Aciliyet ve Deprem Bilgisi

Afet Yönetimi

• Dünya'nın oluşumundan bu yana sayısız deprem, heyelan, sel, volkanik patlamalar, kasırgalar ve hortumlar gezegenin bugünkü şeklini almasına neden olmuş sıradan olaylardır.
• Afet, toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran; normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan; etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olaydır. Afet bir olay değil, doğurduğu sonuçtur.
• Afet kelimesinin kökeni, Eski Fransızca "désastre" ve Eski İtalyanca "disastro" kelimelerinden gelmektedir. Yunan mitolojisinde "kötü yıldız" anlamına gelen "disaster" kelimesinden türemiştir.
• "Dis" ön eki kötü veya olumsuz, "aster" ise yıldız anlamına gelmektedir. Büyük olasılıkla bu terim, Dünya'ya düşen ve zarar veren bir gök cisminden kökenlenmektedir.
• Afetlerin şiddetine etki eden faktörler şunlardır: Olayın fiziksel büyüklüğü, Olayın yerleşme alanlarına olan uzaklığı, Fakirlik ve az gelişmişlik, Hızlı nüfus artışı, Hızlı ve denetimsiz sanayileşme, Ormanların ve çevrenin tahribi veya yanlış kullanımı, Bilgisizlik ve eğitim eksikliği, Toplumun afete hazır olma düzeyi.
• Afet seviye etki derecesi dört seviyeden oluşmaktadır: S1 (yerel imkanların yeterli olduğu), S2 (destek illerin takviyesine ihtiyaç duyulduğu), S3 (ulusal desteğe ihtiyaç duyulduğu), S4 (uluslararası destek ihtiyacı olduğu).
• Acil durum, büyük ancak genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen ve acilleştirmeyi gerektiren durum ve hâllerdir.
• Acil durum olarak sayılabilecek olaylar: Yangınlar (kimyasal maddelere sirayet etmiş veya etme riski bulunanlar), Patlamalar, Zincirleme trafik kazaları, Çatışmalar, Sızıntı veya kirliliğe yol açan diğer olaylar.
• Acil durum planlaması, insanın can ve mal kaybıyla diğer aktivitelerinin olağan dışı olaylardan en az kayıp ve zararla kurtulabilmesi için yapılması gereken iş ve işlemlerin, afet sırasında zamanında, hızlı ve etkili bir şekilde uygulanmasını gerektiren tüm faaliyetlerdir.
• Afetler, doğa, teknoloji ve insan kaynaklı olarak sınıflandırılır; meteorolojik, jeolojik, hidrolojik, biyolojik ve klimatolojik gibi alt kategorilere ayrılır.
• Jeolojik Kökenli Afetler: Deprem, Heyelan, Kaya düşmesi, Yanardağ Patlaması, Çamur akması, Yer çöküntüsü, Tsunami.
• Meteorolojik Kökenli Afetler: Sel, şiddetli yağış, dolu, Çığ, Fırtına, kasırga, hortum, Aşırı soğuk, don, İklim değişikliği, Erozyon, Yıldırım, Sıcak hava, Göktaşı düşmesi, Kuraklık.
• Biyoloji Kökenli Afetler: Orman Yangınları, Salgınlar, Böcek istilası.
• Klimatolojik Kökenli Afetler: Sıcak dalgası, soğuk dalgası, kuraklık, dolu, hortum, yıldırım, kasırga, tayfun, sel, siklonlar, tornado, tipi, çığ, aşırı kar yağışları, asit yağmurları, sis, buzlanma, hava kirliliği, orman yangınları.
• Teknoloji Kaynaklı Afetler: KBRN saldırıları ve kazaları, Kimyasal patlamalar, Radyasyon kirliliği, Yangınlar, Sera etkisi, Baraj kazaları, Gemi ve tanker kazaları.
• İnsan Kaynaklı Afetler: Taşımacılık ve ulaşım kazaları, Hava kirliliği, Asit yağmurları, Orman yangını, Savaş, Terörizm, Su kirliliği, Toprak kirliliği.
• Afetlerin özellikleri: Çeşitli güç ve çeşitlikte olurlar, Alt yapıyı bozarlar. Şok tesiri yaratırlar, Ölüm, sakatlık gibi sonuçlar doğururlar, Bulaşıcı ve salgın hastalıkların çıkmasına neden olurlar, Bölgenin ekonomik yapısını bozarlar, Devletin planladığı yatırımları geciktirirler.
• Küresel Yokoluşlar: Fosil kayıtları, Dünya tarihinde beş büyük kitlesel yokoluşu kapsamaktadır. Bunlar, Permiyen sonundaki yaşamı neredeyse sıfırlayan, Kretase sonundaki dinozorları yok ederek memelilere yolu açan yokoluşlardır.
• Afetler Artıyor mu?: Gözlem ve kayıt sayısında artış, Hızla artan dünya nüfusu, Belli bölgelerde yoğunlaşan insan toplulukları, Kirlenmeye ve yok olmaya başlayan doğal alanlar, Kötüleşen sosyo-ekonomik koşullar (yoksulluk)
• Acil durum yönetimi: Her türlü tehlikeye karşı hazırlıklı olma, zarar azaltma, müdahale etme ve iyileştirme amacıyla mevcut kaynakları organize eden analiz, planlama, karar alma ve değerlendirme süreçlerini kapsamaktadır.
• Afet yönetiminin amaçları: Hayat kurtarmak, Yaralanmaları önlemek, Mal-mülk ve çevreyi korumaktır.
• Afet yönetimi, afetleri önlemek ve zararları azaltmak için afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gereken idari, yasal ve teknik çalışmaları belirleyen ve uygulamaya aktaran bir yönetim biçimi veya uzmanlıktır.
• Risk yönetimi, hazırlık, afet anı, müdahale ve iyileştirme aşamalarından oluşur.
• Risk yönetiminin evreleri: Risk azaltma önlemleri, olası zarar azaltma, önleme, yeniden inşa, kalkınma
• Tehlike, belirli bir zaman ve coğrafyada ortaya çıkan ve insan, çevre ve toplum üzerinde olumsuz etkiler yaratma potansiyeline sahip, doğa, teknoloji veya insan kaynaklı fiziksel durumdur.
• Risk, belirli bir tehlikenin afete dönüşme olasılığı ve yol açacağı olumsuz sonuçlar (kayıplar) dır
• Risk = Tehlike x Maruziyet x Savunmasızlık
• Maruziyet, belirli bir tehlikenin etkisine maruz kalma potansiyeli olan insan ve kıymetlerin miktarı ve sayısıdır
• Savunmasızlık, afetin topluluk üzerinde yaratabileceği olası ölüm, yaralanma, hasar, yıkım ve kayıp ve zararların miktarıdır.
• Deprem türleri: Tektonik, Volkanik, Çöküntü
• Depremin büyüklüğü, deprem sırasında açığa çıkan enerjinin bir ölçüsüdür.
• Depremin şiddeti depremin yapılar, doğa ve insanlar üzerindeki etkilerinin bir ölçüsüdür.
• Depremin şiddetini artıran faktörler: Zeminin niteliği, Yeraltısuyu etkisi, Aktif fay, Denizdeki ya da Karadaki Aktif Heyelanlar, Yeraltındaki Boşluklar ve Çökmeler, Topografya, Sismik Kaynağın Durumu, Yeraltındaki jeolojik Yapı, Suni Göller ve Barajlar, Çarpık Yapılaşma
• Depremin etkileri: Zemin sıvılaşması, Heyelanlar, Yangınlar, Tsunami, Yaşamsal hatlardaki (altyapı) hasarlar, Karalardaki değişimler, Yeraltı su düzeyindeki değişimler.
• Deprem öncesi önlemler yapılması gereken durumlar. Yapısal durum analizi, Yapısal olmayan durum analizi
• Altın Saatler (Afet sonrası 72 saat): Afet sonrası acil müdahale süresi, Bir bölgenin afete karşı hazırlık süresi, Afet sonrası yardım süresi
• Güncel Dünya risk raporunda Türkiye'nin düşük riskli ülkeler arasında yer aldığı.

Bu quiz, acil durumlar ve depremler hakkında çeşitli sorular içermektedir. Acil durum türleri, yüzey dalgaları ve depremin etkileri üzerine bilgi test etmektedir. Amacımız, bu kritik konularda sahip olduğunuz bilgiyi ölçmektir.