Wykład 1 - Zasoby Energetyczne w Stosunkach Międzynarodowych PDF

Region poradziecki w stosunkach międzynarodowych Obszar poradziecki w stosunkach międzynarodowych Problematyka energetyczna w stosunkach międzynarodowych – zasoby energetyczne, obok terytorium, są elementem świadczącym o sile państwa na arenie międzynarodowej. Znaczenie tematu – polityka energ...

Region poradziecki w stosunkach międzynarodowych Obszar poradziecki w stosunkach międzynarodowych Problematyka energetyczna w stosunkach międzynarodowych – zasoby energetyczne, obok terytorium, są elementem świadczącym o sile państwa na arenie międzynarodowej. Znaczenie tematu – polityka energetyczna Rosji w ciągu ostatnich 25 lat doprowadziła do rosyjsko-ukraińskiej wojny w 2022 roku. Obfitość zasobów energetycznych: Wpływa na sytuację ekonomiczną państwa. Może stanowić podstawę do tworzenia polityki oddziaływania na stosunki międzynarodowe. Doktryna Falina-Kwicińskiego („gaz zamiast czołgów”): Sformułowana pod koniec istnienia Związku Radzieckiego. Doktryna zakłada, że wpływy militarne Związku Radzieckiego na terytoriach krajów byłego bloku wschodniego nie będą mogły być kontynuowane z powodu upadku gospodarki i potencjału wojskowego ZSRR. Doktryna przewiduje, że kontrola militarna nad Europą Wschodnią zostanie zastąpiona kontrolą dostaw ropy naftowej i gazu dla każdej gospodarki. Zakłada również, że kraje tzw. bliskiej zagranicy będą zależne od dostaw ropy naftowej i gazu z Rosji. Bliska zagranica – określenie byłych republik ZSRR. Państwo to gaz i ropa naftowa Władimir Putin – kandydat nauk ekonomicznych. Putin pisał, że „ostateczną walutą, którą rosyjski urzędnik może dysponować, są zasoby naturalne”. Zasoby naturalne to podstawowa gwarancja na wypadek każdego kryzysu i plan awaryjny w przypadku katastrofy. Zasoby naturalne to źródło i napęd odrodzenia gospodarczego i politycznego Rosji. W tym czasie Putin zapoznał się z doktryną Falina-Kwicyńskiego, według której Rosja mogłaby powrócić do wielkiej gry geopolitycznej, czyniąc Zachód zależnym od swoich zasobów. Rosja jako „energetyczne supermocarstwo” 2006 – idea „energetycznego supermocarstwa”; zjazd partii „Jedna Rosja” Autor: doradca prezydenta Władisław Surkow Koncepcja „energetycznego supermocarstwa”: odrzucenie roli pasywnego „surowcowego dodatku” rozwiniętego świata, przekształcenie Rosji w aktywnego, pełnoprawnego uczestnika światowej polityki energetycznej. Potencjał surowcowy: główne narzędzie odbudowy międzynarodowej pozycji Rosji, ważne narzędzie polityki zagranicznej. Strategia energetyczna Federacji Rosyjskiej do 2020 roku „Rosja dysponuje znacznymi zasobami surowców energetycznych oraz potężnym sektorem paliwowo-energetycznym, który stanowi podstawę rozwoju gospodarki oraz narzędzie polityki wewnętrznej i zagranicznej. Pozycja na światowych rynkach energetycznych w znacznym stopniu określa geopolityczny wpływ państwa”. W celu realizacji strategii w Europie Rosja dążyła do: 1.Stworzenia nowego porządku gazowego – rynku z uprzywilejowaną pozycją producenta (decyzje o budowie nowych gazociągów w Europie). 2.Zawierania długoterminowych kontraktów – co zmniejsza bodźce do dostaw od nowych producentów oraz do budowy nowych tras transportowych. Doktryna Falina-Kwicyńskiego opierała się na dwóch mechanizmach: Istotne było powiązanie ceny gazu w kontrakcie z Gazpromem z polityką zagraniczną kraju-konsumenta: „Premia za posłuszeństwo” dla krajów przychylnych Rosji. „Opcja atomowa” – czasowe wstrzymanie dostaw surowców w okresie grzewczym. Przejście na bardziej agresywny poziom doktryny Falina- Kwiczyńskiego Doktryna „Gaz zamiast czołgów” przekształciła się w „gaz i czołgi” (2022). 24 lutego 2022 roku doktryna Falina-Kwicyńskiego oficjalnie załamała się pod ciężarem własnego sukcesu. Kryzys energetyczny (2021/2022), który miał zmusić Europę do uległości wobec szantażu Kremla, doprowadził do odrzucenia przez nią rosyjskiej zależności, do której prawdopodobnie nie wróci w przyszłości. Federacja Rosyjska Jeden z największych producentów i eksporterów ropy naftowej oraz gazu ziemnego. Sektor energetyczny (ropa i gaz) – podstawa rosyjskiej gospodarki. Główna odpowiedzialność za generowanie dochodów z sektora naftowo-gazowego spoczywa na przemyśle naftowym. Przemysł naftowy – napęd rosyjskiej gospodarki. Poziom zależności rosyjskiej gospodarki od sektora naftowego zaczął rosnąć wraz z objęciem urzędu prezydenta Federacji Rosyjskiej przez Władimira Putina w 2000 roku. Pierwsze dwie kadencje prezydenckie Putina zbiegły się z okresem wysokich cen ropy naftowej na światowych rynkach – od 25 dolarów za baryłkę w 2000 roku do 125 dolarów za baryłkę w 2008 roku. Federacja Rosyjska Prezydentura Putina (dwie kadencje: 2000–2008) – okres wzrostu cen ropy naftowej: Cena baryłki ropy w 2000 roku – 25 dolarów Cena baryłki ropy w 2008 roku – 125 dolarów Rosja eksportuje 2/3 wydobywanej ropy. Dochody z eksportu ropy naftowej i produktów ropopochodnych: 2000 rok – 36 miliardów dolarów 2008 rok – 241 miliardów dolarów 2013 rok – 280 miliardów dolarów Rola rosyjskich zasobów energetycznych w kształtowaniu polityki międzynarodowej: Ropa naftowa: Fundament rosyjskiej gospodarki. Dochody ze sprzedaży ropy naftowej utrzymywały rosyjską gospodarkę w dobrej kondycji przez wiele lat. Ropa naftowa – sprzedawana na światowym rynku z relatywnie niewielkim udziałem transportu rurociągowego (transport koleją, tankowcami) – nie mogła stać się narzędziem prowadzenia międzynarodowej polityki Rosji. Gaz ziemny – broń wykorzystywana przez Rosję w prowadzeniu polityki międzynarodowej Gaz ziemny – surowiec ściśle powiązany z transportem rurociągowym. W ostatnich latach rośnie znaczenie skroplonego gazu ziemnego (LNG). 75% gazu dostarczanego do Europy jest transportowane rurociągami, reszta – jako LNG tankowcami.