psikiyatrist William Healey-1909 Kliniklerin amaçları çocuk hastalıklarını henüz erken dönemdeyken tedavi etmek Freud’un psikanaliz çalışmaları (klinik psikologlara terapinin ilk psikolojik tekniklerini sunar) «Psikoterapi» Hugo Münsterberg-1909 akıl hastalıklarının tedavisine ilişkin teknikleri anlatır ABD'de klinik psikolojinin büyümesi yavaştır ABD’de 20 psikoloji kliniği - 1914 klinik psikolojide lisansüstü program yok- 1918 psikolojinin küçük bir bölümü -1940 ÜU,2023 not to be circulated 38 Klinik Psikolojinin Büyümesi ABD 2- 1941 Dünya Savaşı'na girdiğinde alan genişler İki milyon erkek psikiyatrik nedenlerle reddedilir Bir milyon ruhsal bozukluk nedeniyle hastaneye kaldırılır - aktif görev Savaştan sonra Gaziler İdaresi üniversite düzeyindeki lisansüstü programları finanse etmeye başlar ÜU,2023 not to be circulated 39 Endüstriyel Psikoloji Hareketi 1. dünya savaşı (askeri personelin seçimi ve ağır silahların menzilini bulmak için teknikler geliştirme) 1921 Ulusal Endüstri Psikolojisi Kurumu 2. dünya savaşı (test etme, eleme, sınıflama, öğrenme yeteneği, insan yetenek ve sınırlılıklarının belirlenmesi vb) APA «Örgütsel psikoloji» «Endüstriyel ve Örgütsel Psikoloji» olarak değişmesi Endüstriyel ve örgüt psikolojisi, psikolojik ilke ve teorilerin iş ortamına uygulanmasına odaklanan bir alandır. Günümüzde alan, çalışan seçimi, eğitim ve geliştirme, motivasyon, iş tatmini, liderlik ve örgütsel davranış dahil olmak üzere çok çeşitli konuları kapsamaktadır. Verimliliği, üretkenliği , karlılığı ve aynı zamanda çalışan iyi oluşunu en üst düzeye çıkarmak isteyen kuruluşlar için önemli bir çalışma alanıdır. ÜU,2023 not to be circulated 40 Adli Psikoloji- Hugo Münsterberg (1863-1916) Adli psikoloji (suçun önlenmesi, zanlıları sorgularken hipnozun kullanılması, suçlu insanların araştırılmasında zihinsel testlerin kullanılması ve görgü tanıklarının ifadelerinin güvenilirlikten uzak oluşu gibi başlıklar hakkında yazılar; «şahitlik kürsüsü», 1908, 1970 de yeniden basım 1970 APA Amerikan Psikoloji-Hukuk Topluluğu Günümüzde adli psikoloji, hukuk ve ceza adaleti sistemlerine önemli katkılar sağlamaya devam eden köklü bir alandır. ÜU,2023 not to be circulated 41 Davranışçılık: Psikolojide devrim- (20. yüzyılın başlarından ortalarına) Yapısalcılık İşlevselcilik – evrim 1913 Davranışçılık – Devrim- John Broadus Watson :Psikoloji Eleştirileri dergisinde bir makale Davranışçılık; nesnel psikoloji veya bir davranış bilimi adını verdiği bu anlayış yalnızca nesnel gözlemler yoluyla, etki ve tepki (stimulus and response) açısından nesnel olarak betimlenebilecek gözlemlenebilir davranışsal etkinliklerle ilgilenir. Deneysel yordamı ve hayvan psikolojisi ilkelerini - kendisinin faaliyet gösterdiği alana- insana uygulamak istemişti. "İmge", "ruh" ve "bilinç" gibi kelimeler eski ruhçu felsefeden kalır. ÜU,2023 not to be circulated 42 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 43 Davranışçılık Davranışçılığın gelişimindeki kilit figürlerden biri, psikolojinin davranışa yönelik nesnel, bilimsel araştırmaya odaklanması gerektiğine inanan ve bilinç ve zihinsel süreçler üzerine yapılan çalışmaları bilim dışı olduğu gerekçesiyle reddeden Amerikalı psikolog John B. Watson'dı. Watson, çocuğun doğal yeteneği ne olursa olsun, çevresini manipüle ederek herhangi bir çocuğu, istediği herhangi bir uzman haline gelmesi için eğitebileceğini iddia etti. Davranışçılık tarihindeki bir başka önemli figür, ödül ve cezaların kullanımı yoluyla davranışı değiştirmeyi içeren edimsel koşullanma kavramını geliştiren B.F. Skinner'dı. Skinner, dil edinimi de dahil olmak üzere tüm davranışların edimsel koşullanma yoluyla açıklanabileceğine inanıyordu. ÜU,2023 not to be circulated 44 1920’ler «Psikoloji Patlaması» Sağlık ve başarının tek yolu psikoloji Psikolog Joseph Jastrow- "Zihinsel Sağlığı Koruma" köşesi 150'den fazla günlük gazetede yayınlanır Albert Wiggam "Zihninizi Keşfetme" isimli köşesi Hayvan Hakları Hareketi Halk, mutluluğun, sağlığın ve başarının tek yolunun psikoloji olduğuna ikna olmuşlardı ÜU,2023 not to be circulated 45 Davranış Kuruluştan Sonrası Neodavranışçılık (Yeni Davranışcılar) 1930'dan yaklaşık 1960'a kadar Geleneksel davranışçılığın bazı sınırlamalarına, özellikle de zihinsel süreçlerin davranıştaki rolünü açıklamadaki başarısızlığına karşı bir tepkidir. Örneğin Edward C. Tolman, davranışa rehberlik etmede bilişsel haritaların önemini vurgulayan bir davranışçılık biçimi geliştirirken, Clark Hull motivasyon ve alışkanlık gücü gibi dahili değişkenleri içeren matematiksel bir davranış modeli geliştirdi Neo-neo-davranışçılık (sosyal öğrenme teoriler) yaklaşık 1960'tan 1990’a kadar Bilişsel psikolojinin unsurlarını birleştirirken neo-davranışçılığın ilkeleri üzerine inşa edildi. Örneğin Albert Bandura, davranışta gözlemsel öğrenmenin rolünü vurgulamış ve bireylerin başkalarını gözlemleyerek yeni davranışlar öğrenebileceğini savunmuştur. Rotter kuramında ise pekiştireç bir olayın veya davranışın gelecekte ilgili pekiştireç ile takip edileceğinin beklentisinin güçlendirilmesi olarak hareket eder. Özetle, davranışçılık, gözlemlenebilir, ölçülebilir davranışa odaklanan bir psikoloji okuluyken, neo-davranışçılık ve neo-neo-davranışçılık, bilişsel psikolojinin unsurlarını ve zihinsel süreçlerin incelenmesini davranış çalışmasına dahil eder. ÜU,2023 not to be circulated 46 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 47 Bilişsel Psikoloji Bilişsel psikoloji, "dikkat, dil kullanımı, algı, problem çözme, hafıza ve öğrenme" gibi zihinsel süreçleri ve ayrıca "insanların bilgiyi nasıl işlediğini, depoladığını ve uyguladığını" inceleyen bir psikoloji dalıdır. İnsanların bilgileri nasıl edindiği, işlediği ve depoladığı ve bu bilgileri karar vermek, sorunları çözmek ve çevreleriyle etkileşim kurmak için nasıl kullandıkları ile ilgilidir. ÜU,2023 not to be circulated 48 Bilişsel Psikoloji üzerine ilk etkiler (20 yy ortaları) Yunan filozofları Plato ve Aristo, İngiliz empiristler ve çağrışımcılar- bilişsel süreçler Wilhelm Wundt- bilişsel psikolojinin habercisi (zihnin yaratıcı faaliyetleri üzerine yaptığı vurgu) Yapısalcılık zihni oluşturan elemanlar İşlevselcilik zihnin ne şekilde çalıştığı Davranışçılık- John B.Watson 1913 yılındaki bildirgesinde "Psikoloji bilinçle ilgili herşeyi başından atmalıdır. 1930’larDavranışçı E.R.Guthrie kariyerinin sonlarına doğru mekanik modeli beğenmemeye başlar ve bir uyarıcının fiziksel terimlere her zaman indirgenemeyeceğini iddia eder E.C.Tolman'ın davranışçılığı- bilişsel harita düşüncesini öne sürmüş, hayvanlara amaç atfetmiş ve gözlemlenemeyen içsel durumları işlemsel olarak tanımlama yolu olarak ara değişkenler üzerinde önemle durmuştur ÜU,2023 not to be circulated 49 Bilişsel Psikoloji üzerine ilk etkiler…devam 1956- Pozitivist filozof Rudollf Carnap da içgözleme dönüş fikri Gestalt psikolojisi- «organizasyon, yapı, ilişkiler, deneğin aktif rolü ve öğrenme ile hafızada algının önemli bir yer alması» İsveçli psikolog Jean Piaget (1896-1980)- çocuk gelişimini bilişsel yönden ele alır Fizik Zeitgeisti 20. yüzyılın ortasında Albert Einstein, Neils Bohr, Werner Heisenberg ve diğerlerinin çalışmalarının sonucu ÜU,2023 not to be circulated 50  George Miller (1920….) ve Ulrich Neisser (1928-…) Jerome Bruner (1915…) ile George Miller Harvard’da Bilişsel Araştırmalar Merkezi amaç insan zihnini araştırmak dil, hafıza, kavram oluşturma, düşünme ve gelişimsel psikoloji 1967 Ulrich Neisser- «Bilişsel Psikoloji» kitabı Bilgisayar metaforu- Amaçları "insanların hafızalarında depoladıkları ve kendilerinin cümleler kurup anlamasını, belirli deneyimlerde bulunmasını, hafızasına hükmetmesini ve yeni problemleri çözmesini sağlayan program kütüphanesini" keşfetmekti Bazı pratik faydaları: eğitimi iyileştirme, yeni teknolojilerin geliştirilmesi, bilişsel eksiklikleri ve bozuklukları tedavi etmek, karar verme ve problem çözme becerilerini geliştirme Bilişsel psikoloji kendi oluşumunu henüz tamamlamamıştır. Hareket halen gelişmekte ve tarihini oluşturmaktadır. ÜU,2023 not to be circulated 51 Gestalt Psikolojisi- Başkaldırı (20. yüzyılın başlarından ortalarına) Gestalt psikolojisinin ana alanı felsefi sorularla düşünme ve öğrenmedir. Algı çalışmalarının üzerinde yoğunlaşılmasının nedeni zamanın Zeitgeistidir. ÜU,2023 not to be circulated 52 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya- Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 53 Davranışçılıkla Mücadele Gestalt Davranışçılık Bütüncül Atomcu Molar Moleküler Öznel Nesnel Doğuştan Çevreci Bilişsel Davranışçı ÜU,2023 not to be circulated 54 Gestalt Psikoloji Gestalt psikolojisi, psikoloji alanında önemli bir etkiye sahipti ve bilişsel psikoloji ve bilişsel sinirbilim gibi sonraki birçok gelişmeye ilham verdi. Günümüzde görsel olarak çekici ve etkili ürünler yaratmak için tasarım, sanat ve reklamcılık gibi alanlarda Gestalt ilkeleri kullanılmaktadır. ÜU,2023 not to be circulated 55 Alan Teorisi: Kurt Lewin 19. yüzyıl bilimindeki eğilim, alan ilişkileri açısından düşünmek ve atomistik ve elementçi çerçeveden uzaklaşmaktı Gestalt psikologları: algı ve öğrenme Lewin: ihtiyaçlar, kişilik ve sosyal faktörler üzerinde durur. Gestalt psikologları: davranışı açıklarken fizyolojik yapılar üzerinde durur Lewin: psikolojiyi sosyal bir bilimde daha fazlası olarak görür. Lewin sistemi Gestalt hareketinin bir detaylandırılışı veya doğal sonucudur Sosyal Psikolojinin Kurucularındadır. Sosyal psikolojinin amacı insan doğasının, sosyal sınıf ya da kültür fark etmeksizin, herkesi sosyal etkiye açık kılan evrensel özelliklerini belirlemektir ÜU,2023 not to be circulated 56 Psikoanalitik (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Psikoanalitik- Freudcu teoriye atıfta bulunur Psikodinamik - Freud'un çalışmasından türetilen tüm teorileri kapsayan daha geniş terim büyük ve hala gelişen bir düşünce okulu ÜU,2023 not to be circulated 57 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 58 Psikanaliz (19 yy sonları 20 yy başları) Psikanaliz olarak da bilinen Freudcu psikoloji, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Avusturyalı doktor Sigmund Freud tarafından geliştirildi. Freud'un teorisi, insan ruhunun üç bölümden oluştuğunu öne sürdü: id (psişenin bilinçdışı, içgüdüsel kısmı), ego (psişenin bilinçli, rasyonel kısmı) ve süperego (psişenin içselleştirilmiş ahlaki ve etik standartları). toplum). Freud, psikolojik sorunların bilinçdışı çatışmalardan ve bastırılmış duygulardan kaynaklandığına ve psikanalizin amacının bu bilinçdışı süreçleri, ele alınıp çözülebilmeleri için bilince getirmek olduğuna inanıyordu. Freud'un en ünlü kavramlarından bazıları Oedipus kompleksi, baskı ve inkar savunma mekanizmaları ve psikoseksüel gelişim aşamalarını içerir. ÜU,2023 not to be circulated 59 Psikanaliz Çalışma Konusu ve Metodu Konusu: normal dışı davranışlar Diğer okullar tarafından göz ardı edilen bilinçdışı konuyu ele alır Temel metodu: klinik gözlem olup kontrollü laboratuvar deneyleri değildir. psikanalizin işlevselcilik ve davranışçılıkla bazı ortak yönleri: mekanik ruh Fechnerin psikofizik çalışmalarının etkisi Darwin'in evrim düşüncesi ÜU,2023 not to be circulated 60 Bir Terapist olarak Freud Başlıca kaygısı, insan davranışının dinamiklerini açıklamaktı. kendisini bir terapistten çok bir bilim adamı olarak görüyordu serbest çağrışım ve rüya analizi, vaka çalışmaları için bilgi toplamak amacıyla yaptığı araştırmaydı. Freud, sandalyesini psikanalitik kanepenin başına koyardı ÜU,2023 not to be circulated 61 Rekabet eden gruplar Neo- Freud ( 1920-1930’lar) Freud'un psikanalizi kurmasından 20 yıl sonra, psikanalizde rakip gruplar - Freud (ve birbiriyle) aynı fikirde değiller Getirilen büyük değişiklik, ego kavramının genişletilmesiydi. Ego, daha birincil ve kapsamlı bir role sahip olarak görülüyordu. İd’den bağımsız çalışabilir İd’den türetilmemiş kendi enerjisine sahip olma Neo-Freudcular ayrıca çocuk cinselliğinin ve Oedipus kompleksinin önemini de en aza indirdiler (biyolojik güçlere daha az vurgu) kişilikteki psikososyal güçlere vurgu ÜU,2023 not to be circulated 62 Kişilik Teorisinin Evrimi:Hümanistik Psikoloji ((20 yy ortaları)- Humanist Psikoloji 1960'larda Batı kültürünün mekanik ve materyalist yönlerine duyulan huzursuzluğu ve antipatiyi dile getirir Psikanalizin deterministik eğilimlerine karşı Davranışçıların insanları makine düzeyine indirmelerine karşı Hippiler- kişisel doyum üzerinde odaklanma, insanın mükemmelliğine inanma, şu yaşanan an ve hedonizm (kişinin haz arayıcı güdülerini doyurma) kendini açığa vurma (kişinin düşüncelerini özgürce ifade etme) eğilimi ÜU,2023 not to be circulated 63 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 64 Humanistik Psikoloji Freud, Wundt ile aynı amaca hizmet eder - bir ilham kaynağı ve karşı çıkma gücü - hümanist, davranışçılığa da karşıdır. Hümanistik psikoloji, bilinçli deneyimi, insani güçleri ve olumlu özlemleri, özgür iradeyi, insan potansiyelini vurguladı. hümanist yaklaşımın tek bir teorik kurucusu yoktur. Bir dizi paylaşılan varsayım - davranışın yalnızca bireyin öznel deneyimi aracılığıyla anlaşılabileceğine dair bir inanç ve determinizmden ziyade seçime olan inanç ÜU,2023 not to be circulated 65 Pozitif Psikoloji- (20 yy sonları) 1998'de APA başkanı Martin Seligman insan doğası ve potansiyeli hakkında daha pozitif bir fikir geliştirmeleri çağrısında bulunur. 2002 Seligman, Otantik Mutluluk: Kalıcı Bir Memnuniyet İçin Yeni Pozitif Psikolojiyi Kullanarak Kendi Potansiyelinizi Anlama (Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment) iyilik hali, mutluluk bilimi, yaşam doyumu, duygulanma, duygusal yaratıcılık, iyimserlik, umut kuramı, hayat ve mutluluk için amaç belirleme ve işte pozitif psikoloji ÜU,2023 not to be circulated 66 Ekoller Yapısalcılık (19 yy sonları)- Almanya- deterministik bakış açısı İşlevselcilik (19 yy sonları 20 yy başları)- Amerika Uygulamalı Psikoloji (19. yy sonları ve 20. yy başları)- Amerika Davranışçılık (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Amerika- deterministik Psikanaliz (19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları)- Avusturya- deterministik Gestalt psikolojisi (20. yüzyılın başlarından ortalarına)- Almanya Bilişsel psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Humanistik psikoloji (20 yy ortaları)- Amerika Positive psikoloji (20 yy sonları)- Amerika Evrimsel Psikoloji (20 yy sonları)- Amerika ÜU,2023 not to be circulated 67 Humanistik Psikoloji (20 yy ortaları) ve Pozitif Psikoloji (20 yy osonları)arasındaki farklar Hümanistik psikoloji ve pozitif psikoloji, psikoloji içinde insan deneyiminin ve refahının olumlu yönlerine odaklanan yaklaşımlardır. Bununla birlikte, iki yaklaşım arasında bazı temel farklılıklar vardır. - Hümanistik psikoloji, bireyin öznel deneyimine ve kendini gerçekleştirmesine odaklanırken, pozitif psikoloji, olumlu duyguların, karakter güçlerinin ve erdemlerin bilimsel çalışmasına odaklanır. - Hümanistik psikoloji, benlik ve kendini gerçekleştirme ile ilgilenirken, pozitif psikoloji, pozitif kurumlar ve toplulukların incelenmesiyle ilgilenir. Çünkü bu tür ortamların bireyin refahı üzerinde önemli bir etkisi olabileceğine inanır. Pozitif kurumlar ve topluluklar, bireylerin gelişmelerine ve tam potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı olabilecek destek, kaynaklar ve fırsatlar sağlayabilir. - Hümanistik psikoloji 1950'lerde ve 1960'larda gelişirken, pozitif psikoloji 1990'ların sonlarında ortaya çıkan daha yeni bir gelişmedir. - Hümanistik psikoloji daha geniştir ve Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi ve Rogers'ın kendini gerçekleştirme teorisi gibi çeşitli teorileri kapsar. Buna karşılık, pozitif psikoloji, refahın bilimsel çalışmasına ve buna katkıda bulunan faktörlere daha spesifik bir şekilde odaklanır. Genel olarak, hem hümanistik psikoloji hem de pozitif psikoloji, insan deneyiminin olumlu yönlerine odaklanırken, bu konuya farklı şekillerde yaklaşırlar ve farklı odak alanlarına sahiptirler. ÜU,2023 not to be circulated 68 Bugün Amerikan Psikoloji Derneği'nin (APA), her biri belirli bir psikoloji alanına odaklanan 54 bölümü vardır. Bu bölümler, diğerlerinin yanı sıra klinik psikoloji, gelişim psikolojisi, sosyal psikoloji, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Derneği, sporu, egzersiz ve performans psikolojisi, Gay, biseksüel ve transgender sorunları psikolojik araştırma derneği, ve nörobilim dahil olmak üzere geniş bir konu yelpazesini temsil eder. Her bölüm kendi odak alanında araştırma, eğitim ve öğretimi teşvik eder ve psikologların ağ kurmaları ve bilgi ve uzmanlıklarını paylaşmaları için bir forum sağlar. ÜU,2023 not to be circulated 69 Psikoloji biliminde son yoktur. Tamamlama yok, bitirme yok, nihai durum yok - asla bitmeyen süreç ÜU,2023 not to be circulated 70 Yapay Zeka ve Psikoloji Yapay zeka (AI) ve psikoloji, birbiriyle yakından ilişkili ve birçok yönden birbirini etkileyen iki alandır. Bir yandan psikoloji, akıllı sistemler tasarlamak için kullanılmış olan insan zihninin nasıl çalıştığına dair teoriler ve modeller sağlayarak yapay zekanın gelişimine katkıda bulunmuştur. Örneğin, algı, dikkat ve karar verme üzerine yapılan araştırmalar, kalıpları tanıyabilen ve kararlar verebilen yapay zeka sistemlerinin gelişimine katkıda bulunmuştur Öte yandan yapay zeka, zihin ve davranışı incelemek için kullanılan araç ve teknikleri sağlayarak psikoloji alanını da etkilemiştir. Örneğin, verileri analiz etmek ve insan bilişini anlamak için psikolojik araştırmalarda makine öğrenimi ve doğal dil işleme gibi yapay zeka teknikleri kullanılmıştır. Yapay zeka çalışması, insan bilişi ve davranışı hakkında çeşitli şekillerde içgörü sağlamaktadır. Örneğin AI modeller, araştırmacıların algı, dikkat, hafıza ve karar verme gibi çeşitli bilişsel süreçleri simüle ederek insan zihninin nasıl çalıştığını anlamalarına yardımcı olmaktadır. Genel olarak, yapay zeka ve psikoloji arasındaki ilişki, her alanın diğerini bilgilendirmesi ve ilerletmesi ile karşılıklı etkiye dayalıdır. ÜU,2023 not to be circulated 71 Psikolojide chatbot örnekleri Woebot: Woebot, bireylerin zihinsel sağlıklarını yönetmelerine yardımcı olmak için bilişsel-davranışçı terapi (CBT) tekniklerini kullanan bir ruh sağlığı sohbet robotudur. Kullanıcılara günlük ruh hali takibi, bilişsel-davranışçı terapi teknikleri ve kişiselleştirilmiş geri bildirim sağlar. Wysa: Wysa, kullanıcılara duygusal destek ve başa çıkma stratejileri sağlamak için yapay zeka (AI) ve makine öğrenimi tekniklerini kullanan bir ruh sağlığı sohbet robotudur. Kullanıcıların stres, endişe ve diğer zihinsel sağlık sorunlarını yönetmelerine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Koko: Koko, kullanıcılara kişiselleştirilmiş zihinsel sağlık desteği sağlamak için yapay zeka ve doğal dil işleme tekniklerini kullanan bir sohbet robotudur. Kullanıcılara sanal bir terapistle sohbet etme, ruh hallerini ve aktivitelerini takip etme ve ruh sağlıklarını yönetmeleri için kişiselleştirilmiş öneriler alma olanağı sunar. Talkspace: Talkspace, kullanıcılara lisanslı terapistlerle yazılı, görüntülü veya sesli sohbet yoluyla bağlantı kurma olanağı sunan çevrimiçi bir terapi platformudur. Ayrıca, kullanıcılara kişiselleştirilmiş ruh sağlığı desteği ve ruh sağlığı kaynakları hakkında bilgi sağlamak için yapay zeka ve doğal dil işleme tekniklerini kullanan bir sohbet robotu sunar. ÜU,2023 not to be circulated 72 Metaverse ve Psikoloji 1. Sosyal etkileşimler 2. gerçeklik algısı 3. Kimlik ve benlik 4. Ruh sağlığı Genel olarak, metaverse'nin psikoloji üzerindeki potansiyel etkileri karmaşık ve çok yönlüdür ve metaverse gelişmeye devam ederken bu etkileri incelemeye ve anlamaya devam etmek önemli olacaktır. ÜU,2023 not to be circulated 73 Metaverse'nin insan ruh sağlığı için potansiyel avantajları: Sosyal Destek Stres ve kaygı ile başa çıkma Kendini ifade etme Ruh sağlığı kaynaklarına erişim Genel olarak, metaverse ruh sağlığı için bir dizi fayda sağlama potansiyeline sahiptir, ancak metaverse'nin zihinsel sağlık için bir araç olarak potansiyel risklerini ve sınırlamalarını dikkate almak da önemlidir. ÜU,2023 not to be circulated 74 Potansiyel dezavantajları Bağımlılık Sosyal izolasyon Uykunun bozulması Siber zorbalık Genel olarak, metaverse ruh sağlığı için bir dizi fayda sağlama potansiyeline sahip olsa da, potansiyel risklerin ve sınırlamaların farkında olmak ve metaverse'yi sağlıklı ve dengeli bir şekilde kullanmak önemlidir. ÜU,2023 not to be circulated 75