Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya - First Internal Exam 2022-23 PDF

# Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya ## First Internal Exam: 2022-23 ### Dept.- Kriya Sharir - Time- 3 Hr. - Mark - 100 ### Section - B Write Eight Questions. (8x 5=40) 1. Define Immunity And Describe Humoral Immunity In Detail. 2. पाचक व भ्राजक पित्...

# Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya ## First Internal Exam: 2022-23 ### Dept.- Kriya Sharir - Time- 3 Hr. - Mark - 100 ### Section - B Write Eight Questions. (8x 5=40) 1. Define Immunity And Describe Humoral Immunity In Detail. 2. पाचक व भ्राजक पित्ताचे स्थाने व कार्ये वर्णन करा. 3. मांस धातू क्षय वृद्धी लक्षणे लिहा. 4. Describe Heart Sounds In Short. 5. WBC-Types & Functions. 6. Define Homeostasis & Describe Negative Feedback Mechanism With Example. 7. धातूंची सामान्य कार्ये लिहुन उपधातुंची नावे लिहा. 8. ऋतू व दोष संबंध स्पष्ट करा. ### Section - C Write Four Questions. (4x 10=40) 1. रक्तधातुची निरुक्ती, पर्याय, पांचभौतिक संघटन, उत्पत्ती, कार्य, क्षय-वृद्धी लक्षणे व सारता वर्णन करा. 2. वातदोष निरुक्ती, स्थान, गुण, कर्म व क्षय-वृद्धी लक्षणे वर्णन करा. 3. Define Cardiac Cycle And Events Of Cardiac Cycle In Detail. 4. Describe Properties And Functions Of RBC's And Process Of Erythropoiesis. ## First Internal Exam: 2022-23 ### Dept.- Kriya Sharir - Time- 30 Mn. - Mark's - 20 - MCQ (20X1=20) ### Section- A 1. Normal pH of blood is ---- - a) 9.9 - b) 7.4 - c) 3.5 - d) 4.5 2. - हे मांस धातूचे मुख्य कार्य आहे. - a) प्रीणन - b) जीवन - c) लेपन - d) स्नेहन 3. रक्तधातूचे प्रमाण - अंजली सांगितले आहे. - a) 8 - b) 9 - c) 4 - d) 2 4. वात संचय - ऋतुत सांगितले आहे. - a) वसंत - b) ग्रीष्म ८) हेमंत - d) वर्षा 5. 'क्षमा' हे लक्षण ---- धातुसारातेचे आहे. - a) रसधातु - b) रक्तधातु ८) मांसधातु - d) मज्जाधातु 6. Basophils cells secrets----- - a) Heparin - b) Thyroxine - c) Bile - d) Insuline 7. पराशरांच्या मतानुसार रसपासून शुक्रधातूपर्यंतच्या निर्मितीला - दिवस लागतात. - a) 1 - b) 30 - c) 7 - d) 8 8. या पित्ताला मेधाकृत पित्त असे म्हटले आहे. - a) पाचक - b) रंजक ८) साधक - d) अलोचक 9. -ælls are responsible for cellular immunity. - a) B cells - b) Thrombocyte - c) Monocyte - d) Tcell 10. गुंजाफलसदृश वर्ण - धातूचा आहे . - a) रक्त - b) मांस ८) मेद - d) रस 11. - हे रसाधातुचे प्रमुख कार्य आहे. - a) जीवन - b) प्रीणन - c) लेपन - d) स्नेहन 12. IXth blood coagulation factor is ----. - a) Calcium - b) Fibrinogen - c) Prothrombin - d) Christmas factor 13. स्वेद हा - धातूमल आहे. - a) रक्त - b) मेद - c) रस - d) मांस 14. रस धातूचे प्रमाण - अंजली आहे - a) 2 - b) 4 - c) 8 )9 15. Reaction between blood & N10 HOI forms. - a) Hemoglobin - b) Acid hematin - c) Heparin - d) Toxins 16. खलेकपोत न्याय असेही म्हणतात. - a) क्रम परिणमनपक्ष - b) पृथकपरीणमनपक्ष - c) सर्वात्मपरीणमनपक्ष ) अंशांश परीणमनपक्ष 17. मांस धातूमहाभूत प्रधान असतो - a) अग्नी - b) आप - c) पृथ्वी ) आकाश 18. शारंगधरने मज्जेचा उपधातू - सांगितला आहे. - a) दंत - b) वसा - c) केश ) त्वचा 19. When the Serum bilirubin is above 2mg/dl then this condition is called- - a) Anemia - b) Diarrhea - c) Jaundice - d) Thalassemia 20. -----power house of cell. - a) Golgi body - b) Mitochondria - c) DNA - d) Nucleus # Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya ### B.A.M.S. First year I TERM - Subject - Sanskrit & Ayurved Itihas - MCQ'S **Q. 1 Multiple Choice Questions 20*1 = 20** 1. माहेश्वरसुत्रेषु एषः प्रत्याहारः वर्गीय तृतीय वर्णानाम् अस्ति । - a) अच् - b) हल् ) जश् - d) झश् 2. अधोत्तेषु एतस्य पद संज्ञा भवति । - a) राम - b) गच्छ - c) वदति - d) न कोऽपि 3. अधोत्तेषु एतस्य संयोग संज्ञा भवति । - a) ध्द - b) क्त - c) प्त - d) इदं सर्वम् 4. एतेषां वर्णानाम् अभ्यन्तर प्रयत्न ईषद् स्पृष्टः अस्ति । - a) क्- म् वर्णाः - b) अन्तस्थ वर्णाः - c) ऊष्मवर्णाः - d) स्वराः 5. एतेषां वर्णानां वृध्दिः संज्ञा भवति । - a) आ ई ऊ - b) ए इ उ ) आ ऐ औ - d) अ इ उ 6. कश्यपसंहितेचे ग्रंथकर्ता आहेत. - a) वात्स्य - b) जीवक - c) कश्यप - d) वृध्दजीवक 7. वेदांमधील व्याख्या भागाला म्हणतात. - a) कल्प - b) शास्त्र ) ब्राह्मण - d) सूत्र 8. सुश्रुत संहितेवर हारणचंद्र यांची टिका आहे. - a) सुश्रुतार्थसंदीपन - b) आयुर्वेदरहस्यदीपिका - c) चरकन्यास - d) निबंधसंग्रह 9. शतपथब्राह्मणमध्ये अस्थिसंख्या आहे. - a) १२० - b) ५६० ) १००० - d) २२६ 10. वैदिक वाङ्मय - भागात विखुरलेले आहे. - a) २ - b) ५ ) ११ - d) ६ 11. त्रग्वेदकालीन आयुर्वेदात देवतांचे चिकित्सक - आहेत. - a) इन्द्र - b) पाणिनि - c) अश्विनिकुमार - d) रूद्र 12. रस, रक्त व सप्त धातूंचा उल्लेख अथर्ववेदात - प्रतिकात्मक शब्द आहे. - a) कृमी - b) सप्तसिंधवा ) चिकित्सा - d) औषधी 13. डल्हन यांची सुश्रुतसंहिते वरील टीका ------आहे. - a) सुश्रुतार्थसंदीपन - b) आयुर्वेदरहस्यदीपिका ) चरकन्यास - d) निबंधसंग्रह 14. चरक संहिते वरील चक्रपाणियांची टीका -------आहे. - a) चरकपञ्जिका - b) आयुर्वेदरहस्यदीपिका ) चरकन्यास - d) निबंधसंग्रह 15. उपनिषद् वेदाच्या उत्तरकाळात निर्माण झाल्यामुळे - म्हणतात. - a) कल्प - b) उपवेद ) वेदांन्त - d) आयुर्वेद 16. प्लुतस्वरस्य उच्चारणार्थं कति मात्रा समयः आवश्यकः? - a) एक मात्रा - b) द्वि मात्रा ) त्रि मात्रा - d) न कोऽपि 17. वकारस्य उच्चारणस्थानम् अस्ति । - a) कण्ठोष्ठ - b) दन्तोष्ठ ) कण्ठतालुः - d) कण्ठमूर्धा 18. अनुस्वारस्य उच्चारणस्थानम् अस्ति - a) मुखम् - b) नासिका ) कण्ठः - d) तालुः 19. महेश्वरसूत्रेषु एतेषाम् उल्लेखः नास्ति । - a) अ इ उ - b) ए ओ ऐ औ ) क्ष त्रज्ञ - d) न कोऽपि 20. संहिता नाम किम् ? - a) परः सन्निकर्षः - b) न सन्निकर्षः ) हलोऽनन्तराः - d) उप सन्निकर्षः # Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya, Kanchanwadi, Aurangabad. ### B.A.M.S. First year I TERM - Subject - Sanskrit & Ayurved Itihas - LAQ'S **Q. 2 Long Answer Question ( Any Three ) 4 * 10 = 40** 1. अधोदत्ते श्लोके रेखा‌ङ्कितानां कारकं विभक्तिं च लिखत | रोगस्तु दोषावैषम्यं, दोषसाम्यरोगता | निजागन्तुविभागेन तत्र रोगाः द्विधा स्मृताः || दर्शनस्पर्शनप्रश्नैः परीक्षेत च रोगिनम् । 2. अधोदत्तयोः श्लोकयोः अन्वयं, पदच्छेदं, भावार्थं च लिखत | - अ) व्यायामजागराध्वस्त्रीहास्यभाष्यादि साहसम् गजं सिंह इवाकर्षन् भजन्नति विनश्यति || - ब) शीतोभ्दवं दोषचयं वसन्ते विशोधयन् ग्रीष्मजमनकाले | घनात्यये वार्षिकमाशु सम्यक् प्राप्नोति रोगानृतुजान्न जातु || 3. अधोदत्तयोः श्लोकयोः अन्वयं, पदच्छेदं, भावार्थं च लिखत | - अ) सर्वोषधक्षमे देहे यूनः पुंसो जितात्मनः। अमर्मगोऽल्पहेत्वग्ररुपोऽनुपद्रवः || - ब) अतुल्यदूष्यदेशर्तुप्रकृतिः पादसम्पदि | ग्रहेष्वनुगुणेष्वेकदोषमार्गो नवः सुखः || 4. अधोदत्ते परिच्छेदे अधोरेखितानां शब्दानां परिचयं ददातु । एकदा आत्रेयः अग्निवेशेन सह मार्गे भ्रम्यति स्म उभौ अपि मध्ये आयुर्वेदस्य विषये चर्चेयतः स्म । तदा कश्चन कम्पितशिराः ततः निर्गतः । तं दृष्ट्वा अग्निवेशस्य मनसि बहुविधं चिन्तनं समागतम् | शनैः तेन गुरुः पृष्टः । गुरुवर्य ! देहिनां शिरसि हृदि च कियन्तः रोगाः प्रोक्ताः? तस्य प्रश्नं श्रुत्वा गुरुणा उक्तम् - सौम्य ! जगति अस्मिन् पञ्च शिरोरोगाः पञ्च एव हृदयामयाः दृष्टाः । ताभ्यां यदा अग्रेसृतं तदा कश्चन कफरोगी अवलोकितः । तं दृष्ट्वा अग्निवेशेन गुरुः पृष्टः- गुरुवर्य ! अनिलादीनां मानविकल्पजाः कति रोगाः ? वत्स ! अनिलादीनां रोगाः तु अनेके सन्ति । तथापि व्याधीनां षष्ठ्यधिकाः दोषमानविकल्पजाः दृष्टाः | # Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya, Kanchanwadi, Aurangabad. ### B.A.M.S. First year I TERM - Subject - Sanskrit & Ayurved Itihas - SAQ'S **Q. 1 Short Answer Question ( Any Eight ) 8 * 5 = 40** 1. अधोदत्तानां शब्दानां संपूर्णानि रूपाणि लिखत। (कश्चित् व्दौ) - अ) भानु - ब) पितृ - क) युष्मद् 2. अधोदत्तानां शब्दानां धातुरूपाणि लिखत | (कश्चित् व्दौ) - अ) पठ् (१प.प.) लट् लकार - ब) नृत् (४ प.प.) लोट् लकार - क) पूज् (१० आ.प.) लङ् लकार 3. अधोदत्तानां शब्दानां रूपाणि लिखत | - अ) वारिणि - ब) अस्माकम् - क) चिकित्सायाः - ड) संहितायाम् - इ) कामलारोगेण 4. परिभाषां लिखत - अ) आयुर्वेदः - ब) त्रिगुणम् 5. अधोदत्तानां धातुनां रूपाणि लिखत | - अ) भवति - ब) पिबतु - क) अचिन्तयत् - ड) मन्यताम् - इ) लिखेयुः 6. अव्ययानाम् उचितम् उपयोगं कुरुत । (च, अपि, इति, इव, एव) - अ) वायुः पित्तं कफः इति त्रयः दोषाः भवन्ति । - ब) पुष्पाणि वृक्षेषु सन्ति, लतासु सन्ति । - क) हिताहारम् आरोग्याय विद्याः वदन्ति | - ड) बहुशास्त्रतत्वज्ञ; प्रविणः च वैद्यः ध्वजः-- आभाति । - इ) दोषवैषम्यं ----रोगाकारणम्। 7. अधोदत्तस्य श्लोकस्य अन्वयं लिखित्वा भावार्थं लिखत | ब्रह्मा स्मृत्वाऽऽयुषो वेदं प्रजापतिमजिग्रहत् सोऽश्विनौ तौ सहस्त्राक्षं सोऽत्रिपुत्रादिकान्मुनीन् || 8. अधोदत्तस्य श्लोकस्य पदच्छेदं लिखित्वा भावार्थ लिखत | शिरोर्तीन्द्रियदौर्बल्यमन्यास्तम्भार्दितं क्षुतेः | तीक्ष्णधूमाञ्जनाघ्राणनावनार्कविलोकनैः || # Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya, Kanchanwadi, Aurangabad. ### B.A.M.S. First year I TERM - Subject - Sanskrit & Ayurved Itihas - MCQ'S **Q. 1 Multiple Choice Questions 20*1 = 20** 1. माहेश्वरसुत्रेषु एषः प्रत्याहारः वर्गीय तृतीय वर्णानाम् अस्ति । - a) अच् - b) हल् ) जश् - d) झश् 2. अधोत्तेषु एतस्य पद संज्ञा भवति । - a) राम - b) गच्छ - c) वदति - d) न कोऽपि 3. अधोत्तेषु एतस्य संयोग संज्ञा भवति । - a) ध्द - b) क्त - c) प्त - d) इदं सर्वम् 4. एतेषां वर्णानाम् अभ्यन्तर प्रयत्न ईषद् स्पृष्टः अस्ति । - a) क्- म् वर्णाः - b) अन्तस्थ वर्णाः - c) ऊष्मवर्णाः - d) स्वराः 5. एतेषां वर्णानां वृध्दिः संज्ञा भवति । - a) आ ई ऊ - b) ए इ उ ) आ ऐ औ - d) अ इ उ 6. कश्यपसंहितेचे ग्रंथकर्ता आहेत. - a) वात्स्य - b) जीवक - c) कश्यप - d) वृध्दजीवक 7. वेदांमधील व्याख्या भागाला म्हणतात. - a) कल्प - b) शास्त्र ) ब्राह्मण - d) सूत्र 8. सुश्रुत संहितेवर हारणचंद्र यांची टिका आहे. - a) सुश्रुतार्थसंदीपन - b) आयुर्वेदरहस्यदीपिका - c) चरकन्यास - d) निबंधसंग्रह 9. शतपथब्राह्मणमध्ये अस्थिसंख्या आहे. - a) १२० - b) ५६० ) १००० - d) २२६ 10. वैदिक वाङ्मय - भागात विखुरलेले आहे. - a) २ - b) ५ ) ११ - d) ६ 11. त्रग्वेदकालीन आयुर्वेदात देवतांचे चिकित्सक - आहेत. - a) इन्द्र - b) पाणिनि - c) अश्विनिकुमार - d) रूद्र 12. रस, रक्त व सप्त धातूंचा उल्लेख अथर्ववेदात - प्रतिकात्मक शब्द आहे. - a) कृमी - b) सप्तसिंधवा ) चिकित्सा - d) औषधी 13. डल्हन यांची सुश्रुतसंहिते वरील टीका ------आहे. - a) सुश्रुतार्थसंदीपन - b) आयुर्वेदरहस्यदीपिका ) चरकन्यास - d) निबंधसंग्रह 14. चरक संहिते वरील चक्रपाणियांची टीका -------आहे. - a) चरकपञ्जिका - b) आयुर्वेदरहस्यदीपिका ) चरकन्यास - d) निबंधसंग्रह 15. उपनिषद् वेदाच्या उत्तरकाळात निर्माण झाल्यामुळे - म्हणतात. - a) कल्प - b) उपवेद ) वेदांन्त - d) आयुर्वेद 16. प्लुतस्वरस्य उच्चारणार्थं कति मात्रा समयः आवश्यकः? - a) एक मात्रा - b) द्वि मात्रा ) त्रि मात्रा - d) न कोऽपि 17. वकारस्य उच्चारणस्थानम् अस्ति । - a) कण्ठोष्ठ - b) दन्तोष्ठ ) कण्ठतालुः - d) कण्ठमूर्धा 18. अनुस्वारस्य उच्चारणस्थानम् अस्ति - a) मुखम् - b) नासिका ) कण्ठः - d) तालुः 19. महेश्वरसूत्रेषु एतेषाम् उल्लेखः नास्ति । - a) अ इ उ - b) ए ओ ऐ औ ) क्ष त्रज्ञ - d) न कोऽपि 20. संहिता नाम किम् ? - a) परः सन्निकर्षः - b) न सन्निकर्षः ) हलोऽनन्तराः - d) उप सन्निकर्षः # Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya, Kanchanwadi, Aurangabad. ### B.A.M.S. First year I TERM - Subject - Sanskrit & Ayurved Itihas - LAQ'S **Q. 2 Long Answer Question ( Any Three ) 4 * 10 = 40** 1. अधोदत्ते श्लोके रेखा‌ङ्कितानां कारकं विभक्तिं च लिखत | रोगस्तु दोषावैषम्यं, दोषसाम्यरोगता | निजागन्तुविभागेन तत्र रोगाः द्विधा स्मृताः || दर्शनस्पर्शनप्रश्नैः परीक्षेत च रोगिनम् । 2. अधोदत्तयोः श्लोकयोः अन्वयं, पदच्छेदं, भावार्थं च लिखत | - अ) व्यायामजागराध्वस्त्रीहास्यभाष्यादि साहसम् गजं सिंह इवाकर्षन् भजन्नति विनश्यति || - ब) शीतोभ्दवं दोषचयं वसन्ते विशोधयन् ग्रीष्मजमनकाले | घनात्यये वार्षिकमाशु सम्यक् प्राप्नोति रोगानृतुजान्न जातु || 3. अधोदत्तयोः श्लोकयोः अन्वयं, पदच्छेदं, भावार्थं च लिखत | - अ) सर्वोषधक्षमे देहे यूनः पुंसो जितात्मनः। अमर्मगोऽल्पहेत्वग्ररुपोऽनुपद्रवः || - ब) अतुल्यदूष्यदेशर्तुप्रकृतिः पादसम्पदि | ग्रहेष्वनुगुणेष्वेकदोषमार्गो नवः सुखः || 4. अधोदत्ते परिच्छेदे अधोरेखितानां शब्दानां परिचयं ददातु । एकदा आत्रेयः अग्निवेशेन सह मार्गे भ्रम्यति स्म उभौ अपि मध्ये आयुर्वेदस्य विषये चर्चेयतः स्म । तदा कश्चन कम्पितशिराः ततः निर्गतः । तं दृष्ट्वा अग्निवेशस्य मनसि बहुविधं चिन्तनं समागतम् | शनैः तेन गुरुः पृष्टः । गुरुवर्य ! देहिनां शिरसि हृदि च कियन्तः रोगाः प्रोक्ताः? तस्य प्रश्नं श्रुत्वा गुरुणा उक्तम् - सौम्य ! जगति अस्मिन् पञ्च शिरोरोगाः पञ्च एव हृदयामयाः दृष्टाः । ताभ्यां यदा अग्रेसृतं तदा कश्चन कफरोगी अवलोकितः । तं दृष्ट्वा अग्निवेशेन गुरुः पृष्टः- गुरुवर्य ! अनिलादीनां मानविकल्पजाः कति रोगाः ? वत्स ! अनिलादीनां रोगाः तु अनेके सन्ति । तथापि व्याधीनां षष्ठ्यधिकाः दोषमानविकल्पजाः दृष्टाः | # Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya, Kanchanwadi, Aurangabad. ### B.A.M.S. First year I TERM - Subject - Sanskrit & Ayurved Itihas - SAQ'S **Q. 1 Short Answer Question ( Any Eight ) 8 * 5 = 40** 1. अधोदत्तानां शब्दानां संपूर्णानि रूपाणि लिखत। (कश्चित् व्दौ) - अ) भानु - ब) पितृ - क) युष्मद् 2. अधोदत्तानां शब्दानां धातुरूपाणि लिखत | (कश्चित् व्दौ) - अ) पठ् (१प.प.) लट् लकार - ब) नृत् (४ प.प.) लोट् लकार - क) पूज् (१० आ.प.) लङ् लकार 3. अधोदत्तानां शब्दानां रूपाणि लिखत | - अ) वारिणि - ब) अस्माकम् - क) चिकित्सायाः - ड) संहितायाम् - इ) कामलारोगेण 4. परिभाषां लिखत - अ) आयुर्वेदः - ब) त्रिगुणम् 5. अधोदत्तानां धातुनां रूपाणि लिखत | - अ) भवति - ब) पिबतु - क) अचिन्तयत् - ड) मन्यताम् - इ) लिखेयुः 6. अव्ययानाम् उचितम् उपयोगं कुरुत । (च, अपि, इति, इव, एव) - अ) वायुः पित्तं कफः इति त्रयः दोषाः भवन्ति । - ब) पुष्पाणि वृक्षेषु सन्ति, लतासु सन्ति । - क) हिताहारम् आरोग्याय विद्याः वदन्ति | - ड) बहुशास्त्रतत्वज्ञ; प्रविणः च वैद्यः ध्वजः-- आभाति । - इ) दोषवैषम्यं ----रोगाकारणम्। 7. अधोदत्तस्य श्लोकस्य अन्वयं लिखित्वा भावार्थं लिखत | ब्रह्मा स्मृत्वाऽऽयुषो वेदं प्रजापतिमजिग्रहत् सोऽश्विनौ तौ सहस्त्राक्षं सोऽत्रिपुत्रादिकान्मुनीन् || 8. अधोदत्तस्य श्लोकस्य पदच्छेदं लिखित्वा भावार्थ लिखत | शिरोर्तीन्द्रियदौर्बल्यमन्यास्तम्भार्दितं क्षुतेः | तीक्ष्णधूमाञ्जनाघ्राणनावनार्कविलोकनैः || # Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya, Kanchanwadi, Aurangabad. ### B.A.M.S. First year I TERM - Subject - Sanskrit & Ayurved Itihas - LAQ'S **Q. 2 Long Answer Question ( Any Three ) 4 * 10 = 40** 1. अधोदत्ते श्लोके रेखा‌ङ्कितानां कारकं विभक्तिं च लिखत | रोगस्तु दोषावैषम्यं, दोषसाम्यरोगता | निजागन्तुविभागेन तत्र रोगाः द्विधा स्मृताः || दर्शनस्पर्शनप्रश्नैः परीक्षेत च रोगिनम् । 2. अधोदत्तयोः श्लोकयोः अन्वयं, पदच्छेदं, भावार्थं च लिखत | - अ) व्यायामजागराध्वस्त्रीहास्यभाष्यादि साहसम् गजं सिंह इवाकर्षन् भजन्नति विनश्यति || - ब) शीतोभ्दवं दोषचयं वसन्ते विशोधयन् ग्रीष्मजमनकाले | घनात्यये वार्षिकमाशु सम्यक् प्राप्नोति रोगानृतुजान्न जातु || 3. अधोदत्तयोः श्लोकयोः अन्वयं, पदच्छेदं, भावार्थं च लिखत | - अ) सर्वोषधक्षमे देहे यूनः पुंसो जितात्मनः। अमर्मगोऽल्पहेत्वग्ररुपोऽनुपद्रवः || - ब) अतुल्यदूष्यदेशर्तुप्रकृतिः पादसम्पदि | ग्रहेष्वनुगुणेष्वेकदोषमार्गो नवः सुखः || 4. अधोदत्ते परिच्छेदे अधोरेखितानां शब्दानां परिचयं ददातु । एकदा आत्रेयः अग्निवेशेन सह मार्गे भ्रम्यति स्म उभौ अपि मध्ये आयुर्वेदस्य विषये चर्चेयतः स्म । तदा कश्चन कम्पितशिराः ततः निर्गतः । तं दृष्ट्वा अग्निवेशस्य मनसि बहुविधं चिन्तनं समागतम् | शनैः तेन गुरुः पृष्टः । गुरुवर्य ! देहिनां शिरसि हृदि च कियन्तः रोगाः प्रोक्ताः? तस्य प्रश्नं श्रुत्वा गुरुणा उक्तम् - सौम्य ! जगति अस्मिन् पञ्च शिरोरोगाः पञ्च एव हृदयामयाः दृष्टाः । ताभ्यां यदा अग्रेसृतं तदा कश्चन कफरोगी अवलोकितः । तं दृष्ट्वा अग्निवेशेन गुरुः पृष्टः- गुरुवर्य ! अनिलादीनां मानविकल्पजाः कति रोगाः ? वत्स ! अनिलादीनां रोगाः तु अनेके सन्ति । तथापि व्याधीनां षष्ठ्यधिकाः दोषमानविकल्पजाः दृष्टाः | # Chhatrapati Shahu Maharaj Shikshan Sanstha's Ayurved Mahavidyalaya & Rugnalaya, Kanchanwadi, Aurangabad. ### B.A.M.S. First year I TERM - Subject - Sanskrit & Ayurved Itihas - SAQ'S **Q. 1 Short Answer Question ( Any Eight ) 8 * 5 = 40** 1. अधोदत्तानां शब्दानां संपूर्णानि रूपाणि लिखत। (कश्चित् व्दौ) - अ) भानु - ब) पितृ - क) युष्मद् 2. अधोदत्तानां शब्दानां धातुरूपाणि लिखत | (कश्चित् व्दौ) - अ) पठ् (१प.प.) लट् लकार - ब) नृत् (४ प.प.) लोट् लकार - क) पूज् (१० आ.प.) लङ् लकार 3. अधोदत्तानां शब्दानां रूपाणि लिखत | - अ) वारिणि - ब) अस्माकम् - क) चिकित्सायाः - ड) संहितायाम् - इ) कामलारोगेण 4. परिभाषां लिखत - अ) आयुर्वेदः - ब) त्रिगुणम् 5. अधोदत्तानां धातुनां रूपाणि लिखत | - अ) भवति - ब) पिबतु - क) अचिन्तयत् - ड) मन्यताम् - इ) लिखेयुः 6. अव्ययानाम् उचितम् उपयोगं कुरुत । (च, अपि, इति, इव, एव) - अ) वायुः पित्तं कफः इति त्रयः दोषाः भ