Wykład 2 - Finanse publiczne PDF

Podstawy finansów dr Marta Baraniak Finanse publiczne....finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności: gromadzenie dochodów i przychodów publicznych; wydatkowanie środków publicznych; finansowanie potr...

Podstawy finansów dr Marta Baraniak Finanse publiczne....finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności: gromadzenie dochodów i przychodów publicznych; wydatkowanie środków publicznych; finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne; zarządzanie środkami publicznymi; zarządzanie długiem publicznym; rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej…. Art. 3 Ustawy o Finansach Publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz.U. nr 157, poz. 1240 ze zm.  PODMIOTY TWORZĄCE SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH organy władzy publicznej, w tym organy administracji Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Kasa Rolniczego rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa Ubezpieczenia Społecznego, wraz z zarządzanymi przez oraz sądy i trybunały nie funduszami jednostki samorządu terytorialnego i ich związki Narodowy Fundusz Zdrowia jednostki budżetowe Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej samorządowe zakłady budżetowe Uczelnie publiczne Instytucje gospodarki budżetowej Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne Agencje wykonawcze Państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe Państwowe fundusze celowe Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego Budżet państwa to…  Minister Finansów Do 15 V Opracowanie założeń do budżetu (NBP, GUS, RCSS) Minister Finansów ustala limity wydatków Rozdysponowanie przez dysponentów limitów wydatków Opracowanie założeń Minister Finansów dokonuje weryfikacji otrzymanych planów wydatków dochodów i wydatków (wojewodowie, Minister Finansów opracowuje projekt budżetu i włącza do niego dochody i wydatki ministrowie, urzędy Kancelarii Sejmu, Senatu etc. centralne etc.) Projekt zostaje przedłożony Radzie Ministrów Ewentualne zmiany w projekcie zaproponowane przez Radę Ministrów i przyjęcie go w formie uchwały Projekt przekazany do Sejmu Do 30 IX po 7 dniach Pierwsze czytanie w Sejmie Komisja Finansów Publicznych Ostateczny kształt projektu budżetu Drugie czytanie w Sejmie + poprawki Trzecie czytanie w postaci dodatkowego sprawozdania Komisji Finansów Publicznych Uchwalenie budżetu Przesłanie uchwały do Sejmu i do Prezydenta Podpisanie uchwały przez Prezydenta  Środki publiczne Dochody publiczne Wydatki publiczne Przychody publiczne Rozchody publiczne  REDYSTRYBUCYJNA ALOKACYJNA USTROJOWA STABILIZACYJNA FUNKCJE DEMOKRATYCZNA EKONOMICZNE BUDŻETU POLITYCZNE PAŃSTWA FISKALNA PRAWNA KONTROLNA KREDYTOWA Marecki K. (red.), Podstawy finansów, PWE 2008, s. 103-104.  ALOKACYJNA KREDYTOWA FUNKCJE BUDŻETU EKONOMICZNE REDYSTRYBUCYJNA KONTROLNA PAŃSTWA STABILIZACYJNA FISKALNA  REDYSTRYBUCYJNA ALOKACYJNA USTROJOWA STABILIZACYJNA FUNKCJE DEMOKRATYCZNA EKONOMICZNE BUDŻETU POLITYCZNE PAŃSTWA FISKALNA PRAWNA KONTROLNA KREDYTOWA  USTROJOWA FUNKCJE BUDŻETU POLITYCZNE DEMOKRATYCZNA PAŃSTWA PRAWNA  REDYSTRYBUCYJNA ALOKACYJNA USTROJOWA STABILIZACYJNA FUNKCJE DEMOKRATYCZNA EKONOMICZNE BUDŻETU POLITYCZNE PAŃSTWA FISKALNA PRAWNA KONTROLNA KREDYTOWA Zasady techniczno-budżetowe równowagi (tzw. złota zasada) przejrzystości zupełności (powszechności) jawności dualizmu budżetowego gospodarności jedności realności szczegółowości jednoroczności operatywności w układzie podmiotowym uprzedniości  DOCHODY WYDATKI PODATKI KOSZTY DOTACJI BUDŻET DOCHODY NIEPODATKOWE OBSŁUGA DŁUGU PUBLICZNEGO DOCHODY Z PRYWATYZACJI OBSŁUGA STREFY BUDŻETOWEJ DOCHODY ZAGRANICZNE SUBWENCJE DLA GMIN  OPŁATY PODATEK VAT BUDŻET POŻYCZKI CŁA PODATEK AKCYZOWY KREDYTY BANKOWE WPŁATY Z ZYSKU NBP PODATEK OD GIER LOKATY INSTYTUCJI FINANSOWYCH KARY, GRZYWNY, MANDATY PODATEK PIT DYWIDENDY PODATEK CIT POZOSTAŁE  WYDATKI (KRYTERIUM DZIAŁÓW) NA OBRONĘ NARODOWĄ NA EDUKACJĘ BUDŻET NA ADMINISTRACJĘ NA OCHRONĘ ZDROWIA NA SĄDOWNICTWO NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE NA INFRASTRUKTURĘ NA ROLNICTWO NA ŚRODOWISKO POZOSTAŁE  WYDATKI (KRYTERIUM PRZEZNACZENIA) DOTACJE DO PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH OBSŁUGA DŁUGU KRAJOWEGO BUDŻET DOTACJE DO PODMIOTÓW KOMUNALNYCH OBSŁUGA ZADŁUŻENIA ZAGRANICZNEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE INWESTYCJE SUBWENCJE DLA GMIN ŚRODKI WŁASNE UE Źródło -> Dochody i wydatki BUDŻET  BUDŻET DEFICYT BUDŻETOWY DEFICYT/NADWYŻKA SEKTORA INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH ? Źródło: GUS, https://stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/ (dostęp 25/10/2024) Wykonanie budżetu 2024  Szacunkowe dane o wykonaniu budżetu państwa w 2024 r. W okresie styczeń - wrzesień 2024 roku szacunkowe wykonanie budżetu państwa wyniosło: dochody - 460.196,2 mln zł wydatki - 567.481,0 mln zł deficyt - 107.284,8 mln zł Źródło: Ministerstwo Finansów (dostęp: 25.10.2024). Źródło: Ministerstwo Finansów (dostęp: 25.10.2024). DEFICYT SEKTORA RZĄDOWEGO I SAMORZĄDOWEGO W 2023 R. W UE KRYTERIUM DEFICYTU Z MAASTRICHT DEFICYT SEKTORA RZĄDOWEGO I SAMORZĄDOWEGO W 2023 R. W UE KRYTERIUM DEFICYTU Z MAASTRICHT PROCEDURA NADMIERNEGO DEFICYTU Projekt ustawy budżetowej 2025 Założenia na 2025 rok (maj 2024) Wyszczególnienie 2024 (PROGNOZA) 2025 (PROGNOZA) PKB* 103,1 103,7 Ceny towarów i usług konsumpcyjnych 105,2 104,1 (średniorocznie)* Przeciętne wynagrodzenie brutto w gospodarce 8 007 8 579 narodowej Nominalne przeciętne wynagrodzenie brutto w 111,9 107,1 gospodarce narodowej Realne przeciętne wynagrodzenie brutto w 106,4 102,9 gospodarce narodowej Stopa bezrobocia rejestrowanego (koniec okresu)** 5,0 4,9 *Rok poprzedni = 100 **w % Założenia na 2025 rok (maj 2024) Wyszczególnienie 2024 (PROGNOZA) 2025 (PROGNOZA) Kurs walutowy* USD/PLN (średni w roku) 4,02 4,02 USD/PLN (na koniec roku) 4,02 4,02 EUR/PLN (średni w roku) 4,34 4,34 EUR/PLN (na koniec roku) 4,34 4,34 *w PLN Cały dokument Założenia do projektu budżetu państwa na rok 2024 znajdziesz tutaj -> link „Projekt ustawy budżetowej na rok 2025, przyjęty przez Radę Ministrów 28 września 2024 roku, przekazany do Sejmu RP. Pomoc poszkodowanym w wyniku powodzi jest jednym z priorytetów rządu i znalazła odzwierciedlenie w nowym projekcie budżetu. Zwiększyliśmy środki na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych do kwoty 3 mld 191 mln zł. Budżet na 2025 rok zapewnia środki na wsparcie obywateli, bezpieczeństwo i rozwój gospodarczy Polski. 28 września 2024 r. Rada Ministrów przyjęła zmiany do projektu ustawy budżetowej na 2025 rok. Nowy projekt zakłada, że dochody budżetu państwa wzrosną o 230 mln zł w stosunku do pierwotnego projektu, do poziomu 632 mld 848,2 mln zł. Łączna kwota wydatków budżetu państwa pozostanie bez zmian, na poziomie 921 mld 618,2 mln zł. Deficyt budżetu państwa będzie mniejszy o 230 mln zł w stosunku do pierwotnego projektu i wyniesie 288 mld 770 mln zł.” Źródło: Ministerstwo Finansów (dostęp 25/10/2024). Dług publiczny to… Źródło: GUS, https://stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/ (dostęp 25/10/2024) Podatek nieodpłatny przymusowy Podatek bezzwrotny powszechny "Nie ma dobrych podatków, są tylko mniej złe." Jean-Baptiste Say Struktura podatku Podatek Podmiot Przedmiot Podstawa Skala podatku Ulgi podatkowe podatku podatku opodatkowania Rodzaje podatków Podatki dochodowe pośrednie przychodowe bezpośrednie majątkowe konsumpcyjne Marta Kluzek, Dorota Wiśniewska, Krzysztof Waliszewski (red.),Finansomania. Podstawy wiedzy o finansach, 2021, s. 24.  Podatki bezpośrednie pośrednie PIT, CIT VAT od spadków i darowizn akcyzowy od czynności cywilnoprawnych od gier rolny leśny od nieruchomości od środków transportowych tonażowy od wydobycia niektórych kopalin  Art. 27, ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Podatki bezpośrednie pośrednie PIT, CIT VAT od spadków i darowizn akcyzowy od czynności cywilnoprawnych od gier rolny Art. 19, ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych: leśny od nieruchomości od środków transportowych tonażowy od wydobycia niektórych kopalin  Podatki bezpośrednie pośrednie PIT, CIT VAT od spadków i darowizn akcyzowy od czynności cywilnoprawnych od gier rolny leśny od nieruchomości od środków transportowych tonażowy od wydobycia niektórych kopalin  Podatki bezpośrednie pośrednie PIT, CIT VAT od spadków i darowizn akcyzowy od czynności cywilnoprawnych od gier Art. 41, ust. 1 Ustawy o podatku od towarów i usług: rolny leśny od nieruchomości od środków transportowych tonażowy od wydobycia niektórych kopalin Źródło: https://ideologia.pl/jakie-podatki-placimy-w-polsce/ Krzywa Laffera dochody budżetu B max A C max stawka podatkowa Dzień Wolności Podatkowej Rok Dzień Wolności Podatkowej Rok Dzień Wolności Podatkowej 1994 1 lipca 2009 14 czerwca 1995 6 lipca 2010 23 czerwca 1996 4 lipca 2011 24 czerwca 1997 28 czerwca 2012 21 czerwca 1998 22 czerwca 2013 22 czerwca 1999 16 czerwca 2014 14 czerwca 2000 16 czerwca 2015 11 czerwca 2001 18 czerwca 2016 15 czerwca 2002 24 czerwca 2017 9 czerwca 2003 28 czerwca 2018 6 czerwca 2004 24 czerwca 2019 8 czerwca 2005 23 czerwca 2020 10 czerwca 2006 24 czerwca 2021 22 czerwca 2007 16 czerwca 2022 13 czerwca 2008 14 czerwca 2023 21 czerwca 2024 28 CZERWCA  CENA BENZYNY: 6 ZŁ/LITR CENA NETTO: 44 % OPŁATA EMISYJNA: 2 % OPŁATA PALIWOWA: 3 % MARŻA: 6 % VAT: 19 % AKCYZA: 26 % Do poczytania…