PDF Rebyuwer sa Filipino sa Piling Larang – Akademik at Markahang Pagsusulit

Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL...

Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL Rebyuwer sa Filipino sa Piling Larang – Akademik sa Ikatlong Markahang Pagsusulit PAGSULAT AT AKADEMIKONG PAGSULAT LAYUNIN SA PAGSASAGAWA NG PAGSULAT AYON KAY MABINI (2012) MGA PANANAW NG MGA DALUBHASA SA 1. Personal o ekspresibo – layunin ay nakabatay sa PAGSULAT pansariling pananaw, karanasan, naiisip, o Bernales - pagsulat ay pagsasalin sa papel ng nadarama ng manunulat. anumang kasangkapang maaaring magamit na Hal: sanaysay, maikling kwento, tula dula, awit mapagsasalinan ng mga nabuong salita, simbolo at 2. Panlipunan o Sosyal – layunin ay makipag- ilustrasyon ng isang tao. ugnayan sa ibang tao o sa lipunang Austera- Ang pagsulat ay isang kasanayang ginagalawan.(transaksyonal) naglulundo ng kaisipan at damdaming nais Hal: liham, balita, korespondensya, panaanaliksik, ipahayag ng tao gamit ang pinakaepektibong sulating teknikal, tesis, disertasyon. midyum sa paghahatid ng mensahe ng wika. Austera - isang pambihirang gawaing pisikal at KAHALAGAHAN O BENEPISYONG MAARING mental dahil sa pamamagitan nito ay naipahahayag MAKUHA SA PAGSULAT ng tao ang nais niyang ipahayag sa pamamagitan 1. Masasanay ang kakayahang mag-organisa ng mga ng paglilipat ng kaalaman sa papel o anumang kaisipan at maisulat ito sa pamamagitan ng kagamitang maaaring pagsulatan. obhetibong paraan. Xing at Jin- pagsulat ay isang komprehensibong 2. Malilinang ang kasanayan sa pagsusuri ng mga kakayahang naglalaman ng wastong gamit, datos na kailangan sa isasagawang imbestigasyon talasalitaan, pagbubuo ng kaisipan, retorika at iba o pananaliksik. pang mga elemento. Kaugnay nito ang pakikinig, 3. Mahuhubog ang isipan ng mga mag-aaral sa pagsasalita at pagbasa. mapanuring pagbasa sa pagiging obhetibo sa paglalatag ng mga kaisipang isusulat batay sa mga Badayos - ang kakayahan sa pagsulat nang mabisa nakalap na impormasyon. ay isang bigay na totoong mailap para sa 4. Magdudulot ito ng kasiyahan sa pagtuklas ng mga nakararami sa atin maging ito’y pagsulat sa unang bagong kaalaman at pagkakaroon ng pagkakataong wika o pangalawang wika man. makapag-ambag ng kaalaman sa lipunan. Keller - isang biyaya, isang pangangailangan at 5. Mahuhubog ang pagpapahalaga sa paggalang at isang kaligayahan ng nagsasagawa nito.Isang pagkilala sa mga gawa at akda ng kanilang at biyaya ito sapagkat ito ay isang kasanayang kaloob akademikong pagsisikap. ng Maykapal at eksklusibo ito sa tao. Isa itong 6. Malilinang ang kasanayan sa pangangalap ng mga pangangailangan sapagkat kasama ang imporasyon mula sa iba’t ibang batis ng kaalaman kasanayang pakikinig, pagbasa at pagsasalita, ay para sa akademikong pagsusulat. may malaking impluwensya ito upang maging ganap ang ating pagkatao. Isa itong kaligayahan sapagkat MGA SALIK NA DAPAT ISAALANG-ALANG SA bilang isang sining, maaari itong maging hanguan PAGSUSULAT ng satispaksyon ng sino man sa kanyang Manunulat -may kakayahang bumuon ng mga ideya. pagpapahayag ng nasasaisip o nadarama. Layunin: magpahayagat mag-ulat, mag-analisa at Peck at Buckingham - pagsulat ay ekstensyon ng magbuo ng malinaw na pananaw. wika at karanasang natamo ng isang tao mula sa kanyang pakikinig, pagsasalita at pagbabasa. Suliranin ng manunulat: Ano ang paksang kanyang isusulat? LAYUNIN SA PAGSASAGAWA NG PAGSULAT AYON Paano sisimulan? KAY ROYO (2001) Maipabatid sa mga tao o lipunan ang paniniwala, Paano ipapahayag? kaalaman, at mga karanasan ng taong sumususlat. Paano tatapusin?  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL Mambabasa – isaalang-alang ang kakayahan ng babasa 9. Panukalang proyekto at kakayahang bumuo ng mga konsepto. 10. Posisyong papel Layunin: Magbigay alam o kumuha ng impormasyong 11. lakbay-sanaysay gagamitin sa pagsulat ng research paper. 12. Piktoryal na sanaysay 13. Replektibong Sanaysay MGA PARAAN SA PAGBUO NG PAKSA 1. Brainstorming – Paglilista ng mga paksang MGA URI NG PAGSULAT kaugnay sa interes ng manunulat. Kaugnay ng kanyang paglilista ay ang pagkokonsidera ng MGA URI NG PAGSULAT kanyang kaalaman at kakayahang linangin ang 1. Malikhaing Pagsulat (Creative Writing) -layuning paksang nabanggit. maghatid ng aliw, makapukaw ng damdamin at 2. Clustering – Paggamit ng mga visual na imahe. makaantig sa imahinasyon at isipan ng mga 3. Outlining – paksa, Una, Ikalawa, at Ikatlong Salik mambabasa. Uri ng pagsulat sa larangan ng 4. Focused Freewriting – Isang pagsubok na literatura. linangin ang mga paksa sa nasabing work outline Hal: Pagsulat ng tula, mula sa ideya tungo sa pagbuop ng mga pangungusap at talata. Burador o rough draft. 2. Teknikal na Pagsulat (Technical Writing)- Layuning pag-aralan ang isang proyekto o bumuo AKADEMIKONG PAGSULAT ng pag-aaral na kailangan para lutasin ang isang Akademikong Pagsulat - isang masinop at problema. Epesyalisadong uri ng pagsulat, sistematikong pagsulat ukol sa isang karanasang nakatuon sa isang espesipikong audience. panlipunan na maaring maging batayan ng marami pang Hal: Proyekto sa Pagsasaayos ng Ilog pag-aaral na magagamit sa ikatatagyod ng lipunan. isinasagawa sa isang akademikong institusyon 3. Propesyonal na Pagsulat (Professional Writing)- kung saan kinakailangan ang mataas na antas nakatuon sa isang tiyak na propesyon. Itinuturo rin ng kasanayan sa pagsulat. Layunin ng bilang paghahanda sa isang tiyak na propesyon. akademiong pagsulat ang magbigay ng Hal: Pagsulat ng police report ng mga pulis, makabuluhang impormasyon sa halip na manlibang lamang. 4. Dyornalistik na Pagsulat (Journalistic Writing)- Pampamamahayag na kadalasang ginagawa ng Arrogante et. Al - pagbuo ng akademikong sulatin ay mga mamahayag o journalist. nakadepende sa kritikal na pagbasa ng isang indibidwal. Hal: Pagsulat ng balita, Kinikilala ang ganitong uri ng pagsulat ang husay ng manunulat dahil may kakayahan siyang; 5. Reperensyal na Pagsulat (Referential Writing)- 1. Mangalap ng mahahalagang datos, Layuning bigyang-pagkilala ang mga pinagkunang 2. Mag-organisa ng mga ideya, kaalaman sa paggawa ng konseptong papel, tesis, 3. Lohikal mag-isip, at disertasyon, irekomenda sa iba ang mga 4. Mahusay magsuri, sangguniang maaaring mapagkunan ng kaalaman. 5. Marunong magpahalaga sa orihinalidad ng Makikita sa huling bahagi ng pananaliksik. gawa, may inobasyon at kakayahang gumawa Hal: Paggawa ng bibliograpi ng sintesis 6. Akademikong Pagsulat (Academic Writing) - IBA’T IBANG URI NG AKADEMIKONG SULATIN Ito ay maaaring kritikal na sanaysay, Itinuturing 1. Abstrak din itong isang intelektwal na pagsulat dahil 2. Sintesis / buod layunin nitong pataasin ang antas at kalidad ng 3. Bionote kaalaman ng mga estudyante sa paaralan. 4. Synopsis Hal: Lab Report 5. Talumpati 6. Adyenda 7. Memorandum 8. Katitikan ng pulong  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL LAYUNIN AT GAMIT NG AKADEMIKONG PAGSULAT KATANGIAN AT ANYO NG AKADEMIKONG PAGSULAT LAYUNIN AT GAMIT NG AKADEMIKONG KATANGIAN NG AKADEMIKONG PAGSULAT PAGSULAT 1. Kompleks- kompleks kaysa sa pasalitang wika. 1. Mapanghikayat na Layunin- layunin na May higit na mahahabang salita, mayaman sa mahikayat ang mambabasa na maniwala sa leksikon at bokabularyo. Kompleksidad ng kanyang posisyon hinggil sa isang paksa. gramatika na higit na kapansinpansin. Pumipili ng isang sagot sa kanyang tanong, 2. Pormal- Higit na pormal kaysa iba. Hindi angkop sinusuportahan iyon ng mga katwiran at ang mga kolokyal at balbal na ekspresyon. ebidensya at tinatangkang baguhin ang pananaw 3. Tumpak- datos tulad ng facts and figures ay ng mambabasa. inilalahad na walang labis at walang kulang. Hal: Pagsulat Ng Posisyong Papel 4. Obhetibo- obhetibo sa halip na personal. Pokus 2. Mapanuring Layunin- Tinatawag na analitikal ang impormasyong nais ibigay at argumentong na layunin ay ipaliwanag at suriin mga posibleng nais gawin. sagot sa isang tanong. Iniimbestigahan ang mga 5. Eksplisit- Responsibilidad ng manunulat na bunga o epekto at sinusuri ang kabisaan, gawing malinaw kung paano ang iba’t ibang Inaalam ang mga paraan ng paglutas ng bahagi ng teksto ay nauugnay sa isa’t isa sa suliranin. Pinaguugnay-ugnay ang iba’t ibang pamamagitan ng signaling words. ideya at inaalisa ang argumento ng iba. 6. Wasto- wastong bokabularyo o salita. Maingat 3. Impormatibong Layunin- Ipinapaliwanag ang dapat sa paggamit ng mga salitang madalas mga posibleng sagot sa isang tanong upang katisuran o pagkamalian. magbigay ng bagong impormasyon hinggil sa 7. Responsable- responsable lalong-lalo na sa paksa. Hindi pinupwersa ng manunulat ang paglalahad ng mga ebidensya, patunay o ano kanyang sariling pananaw manapa’y kanyang mang nagpapatibay sa argumento. Responsable pinalalawak lamang ang kanilang pananaw sa pagkilala sa ano mang hanguan ng Hal: Pagsulat ng Abstrak. impormasyong ginamit kung ayaw niyang maparatangan na isang plagyarista. GAMIT NG AKADEMIKONG PAGSULAT 8. Malinaw Na Layunin- layuning matugunan ang 1. Lumilinang ng kahusayan sa wika- nalilinang mga tanong kaugnay ng isang paksa. ang kakayahang komunikatibo. Sa aplikasyon ng 9. Malinaw Na Pananaw- Naglalahad ng mga kaalaman sa gramatika at sintaktita sa mga ideya at saliksik ng iba, Punto de bista gawaing pasulat, nalilinang ang kakayahang 10. May Pokus- Bawat pangungusap at talata ay linggwistik at pragmatic. Sa pag-oorganisa, kailangang sumusuporta sa tesis na pahayag. nalilinang ang kakayahang diskorsal. Iwasan ang mga hindi kinakailangan, hindi 2. Lumilinang ng mapanuring pag-iisip- isang nauugnay, hindi mahalaga at taliwas. proseso, kaysa bilang isang awtput. Maaaring 11. Lohikal Na Organisasyon- may sinusunod na kasangkutan ng pagbasa, pagsusuri, istandard. May introduksyon, katawan at pagpapasya at mental kongklusyon. Bawat talata ay lohikal na 3. Lumilinang ng mga pagpapahalagang pantao- nauugnay sa kasunod na talata. tungkulin ng edukasyon ang linangin ang mga 12. Matibay Na Suporta- may sapat at kaugnay na kaaya-ayang pagpapahalaga o values sa bawat suporta. Kinapalooban ng facts, figures, mag-aaral. 13. Malinaw At Kumpletong Eksplanasyon- 4. Paghahanda sa propesyon- paghahanda sa kailangang matulungan ang mambabasa tungo mga mag-aaral sa mga higit na mapanghamong sa ganap na pag-unawa ng paksa ng papel at gawain sa kolehiyo. Higit na prospektibo ang magiging posible lamang ito kung magiging layunin ng akademikong pagsulat sa SHS. malinaw at kumpleto ang pagpapaliwanag sa bawat punto ng manunulat. 14. Epektibong Pananaliksik- gumamit ng napapanahon, propesyonal at akademikong hanguan ng mga impormasyon. Iminumungkahi na ang dokumentasyon ay sa estilong A.P.A.  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL 15. Iskolarling Estilo Sa Pagsulat- Iskolarli ang 2. Ang mga General Education Courses estilo dahil sinisikap ang kalinawan at kaiklian. ang ipapatupad sa pagtuturo ng mga Kailangan madaling basahin at maiwasan ang Grade 11 at Grade 12 na mga pagkakamali sa gramar, ispeling, pagbabantas at estudyante.Kabilang ang Filipino. bokabularyo. Naglabas- Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon o ang Commission on Higher on MGA ANYO NG AKADEMIKONG PAGSULAT Education (CHED) 1. Unang Kategorya o Karaniwang Anyo - Resulta- “Tanggol Wika” - binubuo ng mga madalas na ipagawa sa mga magaaral sa iba’t guro at propesor na layunin ang pagpapanatili ng ibang asignatura. pagtuturo ng Filipino sa kolehiyo Hal: Sintesis, Buod, Abstrak, Talumpati at Rebyu. 2. Ikalawang Kategorya o Personal- nakatuon ang PAGBUBUOD AT PAG-UUGNAY NG MGA IDEYA AT sa manunulat mismo. Kanyang iniisip, nadarama, DATOS SA AKADEMIKONG PAGSULAT personal na karanasan at maging sa kanyang may pagkiling o subjective na pananaw. IBA’T IBANG KAPARAANAN SA PAGBUBUOD Hal: Replektibong Sanaysay,Posisyong Papel, 1. Lagom O Sinopsis Lakbay-Sanaysay at Pictorial Essay. Pagpapaikli ng mga pangunahing punto, 3. Ikatlong Kategorya O Residual - hindi kadalasan ay piksyon. nabibilang ang mga ito sa una at ikalawang Ginagamit sa panloob at panlabas ng kategorya. pabalat ng isang nobela (Jacket Blurb) Hal: Bionote, Panukalang Proyekto, Agenda at Karaniwang di-lalampas sa dalawang Katitikan ng Pulong pahina 2. Buod POSISYONG PAPEL Siksik at pinaikling bersiyon ito ng teksto. Maaaring nakasulat, pinapanood o Rebyu- akdang sumusuri sa isang likhang-sining. pinakikinggan. Binibigyang-pansin ang mga sangkap o elemento ng Pinipili ang pinakamahalagang at genre na nirerebyu upang ang isang kritiko ay sumusuportang ideya o datos. makapaglahad ng obhetibo at matalinong analisis. Mahalagang tutukan ang lohikal at kronolohikal na daloy ng mga ideya ng Posisyong Papel- detalyadong ulat ng polisiyang binubuod na teksto. karaniwang nagpapaliwanag, nagmamatwid o nagmumungkahi ng isang partikular na kurso ng pagkilos. 3. Hawig sanaysay na naglalahad ng opinyon hinggil sa Paraphrase sa Ingles. Mula sa salitang isang usapin ng awtor o tiyak na entidad tulad ng Griyego Latin- Paraphrasis: dagdag o isang partidong political. ibang paraan ng pagpapahayag. Inilalahad sa sariling pangungusap ang CHED Memorandum Order No. 20 2013- partikular o ispesipikong ideya o Pamagat- “General Education Curriculum: impormasyon. Holistic Understandings, Intellectual and Civic Inilalahad sa bagong anyo o estilo. Isa Competencies.” itong paraan upang hindi laging sumisipi. Petsa- Hunyo 28, 2013. 4. Presi Mula sa salitang presi (Précis-Pinaikli) sa Nilalaman- 1. Ang asignaturang Filipino ay hindi na lumang Pranses. ituturo sa mga estudyante Buod ng buod, maikli kaysa sa buod. pagkatungtong ng kolehiyo kapag May malinaw na paglalahad, kompleto, naipatupad na ang K-12 na programa. may kaisahan, at magkakaugnay ang ideya. Siksik sa dalawa o tatlong pangungusap ang pangkalahatang puntos.  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL 5. Abstrak 5. Mga Datos- Mga magiging katibayan/nakalap na Maikling buod ng pananaliksik, artikulo, impormasyon na magiging resulta ng pag-aaral. disertasyon, at iba pang gawain na may 6. Resulta Ng Pag-Aaral- Kinalabasan ng isang kaugnay sa disiplina upang mapabilis pag-aaral. matukoy ang layunin ng teksto. Makikita sa harap ng manuskrito, na may URI NG ABSTRAK sapat na impormasyon kaya’t maaaring 1. Deskriptibong Abstrak mag-isa o tumayo sa kaniyang sarili. ✓ Nagbibigay ng paglalarawan sa Naibibigay nito ang kabuuang ideya ukol pangunahing paksa at layunin. sa paksa. ✓ Sanaysay, editoryal, libro May isa o dalawang pahina lamang o ✓ 50-100 salita Kaya’y may 100 Hanggang 300 salita. ✓ Hindi isinasama: Metodolohiya, 6. Sintesis Konklusyon, Resulta at Rekomendasyon Mula sa salitang Griyego na Syntithenai ✓ Mga Isinasama: Layunin, Kaligiran ng Pag- (Syn-kasama, tithenai-ilagay, sama- aaral, Saklaw samang ilagay). 2. Impormatibong Abstrak Sa Pilosopiya, ito ay bahagi ng metodong ✓ Ipinababatid nito sa mga mambabasa ang diyalektikal ni Georg Wilhelm Friedrich mahahalagang ideya ng papel. Hegel kaugnay ng pagbuo ng katuwiran. ✓ Binubuod dito ang Kaligiran, Layunin, Tuon, Anyo ng pag-uulat sa maikling Metodolohiya, Resulta at Konklusyon ng papel. pamamaraan upang ang sari-saring datos ✓ Maikli at isang talata lamang ang haba. mula sa iba’t ibang pinanggalingan (tao, ✓ Halos 10% ng haba ng papel. libro, pananaliksik) ay mapagsama-sama ✓ Mas karaniwang ginagamit ito sa larangan ng at mapag-isa tungo sa malinaw na Agham at Inhinyeriya o sa ulat ng mga pag-aaral kabuoan o identidad sa Sikolohiya. ABSTRAK MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG ABSTRAK Abstrak- isang maikling paglalahad ng kabuoan ng isang Gumamit ng malinaw, simple, at direktang mga pananaliksik. salita at pangungusap. Iwasan ang maging maligoy makikita ito sa simula pa lamang ng manuskrito, o paikot-ikot sa pagsulat. ngunit itinuturing ito na may sapat ng Mga kakailanganing detalye o kaisipan na impormasyon kung kaya maaaring mag-isa o lalamanin ng gagawing/ginagawang abstrak ay tumayo sa kaniyang sarili. nararapat na makikita sa kabuoang papel. Ibig Talatang nagbubuod ng kabuoan ng isang sabihin, hindi na nararapat na maglagay ng natapos na pananaliksik. kaisipan o datos na hindi nilaman ng ginawang pag-aaral o sulatin. Ayon kay Philip Koopman, tinataglay nito ang mahahalagang elemeto o bahagi ng sulating Iwasan ang paglalagay ng statistical fugures o akademiko tulad ng introduksyon, kaugnay na table, hindi nangangailangan ng detalyadong literatura, metodolohiya, resulta at konklusyon pagpapaliwanag na magiging dahilan para humaba ito. MGA BAHAGI NG ABSTRAK Maging obhetibo sa pagsulat. Ilahad ang mga 1. Pamagat- Nagsisilbing mga batayan ng kaisipang pangunahing kaisipan at hindi na dapat ipaliwanag ilalahad sa pananaliksik. pa. 2. Paksang Pangungusap- Pangunahing diwa. Gawing maikli ngunit komprehensibo na Paksang tinatalakay sa bawat talata. mauunawaan agad ang kabuoang nilalaman at 3. Layunin- Pangunahing mithiin bakit kailangang nilalayon ng pag-aaral o pananaliksik na ginawa. isagawa ang pananaliksik. 4. Metodolohiya- Estratehiya, disenyong ginamit sa pananaliksik o pagkalap ng datos.  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL HAKBANG SA PAGSULAT NG ABSTRAK 7. Bigyang pansin ang mga ideya at hindi ang a) Basahing mabuti ang buong papel pananaliksik. manunulat ng ideya. Sa pagbabasa isaalang-alang ang gagawing 8. Inirerekomendang gumamit ng tuwirang sipi. abstrak. Bigyang pansin ang mga bahaging ito: Siguraduhing isinaalang-alang ang nilalaman at layunin, pamamaraan, sakop, resulta, pagsulat. kongklusyon, rekomendasyon, o iba pang 9. Hangga’t maaari ay gumamit ng bahaging kailangan sa uri ng abstrak na isusulat. makatotohanang halimbawa na sumusuporta b) Isulat ang unang burador ng papel. Huwag sa pangkalahatang argumento. kopyahin ang mga pangungusap. Ilahad ang mga 10. Sa konklusyon, lagumin ang pangunahing tesis impormasyon gamit ang sariling salita. at mga binabalangkas na tanong na mananatiling c) Rebisahin ang unang burador upang maiwasto bukas o isyu na maaari pang saliksikin. ang anumang kamalian/kahinaan sa organisasyon ng salita o pangungusap. Tiyaking MGA HAKBANG SA MAAYOS NA PAGBUO NG mahahalagang impormasyon lamang ang SINTESIS nailagay sa ginagawang pagsulat. 1. Introduksyon d) I-proofread ang pinal na kopya. Pangalan ng may-akda Pamagat Pangalan ng may-akda SISTESIS Impormasyon tungkol sa may-akda, teksto, paksa Sintesis - anyo ng pag-uulat ng mga impormasyon sa maikling pamamaraan upang ang sari-saring datos mula 2. Katawan sa iba’t ibang pinanggalingan ay mapagsama-sama at a. Organisahin ang mga ideya upang masuri mapag-isa tungo sa isang malinaw na kabuoan. kung may nagkakapareho. Gumawa ng hindi isang paglalagom, paghahambing o rebyu. isang Sintesis Grid upang masigurong Ito ay resulta ng integrasyon ng napakinggan, maayos at sistematiko ang daloy ng nabasa o ang kakayahan na magamit ang pagkuha ng impormasyon. natutuhan upang mapaunlad at masuportahan b. Suriin ang koneksiyon ng bawat isa sa ang pangunahing tesis o argumento. paksa at pangunahing ideya. c. Simulan sa pangungusap o kataga ang Analisis- paghihimay bawat talata. Naglalahad ang Synthesis- pagbubuo pangungusap o katagang ito ng paksa ng talata. ANG PAGSULAT NG SINTESIS d. Ibigay ang mga impormasyong mula sa iba’t ibang batis (tao, libro, at iba pa) o iba’t PAANO SUMULAT NG SINTESIS ibang paksa o opinyon sa isang paksa. 1. Pumili ng paksa na interasante. e. Gumamit ng angkop na mga transisyon 2. Bumuo ng tesis. Kung nagbigay ng tanong, (gayundin, sa kabilang dako, gayunman, at magbigay rin ng pansamantalang sagot. Kung iba pa) at paksang pangungusap. sisimulan ang iyong papel sa tesis, magiging Banggitin din ang pinagkunan malinaw ang balangkas ng mga ideyang f. Gawing impormatibo ang sintesis. Ipakita bubuoin. ang mga pagkakapareho at pagkakaiba ng 3. Magbigay ng hindi bababa sa tatlong aklat at mga ideya, opinyon, paniniwala, reaksiyon, bigyang pansin ang tema o tanong na ibig bigyan g. Huwag maging masalita sa sintesis. Mas ng tuon. maikli, mas mabuti ngunit maylaman, lalim 4. Basahing mabuti ang bawat sanggunian at at lawak. lagumin ang mga pangunahing ideya. h. Maging matapat sa teksto, kinapanayam, o 5. Isaayos ang mga paglalahat sa lohikal at may pinagkunan ng impormasyon. kaisahang paraan. 6. Suriing mabuti ang sanggunian upang matukoy ang mga pagkakatulad at pagkakaiba.  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL 3. Konklusyon MAHALAGANG IMPORMASYON NA LAMAN NG Ibuod ang nakitang mga impormasyon at BIONOTE pangkalahatang koneksiyon ng iba’t ibang Kaligirang Pang-Edukasyon pinagsamang ideya. Maaaring magbigay Paaralan ng komento dito o kaya’y magmungkahi Digri (hal.: mas malalim pang pananaliksik, pag- Karangalan aaral, obserbasyon, diskusyon, at iba pa Ambag sa Larangang Kinabibilangan tungkol sa paksa). Kontribusyon Rebyu ng mga literaturang pinagkunan ng Adbokasiya impormas-yon o ideya ukol sa isang Personal na Impormasyon paksang may maraming may-akda na Pinagmulan sinangguni-an para sa sinusulat na tesis o Edad disertasyon. Buhay Kabataan – Kasalukuyan Maikling rebyu ng mga sinulat ng isang may-akda kaugnay ng isang partikular na KATANGIAN NG MAHUSAY NA BIONOTE paksa. 1. Maikli ang nilalaman Ulat ng isang dokumen-taryo ukol sa isang 2. Pangatlong panauhang pananaw paksa na may iba’t ibang taong kinapa- 3. Kinikilala ang mambabasa nayam. 4. Baliktad na tatsulok Ulat ng pinag-usapan sa talk show, pulong, 5. Nakatuon sa angkop na kasanayan o katangian komperen-siya, o panel discussion. 6. Binabanggit ang degree kung kailangan Introduksiyon ng koleksiyon ng mga 7. Matapat sa binabahaging impormasyon artikulo sa libro o journal. ESTILO AT TEKNIKAL NA PANGANGAILANGAN NG BIONOTE AKADEMIKONG PAGSULAT Bionote - Maikling paglalarawan ng manunulat gamit ang MGA PROSESO SA PAGSULAT: ikatlong panauhan. 1. Bago Sumulat (Prewriting)- unang hakbang Bio na nangangahulugang “buhay” at upang makabuo ng isang sulatin. Kailangan Graphia. Ang bionote ay “tala ng buhay”. muna mag-isip ng isang paksa at magkakaroon Lagom na ginagamit sa pagsulat ng personal ng “brainstorming”. profile. Magkaroon ng pangangalap at paglilista Maikling 2-3 na pangungusap na inilalarawan ng mga datos, pagbabasa at ang may-akda. (Word-mart, 2006) pananaliksik, interbyu at sarbey. Naglalaman ng buod ng academic career na 2. Habang Sumusulat (Actual Writing)- pasimula makikita sa journal, aklat, abstrak ng sulating na ng pagsusulat ng isang burador o draft. Dito papel, websites at iba pa ang aktuwal na pagsulat ng mga nakalap na Naglalahad ng kredibilidad bilang propesyunal impormasyon at pagbuo ng isang sulatin. ng isang indibidwal. nakagagawa ang isang manunulat ng Maikli at siksik kung ikukumpara sa sulatin sa paraang tanong-sagot o talambuhay at autobiography. palitang kuro, sariling opinyon, batay sa Iba sa biodata at curriculum vitae na nakalap na impormasyon, at dating inilalahad lahat ng kredibilidad na ginagamit sa kaalaman. trabaho. 3. Pagkatapos Sumulat (Post Writing)- bahaging Ginagamit sa paglalathala ng journal, ito ay maaari nang basahing muli, suriin at magazine, antolohiya at iba pang irebisa o i-edit ang mga ideya, magkaltas o publikasyon na nagpapakilala ng pangalan. magdagdag ng mga ideya kung kinakailangan. Pagkakasunod-sunod ng mga ideya at kaisahan ng nabuong sulatin.  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL ESTRATEHIYA SA AKADEMIKONG PAGSUSULAT 5. Pag-atake sa Personalidad- akademikong ❖ Pakikinig nang mabuti sa mga lektura o pagsulat ay laging nakakawing sa pagiging talakayan at itala ang mga di-pamilyar na responssable at walang puwang dito ang mga bokabularyo. walang batayan at di-makatarungang pagpuna na ❖ Magbasa ng iba’t ibang sulatin hinggil sa isang maaaring makasira sa personalidad ng iba. tiyak na larangan at pag-aralan ang mga istilo o huwarang ginamit sa pagkakasulat nito. Teknikal na Pagsulat- tekstong ekspositori na ❖ Alamin ang isyung napapanahon hinggil sa nagbibigay-impormasyon para sa komersyal o teknikal na isang tiyak na larangan at kung paano layunin. Lumilikha ng dokumentasyon para sa magkakainteres ang mga mambabasa ukol dito. teknolohiya. Espesyalisadong uri ng pagsulat na ❖ Sumangguni muna sa mga tiyak na huwarang tumutugon sa kognitiv at sikolohikal na pangangailangan. teksto bago magsimulang sumulat isang tiyak na larangan. MGA DAPAT NA ISAALANG-ALANG SATEKNIKAL NA ❖ Kumonsulta sa mga taong bihasa sa pagsulat PAGSULAT NG AKADEMIKONG SULATIN sa larangang nais pasukin gayundin kung ano 1. Maingat na pagpaplano ang inaasahan (expectation) ng madla mula rito. 2. Pag-aangkop sa mambabasa 3. Payak na pananalita at estilo MGA BAGAY NA DAPAT IWASAN 4. Kaisahan, kaugnayan at diin 1. Maling paglalahat- kadalasang humahantong sa 5. Kaanyuang nakatatawag-pansin tinatawag na stereotyping kapag hindi naagapan. 6. Pagkamalayunin sa pagsulat Hal: Bagaman may mga babaeng magaslaw/masagwang tingnan kapag naka- TALUMPATI: KAHULUGAN AT MGA URI miniskirt ay hindi tamang ipagpalagay nalahat na lamang ng nagsusuot ng miniskirt ay pawang PAGTALAKAY HINGGIL SA KAHULUGAN NG magagaslaw. TALUMPATI 2. Pagtalon sa kongklusyon nang walang Talumpati- anumang buod ng kaisipan na isinulat at kaukulang batayan binibigkas sa mga manonood. Hal: Bagaman sinasabi ng 1991 EDCOM Layuning makahikayat o mangatuwiran sa mga (Educational Commission) report na bumaba ang napapanahong isyu o isang partikular na paksa. antas ng pagkatuto ng mga Pilipino gamit ang Talumpati ay isang komunikatibong pasalita na banyagang wika ay hindi ito nangangahulugan na isinasagawa sa pampublikong lugar na may ganap na walang saysay ang naging layuning makapaglahad ng mga impormasyon at implementasyon ng bilinggwalismo sa bansa. opinyon, makapagpaliwanag, mang-aliw o 3. Maling Pagpapakahulugan- Sa wikang latin ay manghikayat na tumutuon sa iisang paksa. tinatawag itong Non Sequitor na nangangahulugan sa wikang Ingles na It does not LAYUNIN NG TALUMPATI follow. Layuning ipabatid ang pagsang-ayon, pagtugon, Hal: Si Ana ay mahusay sumulat ng tula kaya o pagbibigay ng impormasyon sa mga siya ay magiging mahusay na guro sa hinaharap. tagapakinig. Ang koneksyon sa pagitan ng pagiging magaling Karaniwang binibigkas ng tagapagsalita sa isang na guro at mahusay na manunulat ay hindi man entablado at mga panauhing pandangal. lamang ( ano ang ibig sabihin ng salitang ito?) kaya paanong magiging tama ang ganitong BAKIT ITINUTURING NA SINING ANG TALUMPATI? pahayag... Dahil sa mabisa at malikhaing pagkakagawa 4. Kaswal na pagkakamali- Sa wikang Latin ay ng mga talumpati ng mga kilalang personalidad tinatawag itong Post Hoc, ergo prompter hoc na kabilang ang mga politiko, iskolar, eksperto. nanganghulugan sa Ingles na After this, Therefore because of This...  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL URI NG TALUMPATI AYON SA LAYUNIN PRAKTIKA NG PAGSULAT NG TALUMPATI 1. Talumpating nagbibigay-impormasyon.- Nagpapaliwanag, nag-uulat, naglalarawan, Constantino at Zafra (2018) - talumpati ay isang pormal nagbibigay-kahulugan, nagpapakita ng na pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga kaganapan, at nagbibigay-liwanag sa paksa. tagapanood at/o tagapakinig. Pormal dahilan na ito ay pinaghandaan, gumagamit ng piling wika, at may tiyak na 2. Talumpating nanghihikayat- layuning layunin. Maaari ring ituring na talumpati ang mga pormal mapaigting, mabago, maimpluwensyahan, at akademikong gawain gaya ng panayam o lektura, mapatotohanan ang saloobin, paniwala o presentasyon ng papel, keynote address o susing salita, emosyon ng tagapakinig. talumpati sa mga seremonya, talumpati na nagbibigay- inspirasyon, at iba pa. 3. Talumpating nagtataguyod ng pagbubuklod- buklod ng lipunan- layuning maiangat ang PROSESO NG PAGSULAT NG TALUMPATI damdamin ng pagbubuklod-buklod, Yugto 1: Paghahanda pagkakapatiran, at pagkakaisa. 1. Layunin ng Okasyon-Mahalagang malinaw sa magtatalumpati ang layunin ng okasyon na URI NG TALUMPATI BATAY SA KAHANDAAN pagtatalumpatian. 1. May paghahanda o prepared speech- 2. Layunin ng Tagapagtalumpati - mahalagang talumpati na isinulat at kinabisa sa partikular na malinaw sa tagapagtalumpati ang layunin niya sa panahon o oras. Gumugol ang tagapagtalumpati pagtatalumpati. Makatutulong din kung ng oras upang isulat at saliksikin ang saangguni ang tagapagtalumpati sa mga taong impormasyon ng kaniyang paksa. Naghanda rin tagapagtaguyod o tagapag-organisa ng ang tagapagtalumpati kung paano bibigkasin ang okasyon. kaniyang talumpati. 3. Manonood- Dapat tandaan na ang mga 1.1 Talumpating Binabasa- sinulat sa manonood ay hindi lamang payak na tagapakinig anyong pasanaysay at binabasa nang buong dahil sila ang tagatanggap ng mensahe na lakas sa harap ng mga tagapakinig. lalamanin ng talumpati. Hal: State of the Nation Address (SONA) 4. Lunan ng talumpati - mainam na makita o 1.2 Talumpating Isinaulo- isinaulo para malaman ng isang magtatalumpati ang lunan na bigkasin sa harap ng mga tagapakinig. pagtatalumpatian upang mausisa ang mga Hal: Valedictorian Address detalye tulad ng nasa loob o labas ba, sa 1.3 Talumpating Ekstemporanyo- may entablado o sa lupa ba, at malamig o mainit ba paghahanda sa balangkas, mula sa panimula ang temperatura ng ang pagdarausan ng hanggang wakas ngunit ang mga paliwanag pagtatalumpati. bilang katawan ay nakasalalay na sa tagapagsalita. Ginagawa ng isang Yugto 2: Pananaliksik tagapagsalitang may sapat nang karunungan sa 1. Pagbuo ng Plano - Kinakailangan na pag- paksa. aralang mabuti ang paksa ng talumpati. Hal: Mga host sa isang programa Isaalang-alang ang iba`t ibang paraan o 2. Biglaang talumpati- isinulat at/o binigkas ng estratehiya na maaaring magamit sa paglinang parehong araw at agad-agad. Wala nang sa paksa ng talumpati. pagkakataon ang magsasalita na magsanay ay 2. Pagtitipon ng Materyal - Mangalap at tipunin saliksiking maigi ang kaniyang talumpati. ang iba`t ibang materyal na makatutulong sa 2.1 Impromptu speech- Binibigyan pagbuo ng plano/paglinang paksa ng talumpati. lamang ng paksa ang isang tagapagsalita at 3. Pagsulat ng Balangkas ng Talumpati - maaari saka ito ipaliliwanag. nang sumulat ng balangkas ng talumpati. Ang Hal: Timpalak sa pagtatalumpati ukol sa nabunot balangkas din ang nagsisilbing tagapagdikta ng na paksa direksyon na tatahakin ng talumpati.  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL Yugto 3: Pagsulat 3. Pag-ayon sa Haba ng Panahon na Gugulin sa A. Aktuwal na Pasulat ng Talumpati. Pagtatalumpati- isaisip kung ang haba ng 1. Isulat ang talumpati sa tono o wika na panahon na inilaan para sa talumpati ay pabigkas-Isaisip na ang talumpati ay isinusulat natutugunan ng haba o ikli ng binuong talumpati. sa layunin na bigkasin ito at hindi para lamang basahin. Habang isinusulat ang talumpati, dapat PAGSUSURI AT PAGSULAT NG TALUMPATI na isaisip ang kakayahang pang-unawa ng mga makikinig at/o tagapanood. Sikapin na neutral SALIK NA MAAARING BATAYAN NG PAGSUSURI NG lamang ang tono ng talumpati. TALUMPATI 2. Isulat ang talumpati sa pinakapayak na estilo- 1. Layunin ng Okasyon- Pokus ang layunin kung iwasan ang mga mahahabang salita, bakit isasagawa ang talumpati. Maaari suriin ang mahahabang mga pahayag, paggamit ng mga tema o paksa ng okasyon na nasulat at teknikal na mga salita lalo kung hindi naman naibahagi ang talumpati. panteknikal ang pangkalahatang paksa ng Hal: pagbibigay ng impormasyon sa mga talumpati. Isaisip na ang layunin ng iyong usaping may kaugnayan sa komunidad, talumpati ay magpaunawa at manghikayat hinggil 2. Layunin ng Tagapagtalumpati- Pokus ang sa isang paksa at hindi upang magdulot ng lalong layunin kung bakit nagtalumpati o kalituhan o kalabuan sa isip ng mga tagapakinig magtatalumpati ang isang mananalumpati. at/o tagapanood. 3. Manonood- Pokus ang manonood sa talumpati. 3. Gumamit ng varayti ng estratehiya sa Tinitingnan kung ano ang pinag-aralan, pagpapahayag - paggamit ng matatalinghagang kalagayang pang-ekonomiko, kasarian, edad, pahayag, parang pakuwento, pagbibiro, paggamit relihiyon, ano ang pakinabang na matatamo ng mga halimbawa, atbp. 4. Lunan ng talumpati- Pokus ang lunan na 4. Gumamit ng mga naaayong salitang pagtatalumpatian. Mga detalye tulad ng nasa pantransisyon- ginagamit sa pag-uugnay ng loob o labas ba, sa entablado o lupa ba, at mga diwa na nasa anyo ng mga salita na malamig o mainit ba. Pati ang mga kagamitan na nakatutulong sa makinis at pulido na gagamitin sa talumpati gaya ng podium, pagpapahayag na nakatutulong naman sa projector, laptop. pagpapanatili ng interes na magpatuloy sa pakikinig at panonood ang mga manonood BISA SA DAMDAMIN, BISA SA KAISIPAN, AT BISANG 5. Iwasan ang pagsulat ng simula at wakas sa PANLIPUNAN paraang pilit o puwersado.- sa halip na unahin 1. Bisa sa Damdamin- mga damdamin na ang pagsulat ng panimula ay maaaring katawan nakapaloob sa isang teksto at mga damdamin na na muna ang isulat. Sa sandali na maisulat ang maaaring maramdaman ng isang mambabasa o bahaging katawan, maaari nang buoin ang tagapakinig ng teksto gaya ng talumpati. panimula at ang wakas. 2. Bisa sa Kaisipan- mga kaisipan na nakapaloob sa isang teksto na pinakatumatak. B. Pagrerevisa ng Talumpati 3. Bisang Panlipunan- mga maaaring mangyari sa 1. Paulit-ulit na Pagbasa sa Burador ng lipunan sakaling mapakikinggan ng mayorya ng Talumpati - basahin sa paraang malakas ang mga tao ang isang teksto gaya ng talumpati. burador upang marinig ito personal ng nagsulat ng talumpati at matukoy ang kakulangan o kamalian sa talumpati. 2. Pag-ayon sa Estilo ng Nakasulat na Talumpati Binuo nina: sa Paraang Pabigkas- Pakinggan kung ito ay ALTHEA CASZANDRA A. OBLIGAR may mistulang ritmo o tinatawag ding indayog. MARCUS JAHRED A. CARAIG mainam na sa mga pinal na bahagi ng ALTHEA V. MONTALBO pangungusap ilalahad ang mahahalagang salita MARC ARBY C. DE CHAVEZ CRISSA JOYCE A. PENSABER na gustong bigyang-diin. GEN MYLIN A. CAMO  Republic of the Philippines Department of Education REGION IV-A CALABARZON SCHOOLS DIVISION OF BATANGAS BAUAN TECHNICAL HIGH SCHOOL Mga Guro sa Filipino sa Piling Larang – Akademik: NANETTE C. COLLANTES Ph.D. JESICA H. ARAJA MARY JANE R. MARIN KINBERLEE D. ARREVALO ANALIZA R. BEJASA Sanggunian: 1.-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-1.pptx 2.1.-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-2.pptx 2.2.-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-2.pptx 2.3.-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-2.pptx 3.-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-3.pptx 4.0-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-4 (with video).pptx 4.1-PPT-FPL-AKADEMIK-ABSTRAK-WK-4.pptx 5.1-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-5.pptx 5.2-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-5 day 2.pptx 5.3-PPT-FPL-AKADEMIK-WK-5 day 3-4.pptx 6.-PPT-FPL-AKADEMIK-ESTILO AT TEKNIKAL NA PANGANGAILANGAN NG AKADEMIKONG PAGSULAT.pptx FIL12-Q1-M13-TALUMPATI.pdf FIL12-Q1-M14-PAGSULAT-NG-TALUMPATI.pdf Fil12-Q1-M15-PAGSUSURI-NG-TALUMPATI.pdf