Temel Afet Bilgisi 2. 6. ve 7. Hafta - PDF

AFET YÖNETİMİ AFET YÖNETİMİ  ““ Dünyanın Dünyanın oluştuğu oluştuğu 4.6 4.6 milyar milyar yıldan yıldan beri beri sayısız sayısız kez kez t...

AFET YÖNETİMİ AFET YÖNETİMİ  ““ Dünyanın Dünyanın oluştuğu oluştuğu 4.6 4.6 milyar milyar yıldan yıldan beri beri sayısız sayısız kez kez tekrarlanan tekrarlanan depremler, depremler, heyelanlar, heyelanlar, su su baskınları, baskınları, volkanik volkanik patlamalar, patlamalar, ) ; kasırgalar, kasırgalar, hortumlar hortumlar aslında aslında gezegenimize gezegenimize şimdiki şimdiki çehresini çehresini veren veren sıradan sıradan olaylardır” olaylardır” AFET NEDİR? AFET NEDİR?  AFET KELİMESİNİN AFET KELİMESİNİN KÖKENİ KÖKENİ » Eski Fransızcada “desastre”, désastre Eski İtalyancada ise “disastro” disastro kelimesinden türeyen Afet terimi Yunan mitolojisinde “kötü yıldız” anlamında kötü yıldız disaster kelimesinden türemiştir. Burada “dis” disaster dis ön eki kötü, olumsuz; “aster” aster ise “yıldız” yıldız anlamına gelmektedir. * Büyük olasılıkla bu terim, Dünya'ya düşen ve zarar veren bir gök cisminden kökenlenir,  AFET NEDİR? AFET NEDİR? * Toplumun Toplumun tamamı tamamı veya veya belli belli kesimleri kesimleri için için fiziksel, fiziksel, ekonomik ekonomik ve sosyal ve sosyal kayıplar kayıplar doğuran, doğuran, Normal Normal hayatı hayatı ve ve insan insan faaliyetlerini faaliyetlerini durduran durduran veya veya kesintiye kesintiye uğratan, uğratan, Etkilenen Etkilenen toplumun toplumun baş baş etme etme kapasitesinin kapasitesinin yeterli yeterli olmadığı olmadığı doğa, teknoloji doğa, teknoloji veya veya insan insan kaynaklı kaynaklı olay. olay. AFET BİR OLAYIN AFET BİR OLAYIN KENDİSİ KENDİSİ DEĞİL DEĞİL DOĞURDUĞU SONUÇTUR! DOĞURDUĞU SONUÇTUR! Afet İhtiyaç Afet= İhtiyaç >> Kaynaklar Kaynaklar Afet- Gereken Afet= Gereken Müdahale Müdahale >> Yapılan Yapılan Müdahale Müdahale Depremin büyüklüğü Depremin büyüklüğü ve ve şiddeti şiddeti ?? » “Şili’de “Şili'de 7.0 7.0 şiddetinde şiddetinde bir bir deprem deorem meydana meydana geldi.” geldi.” » “Şili’de “Şili'de 7.0 7.0 büyüklüğünde büyüklüğünde bir bir deprem deorem meydana meydana geldi.” geldi.”  * Depremin Depremin büyüklüğü; büyüklüğü; deprem deprem sırasında sırasında açığa açığa çıkan enerjinin çıkan enerjinin bir bir ölçüsü ölçüsü olarak olarak tanımlanmaktadır. (Richter tanımlanmaktadır. (Richter Ölçeği) Ölçeği) * Depremin Depremin şiddeti; şiddeti; onun onun yapılar, yapılar, doğa doğa ve ve insanlar üzerindeki insanlar üzerindeki etkilerinin etkilerinin bir bir ölçüsüdür. (Örn. ölçüsüdür. (Örn. Mercalli Mercalli Cetveli) Cetveli)  AFETİN ŞİDDETİNE AFETİN ŞİDDETİNE ETKİ ETKİ EDEN EDEN FAKTÖRLER FAKTÖRLER Olayın fiziksel Olayın fiziksel büyüklüğü, büyüklüğü, Olayın yerleşme Olayın yerleşme alanlarına alanlarına olanolan uzaklığı, uzaklığı, Fakirlik ve Fakirlik ve az az gelişmişlik, gelişmişlik, Hızlı nüfus Hızlı nüfus artışı, artışı, Hızlı ve Hızlı ve denetimsiz denetimsiz sanayileşme, sanayileşme, Ormanların ve Ormanların ve çevrenin çevrenin tahribi tahribi veya veya yanlış yanlış kullanımı, kullanımı, Bilgisizlik ve Bilgisizlik ve eğitim eğitim eksikliği, eksikliği, Toplumun afete Toplumun afete hazır hazır olma olma düzeyi düzeyi  Afet Seviye Afet Seviye Etki Etki Derecesi Derecesi 51, 52, S3 S1, S2, 53 ve ve S4 olmak üzere S4 olmak üzere dört dört seviye seviye vardır: vardır: S1: S1: Yerel Yerel imkanların imkanların yeterli yeterli olduğu olduğu seviyedir. seviyedir. S2: 52: Destek Destek illerin illerin takviyesine takviyesine ihtiyaç ihtiyaç duyulduğu duyulduğu 53: Ulusal S3: Ulusal desteğe desteğe ihtiyaç ihtiyaç duyulduğu duyulduğu S4: S4: Uluslararası Uluslararası destek destek ihtiyacı ihtiyacı olduğu olduğu anlamına anlamına gelir. gelir.  ACİL DURUM ACİL DURUM NEDİR? NEDİR? * Büyük, Büyük, fakat fakat genellikle genellikle yerel yerel imkânlarla imkânlarla baş baş edilebilen edilebilen çapta, çapta, ivedilik gerektiren ivedilik gerektiren tüm tüm durum durum veve hâller. hâller. Acil durum Acil durum olarak olarak sayılabilecek sayılabilecek olaylar: olaylar: —– Yangınlar Yangınlar (Kimyasallara (Kimyasallara sirayet sirayet etmiş etmiş veya veya etme etme riski riski bulunan bulunan durumlar) durumlar) —– Patlamalar Patlamalar —– Zincirleme Zincirleme trafik trafik kazaları kazaları —– Çatışmalar Çatışmalar —– Sızıntı Sızıntı ya ya da da kirliliğe kirliliğe yol yol açan açan diğer diğer olaylar. olaylar.  ACİL DURUM ACİL DURUM PLANLAMASI PLANLAMASI İnsanın İnsanın canı canı ve ve malıyla malıyla diğer diğer aktivitelerinin, aktivitelerinin, olağan olağan dışı dışı olayların sonuçlarından olayların sonuçlarından en en az az kayıp kayıp veve zararla kurtulabilmesi zararla kurtulabilmesi için yapılması için yapılması gereken gereken iş iş ve ve işlemlerin, işlemlerin, Olaylar Olaylar olmadan olmadan önce önce planlaması planlaması ve ve Olay Olay sırasında; sırasında; zamanında, zamanında, hızlı hızlı ve ve etkili etkili bir bir şekilde şekilde uygulanmasını gerektiren uygulanmasını gerektiren tüm tüm faaliyetler. faaliyetler.  AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI | AFETLER AFETLER | | Doğa Doğa Teknoloji Teknoloji İnsan İnsan Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı | | | | Meteorolojik Meteorolojik Jeolojik Jeolojik Hidrolojik Hidrolojik Biyolojik Biyolojik Klimatolojik Klimatolojik | | | ) AFETLER DOĞAL AFETLER DOĞAL MIDIR? MIDIR? Doğa-kaynaklı afetler Doğa-kaynaklı afetler terimini kullanalım!  AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI Jeoloji Kökenli Jeoloji Kökenli Afetler: Afetler: —– Deprem Deprem —– Heyelan Heyelan —– Kaya Kaya düşmesi düşmesi —– Yanardağ Yanardağ Patlaması Patlaması —– Çamur Çamur akması akması —– Yer Yer çöküntüsü çöküntüsü —– Tsunami Isunami  AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI Meteorolojik Kökenli Meteorolojik Kökenli Afetler: Afetler: —– Sel, Sel, şiddetli şiddetli yağış, yağış, dolu dolu —– Çığ ÇIğ —– Fırtına, Fırtına, kasırga, kasırga, hortum hortum —– Aşırı Aşırı soğuk, soğuk, don don —– İklim değişikliği İklim değişikliği —– Erozyon Erozyon —– Yıldırım Yıldırım —– Sıcak hava Sıcak hava —– Göktaşı düşmesi Göktaşı düşmesi —– Kuraklık Kuraklık  AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI Biyoloji Kökenli Biyoloji Kökenli Afetler: Afetler: —– Orman Orman Yangınları Yangınları —– Salgınlar Salgınlar —– Böcek Böcek istilası istilası  AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI Klimatolojik Kökenli Klimatolojik Kökenli Afetler: Afetler: —– Sıcak Sıcak dalgası, dalgası, soğuk soğuk dalgası, dalgası, kuraklık, kuraklık, dolu, dolu, hortum, hortum, yıldırım, kasırga, yıldırım, kasırga, tayfun, tayfun, sel, sel, siklonlar, siklonlar, tornado, tornado, tipi, tipi, çığ, çığ, aşırı kar aşırı kar yağışları, yağışları, asit asit yağmurları, yağmurları, sis, sis, buzlanma, buzlanma, hava hava kirliliği, orman kirliliği, orman yangınları yangınları gibi gibi iklim iklim koşullarıyla koşullarıyla ilgili ilgili afet. afet.  AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI Teknoloji Kaynaklı Teknoloji Kaynaklı Afetler: Afetler: —– KBRN KBRN saldırı saldırı ve ve kazaları kazaları —– Kimyasal Kimyasal patlamalar patlamalar | AFETLER AFETLER kirliliği Radyasyon kirliliği —– Radyasyon —– Yangınlar Yangınlar Doğa Doğa Teknoloji Teknoloji İnsan İnsan —– Sera Sera etkisi etkisi Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı —– Baraj Baraj kazaları kazaları —– Gemi, Gemi, tanker tanker kazaları kazaları  AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI İnsan Kaynaklı İnsan Kaynaklı :: —– Taşımacılık Taşımacılık ve ve ulaşım ulaşım kazaları kazaları —– Hava Hava kirliliği kirliliği | AFETLER AFETLER —– Asit Asit yağmurları yağmurları —– Orman Orman yangını yangını Doğa Doğa Teknoloji Teknoloji İnsan İnsan —– Savaş Savaş Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı Kaynaklı —– Terörizm Terörizm —– Su Su kirliliği kirliliği —– Toprak Toprak kirliliği kirliliği  AFETLERİN ÖZELLİKLERİ AFETLERİN ÖZELLİKLERİ 1. Çeşitli güç Çeşitli güç ve ve çeşitlikte çeşitlikte olurlar. olurlar. PR 2. Alt yapıyı Alt yapıyı bozarlar. bozarlar. ŞokŞok tesiri tesiri yaratırlar. yaratırlar. PEWN 3. Ölüm, sakatlık Ölüm, sakatlık gibi gibi sonuçlar sonuçlar doğururlar. doğururlar. 4. Bulaşıcı ve Bulaşıcı ve salgın salgın hastalıkların hastalıkların çıkmasına çıkmasına neden neden olurlar. olurlar. 5. Bölgenin ekonomik Bölgenin ekonomik yapısını yapısını bozarlar. bozarlar. MU 6. Devletin planladığı Devletin planladığı yatırımları yatırımları geciktirirler. geciktirirler.  Küresel Yokoluşlar Küresel Yokoluşlar Fosil kayıtlar, Dürya tarihinde beş büyük kitlesel yokoluşu kapsam ve etkileriyle öne çıkarıyor. Permiyen sonundaki, yaşamı neredeyse sıfırlarken, Kretase sonundaki de dinozorları yok ederek memelilere yolu açtı. EN o Ş © g & © © O) » $ S* £ Pp E 6004 n 6 E—- GÖN - ü Ke M7 Çam G 405 z e co İÜY İOrdovisyen sonu| — 3 | eo gm en J03u peri 1) — 5 7 1084 in E— © pi. o al ü 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Milyon yıl önce  Afetler Artıyor mu? 11- Gözlem Gözlem ve ve kayıt kayıt sayısında sayısında bir bir artış artış pa Hızla artan 2- Hızla artan Dünya Dünya nüfusu nüfusu 3- Belli bölgelerde 3- Belli bölgelerde yoğunlaşan yoğunlaşan insan insan toplulukları toplulukları 4-4- Kirlenmeye Kirlenmeye ve ve yok yok olmaya olmaya başlayan başlayan doğal doğal alanlar alanlar 55- Kötüleşen Kötüleşen sosyo-ekonomik sosyo-ekonomik koşullar koşullar -YOKSULLUK -YOKSULLUK  NutTusu I milyonu geçen mega şehirler > a —— ese sai, —um | en, er e "EŞ — E Bİ a e, ir ; 1800'lü yılların 1800’lü yılların başında başında Dünya Dünya nüfusunun nüfusunun % © 3’ü 3'ü şehirlerde şehirlerde yaşarken, yaşarken, 2010'larda bu 2010’larda bu oran oran % © 50’yi 50'yi geçmektedir. geçmektedir. Kaynak: Birleşmiş Kaynak: Birleşmiş Milletler Milletler Nüfus Nüfus Fonu Fonu 1900-2012 yılları arasında Dünyadaki doğa afetlerinin sayısı Number of natural disasters reported 1900 - 2012 EM-DAT The OFDACRED imematlonal Disaster Database - Www emizt be - Unnershs Caoliave de Lowwain, Srussels - Belgium  Dünya Nüfusu 10,000 10,000 yıl yıl önce (Holosen başı)……....................……....5 (ya önce(Holosenbaşı)...............................5 (ya da15) da15) milyon milyon 5000 yıl önce (20 kat arttı)…………….……………………….……..100 5000yılönce(20katarttı)................................... 100 milyon milyon 300 yıl önce………………………………….…………………………........500 300yılönce..........................1.00 eee 500 milyon milyon 1850 yılında…...……………………….…………………………….…………..1 185Oyılında.............................. 1... eee 1 milyar milyar 1927 yılında…………………………….………………………………….……..2 1927yılında............................. 1100000 enes 2 milyar milyar 1961 yılında……………………………………………………………….……...3 1961yılında................................ eme 3 milyar milyar 1971 yılında…………………………….………………….…….………............4 saanen 4 milyar 1971Iyılında............................... 1010000 eee milyar 1987 yılında………………………….………………………………….………..5 1987yılında............................... 000 5 milyar milyar 1999yılındâ............................................. 1999 yılında………………………………………………………………....……66 milyar milyar 20l1yılında...................................... 2011 yılında…………………………………………………………………...….7 ee 7 milyar milyar 2020Oyılında....................................... 2020 11.1 ee yılında……………………………………………....………………………. 8 milyar 8 milyar Kaynak: Birleşmiş Kaynak: Birleşmiş Milletler Milletler Nüfus Nüfus Fonu Fonu Volkan 59 460 > Kütle 183 9.717 Çi Hareketi Hareketi Kuraklık | | 235 20.251 (fresk j NE Sel 57.027 SR Fırna ye 47365 (eee Sel — - Tsunami Türlere göre 2006-2015 yılları arasında yaşanan Türlere göre 2006-2015 yılları arasında yaşanan doğal afet sayısı doğal afetlerdeki can kaybı MEVA AFRİKA KUZEY VE GÜNEY AVRUPA AVUSTRALYA AMERİKA Kıtalara göre 2006-2015 yılları arasında yaşanan doğal afet sayısı  2016 Yılı Doğa Kaynaklı Afetleri (Tüm Dünya) (Tüm Dünya) Dünyadaki Afet Türlerinin Aylara Göre Dağılımı (2016YIlı) Sayısı Afet Ocak oOŞubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım (o Aralık m Deprem/Tsunami gsSel/Su Baskını Oo şaŞiddetli Fırtına (o anil e Saian > >... e Veri * Kıtaların Kıtaların hareketi hareketi çoğunlukla çoğunlukla gözle gözle göremeyecek göremeyecek kadar kadar yavastır. yavastır.  Litosferdeki Litosferdeki hareketler hareketler çoğunlukla çoğunlukla gözle gözle göremeyecek göremeyecek kadar kadar yavaştır. yavaştır. Bu Bu hareketler hareketler dağları dağları ve ve kıtaları kıtaları oluşturur. oluşturur. 4 Litosfer  FAY FAY Yer Yer kabuğunu kabuğunu oluşturan oluşturan levhaların levhaların hareketleri hareketleri sonucu sonucu oluşan oluşan gerilme ve gerilme ve sıkışmalar, sıkışmalar, yer yer kabuğunun kabuğunun bazı bazı bölümlerinde bölümlerinde yüzyıllar boyunca yüzyıllar boyunca enerji enerji biriktirir. biriktirir. Bu Bu enerjiler enerjiler zaman zaman zaman zaman ortaya ortaya çıkar. çıkar. Yer Yer kabuğundaki kabuğundaki bu bu hareketli hareketli kesimlere kesimlere FAYFAY adı adı verilir. verilir. Fayların Fayların büyük büyük bir bir bölümü bölümü levhalevha sınırlarında sınırlarında ya ya da da yakınında yakınında ortaya çıkar. ortaya çıkar. Faylar, Faylar, kayanın kayanın kırılgan kırılgan özelliği özelliği olmasından olmasından dolayı dolayı yüksek yüksek basınç (gerilme, basınç (gerilme, sıkışma sıkışma veya veya bükülme) bükülme) altında altında kırılmasıyla kırılmasıyla oluşur. oluşur. Fayların Fayların hareketli hareketli olduğu olduğu bölgelere“AktifFayKuşağı”adı bölgelere“AktifFayKuşağı”adı verilir verilir  Yerdeğiştirme | ». Mig “. YARİ *...*.. Şi”... Na e Sİ.: İN. By” * ri..... YY DA. ©. er....,. *dan. -.... ee —. die.. *.de ii. N 3 Tü). Er*, Ge » ou». v.d.* ». 9- e zi Li 7 “ #0 p.. Yar. A. "... > » “e sd Ne.... ». * ». Ş “op Wax Yü ZN 0.... ö 012. ba n pi Fay  Faylar genellikle Faylar genellikle hareket hareket yönlerine yönlerine göre göre isimlendirilirler. isimlendirilirler. * Daha Daha çok çok yatay yatay hareket hareket sonucu sonucu meydana meydana gelen gelen faylara faylara “Doğrultu Atımlı “Doğrultu Atımlı Fay” Fay” denir. denir. * Fayın Fayın oluşturduğu oluşturduğu iki iki ayrı ayrı blokun blokun birbirlerine birbirlerine göregöre sağa sağa veya veya sola hareketlerinden sola hareketlerinden bahsedile bahsedile bilinir bilinir ki ki bunlar bunlar sağ sag veya veya sol sol yönlü doğrultu yönlü doğrultu atımlı atımlı fay fay olarak olarak isimlendirilir. isimlendirilir. * Kuzey Kuzey Anadolu Anadolu fayı fayı sağ sag yönlü yönlü doğrultu doğrultu atımlı atımlı faya faya bir bir örnektir. örnektir. Ça..s : EE e RL Y Eİ “R 19” İP İİ me a la GER e şi. e.. yu. LA. e eg. LE SE Si e |.. Lİ ö. iii ii ELER. e.*... çi di LA Li mi LR öc.... w— #. ei #. i.e. Je" p “ m i ag,. e “e, * Düşey hareketlerle Düşey hareketlerle meydana meydana gelen gelen faylara faylara da da “Eğim “Eğim Atımlı Atımlı Fay” Fay” denir. Fayların denir. Fayların çoğunda çoğunda hem hem yatay, yatay, hem hem düşey düşey hareket hareket bulunabilir. bulunabilir.  Normal faylanma Normal faylanma sırasındaki sırasındaki blok blok çökmesine “Graben” çökmesine “Graben” (Çöküntü) (Çöküntü) denir. denir. Eni e Sean li Gen fÇöküü İki ayrı İki ayrı faylanma faylanma arasında arasında yükselti yükselti bloku bloku kalmasına “Horst” kalmasına “Horst” (Yükselti) (Yükselti) denir. denir. / d A “— > Horst (Yükselti)  DEPREM DEPREM * Yerkabuğundaki Yerkabuğundaki kırılmalar kırılmalar nedeniyle nedeniyle aniani olarak olarak ortaya ortaya çıkan çıkan titreşimlerin dalgalar titreşimlerin dalgalar halinde halinde yayılarak yayılarak geçtikleri geçtikleri ortamları ortamları sarsma olayına sarsma olayına deprem deprem denir. denir. * Deprem,önlenemeyen Deprem,önlenemeyen bir bir doğa doğa olayıdır. olayıdır. Litosfer Litosfer hızlı hızlı hareket hareket ederse ederse DEPREM DEPREM meydana meydana gelir. gelir.  DEPREM DEPREM * Depremler Depremler önce önce hafif hafif bir bir sarsıntı sarsıntı ile ile başlar başlar veve yer yer içinden içinden gelen gelen çok şiddetli çok şiddetli gürültülerle gürültülerle birlikte birlikte sarsıntı sarsıntı şiddetlenir. şiddetlenir. e 10 10-45 saniye gibi - 45 saniye gibi kısa kısa bir bir süre süre içinde içinde sarsıntılar sarsıntılar en en üst üst düzeye düzeye çıkar, sonra çıkar, sonra dada yavaşlayarak yavaşlayarak durur. durur. * Bu Bu sarsıntı sarsıntı sırasında sırasında arazinin arazinin şekli şekli değişebilir, değişebilir, evler evler yıkılabilir yıkılabilir ve insanlar ve insanlar hayatlarını hayatlarını kaybedebilirler. kaybedebilirler.  Öncü ve Öncü ve Artçı Artçı Depremler Depremler Öncü Depremler:Bazen Öncü Depremler:Bazen şiddetlişiddetli bir bir deprem deprem olmadan olmadan önce önce hafif hafif bir deprem bir deprem olabilir. olabilir. Bu Bu duruma duruma “Öncü “Öncü Deprem” Deprem” denir. denir. Öncü Öncü deprem her deprem her zaman zaman olmayabilir. olmayabilir. Artçı Deprem:Şiddetli Artçı Deprem:Şiddetli bir bir depremin depremin ardından, ardından, giderek giderek şiddeti, şiddeti, sayısı azalan sayısı azalan ve ve aralıkları aralıkları uzayan uzayan depremler depremler bir bir müddet müddet devam devam eder. Bu eder. Bu depremlere depremlere “Artçı “Artçı Depremler” Depremler” denir. denir. Artçı depremlerin Artçı depremlerin süresi, süresi, ana ana depremin depremin büyüklüğüne, büyüklüğüne, çevrenin jeolojik çevrenin yapısına bağlıdır. jeolojik yapısına bağlıdır. Genel Genel olarak olarak büyük büyük depremlerden sonraki depremlerden sonraki 2-3 2-3 ay ay içerisinde içerisinde oluşan oluşan depremler depremler artçı artçı depremler olarak depremler olarak kabul kabul edilir. edilir.  Odak Noktası Odak Noktası ve ve Merkez Merkez Üssü Üssü Odak Noktası: Odak Noktası: Odak Odak noktası noktası yerin yerin içinde içinde depremin depremin enerjisinin enerjisinin ortaya çıktığı ortaya çıktığı alandır. alandır. Merkez üssü: Merkez üssü: Odak Odak noktasına noktasına en en yakın yakın olan olan yer yer üzerindeki üzerindeki noktadır.Burası aynı noktadır.Burası aynı zamanda zamanda depremin depremin enen çok çok hasar hasar yaptığı yaptığı veya veya en kuvvetli en kuvvetli olarak olarak hissedildiği hissedildiği noktadır. noktadır. Fay hattı fk / yi” İ y “3 i | hn >... a | | | |( “ARN || | il X N V / / İç. ii gi bu ŞAMAN — < Gİ. / / Depremin odak noktası / Deprem Dalgaları Deprem Dalgaları  Deprem Dalgaları Deprem Dalgaları Odak Odak noktasından noktasından başlayıp başlayıp her her doğrultuda doğrultuda yayılan yayılan ilk ilk sismik sismik dalgaya P dalgaya P (Primary- (Primary- Birincil) Birincil) dalgası dalgası denir. denir. PP dalgasının dalgasının yayılma yayılma hızıhızı 4- 4- 77 km/sn km/sn civarındadır. civarındadır. Bu Bu hareket hareket katı, katı, sıvı sıvı ve ve hava hava ortamında ortamında ilerleyebilir. ilerleyebilir. İçinden İçinden geçtikleri geçtikleri kayaları kayaları sıkıştırır sıkıştırır ve ve gerer. gerer. e iy ii i ile ili k ei: illiieiresenın : - isi fi le TI i EET oi özez lee zi b ii alermilimi e eeieliie keki bnm Ey! Ebesi ÇE şişeleri Ni ReSİŞiSİEİN NER: sererrri ar lizaşi Ere eirme fert p P DALGASI —i— 5 DALGASI  Deprem Dalgaları Deprem Dalgaları Zemindeki Zemindeki ikinci ikinci tip tip sismik sismik dalgalar dalgalar S S (Secondary-İkincil) (Secondary-İkincil) dalgaları olup, dalgaları olup, yapılara yapılara PP dalgasından dalgasından sonrasonra ulaşır. ulaşır. Hareket Hareket hızı hızı 2-6 2-6 km/sn km/sn arasındadır. arasındadır. SS dalgaları dalgaları katı katı ortamlarda ortamlarda ilerleyebilir. ilerleyebilir. Depremlerde Depremlerde esas esas hasarı hasarı SS dalgaları dalgaları vermektedir. vermektedir. SS dalgaları dalgaları kayaları kayaları aynı aynı anda anda hemhem yukarı-aşağı, yukarı-aşağı, hem hem dede iki iki yöne doğru yöne doğru hareket hareket ettirir. ettirir. z HEJErEİİ İ | ya Hiti ESERİN EEE a ii Şe rip iklim İL İTER EESSEZİ Raman EMELLAMİR dasEsiirrli 5 ! munda mem m a m Li 4 P DALGASI —i— S DALGASI  Sıkıştırma Hareketi Sıkıştırma Hareketi Dikey ve Dikey ve yatay yatay hareket hareket  Deprem Dalgaları Deprem Dalgaları * Odak Odak noktasından noktasından başlayan başlayan ve ve üst üst merkeze merkeze ulaşan ulaşan dalgalar, dalgalar, arazide ikinci arazide ikinci bir bir hareket hareket yaratır yaratır ki ki bu bu harekete harekete “Yüzey “Yüzey Dalgaları” denir. Dalgaları” denir. * Yüzey Yüzey Dalgaları Dalgaları üst üst merkezden merkezden her her doğrultuda doğrultuda yayılmaya yayılmaya başlar. Hareket başlar. Hareket hızıhızı daha daha yavaştır, yavaştır, ancak ancak yıkıcı yıkıcı etkisi etkisi daha daha büyüktür. büyüktür.  Deprem Dalgaları Deprem Dalgaları * Yüzey Yüzey Dalgaları Dalgaları zemindeki zemindeki hareket hareket tarzına tarzına göre göre Love Love veve Rayleigh dalgaları Rayleigh dalgaları olmak olmak üzere üzere iki iki gruba gruba ayrılır. ayrılır. e Love Love hareketi hareketi zemini zemini yatay yatay düzlemde düzlemde hareket hareket ettirir. ettirir. Rayleigh Rayleigh dalgası ise dalgası ise denizdeki denizdeki dalga dalga hareketlerine hareketlerine benzer benzer hareketi hareketi arazide yapar. arazide yapar.  DEPREM TÜRLERİ DEPREM TÜRLERİ A-TEKTONİK DEPREMLER A-TEKTONİK DEPREMLER B-VOLKANİK DEPREMLER B-VOLKANİK DEPREMLER C-ÇÖKÜNTÜ DEPREMLERİ C-ÇÖKÜNTÜ DEPREMLERİ Olmak üzere Olmak üzere üç üç grupta grupta incelenir. incelenir.  Deprem Türleri Deprem Türleri Tektonik Depremler: Tektonik Depremler: Levhaların Levhaların hareketleri hareketleri sonucu sonucu oluşur. oluşur. Yeryüzünde Yeryüzünde olan olan depremlerin depremlerin %90’ıdır. 9690'ıdır. Türkiye’de Türkiye'de olan olan depremlerin depremlerin büyük büyük çoğunluğu çoğunluğu tektonik tektonik depremlerdir. depremlerdir.  Deprem Türleri Deprem Türleri Volkanik Depremler: Volkanik Depremler: e Volkanların Volkanların püskürmesi püskürmesi sonucu sonucu oluşurlar. oluşurlar. * Yerin Yerin derinliklerinde derinliklerinde ergimiş ergimiş maddenin maddenin yeryüzüne yeryüzüne çıkışı çıkışı sırasındaki fiziksel sırasındaki fiziksel ve ve kimyasal kimyasal olaylar olaylar sonucunda sonucunda oluşan oluşan gazların yapmış gazların yapmış oldukları oldukları patlamalarla patlamalarla bu bu tür tür depremlerin depremlerin maydana geldiği maydana geldiği bilinmektedir. bilinmektedir.  Deprem Türleri Deprem Türleri Çöküntü Depremler: Çöküntü Depremler: * Yer Yer altındaki altındaki boşlukların boşlukların (mağara), (mağara), kömür kömür ocaklarında ocaklarında galerilerin, tuz galerilerin, tuz ve ve jipsli arazilerde erime jipsli arazilerde erime sonucu sonucu oluşan oluşan boşlukları tavan boşlukları tavan blokunun blokunun çökmesi çökmesi ile ile oluşurlar. oluşurlar. r?  Büyüklük? Şiddet? Büyüklük? Şiddet? » “Şili’de “Şili'de 7.0 7.0 şiddetinde şiddetinde bir bir deprem depbrem meydana meydana geldi.” geldi.” » “Şili’de “Şili'de 7.0 7.0 büyüklüğünde büyüklüğünde birbir deprem deprem meydana meydana geldi.” geldi.”  Depremin Şiddeti Depremin Şiddeti ve ve Büyüklüğü Büyüklüğü ti 00 Depremin büyüklüğü; Depremin büyüklüğü;..o W 00 Zx. za MM Sadece cihazlar kaydeder, hissedilmez. Deprem Deprem sırasında sırasında açığa açığa çıkan çıkan Çok hassas olanlar hisseder, asılı cisimler 2-2,9 enerjinin bir enerjinin bir ölçüsü ölçüsü olarak olarak sallanır. tanımlanmaktadır. tanımlanmaktadır. Ağır bir kamyon geçiyormuş gibi titreşim 3-3,9 oluşturur, bazı insanlar hisseder. Depremin Depremin merkez merkez üssüne üssüne 100km 100km Pek çok insan hisseder. Asılı cisimler salla- uzaklıkta bulunan uzaklıkta bulunan bir bir sismografın sismografın 4-4,9 nır. Dolaplardaki tabak ve bardaklar kırıla- bilir. kaydettiği deprem kaydettiği deprem dalgalarının dalgalarının enen Herkes hisseder ve korku oluşur. Bacalar büyük genliği büyük genliği dikkate dikkate alınarak alınarak 5-5,9 VI devrilir. bulunur. bulunur. Binalar güçlü sarsıntıdan etkilenir ve çat- 6-6,9 laklar oluşur. Çürük binalar yıkılır. Richter Ölçeği Richter Ölçeği 7-7,9 Halk arasında büyük panik havası oluşur. Yer kabuğunda kırılmalar meydana gelir. Sağlam binalar ayakta kalır, zayıf binalar yıkılır. Hemen hemen herşey yıkılır. Çok büyük 8-8,6 Xl can ve mal kayıpları oluşur.  Depremin Şiddeti Depremin Şiddeti ve ve Büyüklüğü Büyüklüğü Depremin şiddeti; Depremin şiddeti; Herhangi bir Herhangi bir derinlikte derinlikte olan olan depremin, depremin, yeryüzünde yeryüzünde hissedildiği bir hissedildiği bir noktadaki noktadaki etkisinin etkisinin ölçüsü ölçüsü olarak olarak tanımlanmaktadır. tanımlanmaktadır. —– Diğer Diğer bir bir deyişle deyişle depremin depremin şiddeti, şiddeti, onun onun yapılar, yapılar, doğa doğa ve ve insanlar insanlar üzerindeki etkilerinin üzerindeki etkilerinin bir bir ölçüsüdür. ölçüsüdür. RİCHTER MAGNİTÜDÜ DEPREMİN ETKİSİ 3,5'dan küçük Genellikle hissedilmezler, ancak kaydedilir. 3,5 - 5,4 Hissedilirler, ancak hasara neden olmazlar, İyi yapılmış binalarda çok az hasar verir. Ancak kötü yapılaşmış 60'dan küçük küçük alanlarda ciddi hasar yapabilirler. Deprem episantırımdan yaklaşık 100 km. yarıçapındaki alanda 6,1- 6,9 z kalan yerleşim yerleri için yıkıcı etkisi görülebilir. Büyük deprem. 7,0 - 7,9 Geniş bir alanda ciddi hasara sebep olur, N yüvül Çok büyük deprem. İl VE :daNE:DEYU Yüzlerce kilometre uzaklarda bile büyük yıkıcı etkisini gösterir.  ENERJİ (Energy) ENERJİ YILLIK YILLIK imi" ŞİDDET ŞİDDET ; ; DEPREM DEPREM MAGNITUD MAGNİTÜD İN Intensity ETKİLERİ ETKİLERİ —— SAYISI SAYISI sagmiude (Modified (Effects) * PATLAYICI PATLAYICI GÜCÜ GUCU ERG ERG (Number of (Richter Scale) Mercalli Scale) ; Explosive Power (Ergs) Ouakes per Y ear) Yaklaşık 1lb Yaklaşık Ilb lik lik TNT TNT 22x10'0 x 1010 Çok Fazla Çok Fazla 00 -1.9 -1.9 II Sadece Aletler Sadece Aletler kaydeder kaydeder (0.45Kg)'ye eşit (0.45Kg)’ye eşit den az den az Sayıda Sayıda 2 -2.9 U Çok Çok hassas hassas olanlar olanlar hisseder. hisseder. Asılı Asılı objeler objeler 1001bs lik TNT 44 den den 9000 9000 300,000 2 -2.9 II salınır. salınır. 100lbs lik TNT xx10 1010 300,000 Bazı insanlar Bazı insanlar hisseder. hisseder. Ağır Ağır bir bir kamyon kamyon 1Iden7x den 7 x 33 -3.9 -3.9 III ui geçiyor gibi geçiyor gibi titreme titreme olur. olur. 101515 10 49,000 49,000 Pek çok Pek çok insan insan hisseder. hisseder. Asılı Asılı objeler objeler sallanır. sallanır. Yaklaşık 20 Yaklaşık 20 kilo kilo 1 den 30 1 den 30 x 44-4.9 -4.9 IV-V IV -V Tabak çanak Tabak çanak ve ve pencereler pencereler şangırdar. şangırdar. VeVe tonluk küçük tonluk küçük bir bir AG “ 1016 6,200 6,200 kırılabilir. kırılabilir. atom bombası atom bombası Herkes Herkes tarafından tarafından hissedilir. hissedilir. İnsanlar İnsanlar korkar. korkar. 11 den den 200 200 55-59 -5.9 VI vi Bacalar devrilir. Bacalar devrilir. xx 10 10'818 800 800 ç R ae Minimum Minimum 6 -6.9 VU -IX Panik Bayülk durumu. durumu, Binalar Binalar güçlü güçlü sarsıntıdan sarsıntıdan İmer atonlak 44 den den 230 230 120 6 -6.9 VII - IX etkilenirler. etkilenirler. 1 megatonluk di. xx 10 10 20 120 hidrojen bombası hidrojen bombası Yaygın Yaygın bir bir panik panik durumu. durumu. Sağlam Sağlam binalar binalar an; Yaklaşık 100 hidrojen 4 den 50 x 77 -7.9 -7.9 X-XI X - XI ayakta kalır. ayakta kalır. Yer Yer kabuğunda kabuğunda büyük büyük çatlaklar çatlaklar N Yaklaşık 100 hidrojen | 4 den 2250 X bombası bombası 10 10 18 18 oluşur. Heyelanlar oluşur. Heyelanlar meydana meydana gelir. gelir. 11xx 10 102525 0.2pr 0.2 8> XI Eler yer harp gire En az En az 60,000 60,000 hidrojen hidrojen den Her birkaç Her 8˃ XII Her yer harap olur. bombası bombası eau den yılda bir yılda bir daha fazla kere kere Depremin Şiddetini Depremin Şiddetini Arttıran Arttıran Faktörler Faktörler Zeminin Niteligi Gözenek basıncı ve /eralısuyu Etkisi Aktif Fav Denizdeki ya da Karadaki Aktif Heyelanlar Yeraltındaki Boşluklar ve Çökmeler Topografya sismik Kaynağın Durumu Yeraltındaki jeolojik Yapı suni Göller ve Barajlar Çarpık Yapılaşma  Depremin Etkileri Depremin Etkileri Zemin sıvılaşması Zemin sıvılaşması Heyelanlar Heyelanlar Yangınlar Yangınlar Tsunami Tsunami Yaşamsal hatlardaki Yaşamsal hatlardaki (altyapı) (altyapı) hasarlar hasarlar Karalardaki değişimler Karalardaki değişimler Yeraltı su Yeraltı su düzeyindeki düzeyindeki değişimler değişimler  Depremin Etkileri Depremin Etkileri Zemin sıvılaşması: Zemin sıvılaşması: yeraltı yeraltı su su seviyesi seviyesi altındaki altındaki tabakaların tabakaların geçici geçici olarak mukavemetlerini olarak mukavemetlerini kaybederek, kaybederek, katı katı yerine yerine viskoz viskoz sıvı sıvı gibi gibi davranmalarıdır. davranmalarıdır. Sıvılaşma, deprem Sıvılaşma, deprem gibi gibi dinamik dinamik yüklemeler yüklemeler altında, altında, gevşek gevşek taneli taneli zeminlerde (kumlu-siltli zeminlerde (kumlur-siltli zeminler) zeminler) görülen görülen bir bir olaydır. olaydır. Dünya Deprem Dünya Deprem Kuşakları Kuşakları Produced by the Global Selsmic Hazard Assessment Program (GSHAP), a demonstration project of the UNAnternational Decade of Natural Disaster by the İ Lithosp Prog Global map assembled by D. Giardini, G. GrY*nthal, K. Shedlock, and P, Zhang 1999 1900-2017 Bazı 1900-2017 Bazı Ölümcül Ölümcül Depremler Depremler Ülke Tarih Ölü Sayısı Ölü Sayısı Çin Depremi Çin Depremi 27 Haziran1976 27 Haziran1976 242,000 242,000 Endonezya Deprem Endonezya Deprem ve ve Tsunamisi Tsunamisi 26 Aralık 26 Aralık 2004 2004 225,000 225,000 Çin Depremi Çin Depremi 22 Mayıs 22 Mayıs 1927 1927 200,000 200,000 Çin depremi Çin depremi 16 Aralık 16 Aralık 1920 1920 180,000 180,000 Japonya Depremi Japonya Depremi 11 Eylül Eylül 1923 1923 143,000 143,000 Rusya Depremi Rusya Depremi 55 Ocak Ocak 1948 1948 110,000 110,000 Çin Depremi Çin Depremi 12 Mayıs 12 Mayıs 2008 2008 87,476 87,476 İtalya Depremi İtalya Depremi 28 Aralık 28 Aralık 1908 1908 75,000 75,000 Pakistan Depremi Pakistan Depremi 88 Ekim Ekim 2005 2005 73,338 73,338 Çin Depremi Çin Depremi 26 Aralık1932 26 Aralık1932 70,000 70,000 Japonya Deprem Japonya Deprem ve ve Tsunamisi Isunamisi 11 Mart 11 Mart2011 2011 28,000 28,000 Nepal Depremi Nepal Depremi 25 Nisan 25 Nisan 2015 2015 80004 8000+ Ekvador Depremi Ekvador Depremi 16 Nisan 16 Nisan 2016 2016 676 676 İtalya, Amatrice İtalya, Amatrice Depremi Depremi  Türkiye'nin Depremselliği Türkiye’nin Depremselliği Eski Harita Eski Harita  Türkiye'nin Depremselliği Türkiye’nin Depremselliği RİSK DERECESİ TEHLİKE DEĞERİ «NİNE YÜKSELEN oo TEHLİKE DEĞERİ DÜŞENİLLER İLLER Adana, Adıyaman, Ağrı, Antalya, Diyarbakır, Eskişehir, Gaziantep, Kırşehir, Malatya, Mardin, Muğla, Aksaray, Erzurum, Oo Ardahan, Artvin, Balikesir, Bartın, Gümüşhane, Hakkâri, içei, Iğdır, Muş, Nevşehir, Ordu, Öşmaniye, Karaman, Fize, Batman, Bilecik, Bitlis, Bursa, Isparta, Kahramanmaraş, Karabük. Samsun, Siirt, Sivas, Sanlıurfa, Tekirdağ, Trabzan (Çanakkale, Çorum, Çarıkiri, Kars, Kaslarmonu, Kayseri, Kınkkale, oTokat,lişak, Van, Yozgat, Zonguldak Yeni Yeni Harita Harita  Türkiye'nin Depremselliği Türkiye’nin Depremselliği e YO Ülkemiz Ülkemiz topraklarının topraklarının %92'sinin W92'sinin deprem deprem riski riski taşıdığı, taşıdığı, Nüfusumuzun Nüfusumuzun da da %95'nin “95'nin bu bu bölgeler bölgeler üzerinde üzerinde yaşadığı, yaşadığı, Büyük Büyük sanayi sanayi merkezlerinin merkezlerinin %98'inin 9698'inin ve ve Barajlarımızın Barajlarımızın %93'ünün 9693'ünün deprem deprem bölgelerinde bölgelerinde bulunduğu bilinmektedir. bulunduğu bilinmektedir. 13 Mart 13 Mart 1992- 1992- Erzincan Deprem Erzincan Depremi 13 Kasım 13 Kasım Düzce Düzce Depremi Depremi 13 Kasım 13 Kasım Düzce Düzce Depremi Depremi 11 Ekim Ekim 1995- 1995- Afyon Afyon Depremi Depremi  ALTIN SAATLER ALTIN SAATLER »* Afet Afetsonrası sonrası oo bölgedeki bölgedeki insanların insanların aranması aranması ve ve kurtarılması kurtarılması ileile tıbbi ilk tıbbi ilk yardımın yardımın yapılması yapılması için için geçecek geçecek ilk ilk 72 72 saatlik saatlik kritik kritik süre. süre. * Sağlık Saglık konusundaki konusundaki acil acil müdahale müdahale süresi süresi bazı bazı durumlarda durumlarda çok çok daha az daha az olmaktadır. olmaktadır. * Bireylerin Bireylerin ve ve yerel yerel halkın halkın afet afet sonrasında sonrasında yetkililer yetkililer ve ve ekipler ekipler gelene kadar gelene kadar ilk ilk 33 gün gün kendi kendi başına başına yeterli yeterli kapasiteye kapasiteye sahip sahip olması istenen olması istenen ve ve planlanan planlanan zaman zaman dilimidir. dilimidir. SON DEPREM Güzelyurt — Elbistarı Yahyalı Yy! Özü Ekinözü imar Altunhisar İNİĞ Nurhak Gölbaşı Çağlayancerit JEPREMDE TAYLARI Besni fi N Andırın Ereği Ulukışla Aladağ Halkapınar Pozantı — Nebırl ai | D750 b İDs15 Kez Azlanıtap Baraj Lİ Karaisalı ie li İmamoğlu buz Mi Çamlıyayla , di > NN eo :2 EĞİ Adana Esorgeç | İslahiye Özel > 6 Nizip Tarsls : Ceyhan | Nehri i N AF KAPAR ğin ig 4 sö H f —ümepeği İ Kiş Mezitli i Gmail s2 8 ari Adana SON DEPREMLER