Par 1 en 2 - Aanloop naar en de Tachtigjarige Oorlog - 021023 (1) PDF

Hoofdstuk 4: De Nederlanden: van republiek tot parlementaire democratie Par 1 en 2: Aanloop naar- en de Tachtigjarige Oorlog zelf Kaart van de politieke situatie in de Nederlanden omstreeks Oorzaken en 1. Oorzaken Streven naar...

Hoofdstuk 4: De Nederlanden: van republiek tot parlementaire democratie Par 1 en 2: Aanloop naar- en de Tachtigjarige Oorlog zelf Kaart van de politieke situatie in de Nederlanden omstreeks Oorzaken en 1. Oorzaken Streven naar Centralisatie Aanleiding 1. Beeldenstorm (1566) aanleiding 2. 3. Oplegging RK godsdienst Striktere beleid van Filips II i.t.t. 2. De landvoogdes wist de orde op praktische wijze te zijn vader; hij trachtte de herstellen. Echter, voor Filips handelingsvrijheid van de was de maat vol en stuurde Gewesten en steden (steeds Alva naar de Gewesten verder) in te perken (1567) 4. Economische crises Domkerk Utrecht  20 5a 15 aug 15 pril 66 us 66 tu s Beeldenstorm Links: het Smeekschrift der Edelen, 5 april 1566) Midden: de Aanbieding van het Smeekschrift, 5 april 1566 (Frans Hogenberg, 1621) en vergaande Rechts De Beeldenstorm, 20 augustus 1566 (Frans Hogenberg, 1620) gevolgen En de landvoogdes – Margaretha van Parma – stond redelijk voorschut!  Alva stelde de Raad van Beroerten (de Bloedraad genoemd) in Deze moest (mogelijke) opstandelingen sporen en veroordelen. Alva’s optreden Zelfs twee mannen (de graven van Egmond en Hoorn) verloren hun hoofd door deze raad. Admiraal Lumey van de Watergeuzen Vlucht en Verzet In eerste instantie vluchtte velen – met name adel en belangrijke burgers voor Alva en zijn troepen. Echter, ook hierdoor werd het verzet geboren. En wel twee soorten: Het reguliere verzet van Willem van Oranje en zijn broers, die troepen op de been brachten Verzet van de Geuzen, aanhangers van Willem die in eerste instantie zelfstandig opereerden. Lumey en Willem waren elkaars tegenpolen, buren (aan de Oude Delft) en concurrenten  Op 1 april veroverde de watergeuzen – per ongeluk – Den Briel Den Briel en haar Deze verovering werd opgedragen aan Willem van Oranje, hetgeen hij aanvaarde. Gesterkt door deze veroveringen grijpen in veel Zeeuwse en Hollandse steden de Calvinisten de macht gevolg Waarna Spaanse troepen vaak niet succesvol trachtte de steden te heroveren. Deze troepen zorgden ook voor veel ellende op het platteland Als gevolg hiervan sloten steeds meer steden/Gewesten zich aan bij de Opstandelingen: Pacificatie van Gent, 1576 Geen eenheid in de Nederlanden Het verbond tussen de Gewesten – de Pacificatie – bleek een tijdelijke De voornaamste oorzaak was de godsdienstige verdeeldheid. Willem was er niet in geslaagd radicale katholieken (Zuiden) en radicale protestanten (Noorden) tot elkaar te brengen Zijn voorstel tot religievrede (juli 1578) werd zowel door het Noorden als het Zuiden afgewezen In 1579 sloten drie Zuidelijke Gewesten de Unie van Atrecht en onderwierpen zich weer aan Filips II De andere Zuidelijke Gewesten sloten zich bij het Noorden aan en vormde de Unie van Utrecht (1580) Hoe nu verder? De Gewesten die de Unie van Utrecht vormden vroegen zich af hoe nu verder te gaan? Willem wilde de Gewesten aan laten sluiten bij de hertog van Anjou, wat enkele ook deden, hetgeen uiteindelijk op niets uitliep. (De Franse vorst was de natuurlijke opponent van de Spaanse kroon!!) In 1581 schrijft Willem het Plakkaat van Verlatinge; een unieke daad; men kon niet anders! Filips was gewoon een slecht vorst! Willem kreeg echter geen tijd om zijn karwei af te maken, want in 1580 werd hij door Filips in de ban gedaan en in 1584 vermoord/geliquideerd Moordaanslag en tortuur Frans Hogenberg, 1587 Stichting van de calvinistische Republiek (1576-1588) - Hoe nu verder? De Gewesten die de Unie van Utrecht vormden vroegen zich af hoe nu verder te gaan? Vanaf 1588 staan de Gewesten alleen. En dit kon nooit goed gaan, of toch ….?? Parma had Vlaanderen en Brabant al heroverd en grote delen van Oost- en Noord-Nederland onder de voet gelopen. Echter, Filips gaf op dat moment de voorkeur aan een aanval op Engeland. 30.000 soldaten zouden door de Armada vanuit Vlaanderen worden overgezet. Zo kregen de Gewesten een zeer bruikbare time out! Engelse School, 16e eeuw, schilder onbekend (National Maritime Museum) Strijd De Hertog van Parma moest van Filips orde op zaken stellen. Hij boekte grote successen, maar had in Maurits en Frederik Hendrik voorname tegenstanders (zie kaarten) De afgescheiden provincies houden goeddeels stand, doordat Filips II meer oorlogen aan de hand had. De Gewesten goed gebruikmaakte van de natte geografische omstandigheden (het water als wapen). De Gewesten - zo nu en dan - ook steun ontvingen. Zoek de verschillen  Na het Twaalfjarige bestand (1609-1621) werd de Vrede van Munster (1648) getekend en Spanje erkende de Republiek Oorzaken einde De Spaanse strijd in het Zuiden kwam steeds verder klem te zitten tussen Noordelijke Nederlanden en Franse troepen Het Noorden (lees: Holland) wilde vrede, omdat de oorlog teveel kostte, waar de Holanders vooral voor moesten opdraaien. Gerard Terborch, 1648 (Rijksmuseum)