Odpowiedzi na egzamin PDF

1. Sztuka egipska okresu Starego i Średniego Państwa: Scharakteryzuj mastabę – forma, ewolucja, dekoracja Forma: -murowana nadziemna część w formie nisko ściętego ostrosłupa na planie prostokąta -podziemna komora grobowa połączona z częścią nadziemną pionowym szybem, który po pogrzebie zasypywano...

1. Sztuka egipska okresu Starego i Średniego Państwa: Scharakteryzuj mastabę – forma, ewolucja, dekoracja Forma: -murowana nadziemna część w formie nisko ściętego ostrosłupa na planie prostokąta -podziemna komora grobowa połączona z częścią nadziemną pionowym szybem, który po pogrzebie zasypywano i maskowano. Ewolucja: -za czasów III dynastii mastaby budowano z cegły suszonej, a ślepe wrota umieszczano na zewnątrz grobowca, najskromniejsze mastaby w części nadziemnej zawierały podobiznę zmarłego i stół ofiarny albo stelę -późniejsze oblicowane były kamieniem lub wznoszone w całości z kamienia. Ślepe wrota umieszczano we wnętrzu, w kaplicy. Mastaby były bardziej rozbudowane, składały się z wielu bogato zdobionych pomieszczeń, dziedzińców i kaplic. Umieszczano w nich posągi zmarłego i jego rodziny. Dekoracja: Ściany kaplic pokrywano malowidłami i polichromowanymi płaskorzeźbami, przedstawiającymi procesje nosicieli ofiar, aby zapewnić zmarłemu odpowiednie zaopatrzenie w zaświatach. Ewolucja piramidy rozwój formy, charakterystyka, dekoracja Rozwój formy: -piramida schodkowa króla Dżesera w Sakkarze, zbudowana przez Imhotepa – 6 coraz mniejszych mastab ustawionych jedna na drugiej -czerwona piramida króla Snofru w Dachszur – jako jedyna nie posiadała części podziemnej, pierwsza w historii Egiptu o kształcie ostrosłupa; w trakcie budowy trzeba było zmienić kąt nachylenia ze względu na ryzyko zawalenia -piramida Cheopsa w Gizie – największa i najbardziej imponująca spośród wszystkich egipskich piramid. Później, obok niej powstały piramidy Chefrena i Mykerinosa oraz szereg mniejszych dla królowych i dostojników Charakterystyka: Była to budowla o kształcie ostrosłupa prawidłowego o podstawie czworokątnej, służąca najczęściej jako grobowiec albo podbudowa dla świątyni. Była pokryta lśniącym, białym wapieniem a czubek ostrosłupa wieńczył piramidion, odbijający promienie słońca Dekoracja: W czasach IV dynastii rozpowszechnił się „styl surowy” – kamienne ściany bez reliefów ani inskrypcji, wypolerowane i gładkie, podpory o przekroju kwadratowym lub prostokątnym. W późniejszych piramidach na ścianach przedsionka i sali sarkofagowej pojawiają się teksty piramid, a sklepienie Sali sarkofagowej dekorują złote gwiazdy. Scharakteryzuj relief Starego Państwa – typy, tematy Cechy: -pokrywa mury i kolumny świątyń i grobowców -pojawia się perspektywa odrzutowa -układy kompozycyjne najczęściej pasowe, zawsze silnie zrytmizowane -reliefowi towarzyszyły znaki pisarskie -kanon w przedstawieniach ludzi Typy: -płasko-wklęsły -wgłębny Tematy: -sceny religijne: wyobrażenie bóstw i faraona, sąd Ozyrysa -sceny z życia codziennego: zajęcia gospodarskie, polowania, -wyobrażenia natury: zwierzęta, drzewa, kwiaty Scharakteryzuj świątynię klasyczną Nowego Państwa. Kamienna budowla na planie podłużnym poprzedzona aleją sfinksów. Wzdłuż osi całości założenia usytuowano jej części: wejście między dwoma pylonami (trapezowatymi wieżami), dziedziniec kolumnowy, sala hypostylowa, sala na barkę i sanktuarium. Ściany świątyń zdobiły liczne reliefy przedstawiające bóstwa oraz sceny historyczne związane z propagandą władzy.  1. aleja sfinksów 2. pylony 3. dziedziniec kolumnowy 4. sala hypostylowa 5. sala na barkę 6. sanktuarium Wymień 3 typy świątyń: -klasyczna -tarasowa (budowla usytuowana na trzech tarasach, aleja od połowy długości flankowana sfinksami) -skalna (wykuta w skale, przed skalną fasadą stały cztery kolosalne posągi władcy na tronie) Wymień 3 świątynie: Na przykład: -świątynia Hatszepsut w Deir el-Bahari -świątynia solarna, Niuserre w Abusir -świątynia Horusa w Edfu -świątynia Ramzesa II w Abu Simbel -świątynia Izydy na wyspie File Scharakteryzuj rewolucję sztuki egipskiej okresu amarneńskiego- zerwanie z kanonem, nowa tematyka: -odejście od sztywnego kanonu: przedstawienia mniej hieratyczne, bardziej emocjonalne, rodzajowe (np. rodzina faraona w sytuacjach codziennych) -większy realizm w przedstawianiu władcy i jego kręgu – wysmuklone kształty, jajowata forma głowy, wydęte brzuchy -w architekturze trzeba działać szybko (próba reform) – małe świątynie, nowy relief – wgłębny Sztuka egipska w okresie późnym, ptolomejskim, rzymskim. Okres późny: -regres sztuki monumentalnej -wpływy sztuki obcej – asyryjskiej, perskiej, greckiej -powrót do wzorów z początków Nowego Państwa (wpływy sztuki amarneńskiej) -władcy przedstawiani jednocześnie jako egipscy i kuszyccy Okres ptolemejski: -2 kierunki: rodzimy (ptolemejski) i napływowy (hellenizm – Aleksandria) -wiele cech kompozycji greckiej -rzeźby wyróżniają się realizmem. Zachowane rzeźby głów kapłanów (zielone głowy) stały się wzorem dla sztuki portretowej starożytnego Rzymu -sztuka rodzima kontynuuje architekturę monumentalną Występowanie dwóch kultur powoduje sporządzanie dokumentów państwowych w dwóch językach (kamień z Rosetty) Okres rzymski: -głównie portrety fajumskie (deski nagrobne, enkaustyka, portret w manierze hellenistycznej, podkreślenie oczu, poza en face) -zaznaczenie wpływów chrześcijaństwa (egipskie świątynie przebudowywano na kościoły) 2. Sztuka minojska Scharakteryzuj architekturę minojską na przykładzie pałacu w Knossos -pałac – najważniejsza forma architektoniczna, magazyn dóbr na eksport, funkcja reprezentacyjna, administracyjna i religijno – obrzędowa, -asymetryczne w planie, -brak fortyfikacji, -centralny, prostokątny dziedziniec, -duża ilość pomieszczeń, korytarzy, schodów, -założenie wielopoziomowe -wnętrza pełne przepychu, zdobione freskami, -wyposażone w wodociąg i kanalizację -kolumny zwężane ku dołowi Scharakteryzuj malarstwo minojskie na wybranym przykładzie Na przykład „Akrobata skaczący przez byka”: -uproszczenie -konwencyjne wyobrażenia i kolory -płaskość -syntetyczna forma ujęcia -ruch -brak perspektywy -geometria ciała -tematyka zgodna z otaczającą rzeczywistością (morze, przyroda, życie dworskie, kobiety) 3. Sztuka mykeńska Scharakteryzuj architekturę mykeńską (megarony, cytadele) Cytadele: wielkie, obronne kompleksy mieszkalne i gospodarcze, złożone z osobnego muru z wąskim przejściem; centrum administracyjno-religijne i rezydencja władzy, Megaron: reprezentacyjna część zamków mykeńskich; prostokątny budynek z kolumnowym portykiem prowadzącym do sali przeznaczonej dla mężczyzn z paleniskiem i otworem w stropie. Grobowce: Najpierw szybowe (komory drążone w skale), potem grobowce kopułowe, np. grobowiec Agamemnona (główna komora zwieńczona kopułą pozorną) 4. Sztuka grecka Wymień i opisz 3 porządki greckie Porządek dorycki: -ciężkie proporcje, surowość, monumentalizm, funkcjonalizm -kolumna stoi bezpośrednio na stylobacie -trzon kanelowany -entazis w 1/3 wysokości (wybrzuszenie) -prosty kapitel składający się z echinusa i abakusa -niezdobiony architraw -fryz dekorowany metopami i tryglifami Porządek joński: -lekkość, smukłe proporcje, bogate zdobienia -baza oparta na plincie, złożona z dwóch torusów i trochilusu między nimi -trzon kanelowany -mniej wyraźny entazis i mniejsze zwężenie trzonu przy głowicy -kapitel składa się z przypominającej baranie rogi woluty (kształt wywodzi się z rolowanej nad wejściem maty) i abakusa o profilowanych krawędziach i bogatych zdobieniach -trójczłonowy architraw -fryz ciągły zdobiony reliefem ze scenami mitologicznymi i historycznymi -gzyms o bardziej skomplikowanej formie niż w porządku doryckim Porządek koryncki: -baza – jak w porządku jońskim – czyli trójczłonowa złożona z dwóch torusów i trochilusu między nimi -trzon kanelowany, o smuklejszych proporcjach -głowica ma kształt koszyka uformowanego z dwóch rzędów liści akantu mocno rozchylonych na zewnątrz, powyżej liści znajdują się cztery pojedyncze woluty podtrzymujące abakus. Pomiędzy tymi wolutami znajdują się jeszcze cztery pary mniejszych wolut, spomiędzy których wyprowadzona jest palmeta lub inny motyw roślinny -belkowanie podobne jak w stylu jońskim, czyli złożone z trójczłonowego architrawu, na którym opiera się zdobiony fryz ciągły. Powyżej fryzu znajdowała się najwyższa część belkowania – gzyms wieńczący, często podparty wspornikami *Świątynia grecka: -kształt megaronu -wzorowana na domach mieszkalnych (dom bóstwa) -pomieszczenie w którym stał posąg przykryte dwuspadowym dachem -przed wejściem dwie kolumny -za nimi mały taras (pronaos), umieszczony pomiędzy dwiema wysuniętymi ścianami Scharakteryzuj rzeźbę archaiczną na wybranych przykładach Na przykład „Apollo z Tenei”: -rzeźba figuralna przedstawiająca młodego, nagiego młodzieńca (kurosa) -wolnostojąca (pełnoplastyczna) -stojąca w rozkroku, z jedną nogą wysuniętą do przodu -ręce opuszczone wzdłuż tułowia -statyczna -ukazana frontalnie -sztywna, wyprostowana -o prawidłowych proporcjach -uproszczona, schematyczna anatomia -archaiczny uśmiech -stylizowane, dekoracyjne włosy -wykuta w marmurze Kory były żeńskim odpowiednikiem kurosa, ale były ubrane, o złączonych nogach. Wymień co najmniej 3 obiekty Akropolu Na przykład: Propyleje - monumentalna brama na planie prostokąta, z kolumnadą i nieparzystą liczbą przejść, prowadząca do okręgu sakralnego Partenon – główna świątynia, poświęcona Atenie Partenos Erechtejon – czteropoziomowa świątynia zbudowana na ateńskim Akropolu, poświęcona Posejdonowi i Atenie świątynia Nike Apteros Pinakoteka – była to kwadratowa sala z przedsionkiem, w której do schyłku starożytności przechowywano obrazy; w późniejszym okresie funkcje pinakoteki spełniały świątynie czy domy prywatne Wymień 3 typy obiektów greckich użyteczności publicznej Na przykład: stoa – była miejscem handlu, ale służyła też do odpoczynku lub wykonywania zadań administracyjnych buleuterion – miejsce zgromadzeń rady miejskiej, budynek w kształcie dużej hali hypostylowej, ze spiętrzonymi rzędami siedzeń mającymi pomieścić kilkaset osób teatr - w pełni wykształconej formie składał się z wykutej w zboczu wzgórza, amfiteatralnej widowni (theatron), okrągłej sceny dla chóru (orchestra) oraz przylegającego do niej, usytuowanego naprzeciw widowni budynku (skene) gimnazjon – zespół budynków przeznaczonych do ćwiczeń gimnastycznych; początkowo drewnianych, od IV w. p.n.e. kamiennych, częściowo krytych Scharakteryzuj rzeźbę pełną i architektoniczną V w. pne. (Fidiasz, Poliklet, Myron.) Cechy: -idealizacja i realizm -wiernie opracowana anatomia -kontraport (swobodna postawa, ciężar ciała oparty na jednej nodze) -opracowanie proporcji 1:8 -mężczyźni przedstawiani nago, kobiety poprzez „styl mokrych szat” -neutralny wyraz twarzy -wykute w marmurze, gładko polerowane -w płaskorzeźbie podporządkowanie szczegółów całości kompozycji, dbałość o każdy detal, ponadnaturalne wielkości Fidiasz – płaskorzeźby tympanonów i fryzów Partenonu („Nike wiążąca sandał”, „Trzy Mojry”, „Procesja Panatenajska”), grecka rzeźba monumentalna („Atena Partenos”, „Atena Lemnia”, „Atena Promachos” w technice chryzelefantyny) Poliklet – wypracował teorię proporcji ludzkiego ciała i zastosował ją w rzeźbie „Doryforos”, stosując przy nim zasadę kontrapostu. Inne jego rzeźby to „Diaudumenos” i „Wiążący opaskę” Myron – był mistrzem rzeźby realistycznej, dynamicznej, perfekcyjnej technicznie. Studiował mechanizmy ruchu. Ruch jego postaci jest jakby zatrzymany w czasie co widać w rzeźbach „Dyskobol”, „Atena i Marsjasz”, „Ladas” Scharakteryzuj rzeźbę pełną i architektoniczną IV w. pne ( Praksyteles, Lizyp, Skopas i in.) Cechy: -wysmuklenie kanonu proporcji -idealizacja formy ciała, wiernie ukazana anatomia -esowate wygięcie ciała w kontrapoście jest silniejsze i bardziej miękkie -przełamywanie statyki, dynamizacja, wychodzenie w przestrzeń -układ frontalny i bryła obrotowa -ujęcie bogów w codziennych czynnościach -ekspresja, dynamizacja, naturalizm -pierwszy akt kobiecy Praksysteles – jego rzeźba odznacza się elegancją formy, wyczuwalny jest nastrój dekadentyzmu, a bogowie ujmowani są jako młodzieńcy o idealnych ciałach. Stworzył „Apolla z jaszczurką” o miękkim modelunku, „Odpoczywającego satyra”, „Hermesa z małym Dionizosem” oraz „Afrodytę z Knidos” (pierwszy akt kobiecy) Lizyp – na jego twórczość składają się portrety – heroizowany Aleksandra Wielkiego i realistyczny Arystotelesa. Przedstawia atletów, herosów, bogów – „Apoksyomenos”, „Odpoczywający Herakles”, „Hermes”. Jego rzeźby charakteryzują się wysmuklonym kanonem, a kompozycje są wieloplanowe. Skopas – utrwala w swoich dziełach emocje. Rzeźby charakteryzują się patosem, np. ekspresyjna „Bachantka”. Wykonał także płaskorzeźby, przedstawiające sceny batalistyczne, na sarkofagu Aleksandra Wielkiego oraz fryz Mauzoleum w Halikarnasie. Scharakteryzuj rzeźbę pełną i architektoniczną okresu hellenistycznego Cechy: -wielość nurtów – klasycyzującego, silnie ekspresyjnego i naturalistycznie rodzajowego, -różnorodność tematyki -dynamika, ruch -wieloplanowość, wychodzenie w przestrzeń -szczegółowość -uteatralnienie gestów, patos Przykłady: -Nike z Samotraki -Grupa Laokoona -Grupa byka Farnezyjskiego (Ukaranie Dirce) -Chłopiec z Gęsią -Gal zabijający siebie i żonę Wymień 3 zabytki Pergamonu Na przykład: -wielka Biblioteka Pergamońska -teatr dla 10 000 widzów -świątynia Dionizosa -świątynia Ateny Polias -słynny Wielki Ołtarz Zeusa -gimnazjon o trzech kondygnacjach Wymień co najmniej 3 rodzaje waz greckich -wazy w stylu geometrycznym (spirale, meandry, pola geometryczne) – wazy dipylońskie (cmentarne) -wazy w stylu orientalizującym (gryfy, lwy, figura ludzka, dekoracyjność, układy heraldyczne) -wazy w stylu czarnofigurowym – Waza Francois, Achilles i Ajaks grający w kości, amfory panatenajskie -wazy czerwonofigurowe Scharakteryzuj wybrany styl malarstwa wazowego  Na przykład wazy w stylu orientalizującym: -pojawienie się wielu typów naczyń -przedstawianie postaci zwierząt (gryfów, lwów) oraz figur ludzkich -dekoracyjność -układy heraldyczne -symetria zwierciadlana 5. Sztuka etruska Scharakteryzuj rzeźbę pełną i architektoniczną Etrusków -słyną z metalurgii -sztuka radosna, autentyczna, witalna -synkretyczna, wiele wątków, grecki język formalny przefiltrowany przez własną wrażliwość, empiryczna (doświadczenie nie teoria) -duże znaczenie życia pozagrobowego Rzeźba pełna: -rzeźba początkowo terakotowa potem kamienna -najbardziej rozwinięci w metalurgii, więc w rzeźbach z brązu -uproszczony modelunek sylwetki -graficzny, linearny ornament w szatach/detalach -specjalnością były sarkofagi – prostokątne pudło z rzeźbionymi postaciami – postaci półleżące, u-cztujące, kontrast: realistyczne torsy i sztywne nogi (sarkofag małżonków z caere) -jaskrawo polichromowane Na przykład: kanopy, buccero nero, fibule, tarcze wotywne, złota biżuteria Rzeźba architektoniczna: -zaadaptowane wzorce greckie przefiltrowane przez etruską wrażliwość -styl jońsko-etruski -liczne rzeźby z terakoty w etruskich świątyniach Scharakteryzuj świątynię Etrusków -wzniesiona z drewna, cegieł i tynkowania, -na planie prostokąta -stoi na niewielkim podwyższeniu – cokole – ze schodami od frontu -za schodami portyk kolumnowy (kilka kolumn ustawionych w rzędzie) -kolumny w porządku toskańskim (pochodny od doryckiego; gładkie trzony, baza, proste kapitele) -3 wejścia do trzech naw (3 bóstwa) -dwuspadowy dach wystaje silnie do przodu -liczne rzeźby z terakoty ustawione wzdłuż krawędzi dachu oraz wewnątrz przyczółka *Grobowce Etruskie: -forma grobu tolosowego -na północy zbudowane z bloków kamiennych -pod nimi umieszczano komorę grobową i dromos (korytarz) -na południu wykuwane w skale tufowej -komory grobowe były odbiciem wnętrza domu, bogato zdobione dekoracją rzeźbiarską 6. Sztuka rzymska Architektura i urbanistyka rzymska – znaczenie, odrębność Architektura: -utylitaryzm - zasada użyteczności w architekturze -charakter reprezentacyjny (wielkość i rozmaitość porządków architektonicznych) -monumentalizm - pokazanie potęgi państwa i władcy (amfiteatry, cyrki, łaźnie, bazyliki służyły wszystkim i były widocznym świadectwem potęgi) -architektura triumfalna – pokazująca naród zwycięski i cesarza niezwyciężonego – przyczyniła się do wykształcenia tożsamości kulturowej wczesnego cesarstwa -architektura świątyń mocno inspirowała się, aż do naśladownictwa, porządkami greckimi oraz zdobyczami etrusków Urbanistyka: -miasta posiadały regularny plan, ulice przecinały się pod kątem prostym -rynek (forum) stanowił centrum i wokół niego były skupione wszystkie budowle -wewnątrz w kwartałach mieszkalnych: wielkomiejska zabudowa oparta na kamienicach czynszowych (insule) lub domach w typie rzymskim z atrium i perystylem -wille rzymskie dzieliły się na willę urbana i willę suburbana Scharakteryzuj portret werystyczny -brak idealizacji -podkreślanie fizycznych cech podeszłego wieku -dokumentalne odtworzenie szczegółów: przerysowana sieć zmarszczek, bruzdy wokół ust i na czole, zapadnięte policzki, ostry nos, głęboko osadzone oczy -genezą ich powstania były najprawdopodobniej woskowe maski pośmiertne Na przykład: Portret Pseudo-Seneki Scharakteryzuj portret oficjalny na wybranych przykładach -zaczyna go Oktawian August -cel propagandowy, sztywno wyznaczone odgórne reguły -cesarz idealizowany - jako pobożny, mądry, waleczny, niezwyciężony -wykształcają się dwa główne typy przedstawień: cesarz jako wódz – portret cesarza Oktawiana Augusta z Prima Porta – nawiązuje do etruskiego arringatore cesarz jako kapłan - Oktawian August jako Pontifex Maximus - najwyższy kapłan, cesarz skromny cesarz heroizowany - Klaudiusz jako Jowisz - idealizowane ciało, atrybuty władzy Scharakteryzuj relief oficjalny na wybranych przykładach (cele, znaczenie, forma) Cele i znaczenie: -unaocznienie zwycięstwa, gloryfikacja władcy, warunkowany „przepisami” -znaczenie państwotwórcze, publiczne, propagandowe Na przykład: płaskorzeźby ukazane na Ara Pacis przypominają mity o Eneaszu i Romulusie, nawiązując do boskiego pochodzenia rodu Juliuszów, a relief z procesją ukazuje Augusta i jego rodzinę jako osoby pobożne. Forma: -historyczny - przedstawia autentyczne wydarzenia historyczne -narracyjny - relief, który coś opowiada, kilka scen tworzy opowieść -iluzjonistyczny - iluzja głębi, przestrzeni, kompozycja wieloplanowa -większy realizm w odtwarzaniu postaci w porównaniu do greckiej płaskorzeźby -przykłada się mniejszą uwagę do kompozycji -umieszczany na kolumnach w stylu ciągłego opowiadania -układ hierarchiczny wyrażony poprzez spiętrzenie postaci -symbolizm i konwencja -forma zmienia się od klasycznej do ekspresyjnej -od suchego modelunku, klasycznej kompozycji do ekspresji, nagromadzenia, większej wypukłości, malarskości, wieloplanowości, nawarstwienia np. Łuk Tytusa Scharakteryzuj 4 style malarstwa pompejańskiego Inkrustacyjny – sztukateria tworzy iluzję kosztownych okładzin marmurowych, alabastrowych Architektoniczny- stwarzał iluzję głębi przestrzennej za pomocą malowanych elementów architektonicznych Orientalizujący/egiptyzujący – przedstawienia egipskich bogów, często wprowadzane były rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla pejzażu egipskiego Styl architektury fantastycznej/iluzjonistyczny – sztucznie powiększający wnętrza przez malowanie dekoracyjnych ram o motywach fantastycznej architektury dla scen mitologicznych, pejzaży, martwych natur Wymień 3 świątynie rzymskie Na przykład: -Panteon na Polu Marsowym -świątynia Maison Caree -świątynia Cezara na Forum Romanum -świątynia Jowisza w Pompejach Wymień 3 obiekty użyteczności publicznej Na przykład: Amfiteatry – monumentalne budowle widowiskowe, przeznaczone dla masowych imprez, takich jak walki gladiatorów, inscenizowane, okrutne egzekucje skazańców, pokazy walk z dzikimi zwierzętami itp. Bazylika – w architekturze rzymskiej budowla wielofunkcyjna – hala targowa, budynek administracyjny, sala zebrań Cyrk – Cyrk rzymski był dużym obszarem na otwartym powietrzu, służącym do organizowania publicznych wydarzeń w starożytnym Cesarstwie Rzymskim. Odbywały się tam wyścigi rydwanów, wyścigi konne i przedstawienia upamiętniające ważne wydarzenia w historii imperium Forum – rynek rzymski; publiczna przestrzeń reprezentacyjna. Miejsce masowych uroczystości i tryumfów. Wypełniona licznymi budowlami o charakterze reprezentacyjnym Mauzoleum – rodzaj kolistego grobowca w formie monumentalnej, samodzielnej budowli o bogatym wystroju architektonicznym. Spotykane są również niebędące miejscem pochówku, symboliczne mauzolea, będące jedynie pomnikiem ku czci danej osoby Świątynia – pojawiły się nowe porządki: kompozytowy (z głowicą o motywach korynckich i jońskich) i toskański (odmiana porządku doryckiego z kolumną o gładkim trzonie, stojącym na bazie) Teatr – budowla wykorzystująca zmodyfikowany model teatru greckiego, z półkolistą widownią i orchestrą, oraz bogato dekorowaną architektonicznie i rzeźbami fasadą skene Termy – potężne kompleksy architektoniczne pełniące funkcję publicznych łaźni. Prócz funkcji kąpielowych i rekreacyjnych, spełniały one rolę miejsc ćwiczeń sportowych, sal wystawowych i wykładowych Opisz wybrane forum cesarskie (może Trajana) -największe -uformowane na planie prostokąta, zamknięte półokrągłą niszą – świątynią Trajana -w jego skład wchodziło kilka mniejszych for -znajdowała się tam również duża kolumnada zamknięta dwoma eksedrami -autor projektu – Apollodoros z Damaszku 7. Sztuka wczesnochrześcijańska. Scharakteryzuj malarstwo katakumbowe -sztuka symboliczna, ideowa, uproszczone przedstawienia – deklaracja przynależności religijnej -sceny rodzajowe, mitologiczne, religijne -brak ustalonych zasad, problem z obrazowaniem (czy można pokazywać Boga?) i z koncepcją klasyczną (uważaną za pogańską) -symbole chrześcijańskie: ryba, paw, kotwica -niektóre wzorce ikonograficzne pochodzą ze sztuki rzymskiej i greckiej (moschoforos = dobry pasterz) -pierwsze akty w sztuce chrześcijańskiej – wyobrażenia Adama i Ewy -siatka ornamentalna -postacie ujęte frontalnie -świadome odejście od mimesis (naśladowania rzeczywistości w sztuce) Co oznacza określenie przełom konstantyński? Przełom konstantyński – wydanie w 313 roku przez cesarza Konstantyna Edyktu mediolańskiego i cały proces, jaki się z tego powodu rozpoczął – związanie kościoła z państwem, rozwój architektury chrześcijańskiej (Konstantyn funduje liczne kościoły) Wymień 4 symbole stosowane we wczesnym malarstwie katakumbowym Na przykład: ryba – Jezus zbawiciel kotwica, krzyż – zmartwychwstanie manus dei – ręka bożej opatrzności orant(ka) – w ikonografii chrześcijańskiej przedstawienie stojącej frontalnie postaci w długiej szacie, w pozie modlitewnej paw drzewo życia chrystus jako dobry pasterz Scharakteryzuj bazylikę konstantyńską -na podstawie rzymskiej bazyliki audiencyjnej -plan podłużny, zbliżony do krzyża -kościół 3 (częściej 5) nawowy -nawa główna wyższa od naw bocznych, z oknami ponad nawami bocznymi -Z przodu atrium z narteksem (przedsionkiem) -orientowany (choć jeszcze nie zawsze) - absyda i prezbiterium na wschód -Dekoracja zewnętrzna skromna (zasada skorupy Scharakteryzuj mozaiki wczesnochrześcijańskie na przykładzie Rawenny Cechy: -powtarzalność, rytmiczność -izokefalizm -nieokreślona, umownie ukazana przestrzeń – złote tło - postacie ukazane w sposób schematyczny, bez szczegółów anatomicznych, o zaburzonych proporcjach - płaskość, brak modelunku światłocieniowego - linearyzm – kontur obwodzący formy - dekoracyjna rytmizacja fałd szat - brak wyrazu emocjonalnego i indywidualizacji postaci żywe, pełne blasku barwy Przykłady: -Bazylika San Appolinare Nuovo w Rawennie – w nawach orszaki męczennic i męczenników -Bazylika San Appolinare in Classe w Rawennie – mozaika absydy – symboliczny punkt kulminacyjny drogi do ołtarza – Przemienienie Pańskie na górze Tabor -Bazylika San Vitale w Rawennie – Orszak Justyniana 8. Sztuka wczesnośredniowieczna Scharakteryzuj małe formy zdobnicze wczesnośredniowieczne na wybranych przykładach -uświetniały liturgię -wykonywane dla dworów i kościołów (sztuka elit) -wykonane ze złota i drogich kamieni (przepych, luksus) -linearyzm -geometria -abstrakcja -płaskość -kontur -techniki – emalia komórkowa, inkrustacja, filigran na przykład: fibule gotów, relikwiarz franków, kielichy wotywne  9. Renesans karoliński. Scharakteryzuj kościoły karolińskie -budowle wznoszone z kamienia -dominujące typy to: bazyliki, kościoły z westwerkiem, kościoły dwuchórowe, budowle centralne na planie koła lub wieloboku -KRYPTY – podziemne lub na pół podziemne sklepione pomieszczenia pod prezbiterium kościoła mieszczące relikwie bądź grób świętego albo władcy -WESTWERK – rozbudowana zach. część bazyliki, służyła do odprawiania niektórych obrzędów liturgicznych (np. chrzest) lub jako galeria dla władcy, zakonników czy dworu -UKŁAD DWUCHÓROWY – kościół, posiadający z dwóch stron chór, zamknięty na obu krańcach apsydą nowe typy sklepień w architekturze średniowiecznej: -sklepienie kolebkowe – w kształcie połowy leżącego walca przeciętego wzdłuż płaszczyzny poziomej -sklepienie kolebkowe z lunetami – powstaje z połączenia poprzecznej kolebki przenikającej się z kolebką sklepienia głównego w celu wykonania otworu okiennego w ścianie powyżej wezgłowia sklepienia, zadaniem lunety jest doświetlanie wnętrza -sklepienie klasztorne – zbudowane na planie kwadratu z dwóch przecinających się sklepień kolebkowych Znaczenie zespołu pałacowego w Akwizgranie -pałac Karola Wielkiego -wyznacza stolicę – Akwizgran -najważniejsza budowla i kościół -wyraża pobożność cesarza i potęgę jego władzy -ukazuje odnowienie dawnej potęgi cesarstwa rzymskiego -zawiera syntezę antycznego i chrześcijańskiego dziedzictwa Znacznie opactwa, na przykładzie Sankt Gallen – program idealny -plan idealny, nadany z góry przez biskupów -modułowy, oparty na kwadratach -był to potężny kompleks – miasto w mieście -w centrum kościół – bazylika -całość założenia otoczona budynkami (szkoła, dom pielgrzyma, mieszkania) -ośrodek ekonomiczny, edukacyjny -zaczynają wykształcać się elementy, które znamy z późniejszych klasztorów: wirydarz (czworokątny dziedziniec z otaczającymi go krużgankami i traktem pomieszczeń), kapitularz (do modłów), dormitorium (sypialnie), reflektarz (jadalnia), skryptorium (miejsce przepisywania ksiąg) Scharakteryzuj malarstwo książkowe; wybrana szkoła; Znaczenie pisma i księgi w programie politycznym Cechy: -animalizm -linearyzm -abstrakcja -kontur -przenoszenie form złotniczych do malarstwa Ewangeliarz z Durrow: -tekst każdej Ewangelii rozpoczyna stronica z symbolem ewangelisty i ramą z plecionki -po niej następuje strona dywanowa z abstrakcyjnym ornamentem, w którym zawarty jest motyw krzyża -pierwsza strona tekstu rozpoczyna się wielkim inicjałem 10. Sztuka romańska. Określ najważniejsze cechy kościoła romańskiego -budowane z kamienia -podwójna funkcja: religijna i obronna -złożony z prostych brył (prostopadłościanów, walców, ostrosłupów) -addycyjność brył -surowe, ciężkie, monumentalne -grube mury, wąskie otwory okienne i drzwiowe -masywne wieże -rzeźba i malarstwo podporządkowane architekturze Kościoły pielgrzymkowe muszą być: -pojemne -atrakcyjne wizualnie -ergonomiczne do zwiedzania Określ kilka istotnych kwestii kościoła romańskiego w punktu widzenia symboliki Liczba, miara, harmonia: -wszystko jest matematycznie obliczone -oparte na kwadracie Kwadratura koła: -koło – to co niebiańskie -kwadrat – to co boskie -połączenie tych obu – sacrum i profanum Portal: -przejście od profanum do sacrum -wymowna dekoracja – sąd ostateczny Dekoracja i całe wnętrze miały duże znaczenie symboliczne ale także i sensualne – miały wywoływać wrażenie, ekstazę duchową. Wymień co najmniej 3 kościoły romańskie Na przykład: -Kościół św. Michała w Hildesheim -Katedra w Wormacji -Katedra w Spirze -Katedra w Moguncji -Kościół NMP w Kolonii