Podsumowanie Rozdziału I: Pierwsze Cywilizacje PDF

Podsumowanie rozdziału I Pierwsze cywilizacje Zanim zaczęła się historia Starożytna Mezopotamia 1. Prehistoria obejmuje dzieje człowieka do momentu wyna- 1. Mezopotamia to kraina po...

Podsumowanie rozdziału I Pierwsze cywilizacje Zanim zaczęła się historia Starożytna Mezopotamia 1. Prehistoria obejmuje dzieje człowieka do momentu wyna- 1. Mezopotamia to kraina położona pomiędzy Tygrysem lezienia pisma. Na podstawie kryterium surowca, z ki i Eufratem, o korzystnym klimacie i glebach użyźnianych rego wykonywano narzędzia, dzieli się ją na trzy epoki: przez wylewy obu rzek. kamienia, brazu i żelaza. lch daly krańcowe są różne na 2. Nieregularność tych wylewów skłaniała do budowy poszczególnych obszarach. i utrzymania systemów irygacyjnych. Wymagało to stałej 2. Człowiek rozumny (Homo sapiens sapiens) ukształtował i zorganizowanej pracy większej grupy ludzi i prowadziło się 200 tys. lat temu. W procesie ewolucii kluczowe były: do powstania pierwszych państw, a takze cywilizacji. zmiana sylwetki na pionową, korzystanie z narzędzi i ich Najstarszym znanym ludem Mezopotamii byli Sumerowie, = doskonalenie oraz opanowanie metod rozpalania i pod- Dokonali oni wielu odkryć i wynalazków, wśród których trzymywania ognia. najistotniejszym było pismo.. Przechodzenie od wędrownego trybu życia do osiadtego 4. W II tys. p.n.e. w Mezopotamii powstato imperium aka- w rozpoczęło się ok. 10 tys. lat p.n.e. na obszarze Żyznego dyjskie, którego najwybitniejszym władcą był Sargon. Półksiężyca. Wiązała się ona z podjęciem upraw zbóż W Ili I tys. p.n.e. potęgę zyskały Babilon oraz Asyria. i hodowli zwierząt oraz wznoszeniem trwałych osad. Władcom asyryjskim udało się podbić cały Bliski Wschód Mieszkańcy części z nich trudnili się również handlem od Egiplu do lranu irzemiosłem (Gatal Hiżydlk). W miastach Mezopotamii rozwijały się rzemiosło i nauka o W IV tys. p.n.e. na Bliskim Wschodzie opanowano me- (matematyka, astronomia), a także - literatura. Znajo- = tody produkcji narzędzi z brązu (stopu miedzi i cyny), mość pisma pozwolła również opracować pierwsze spisy a pod koniec Il tys. p.n.e. — z żelaza. prawa, takie jak Kodeks Hammurabiego z XVII w. p.n.e. Najstarsze rodzaje pisma na Bliskim Wschodzie i w Europie " Miejsce Nazwa pisma Czas powstania pismo piktograficzne ok. 4000 p.n.e. Mezopotamia sumeryjskie pismo klinowe ok. 3500 p.n.e. Mezopotamia pismo hieroglificzne — ok. 3000 r. p.n.e. Fgipt Gudea z Lagasz to jeden z najbardziej zna- pismo linearneA XVilw. pne. Kreta nych władców sumeryj- skich. Do naszych cza- alfabet fenicki ok. 1050 p.n.e. Fenicia sów zachowało się wiele alfabet grecki ok. 800 r.p.n.e. — Grecja jego posążków, które umieszczał w licznych sń alfabetłaciński ok.700 r.P.Ne. | Półwysep Aponiński świątyniach wznoszo- nych z jego rozkazu. alfabet arabski Vw.n.e. Bliski Wschód = tzeźbia, Mszopolamnia, XXII w. p.n.e. ok. 2500 p.n.e. — poczatek cywilizacji doliny Indusu ¥ WYDARZENIA ok. 3000 p.n.e. - początek państwa egipskiego y ok 8360 lot p m.e - powstanie Jerycha Y ok, 7400 p.n.e. - powstanie Gatal Hiiylk 'ok. 4000 p.n.e. - początek cywilizacji sumeryjskiej ok. 4000 p.n.e. - początki pisma ok. 3000 p.n.e. - kalendarz OSIĄGNIĘCIA ok. 3500 p.n.e; - wyndlezienie koła A ok. 2560 p.n.o. — budowa piremidy Checpsa A 40  PODSUMOWANIE ROZDZIAŁU I E Starożytny Egipt KA izrael, Fenicja, Indie i Chiny 1. Państwo egipskie w starożytności obejmowało niemal. Początki Izraela opisuje Biblia. Pasterski lud Hebrajczy- wyłącznie ziemie położone w bezpośredniej bliskości ków miał przybyć do Kanaanu (Palestyna) z Mezopotamii. Nilu. Składało się z Egiptu Dolnego (ujście Nilu) i Gór- W XI-X w. p.n.e. powstało tam królestwo żydowskie ze nego (dolina rzeki). stolicą w Jerozolimie. Władali nim kolejno Saul, Dawid 2. Dzieje Egiptu dzieli się na trzy epoki: Starego Państwa, i Salomon Średniego Państwa i Nowego Państwa, kiedy osiągnął 2. Po śmierci Salomona państwo rozpadło się na lzrael on największe terytorium i znaczenie polityczne. i Judeę, które zostały podbite przez Asyrie VI w. p.n.e.), 3. Władca Egiplu = faraon = sprawował władzę absolulrią. anastępnie Babilonię (V w. p.n.e.). Wydarzeniate dopro- Na czele rozbudowanej administracji stał wezyr. Ważną wadziły do rozproszenia Hebrajczyków poza Palestyną. rolę odgrywali kapłani, którzy dysponowali władzą 3, Fenicjanie zamieszkiwali wschodnie wybrzeża Morza i ogromnymi maiątkami należącymi do świątyń. Nailicz- Śródziemnego. odzie utworzyli szereg miast-państw. niejsi byli wolni chłopi, którzy wykonywali określone prace Zajmowali się głównie handlem. Na wybrzeżach Morza na rzecz państwa, natomiast niewielu było niewolników. Śródziemnego założyli wiele kolonii. 4. Egipska religia miała charakter politeistyczny, zatem Egip- 4, W III tys. p.n.e. w dolinie Indusu powstała cywilizacja, cjanie czcili wiele różnorodnych bóstw. Miejscem kultu októrej wysokim poziomie rozwoju świadczą ruiny miast: były przede wszystkim świątynie. Ważną rolę odgrywała Mohendżo Daro i Harappa. Jej upadek wiązał się z na- wiaraw życie po śmierci. Z tego powodu istniał tam m.in. jazdem Ariów (ok. 1500 r. p.n.e.). zwyczaj balsamowania zwłok i wznoszono monumen- 5. Najstarsze państwo chińskie powstało w pierwszej poło- talne grobowce- piramidy. wie I tysiaclecia p.n.e. w dolinie Żółtej Rzeki. Z czasem 5. Egipcjanie posługiwali się trzema rodzajami pisma: pi- rozpadło się ono na wiele niezależnych królestw, które smem hieroglificznym, hieratycznym i demotycznym. w221 r. p.n.e. zjednoczył Pierwszy Cesarz. Stella nadzorcy Maatiego - to jedna z licznych płaskorzeźb Menora|1), czyli siedmioramienny świeczrik, stał się jednym dokumentujących życie Egipcjan. Postać przedstawiona została z głównych symboli narodu żydowskiego i lzraela. Jego wygląd w sposób charakterystyczny dla sztuki egipskiej. i budowa zostały opisane w biblinej Księdze Wyjścia. » płaskorzeźba, Egipt, XXI w. p.n.e. » fragment szklanej misy, cesarstwo rzymskie, M w. n.e. (= e e E =" [=" =" [=" e e I 509 p.n.e. - zdobycie Babilonu przez Persów¥ 221 p.n.e. - zjednoczenie Chin przez cesarza Qin W 586 p.n.e. - zniszczenie Świątyni Jerozolimskiej przez Nabuchodonozora W oK. 1500 p.n.e. — przybycie Ariów do Incii Y łożenie Kartaginy XIII w. p.n.e. - poczatki AI. p.n.e. - porcelana Starego Testamentu ok. 1050 p.n.e. — alfabet fenicki XVill w. p.n.o. - Kodeks Hammurabiego - WV w.pn.e. - narodziny budyzmy A ok. 210 p.n.e. — początek budowy Wielkiego Muru Chińskiego A 41  To budzi kontrowersje Kto zbudował wiszące ogrody Semiramidy? Spośród siedmiu cudów świata — opracowanej jeszcze przez starożytnych Greków listy najwspanialszych dzieł ludzkich — najbardziej tajemnicze pozostają do dziś wiszące ogrody Semiramidy. Choć wspominają o nich liczne źródła, nadal nie wiemy, ani gdzie się one znajdowały, ani kto je faktycznie założył. Niektórzy badacze zdążyli nawet postawić hipotezę, że ogród byt jedynie literacką fikcją i w rzeczywistości w ogóle nie istniał. Ostatnio jodnak pojawiły się nowo pomysły rozwiązania toj zagadki... Zgodnie z tradycją wiszące ogrody Semiramidy miały zo- a przede wszystkim do pogodzenia się z myślą, że roman- stać założone w VI w. p.n.e. na polecenie króla Babilonii tyczna opowieść o początkach ogrodów nie musi być cał- Nabuchodonozora II jako prezent dla jego żony Amytis, kiem dokładna. Najnowsze odkrycia i ponowne badanie która tęskniła za krajobrazem i roślinnością swojej oj- znanych już inskrypcji rzucają nowe światło na zagadkę czyzny, Medii. Pozostałości Babilonu — stolicy państwa wiszących ogrodow. Według nowej, budzącej kontrower- Nabuchodonozora, archeolodzy odnaleźli już w 1899 r sje teorii ta niezwykła budowla powstała nie w Babilonie, i odtąd w jego ruinach poszukiwano śladów wspaniałego a w Niniwie, a więc w stolicy Asyrii, być może w okresie założenia ogrodowego. W wysiłkach tych kierowano się jej największego rozkwitu, czyli w VIII lub VII w. p.n.e. kilkoma opisami z czasów starożytnych. Miała być ona dziełem króla Sanheriba, który — oprócz Ogrody przedstawionow nich jako potężną konstrukcję licznych wojen — prowadził również szeroko zakrojona tarasową, o układzie podobnym do teatru, a wzniesioną działalność budowlaną i wzniósł m.in. wspaniały patac z cegły lub kamienia. Jej sercem miał być skomplikowany wraz z całym system wodociągów zaopatrujących miasto system wodociągów, który pozwalał transportować nie- wwode. Konstrukcje te samew sobie zasługiwałyby pewnie zbędną dla roślin wodę na wyższe poziomy budowli. We- na miano cudu myśli inżynierskiej, jako że sięgały one do dług przekazów opierał się on na zastosowaniu tzw. śruby źródeł odległych o 60 km od miasta. Archimedesa, a więc mechanizmu, który sami Grecy po- Dla poszukiwaczy wiszących ogrodów ważniejszy jest znali dopiero w III w. p.n.e. Na podstawie tych wskazówek jednak fakt, że w zachowanych inskrypcjach dotyczących poszczególni badacze dopatrywali się pozostałości ogro- pałacu Sanheriba znalazły się wzmianki o zastosowaniu dóww kolejnych odnajdywanych ruinach rozmaitych im- tu urzadzenia, w którym można dopatrzeć się „śruby ponujących budowli, ale ich hipotezy były kolejno obalane. Archimedesa". Dodatkowo na jednej z odnalezionych tu Dodatkowo wśród licznych inskrypcji dokumentujących płaskorzeźb przedstawiono ogromną konstrukcję pod- działalność budowlaną władcy Babilonu nie natrafiono na trzymującą tarasy porośnięte bogatą roślinnością, co od- żaden ślad wzniesienia przez niego jakichkolwiek ogro- powiada z grubsza znanym nam opisom wiszących ogro- dów. Niepowodzenie prac prowadzonych w Babilonie dów. Trudno jednak nadal powiedzieć, czy to są właśnie skłoniło badaczy do rozszerzenia obszaru poszukiwań, ogrody Semiramidy, którymi zachwycali się starożytni. PODYSKUTUJMY 1. Jakie źródło historyczne pozwolitoby definitywnie rozstrzygnąć spor o lokalizację wiszących ogrodów Semiramidy? 2. Jakie obiekty zasługują Twoim zdaniem na miano siedmiu cudów współczesnego świata? == Ćwiczenia podsumowujące = 1. Wyjaśnij, jakie były skutki zmiany trybu życia z koczowniczego na osiadły. 2. Przedstaw warunki geograficzne, kidre sprzyjały powstaniu pierwszych cywilizacji, i wyjaśnij ich znaczenie. 3. Porównaj struktury społeczne starożytnego Egiptu i starożytnych Indii. 4. Porównaj organizację państw Sumeréw i Fenicjan, wskaż podobieństwa i różnice oraz wymień ich najważniej- sze osiągnięcia. Porównaj systemy religijne starożytnego Egiptu, lzraela i Indii. Wskaż ich cechy szczególne. o. Wyjaśnij, czym różniły się systemy pisma stosowane w starożytnych cywilizacjach. 42