Przedmioty Stosuneḱów Cywilnoprawnych PDF

PRZEDMIOTY STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH Przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest zachowanie się podmiotów tego stosunku. Zachowanie to jest elementem stosunku cywilnoprawnego i może pozostawać w związku z rzeczą lub innym obiektem materialnym bądź niematerialnym lub też odrywać się od takiego obiektu...

PRZEDMIOTY STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH Przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest zachowanie się podmiotów tego stosunku. Zachowanie to jest elementem stosunku cywilnoprawnego i może pozostawać w związku z rzeczą lub innym obiektem materialnym bądź niematerialnym lub też odrywać się od takiego obiektu. !!!!Przedmiot nigdy nie może być równocześnie podmiotem!!!! RZECZY Materialny charakter- art. 45 k.c. rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne Wyodrębnienie z przyrody Jest to materialna część przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym, na tyle wyodrębioną w sposób naturalny lub sztuczny, że w stosunkach gospodarczych może być traktowana jako dobro samoistne. àJ. Wasilkowski -wyodrębnienie może być fizyczne – wydobycie tony węgla ze złoża -lub prawne – np. urządzenie dla odłączonego gruntu księgi wieczystej Nie tracą charakteru rzeczy przedmioty materialne, co do których wprowadzono ograniczenia nawet daleko idące, w zakresie wykonywania uprawnień właścicielskich – np. zabytki. Rzeczy wyłączone z obrotu nie przestają być rzeczami – możliwość rozporządzania nie powinna być traktowana jako cecha przesądzająca o tym czy mamy do czynienia z rzeczą w znaczeniu techniczno- prawnym. CO NIE JEST rzeczą: człowiek, różne postacie energii, res omnium communes, dobra niematerialne, część składowa rzeczy, zbiór rzeczy, przesiębiorstwo i gospodarstwo rolne. PODZIAŁ RZECZY: 1) Rzeczy ruchome i nieruchomości (podział dychotomiczny i rozłączny) RÓŻNICE MIĘDZY NIERUCHOMOŚCIAMI I RUCHOMOŚCIAMI 1) Inny sposób przenoszenia własności 2) Inne reguły dot. zasiedzenia 3) Zastaw – ruchomość 4) Hipoteka – nieruchomość 5) Księgi wieczyste – nieruchomość (domniemanie prawdziwości wpisu- art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych, ust. 2 – domniemywa się, że prawo wykreślone z księgi wieczystej nie istnieje) 6) Rzecz niczyja – ruchomość 1  Art. 46 §1 Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności(grunty), jak również budynki trwale związane z guntem lub części takich budynków, jeśli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Nieruchomości: a) GRUNTOWE- (remember: art. 235, 272, 279 k.c.)à części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty Kryterium podmiotowe (część powierzchni ziemskiej) i prawne (odrębny przedmiot własności- właściciel + wyodrębnienie wieczystoksięgowe) -wyodrębnienie geodezyjne – linie na powierzchni ziemi art. 143 – W granicach określonych przez społeczno - gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga przestrzeń nad i pod jego powierzchnią, a granice te wyznacza społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu. Przepis ten nie uchybia przepisom regulującym prawo do wód. -przedmioty związane z gruntem (budynki, inne urządzenia trwale związane z gruntem, drzewa, krzewy), stanowią części składowe – SUPERFICES SOLO CREDIT (art. 47, 48, 191 k.c.) à wyjątki to wyodrębnione budynki oraz części budynków. Art. 235 k.c. § 1. Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. § 2. Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym. Art. 272 § 1. Jeżeli rolniczej spółdzielni produkcyjnej zostaje przekazany do użytkowania zabudowany grunt Skarbu Państwa, przekazanie budynków i innych urządzeń może nastąpić albo do użytkowania, albo na własność. § 2. Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na użytkowanym przez nią gruncie Skarbu Państwa stanowią własność spółdzielni, chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu zostało zastrzeżone, iż mają się stać własnością Skarbu Państwa. § 3. Odrębna własność budynków i innych urządzeń, przewidziana w paragrafach poprzedzających, jest prawem związanym z użytkowaniem gruntu. 2  Art. 279 k.c. § 1. Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na gruncie stanowiącym wkład gruntowy stają się jej własnością. To samo dotyczy drzew i innych roślin zasadzonych lub zasianych przez spółdzielnię. § 2. W razie wygaśnięcia użytkowania gruntu działka, na której znajdują się budynki lub urządzenia będące własnością spółdzielni, może być przez spółdzielnię przejęta na własność za zapłatą wartości w chwili wygaśnięcia użytkowania. Drzewa i inne rośliny zasadzone lub zasiane przez spółdzielnię stają się własnością właściciela gruntu. Art. 48 Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. Art. 191 Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową. NIERUCHOMOŚĆ ROLNA art. 461 Nieruchomością rolną (gruntem rolnym) jest taka nieruchomość, która jest lub może być (potencjalnie) wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. b) BUDYNKOWE -powstają, gdy budynek trwale z gruntem związany zostaje prawnie wyodrębniony i staje się przedmiotem prawa własności, oddzielonym od własności gruntu, na którym jest posadowiony. Kto inny jest właścicielem gruntu, kto inny budynku – np. przy użytkowaniu wieczystym gruntu art. 235 §1 – budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. §2 własność budynku i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem ZWIĄZANYM z użytkowaniem wieczystym àprawo silniejsze staje się związane z prawem słabszym – SYTUACJA WYJĄTKOWA -te rzeczy i budynki, które NIE SĄ TRWALE ZWIĄZANE – to RZECZY RUCHOME np. altanka ogrodowa, garaż, ZASADA SUPERFICES SOLO CREDIT NIE MA ZASTOSOWANIA c) LOKALOWEàodrębna własność lokali (ustawa o własności lokali – art. 2 ust. 1 w związku z art. 7 samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu mogą stanowić odrębne nieruchomości. 3  -odstępstwo od superfices solo credit 2) Rzeczy oznaczone co do gatunku i co do tożsamości Co do gatunku àcechy charakterystyczne dla danej grupy rzeczy, art. 561 §1 k.c., jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwej takiej samej rzeczy wolnej od wad; wyrok SN – samochody też Co do tożsamości àcechy właściwe wyłącznie, takie których inne rzeczy są pozbawione NIERUCHOMOŚĆ JEST ZAWSZE RZECZĄ OZNACZONĄ CO DO TOŻSAMOŚCI àPrzejście własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości następuje co do zasady z chwilą zobowiązania się zbywcy do przeniesienia własności (art. 155 § 1 k.c.), rzeczy oznaczonych co do gatunku niezbędne jest przeniesienie posiadania przez nabywcę (art. 155 §2 k.c.) -decydujące znaczenie ma wola stron – podział subiektywny -genus perire non censetur àuważa się, że gatunek nie ginie xd 3) Rzeczy podzielne i niepodzielne (kryterium podziału stanowi tu możliwości fizycznego podziału rzeczy bez istotnej zmiany tej rzeczy i utraty jej wartości) 4) Rzeczy w obrocie, rzeczy co do których obrót jest ograniczony (np. koncesja) oraz rzeczy poza obrotem (np. narkotyki) 5) Rzeczy proste(książka) lub złożone(pralka) 6) Rzecz pojedyncza i rzecz zbiorowa (ziarnko cukru) Zbiorowe składają się z wielu przedmiotów, które samodzielnie nie posiadają żadnej wartości gospodarczej i dopiero występując w określonej masie mogą stanowić przedmiot obrotu. 7) Rzeczy istniejące i przyszłe Części składowe rzeczy à wszystko, co nie może być odłączone od rzeczy bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego – art. 47 §2 k.c. - część składowa musi stanowić wraz z pozostałymi elementami rzeczy musi stanowić całość zarówno w sensie fizycznym, jak i gospodarczym. Może to też być przedmiot sztucznie do niej przyłączonym, ale też jej jej naturalne składniki. 4 Art. 47 § 1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. § 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. § 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych. - art. 48 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. - art. 49 §1 k.c. Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeśli wchodzą w skład przedsiębiorstwa (tzw. urządzenia przemysłowe) - stają się własnością przedsiębiorstwa/zakładu z chwilą połączenia w sposób trwały z przedsiębiorstwem/z. -niezbędna jest umowa z właścicielem gruntu/budynku ZBIORY RZECZY a) Niezorganizowany zbiór rzeczy jednorodnych – skrzynka jabłek – każdy z elementów stanowi co do zasady samoistną i taką samą wartość. b) Zorganizowany zbiór – àrzeczy uzupełniające się np. para butów- dopiero zestawienie rzeczy nadaje im pełną wartość użytkową àrzeczy wzajemnie dobrane np. biblioteka, kolekcja znaczków – zbiór ten ma własną użyteczność i wartość, które przewyższają istniejącą pełną użyteczność i wartość wszystkich z osobna wziętych rzeczy wchodzących w skład zbioru(całość warta więcej niż suma elementów) STATUS PRAWNY ZWIERZĄT Ustawa z dnia 21. 08. 1997 r. o ochronie zwierząt: Art. 1 ust. 1 Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Art. 2 ust.2. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się ODPOWIEDNIO przepisy o rzeczach. 5  Ustawa z 13. 10. 1995 r. Prawo łowieckie -zwierzyna łowna oraz zwierzęta dziko żyjące są materialną, ale niewyodrębnioną częścią przyrody -zwierzęta łowne w stanie wolnym, jako dobro ogólnonarodowe, stanowią własność Skarbu Państwa - dopóki znajdują się w stanie wolnym nie mogą stanowić przedmiotu obrotu cywilnoprawnego PRZYNALEŻNOŚCI Art. 51 §1 Są to rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi. àprzynależność jest zawsze rzeczą ruchomą àpełni rolę służebną w stosunku do rzeczy głównej àmusi istnieć funkcjonalny związek między rzeczą główną, a przynależnścią (zniweczenie takiego związku, rozdzielenie rzeczy głównej od przynależności pociąga za sobą utratę przez rzecz ruchomą przynależności innej rzeczy. Dotychczasowa przynależność staje się samodzielną rzeczą ruchomą. Jednak przynależność nie traci swego charakteru przez przemijające pozbawienie jej faktycznego związku z rzeczą główną (art. 51 §3 k.c.) àrzecz ruchoma może stanowić przynależność tylko jeśli jest własnością właściciela rzeczy głównej (art. 51 §2 k.c.) Pomiędzy rzeczą główną a przynależnością istnieje związek prawny polegający na tym, że 1) Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej lub przepisów szczególnych (art. 52 k.c.) 2) Egzekucja kierowana do nieruchomości obejmuje również przynależności (art. 929 §1 k.p.c.) 3) Hipoteka ustanawiana na nieruchomości obejmuje także przynależności (art. 84 księg. wiecz. hip.) POŻYTKI RZECZY 1) Naturalne – płody rzeczy i inne odłączone od niej części składowe, jeśli według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy (art. 53 §1 k.c.) 6 Czyli jeśli rąbiesz drzewo zgodnie z zasadami gospodarki leśnej to możesz, a jeśli to gosp. rabunkowa, to nie. NIE JEST NATOMIAST ISTOTNE, CZY ZEBRANIE POŻYTKÓW SPOWODOWAŁO ZMNIEJSZENIE SUBSTANCJI RZECZY. KIEDY MOŻNA POBIERAĆ? ART. 55 §1 K.C. uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne, które zostały odłączone od rzeczy w trakcie trwania jego uprawnienia, a pożytki cywile w stosunku do czasu trwania uprawnienia. RZYM AGAIN – art.55 §2 wynagrodzenie za poniesione wydatki, przy czym wynagrodzenie to nie może przewyższać wysokości nakładów. 2) Cywilne – dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego (art. 53 §2 k.c.) np. czynsz uzyskiwany przez właściciela z tytułu najmu PRAWA Dochody, które prawo przynosi zgodnie ze swoim społeczno- gospodarczym przeznaczeniem (art. 54 k.c.) np. odsetki od wierzytelności INNE PRZEDMIOTY STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH 1) Pieniądz – znaki pieniężne stanowią nośniki określonych wartości i znaczenie ma właśnie ta wartość, a nie rodzaj pieniędzy 2) Papiery wartościowe (eg. czek)– w ścisłym związku z tymi dokumentami pozostają prawa majątkowe. Realizacja tych praw nie jest możliwa bez władania dokumentem. Do tego dokumentu mają zastosowanie przepisy o rzeczach ruchomych. 3) Energia 4) Dobra o charakterze intelektualnym- to prawa majątkowe do nich są przedmiotem obrotu. 5) Ciecze, gazy, kopaliny ZORGANIZOWANE MASY MAJĄTKOWE To pewne kompleksy składające się z poszczególnych elementów materialnych, a także często niematerialnych, pozostających ze sobą w funkcjonalnym związku i zwykle należących do jednej osoby. Należą do nich: przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne. MIENIE – to własność i inne prawa majątkowe. Prawo o char. majątkowym, to takie, jakie pozostaje w ścisłym związku z interesem ekonomicznym uprawnionego. Bez znaczenia jest to, czy w danym momencie, 7  okolicznościach można pewną wartość uzyskać, wystarcza tylko to ekonomiczne uwarunkowanie. MAJĄTEK Sensu stricto- określenie należących do danego podmiotu praw majątkowych. Sensu largo – prawa i obowiązki należące do danej osoby. àmajątku nie można utożsamiać z mieniem, byłoby to sprzeczne z art. 44 k.c. Raczej nie stanowi przedmiotu obrotu jako całość, ale wyj. sukcesja generalna. PRZEDSIĘBIORSTWO ART. 551K.C. (…) jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Dalej verba legis(char przykładowy) Obejmuje ono w szczególności: 1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); 2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; 3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych; 4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; 5) koncesje, licencje i zezwolenia; 6) patenty i inne prawa własności przemysłowej; 7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; 8) tajemnice przedsiębiorstwa; 9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. NIE ZOSTAŁY ZALICZONE ZOBOWIĄZANIA!!!! ART. 552 Czynność prawna mająca za czynność przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co obejmuje skład przedsiębiorstwa, chyba że coś innego wynika z treści czynności prawnej lub przepisów szczególnych. Przedsiębiorstwo może zostać zbyte uno actu – nie jest konieczne dokonywanie czynności prawnych odnoszących się do poszczególnych składników takiego przedsiębiorstwa. Jest to przepis dyspozytywny, strony mogą postanowić inaczej. GOSPODARSTWO ROLNE ART. 553 Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić 8 zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. ART. 554 Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. TEŻ MOŻE BYĆ ZBYTE UNO ACTU. 9