İş Sağlığı ve Güvenliği Giriş Bilgileri PDF

İŞ SAĞLIĞI VE SAĞLIK Sadece hastalıkların GÜVENLİĞİ SAĞLIK yokluğu değil; bedenen EMNİYET ve r...

İŞ SAĞLIĞI VE SAĞLIK Sadece hastalıkların GÜVENLİĞİ SAĞLIK yokluğu değil; bedenen EMNİYET ve ruhen tam iyi olma (GÜVENLİK) halidir (DSÖ). İŞ GÜVENLİĞİ ÇEVRE (Bir tanım) İŞ İşyerlerinde; işin yapılmasıyla ilgili olarak ortaya LI SAĞ çıkan tehlikelerden ve sağlığı olumsuz İŞ SAĞLIĞI ĞI Bütün mesleklerde ve çalışma alanlarında; çalışanların etkileyebilecek koşullardan korunmayı ve daha sağlıklarının sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en emniyetli & verimli bir çalışma ortamı yüksek düzeyde olmasını sağlamak/sürdürmek, İŞ oluşturmayı hedefleyen ve bu amaçla sistemli İ çalışma koşullarını ve üretim araçlarını; ENL çalışmalar yapan bilim dalıdır. GÜV Ğİ  Sağlığa uygun hale getirmek, İŞ GÜVENLİĞİ  (Çeşitli Tanımlar) Çalışanları işin/iş ortamının zararlı İş yerlerindeki çalışma şartlarının sağlık ve etkilerinden koruyarak, iş ve çalışanın güvenlik içinde olmasını sağlayan ve iş uyumunu sağlamak üzere kurulmuş bir SAĞLIK tıp + kazaları/meslek hastalıklarının azalmasını dalıdır. İŞ GÜVENLİĞİ EMNİYET sağlayan bilim dalıdır. Sıfırlamak Teknolojik gelişmeler ve ÇEVRE Kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza sanayileşmenin artması nedeniyle her ihtimallerini ortadan kaldırmaya yönelik olarak gün çalışma alanlarında farklı İŞ SAĞLIĞI VE teknik çalışmalar yapan bilim dalıdır. Proaktif kimyasal maddeler, makine ve GÜVENLİĞİ teçhizatlar kullanılmasını İş yerlerinde, çalışanların işin yapılmasıyla ilgili gerektirmekte; bu da değişik olarak ortaya çıkacak risklerden, bedensel ve Günümüzde sorunların ortaya çıkmasına nedenfaktörü olan insan, üretimin en önemli ruhsal olarak zarar görmemesi için alınması teknolojik olmaktadır.gelişmelere paralel olarak, işyerlerinde çeşitli gereken hukuki, tıbbi ve teknik önlemleri risklerle karşılaşmaktadır. Bu riskler önce insan sağlığına, sağlamaya yönelik çalışmalardır. Multidisipliner sonra işletmeye ait her türlü mala yönelik tehditler ÇEVRE (Bir tanım) oluşturmaktadır. Yeryüzündeki canlı ve cansız her türlü varlığı kapsayan doğadır. Sanayinin gelişmesiyle, faaliyet alanlarının artması, İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler başta olmak işlemlerin karmaşıklaşması, bunların neticesinde tehlikelerin üzere bütün canlıların yaşam alanlarını çoğalması, bazı kuralların konulmasını, kanunların oluşturan, birbirleri ile etkileşim ve iletişim İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN AMACI ÇALIŞANIN KORUNMASI (Sağlık & Güvenlik) İŞLETMENİN KORUNMASI (Acil Durum Tedbirleri, Risk Değerlendirme) ÜRETİM-KALİTENİN ARTIRILMASI (Verimlilik, kalite, Zamanında Üretim)  ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ'NE (ILO) GÖRE; Dünyada her yıl iş ile ilgili hastalıklar yahut kazalar nedeniyle toplam ölüm sayısının 2.3 milyon civarında olduğunu bildirmektedir ki bu sayı her gün 6000’den fazla ölüme karşılık gelmektedir. Yıllık bazda 340 milyon kadar iş kazası ve 160 milyon civarı işe bağlı hastalık vakası meydana gelmektedir. Meslek hastalıklarına bağlı ölümlerin oranının iş kazasına bağlı ölümlerden daha fazla olduğu da bildirilmektedir. Ayrıca iş kazasına bağlı ölüm vakalarında en yüksek ölüm oranı büyük bir farkla inşaat iş kolunda gerçekleşmektedir (ILO, 2019).  İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ MALİYETLERİ İş kazası ve meslek hastalıklarının maliyetlerine bakıldığında görünmeyen maliyetlerin görünür maliyetlerden daha fazla olduğu anlaşılmaktadır.  İŞ KAZALARININ MALİYETLERİ GÖRÜNEN GİDERLER 1/3 (DOĞRUDAN) GÖRÜNMEYEN (DOLAYLI) 2/3 BUZDAĞI  İŞ KAZASI MALİYETLERİ  Tedavi  Tazminat Direkt maliyetler  Mahkeme giderleri, cezai hüküm bedelleri  SGK iş kazası ve meslek hastalığı primleri  Geçici veya sürekli iş göremezlik bedelleri  Hasar gören malzeme, tesis, ekipman onarım veya yenileme bedeli  İŞ KAZASI MALİYETLERİ  Çalışanlar ve yöneticilere ait iş kaybı İndirekt maliyetler  Üretimin aksamasının nedeni ile iş akım ve programında aksama  Yasal ödemeler: idari para cezası, yeniden eğitim bedeli ve soruşturma masrafları  Kötü imaj ve güven kaybı İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ  DÜNYADA TARİHSEL SÜREÇ  Herodot (M.Ö. 484-425) İşçilere yeterli besin verilmesini önermiştir.  Hipokrat (M.Ö. 460-370) Kurşunun zararlarını incelemiştir. Kurşun maruziyeti ile görme bozuklukları, felçler ve halsizlik arasında ilişki olduğunu belirtmiştir. Hipokrat ayrıca tıp  biliminin öncüsü kabul edilir. Plato (M.Ö. 254-184) Çalışma pozisyonlarından ileri gelen şekil bozukluklarına dikkat çekmiştir.  Juvenal (M.S. 60-140) Ayakta çalışan kişilerde oluşan varislere ve demir işçilerinin göz lezyonlarına değinmiştir.  DÜNYADA TARİHSEL SÜREÇ  Plini (M.S. 23-79) çalışma ortamındaki tehlikeli tozlardan çalışanların korunması amacıyla maske vazifesi görmek üzere başlarına torba türü bir şey geçirmelerini  Agricola (M.S. 1494-1555) ‘De Re Metallica’ önermiştir. adlı kitabı yazmıştır. Maden işçilerinde ortaya çıkan hastalıklara ve korunma yöntemlerine değinmiştir. Ayrıca toza karşı maden ocağının havalandırılmasından ve kazalardan korunma yöntemlerinden bahsetmiştir.  DÜNYADA TARİHSEL SÜREÇ  Paracelsus (M.S. 1493-1541) ‘De Morbis Metallicis’ adlı kitabında maden işçileri, baca temizleyicileri gibi işçilerde ortaya çıkan meslek hastalıklarını saptamış, bugün pnömokonyoz olarak bilinen hastalığı tarif etmiştir. ‘Meslek hastalıkları riskinin artması endüstriyel  Ayrıca ‘Her madde zehirdir, zehir gelişmenin bir sonucudur’ demiştir. olmayan madde yoktur. Zehir ile ilacı ayıran şey, dozdur.’ diyerek toksikoloji biliminin temelini atmıştır.  DÜNYADA TARİHSEL SÜREÇ  Bernardino Ramazzini (M.S. 1633-1714) İtalyan hekim Ramazzini doktorluk yaptığı şehirlerde işyerlerini ziyaret etmiş ve buradaki gözlemlerine dayanarak ‘De Morbis Artificum Diatriba’ adlı kitabını yazmıştır. Ramazzini kendi dönemindeki hemen her meslek grubuna ilişkin sağlık risklerinden ve tedbirlerden bahsetmiştir. Hatta çalışma pozisyonu, iş-işçi  Hipokrat döneminden beri hastalara sorulan uyumu gibi ergonominin temel ilkelerinden söz sorulara ‘ne iş yaparsınız? / mesleğiniz nedir?’ etmiştir. sorusunu eklemiştir. Ramazzini iş sağlığının babası olarak bilinir. DÜNYADA TARİHSEL SÜREÇ  Percivall Pott (M.S. 1714-1788) ‘Bel kemiği eğriliklerinde sık görülen alt taraf organlarındaki felçler üzerine’ adlı kitabında baca temizleyicilerinde sık karşılaşılan skrotum kanserini incelemiş, kanser nedeni olarak is üzerinde durmuştur. Bunu bir meslek hastalığı olarak nitelemiştir.  DÜNYADA TARİHSEL SÜREÇ  Robert Owen (M.S. 1771-1858) kendisine ait olan fabrikada 10 yaşından küçük hiçbir işçi çalıştırmadan, gençler ve yetişkinler için eğitimler uygulayarak, işyerinin çalışma ve çevre koşullarını düzelterek ve çalışma saatlerini azaltarak ticari başarısının halen  sürebildiğini ispatlamıştır. 1802 yılında İngiliz parlamentosunda ‘Çırakların Sağlığı ve Morali’ üzerine hazırlanan ve günlük çalışma süresini 10 saate düşüren yasanın çıkarılmasında katkı sunmuştur. DÜNYADA TARİHSEL SÜREÇ  Michael Sadler, 1832 yılında İngiliz parlamentosuna ‘Fabrikalar Yasası’ adı altında yeni bir yasa tasarısı sunmuştur ve 1833 yılında tasarı yasalaşmıştır. Bu yasa sayesinde fabrikaların denetimi için müfettiş atanması zorunlu kılınmış, 9 yaşın altındaki çocukların işe alınması ve 18 yaşından küçüklerin 12 saatten fazla çalışması yasaklanmıştır.  Ayrıca bu yasa ile iş müfettişlerine, işe giriş muayenelerini yapmak üzere doktor atama yetkisi verilmiştir. ÜLKEMİZDE TARİHSEL SÜREÇ  Dilaver Paşa Nizamnamesi (1865): Maden-i Hümayun Nazırı Dilaver Paşa’nın hazırladığı 100 maddelik tüzük, padişah tarafından onaylanmadığı için yürürlüğe girememiştir. Daha çok üretimin arttırılmasına dayalı konuları içerse de, madende çalışma koşullarının düzenlenmesi ve madende hekim bulundurulmasını öngördüğü için İSG açısından ilk yasal belge olarak kabul edilir. ÜLKEMİZDE TARİHSEL SÜREÇ  Maadin Nizamnamesi (1869): İşverenlerce iş kazalarına karşı koruyucu tedbir alınmasını, madenlerde doktor ve gerekli ilaç bulundurulmasını, iş kazası sonucu ölenlerin ailelerine tazminat ödenmesi gibi konuları içeriyor. Kaza işçinin hatası nedeniyle  151 Sayılı Ereğli meydana Havza-i5-20 gelmişse Fahmiyesi altın Maden ceza Amelesinin öngörülüyor. Hukukuna Müteallik Kanun (10.09.1921): Bu kanun ile kömür madenlerinde iş kazalarına karşı işverenlerin gerekli önlemleri almaları zorunlu hale getirilmiştir. ÜLKEMİZDE TARİHSEL SÜREÇ  1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (1930): İş sağlığı ve güvenliği yönünden önemli hükümler barındırmaktadır. İşyerlerine sağlık hizmetinin götürülmesi görüşü bu yasa ile başlamıştır. 50’den fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde hekim bulundurulması  3008 zorunluluğu Sayılı İş Kanunu da ilk olarak (16.06.1936): bu 1936- yasa ile 1967 düzenlenmiştir. yılları arasında uygulanmış olan yasa çalışma yaşamının pek çok konusuyla birlikte İSG konusunda da ilk sistemli düzenleme olarak kabul edilebilir. ÜLKEMİZDE TARİHSEL SÜREÇ  5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (31.05.2006): Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın, çalışanların sosyal güvenlikleri ile ilgili iş/işlemlerine dair kanundur. Çalışanlara özellikle maluliyet, iş göremezlik, ölüm gibi vakalar neticesinde bağlanacak tazminat ve ödenekler açısından iş kazası ve meslek hastalıklarına bu kanunda da değinilmektedir. Halihazırda yürürlüktedir. ÜLKEMİZDE TARİHSEL SÜREÇ  6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (20.06.2012): İş sağlığı ve güvenliği konusu için modern anlamdaki bağımsız kanun olarak düzenlenmiştir ve halihazırda yürürlüktedir. Biz de bu kanun kapsamında ülkemizin iş sağlığı ve güvenliği alanındaki çalışmalarını  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA FAALİYET GÖSTEREN ULUSAL VE ULUSLARARASI KURULUŞLAR ULUSLARARASI KURULUŞLAR  1919 yılında, temel çalışma hakları, örgütlenme hakkı, toplu pazarlık, fırsat eşitliği ve çalışma hayatı ile ilgili diğer konularda asgari standartlar koymak amacıyla “Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)” kurulmuştur. E Ş MİŞ L BİR ETLER L MİL ULUSLARARASI KURULUŞLAR 7 Nisan 1948’de “Dünya Sağlık Örgütü (WHO)” kurulmuştur. 7 Nisan her yıl "Dünya Sağlık Günü" olarak kutlanmaktadır. Ş MİŞ LE BİR ETLER L MİL ULUSLARARASI KURULUŞLAR International Organization occupational health and for Standardization safety assessment series ISO 45001 İŞ SAĞLIĞI VE YÖNETİM SİSTEMİ STANDARDI OHSAS 18001 yerine 12-13 Mart 2018' de İngilizce olarak yayınlandı. ULUSLARARASI KURULUŞLAR İKA N- R AME 970 1 AVRUPA AN R İK EU-0SHA A ME NG IN YA National Fire Protection Association ULUSLARARASI KURULUŞLAR İKA N R AME İNGİLİZ Institution of Occupational Safety and Health  ÜLKEMİZDEKİ KURULUŞLAR  İSGGM - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü  İSGÜM - İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü  Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı (eski- iş teftiş kurulu başkanlığı)  ÇASGEM – Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi  SGK – Sosyal Güvenlik Kurumu  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı  İşçi ve işveren kuruluşları İSGGM - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü  İş sağlığı ve güvenliği konularında, mevzuatın uygulanmasını sağlar ve mevzuat çalışması yapar,  Ulusal politikaları belirler ve bu politikalar çerçevesinde programlar hazırlar,  Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlar,  Etkin denetim sağlamak amacıyla gerekli önerilerde  Kişisel koruyucuların ve makine koruyucuların imalatını bulunur ve sonuçlarını izler, yapacak kişi ve kuruluşlara yetki verir, ithal edilecek kişisel koruyucuların ve makine koruyucuların standartlara uygunluğunu ve bu hususlarda usul ve esasları belirler.  İSGÜM - İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü  İş sağlığı ve Güvenliği alanında verilen ölçüm ve analiz hizmetleri  Sağlıklı sunar. ve güvenli iş ortamında, ulusal mevzuata uygun, ulusal ve uluslararası standartlarda hizmet verir.  İşyeri ortamının sağlık ve güvenlik açısından taşıdığı riskler konusunda araştırmalar yapılması, fiziksel maruziyet ölçülmesi ve bu konuda metod ve stratejiler geliştirilmesini sağlar.  Risk değerlendirilmesi, ergonomi, ve kişisel koruyucu donanımlar konusunda bilgilendirme ve İSGÜM hizmetleri kapsamında, merkez laboratuvarlarında yapılan gürültü, titreşim, aydınlatma, termal konfor şartları ve toz ölçümü işlemlerinin düzenli bir şekilde yapılması faaliyetlerini yürütür.  Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı (eski- iş teftiş kurulu başkanlığı)  İş teftişiyle ilgili istatistikleri tutmak, değerlendirmek, yorumlamak ve yayınlanmasını sağlamakla görevlidir.  İş Teftiş Kurulu 10 ilde oluşturulan Grup Başkanlıkları ile görevlerini yerine getirmektedir. (Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Malatya, Bursa, Erzurum, Samsun, Antalya, Zonguldak)  Gruplar, iş teftiş hizmetlerinin daha etkili ve verimli şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla gerekli görülen illerde oluşturulan çalışma birimleridir.  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi ÇASGEM ÇASGEM'in amacı; çalışma hayatı ve sosyal güvenlik konularında ulusal ve uluslararası düzeyde eğitim, araştırma, inceleme, yayın, dokümantasyon ve danışmanlık faaliyetlerinde bulunmaktır.  Sosyal Güvenlik Kurumu  Ulusal kalkınma strateji (SGK) ve politikaları ile yıllık uygulama programlarını dikkate alarak sosyal güvenlik politikalarını uygular, bu politikaların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapar.  Hizmet sunduğu gerçek ve tüzel kişileri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirir, haklarının kullanılmasını ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırır.  Sosyal güvenliğe ilişkin konularda; uluslararası gelişmeleri izler, Avrupa Birliği ve Uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapar, yabancı ülkelerle yapılacak sosyal güvenlik sözleşmelerine ilişkin gerekli çalışmaları yürütür, usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmaları uygular.  Sosyal güvenlik alanında, kamu idareleri arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlar.  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı Ülkemizde, İSG faaliyetlerinin çatısını bu iki bakanlık oluşturmaktadır.  İşçi ve İşveren Kuruluşları (Sendikalar)  1952’ de TÜRK-İŞ kuruldu, http://www.turkis.org.tr  1967’ de DİSK kuruldu, http://www.disk.org.tr  1976’ da HAK-İŞ kuruldu, http://www.hakis.org.tr  TİSK 1961 yılında İstanbul İşveren Sendikaları Birliği olarak kuruldu, 1962 yılında şu anki ismini aldı, http://www.tisk.org.tr TEŞEKKÜRL ER.