TEMEL AFET BİLGİSİ 9. HAFTASI (1) PDF

DOĞA KAYNAKLI AFETLER  İÇERİK Deprem Isunamı PEN Volkanlar Kütle Hareketleri Sek, AAŞU Hortum —— Kasırga — Kum Fırtınası OP. Çeken(RİP) Akıntısı — 10. Çığ  SEL Sel...

DOĞA KAYNAKLI AFETLER  İÇERİK Deprem Isunamı PEN Volkanlar Kütle Hareketleri Sek, AAŞU Hortum —— Kasırga — Kum Fırtınası OP. Çeken(RİP) Akıntısı — 10. Çığ  SEL Sel: Suların bulunduğu yerde yükselerek veya başka bir yerden gelerek, kuru olan yüzeyleri kaplaması olayı. * Seller, oluşum hızlarına göre yavaş gelişen, hızlı gelişen ve ani seller olarak sınıflandırılır. — Genellikle bir hafta veya daha uzun bir süre içinde gelişen sellere yavaş sel, — bir-iki gün içinde oluşan sellere hızlı sel, — saatlik süre içinde oluşan sellere ani sel denir. * Oluşum yeri bakımından da seller, kıyı seli, şehir seli, kuru dere seli, baraj/gölet seli ve akarsu (dere ve nehir) seli olarak adlandırılır.  Sel Nedenleri Kış yağışları Karların erimesi Kent su tahliye hatlarının tıkanması Deniz kabarması ve gelgitler Baraj savaklarının neden olduğu sel ve taşkınlar Nehirlerin taşması Kasırga, hortum, fırtına gibi hava olayları  Sel Nedenleri 2640'ı buharlaşır ! ?610'u akar 3 i- “ 7o10'u yüzeye sızar “5'i derine 7625'i yüzeye 25'i sızar sızar derinlere sızar Yağışlar beton ve asfalt kaplı kentlerde i neden su baskınına dönüşüyor? 09.  Sellerden Korunma Sel yataklarına yerleşmemek, Meteorolojik sel gözetleme ve uyarılarına anında uymak, Görünüşe aldanmayarak dibi görülmeyen hiç bir sel suyuna yüzerek, yürüyerek ya da otomobil ile girmemek, Yakın bir yerde sel oluşumunun görüldüğü veya duyulduğu an, hemen daha yüksek güvenli yerlere tırmanmak ve/ya kaçmak Devlet tarafından (depremde olduğu gibi) sel öncesi, sel anı ve sonrasında halkın yapması gerekenler konusunda kurslar, broşür ve benzeri şekillerle sürekli olarak bilgilendirilmesi gerekir.  Sellerin Olumsuz Etkisi Can ve mal kaybı Hastalık artışı Çin'deki Yangtze nehri, boğulma, açlık ve hastalıktan ötürü, 1931 yılında 3.7 milyon kişinin ölümüne neden oldu Bangladeş'teki Ganj nehri, 1990 - 100,000 can kaybı 1993 Mississippi sellenme; Nehir normal düzeyinden 15 metre kadar yükseldi; maddi kayıp 12 milyon dolar Nehir yatağında değişmeler  Sellerin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Nedenler Sağlık Uzantıları Dere akış hızı, topografik arazi özellikleri, uyarı yokluğu, taşkın ve Yaralanma ve boğulmalar sel başlangıcındaki ani hız, derin taşkın suyu, heyelanlar, risk davranışı, hızlı akan suyun taşıdığı kaya parçaları ve düşen ağaçlar Suyla temas Şok, solunuma ilişkin hastalıklar, kalp durması, vücut ısısının normalin ———— altına düşmesi (hipotermi) al Yara enfeksiyonları, dermatitis, konjüktivit, kulak-burun-boğaz Kirli suyla temas enfeksiyonları, suyla bulaşan hastalıklar, gastrointestinal hastalıklar si Psikolojik bozukluklara hassasiyetin ve kardiyovasküler olayların Fiziksel ve e artışı  Sellerin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Dolaylı Etkiler Su sağlayan sistemlerde, kanalizasyon sistemlerinde Suyla bulaşması mümkün enfeksiyonlar (Enterojenik E.coli, Shigella, yararlanma, yetersiz içme suyu sağlanması, temizlik için Hepatit A, Leptospirosis, giardiasis, dermatitis, konjiktivit su yetersizliği Taşıma sisteminde bozulma Yiyecek yetersizliği, acil yardımda aksama Yeraltı borularında hasar, depolama tanklarının yerinden ayrılması, toksik atık alanlarından sızma, kimyasalların serbest kalması, gaz tanklarının yangına neden olabilecek a şekilde zarar görmesi Durgun su, aşırı yağışlar, vektör habitatın artan oranı Vektör bazlı hastalıklar Kemirgenlerin istilası Kemiricilerden bulaşması muhtemel hastalıklar Sosyal bağlantılarda kopma, iş, aile ve arkadaş kaybı Psiko-sosyal bozulma Selleri izleyen temizleme faaliyetleri Elektrik çarpmaları, yaralanmalar, deri hasarları Birincil yiyecek ürünlerinin yıkımı Yiyecek yetersizliği Sağlık hizmetlerinin zarar görmesi Normal sağlık koruma hizmetlerinde azalma ve yetersiz ilgi * Katrina Kasırgası (2005) sonrasında fırtına dalgaları suların kıyılarda taşmasına neden oldu. 17 Ağustos 1999 deprem ve sel Değirmendere ve Gölcük sular altında kaldı. Yerleşim Politikaları Sigorta Uyarılar Elektrik Su Taşmaları Su İhtiyacı Değerli Eşyaların Korunması Selin başladığını gördüğünüz an dışarıdaysanız yüksek bir yere, içerideyseniz üst katlara çıkın. Sel başladığı zaman dışarıdaysanız olduğunuz yerde kalın. Kesinlikle suya atlamayın ve kurtarma ekiplerini bekleyin. Akan suyu sıg görüp yürümeyi düşünmeyin; önemli olan, suyun yüksekliği değil enerjisidir. Ne olduğunu anlamadan suların içinde kaybolursunuz. Arabayla suya girmeyin. Eğer yolunuz sel suları tarafından kesiliyorsa başka bir yol kullanın. Derinliği 30 cm olan sel sularından araçla geçmek mümkün değildir. Elektrik şokundan kaçınmak içi devrilen direklerden uzak durun. Eğer sel çok ani geldiyse çok hızlı bir şekilde sadece tesisatları kapatıp üst katlara çıkın. Yanınıza kuru giysiler almayı unutmayın.  ci m gd yl: m i m SE JNRKAŞINUA Zararınızı iyice tespit ederek sigorta şirketine durumu bildirin. > emmi Selden sonra gireceğiniz herhangi bir yapının güvenilir olduğundan emin olun. Binanızda gazdan oluşabilecek bir patlamayı önlemek için ateş yakmayın. Evinizde hiçbir hasar gözükmese bile tesisatları kontrol ettirmeden açmayın. Islanmış yiyecek, içecek ve ilaçları derhâl imha edin. Evinizi çamaşır suyu ile iyice temizleyin. Sebeke suyunu kullanmayın. Eğer kullanmak zorundaysanız mutlaka en az 10 dakika kaynatın.  HORTUM Doğada havadaki basınç değişimlerine bağlı olarak oluşan, kendi ekseni etrafında dönerek hareket edebilen, yüksek hızlara ulaşabilen ve yıkıcı etkileri olan şiddetli bir rüzgâr çeşidi. Küçük ve güçlü alçak basınç alanlarında, büyük bir hızla kendi etrafında dönen hava hareketiyle oluşur.  HORTUM SIRASINDA Hortum gördüğünüzde suyu, elektriği ve gazı (LPG) kaynağından kesin, yanma oluşmuşsa gerekli şekilde müc ahale edin. Şiddetli şimşekle birlikte gözlenen fırtınalar bölgenizi tehdit etmeye başladığında, en son bilgi ve talimat arı almak için radyo ve TV haber yayınlarını dinleyin. Bir hortum görüldüğünde, pencereden, kapılardan ve dış duvarlardan uzakta kalın. Başınızı düşen nesnelerden ya da uçuşan döküntüden koruyun, Evde ya da küçük bir yapıda, bodruma zemin katına ya da fırtına hücresine gidin. Her iki durumda da (ağır bir masa gibi) dayanıklı bir şeyin altına girin ve tehlike geçinceye kadar orada kalın.  KASIRGA/TAYFUN » Atmosferde bir alçak basınç sistemi çevresinde dönen yaklaşık olarak dairesel, içe dönük sarmal rüzgar hareketlerinin oluşturduğu şiddetli fırtınadır. * Kasırganın Tehlikeleri: — Rüzgar basıncı — Uçan Cisimler — Ani Sellenme — Hortumlar  KASIRGA/TAYFUN Göz (kasırganın merkezi) *e Bir kasırganın en bilinen özelliklerinden biri gözüdür. Bunlar kasırganın merkezinde bulunurlar. »* 20-50 kmyarıçapa sahiptirler. * Bu nokta kasırganın merkez noktasıdır. a e Yanifırtına bu noktanın etrafında döner ve burada en düşük yüzey basınçları görülür.  KASIRGA/TAYFUN Göz Duvarı e Göz'ün hemen dışında yer alır. * Bu bölgedeyıkıcılığı en yüksek seviyede olan rüzgarlar ve aşırı bir yağış miktarı gözlemlenir. Sarmal Kuşaklar * Daha çokyağışın olduğu alanlar * Göz duvarından dışarı doğru yayılan, kuşaklı bulutlardır.  KUM VE TOZ FIRTINASI Kuvvetli rüzgarlar tarafından kum veya toz parçacıklarının havaya karışmasıyla oluşan fırtına.  KUM VE TOZ FIRTINASI Kuvvetli rüzgarlar tarafından kum veya toz parçacıklarının havaya karışmasıyla oluşan fırtına.  Çin'in Sincan Uygur Otonom Bölgesi'nde toz fırtınası Çin'deki toz fırtınasından bir görüntü 20 Mayıs 2016  KUM VE TOZ FIRTINASININ ETKİLERİ * Tozfırtınaları hastalıkların dünya çapında yayılmasına neden olur. Mikroorganizmalar ve mantarlar toz tanelerine yapışarak hastalıkları yayabilir. Tozlar insanların solunum sistemlerini olumsuz etkiler. İnsanlar bilinçlendirilmeli, tozlu günlerde yaşlılar, çocuklar ve astım hastaları mecbur kalmadıkça dışarıya çıkmamalıdır. Çöl tozları bazı alerjik hastalıklara sebep olabilir, migren ve başağrısı gibi rahatsızlıkları tetikleyebilir. Hava tahmin sistemleriyle tozlu günler önceden halka bildirilmeli, bugünlerde dış ortama çıkılırken gerekli tedbirler alınmalıdır.  KUMVE TOZ FIRTINASININ ETKİLERİ Mikron boyutlu tozlar evlerimizin içine kadar girebilir. Yaşam alanları kapı pencereler toz geçirmeyecek şekilde düzenlenmelidir. Çöl tozları görüş mesafesinin düşmesine, yollarının kayganlaşmasına ve kazalara neden olabilir. Otomobil, uçak gibi taşıtların havalandırma sistemlerine zarar verebilir. Bu nedenle bu taşıtlarda tozlu günler için tedbirler alınmalı toz yoğunluğu izlenmelidir.  2002 Tunus Havacılık Kazası TUNUS (CNN) 7 Mayıs 2002, 17:44 GMT — Misir havayolları jeti Tunus'un başkenti dışında bir tepeye çarptı, 18 kişi öldü.......Kaza zamanında Sahra'Çölü'nden gelen toz fırtınaları vardı, hava sisli ve yağmurluydu...  ABD Kaliforniya San Bernardino'da toz fırtınası Kazası Toz fırtınasında görüş mesafesi düşünce araçlar kaza yaptı 29 Mart 2016  KUMVE TOZ FIRTINASINDAN KORUNMA Gözlerinizi koruyun: — Gözlük takmak tozlardan kısmen korur, Yine de kapalı gözlükler gözleri korumak için iyi olabilir. Koruma gözlüğüne sahip değilseniz, bir bezle gözlerinizi ve kulaklarını koruyacak şekilde başınızı sarınız. Uçan objelerden kendinizi koruyun: — Uçuşan kumlardan kendinizi korumak için vücudunuzun büyük bir kısımını örtün. KUM VE TOZ FIRTINASINDAN KORUNMA Kapalı bir bölgeye ulaşmaya çalış. Grup ile birlikte kal Eğer mümkünse toza karşı önlem için kontak lenslerinizi takmayın Görüş mesafesi düşeceğinden ulaşım sırasında dikkatli olunuz.  ÇEKEN AKINTI (RİP AKINTISI) Sahil şeridine dik dogrultuda sıg sudan derin suya hareket eden kuwvetli akıntılar.  ÇEKEN AKINTISI NE ZAMAN OLUŞUR? * Rip akıntıları rüzgarlı hava koşullarında meydana gelir. * Özellikle ülkemizdeki sahillerde yaz aylarında rüzgarlı hava nedeniyle dalga koşulları değişir ve kış koşullarındaki dalga rejimine döner ve çeken akıntı oluşur. Rip akıntıları, deniz dibindeki çökelleri kar ıştırarak çamurlu bir görüntü kazanır. Bu renk değişimi kıyıdan da görülebilir. Renk değişiminin olduğu kirli ve bulanık kesimleri rip (çeken) akıntıların izini taşır. Rip akıntıları, deniz dibindeki çökelleri kar ıştırarak çamurlu bir görüntü kazanır. Bu renk değişimi kıyıdan da görülebilir. Renk değişiminin olduğu kirli ve bulanık kesimleri rip (çeken) akıntıların izini taşır. Çeken Akıntı Deneyi  ÇEKEN AKINTI TİPLERİ 1. Sabit — Aylar boyunca aynı yerde görünen akıntıdır. Nedeni, dip yapısı, çevredeki sahil yapısı olabilir. 2. Aniden oluşan — Kısa bir süre içerisinde sahile gelen dalgaların yüksekliğinin değişimi nedeniyle meydana gelir. — Çok tehlikelidir. 3. Gezici — Kıyıya paralel bir akıntının neden olduğu, kıyı boyunca yer değiştiren bir akıntıdır. ÇEKEN AKINTIDA HAREKET TARZLARI Çeken akıntıya kapılmanız halinde öncelikle sakin olun. Akıntı sizi dibe çekmez, sahilden açığa doğru sürükler. Sahile doğru yüzmeye çalışarak kendinizi yormayın, akıntıyı yenemezsiniz.Akıntının sizi götürmesine bir süre izin verin. Akıntı zayıfladığında sahile değil, yanlara doğru yüzerek akıntıdan kurtulun. Her zaman su üzerinde kalmaya çalışın ve elinizi kaldırarak yardım isteyin. ÇEKEN AKINTIDA HAREKET TARZLARI How to escape rip currents a () Relax, then swim out to the side  Rip Akıntısı Olan Kıyılarda Hareket Tarzları * Rüzgarlı havalarda denize girilmemelidir. * Tenhave cankurtaran olmayan sahillerde tek başına yüzülmemelidir. * Kıyıya varan dalga değişimlerini kıyıdan gözle kontrol edilmelidir. * Suyun yüzeyindeki renk değişimlerini, özellikle farklı kirli görünümlü su hareketlerine dikkat edilmelidir. * Aile bireyleri birbirini, özellikle çocukları, kontrol etmeli, uzun süre gözden ayırmamalıdır. * Suda dururken ya da yürürken ayaklarınız altındaki kumların hareketine dikkat ediniz. Kıpırtı fazlaysa denizden çıkınız.