Nederlands Literatuur PDF

*NEDERLANDS -- LITERATUUR* 1. **Volkssage** ***Kenmerken*** \*Mondeling overgeleverd, anoniem geen auteur\ \*Vertonen kenmerken van een [volkse vertelstijl] \- eenvoudige taal met gebruik van volkse uitdrukkingen en zegswijzen\ - chronologische vertelwijze\ - gebruik van personificatie; *verper...

*NEDERLANDS -- LITERATUUR* 1. **Volkssage** ***Kenmerken*** \*Mondeling overgeleverd, anoniem geen auteur\ \*Vertonen kenmerken van een [volkse vertelstijl] \- eenvoudige taal met gebruik van volkse uitdrukkingen en zegswijzen\ - chronologische vertelwijze\ - gebruik van personificatie; *verpersoonlijking* (personages spreken)\ - gebruik van getallen; weerspiegelt volkse bijgeloof, maakt verhaal geloofwaardiger en toont volkse overdrijving\ - gebruik van herhalingen; maken verhaal indrukwekkender en volgbaar\ - veel zinnen beginnen met voegwoord 'en' = *aaneenschakelend verband* - Historische kern (plaats, tijd, eigennamen) & fantasie + bovennatuurlijke elementen - INHOUD: buitengewone gebeurtenissen/ bovenmenselijke wezens en krachten (reuzen, tovenaars) - DOEL: ongewone voorvallen verklaren; adhv krachten/ informeren, moraliseren - ONTSTAAN: uit angst voor onbekende, frustratie, wensen\ + zijn representatief voor het leven & gevoelens vd mensen in vorige eeuwen [INDELING] - HELDENSAGEN = Fictieve helden/ historisch persoon\ *(!! **Epische concentratie**; vele verhalen kunnen de helden onmogelijk zelf beleefd hebben !!)* - SPOOKGESCHIEDENIS & DUIVELSSAGEN = magische wezens; spoken, heksen, duivels - NATUURSAGEN = verklaring van natuurverschijnselen; ontstaan van een bron EMYTOLOGISCHE SAGEN (etymologie; herkomst van woorden verklaren) = verklaren herkomst van woorden - TOPONYMISCHE SAGE = verklaren van dieren, planten, plaatsen - ANTROPONYMISCHE SAGE = verklaren van personen - HISTORISCHE SAGE = historische gebouwen, benden(bende van de Bokkenrijders), standbeelden 2. **Stadssage** (= moderne versie van volkssage) *= hedendaags mondeling overgeleverd volksverhaal, meestal gaat het om gruwelijke voorvallen die als echt worden voorgesteld* ***Kenmerken*** 1. PLAATS: grote stad, autosnelwegen, industrieterreinen 2. PERSONAGES: verteller stelt zich voor als iemand oe uit een goede bron heeft vernomen dat dit verhaal waar is, heeft verhaal zelf niet meegemaakt; friend of a friend 3. VERTELSTOF: gruwelijke inhoud, ongeloofwaardig maar wordt als waar voorgesteld (vage bron) 4. TIJD: nu, het heden 5. FUNCTIE: lezer waarschuwen voor gevaren in onze maatschappij 3. **Legende** ***Kenmerken*** 1. Een volks, godsdienstig verbeeldingsverhaal met een historische kern 2. Verhaal rond jezus, maria, een heilige, godsdienstig voorwerp of miraculeuze gebeurtenis 3. In kerk of refter van klooster voorgelezen 4. Zeer geliefd in middeleeuwen 5. Gesitueerd in tijd en ruimte (als sage) 6. Bedoeling \- lezer verbazen \- verklaring geven voor een wonderlijke genezing \- lezer aansporen te leven en te handelen naar vb. van het verhaal ; tot een meer chr. levenswandel - **de godsdienstige tegenhanger van de sage** 4. **Volkssprookje** ***Kenmerken*** 1. Geen auteur; mondeling doorverteld; dus er bestaan verschillende versies 2. Eenvoudige vertelwijze 3. Chronologisch verteld; geen tijdsverspringingen 4. Eenvoudige vaste structuur *Voorstelling van held en omgeving; slechte beginsituatie* *Drastische verandering in het leven van held door andere vorm van uitdaging* *Held moet allerlei problemen overwinnen* *Nieuwe eindsituatie; held verschijnt als overwinnaar en ontvangt* 5. Zwart-wit tekening bij personages; karaktertekening is vlak en statisch = stereotiep en geen evolutie 6. Goed en gesloten einde 7. Eenvoudige taal met volkse uitdrukkingen en zegswijzen 8. Volkse bijgeloof weerspiegelen adhv getallen (3,7) en symbolische elementen (verlaten bos = eenzaam) Het wondere speelt er een belangrijke rol in:\ 1. Ze zijn volledig gefantaseerd\ 2. Personificatie; dieren, planten, levenloze dingen met menselijke eigenschappen Andere kenmerken van het volkssprookje\ 1. Tijd en ruimte zijn onbepaald; stereotiepe begin (er was eens)\ 2. Bevatten moraal of zedenles; strijd tussen goed en kwaad, goed overwint; kwaad wordt gestraft\ 3. Bedoeling van sprookjes\ - kind: ontspanning\ - volwassen: spiegel van leef-en denkwereld van de primitieve (didactische aspect) mens - Werden pas verzameld en opgetekend vanaf 18^e^ -- 19^e^ eeuw \< **Perrault, Bomans, Andersen, Grimm** 5. **Cultuursprookje** ***Kenmerken*** 1. 1 overeenkomst; chronologisch verteld 2. 5 verschillen - Auteur is bekend - Geen vaste/ stereotiepe structuur - Personages zijn niet zwart-wit en complex (volle karakters) - Einde is niet goed maar wel gesloten; zet aan denken - Begin & einde zijn niet stereotiep - **Zedenles; tijd maken voor dingen want leven gaat snel voorbij** **TE KENNEN SAGEN!!!** 1. **Ros Beiaard** *Ros Beiaard uit Dendermonde; tienjaarlijkse RosBeiaard ommegang; ros is ijzersterk paard* Karel (Karel de Grote) wilde de 4 Heemskinderen en hun magische paard Ros Beiaard uitschakelen. In sommige versies van het verhaal wordt het paard met een molensteen om de nek in het water gegooid, maar het weet toch te ontsnappen\ Reinout wendt het hoofd af en het paard denkt dat zijn meester hem verraden heeft; verdrinkt 2. **Lange wapper** Kon zichzelf zo groot of klein maken als hij zelf wou, had iets tegen vrouwen kinderen en dronkaards Lange Wapper (reus) - Wikipedia 3. **Mammelokker (gent)** Gaat over oude man Cimon; veroordeeld tot de hongerdood in gevangenis, wou graag blijven leven; dochter had oplossing; gaf hem borstvoeding en hield hem in leven  4. **Bril wapenschild Oudenaarde** Keizer karel kwam nr Oudenaarde en wou dat hanske de krijger op tijd de poorten opendeed; hanske viel in slaap; straf = bril/ slaapmuts in wapenschild moest voorkomen Afbeelding met cirkel Automatisch gegenereerde beschrijving 5. **Duivelstenen (gent)** Gebouw dat veel functies heeft gehad 2 Gerards; oude en jonge, oude en zoon, de jonge werden verliefd op zelfde vrouw, willen beiden trouwen; oude wou een schipper de jonge laten vermoorden; oude=opdrachtgever werd zelf vermoord plan was mislukt  6. **Pot van Olen (bierpot)** Keizer karel kwam in café, persoon die bier gaf nam oor van bierpot vast, keizer karel kon moeilijk nemen; nadien 2 oren, 2 voor ober dus 3 oren; 1 voor karel 2 voor ober Pot van Olen -- Top Judo Utrecht